Հայկական պետականությունների ղեկավարների ցանկ
Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ
(Վերահղված է Հայոց արքայատոհմերի և արքաների ցանկից)
Անուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Էնսուխքեշդանա | մ.թ.ա. 2700-2650 | [1][2] | Սլկունիներ[3][փա՞ստ] | |
Դումուզի | մ.թ.ա. 2650-2600 | [4][5] | Սլկունիներ[6][փա՞ստ] | |
Անանուններ | մ.թ.ա. 2600-2492 | |||
Հայկ Նահապետ | մ.թ.ա. 2492-2411 | [7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25] | Հայկազունիներ | |
Անանուններ | մ.թ.ա. 2411-2270 | [26][27] | ||
Ռիշիադադ | մ.թ.ա. 2270-2233 | [28][29] | ||
Թախիշաթալ | մ.թ.ա. 2233-2232 | [30][31] | ||
Մադակ-Անի | մ.թ.ա. 2232-2205 | [32][33] | Անիաներ | |
Էրիդապիզիր | մ.թ.ա. 2205 - 2199 | [34][35][36] | ||
Իմտա | մ.թ.ա. 2199-2196 | |||
Ինկեշուշ | մ.թ.ա. 2196-2190 | [37] | ||
Սարլագաբ | մ.թ.ա. 2190-2184 | [38][39] | ||
Շուլմե | մ.թ.ա. 2184-2178 | [40] | ||
Էլուլումեշ | մ.թ.ա. 2178-2172 | [41] | ||
Ինիմագաբեշ | մ.թ.ա. 2172-2167 | [42] | ||
Իգեշաուշ | մ.թ.ա. 2167-2161 | [43] | ||
Իարլագաբ | մ.թ.ա. 2161-2146 | [44] | ||
Իբատ | մ.թ.ա. 2146-2143 | [45] | ||
Իարլանգաբ | մ.թ.ա. 2143-2140 | [46] | ||
Կուրում | մ.թ.ա. 2140-2139 | [47] | ||
Խաբիլկին | մ.թ.ա. 2139-2136 | [48] | ||
Լաերաբում | մ.թ.ա. 2136-2134 | [49] | ||
Արարում | մ.թ.ա. 2134-2132 | [50] | ||
Խաբլում | մ.թ.ա. 2132-2129 | [51] | ||
Պուզուր-որդի | մ.թ.ա. 2129-2122 | Խաբլումի որդին[52] | ||
Իարլագանդա | մ.թ.ա. 2122-2115 | [53] | ||
Սիում | մ.թ.ա. 2115-2109 | [54] | ||
Տիգրան | մ.թ.ա. 2109-2108 | [55][56] | ||
Ապիլաշա | մ.թ.ա. 2108-2026 | [57][58] |
Հայոց թագավորություն
խմբագրելՀայկազունիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Արամանյակ | մ.թ.ա. 2026-1980 | [59][60] | Հայկազունիներ | |
Արամայիս | մ.թ.ա. 1980-1940 | [61] | Հայկազունիներ | |
Ամասիա | մ.թ.ա. 1940-1908 | [62][63][64][65][66][67][68][69][70][71] | Հայկազունիներ | |
Գեղամ | մ.թ.ա. 1908-1858 | [72] | Հայկազունիներ | |
Հարմա | մ.թ.ա. 1858-1827 | [73] | Հայկազունիներ | |
Արամ I Մեծ | մ.թ.ա. 1827-1769 | [74][75][76][77][78][79][80][81][82][83][84] | Հայկազունիներ | |
Արա I Գեղեցիկ | մ.թ.ա. 1769-1743 | [85][86][87][88][89][90][91][92][93][94][95][96][97] | Հայկազունիներ | |
Արա II Կարդոս | մ.թ.ա. 1743-1725 | [98][99][100][101][102][103] | Հայկազունիներ | |
Անուշավան Սոսանվեր | մ.թ.ա. 1725-1662 | [104] | Հայկազունիներ | |
Պարետ | մ.թ.ա. 1662-1612 | [105][106] | Հայկազունիներ | |
Արբակ | մ.թ.ա. 1612-1568 | [107] | Հայկազունիներ | |
Զավան | մ.թ.ա. 1568-1561 | [108][109] | Հայկազունիներ |
Արմենիի թագավորություն
խմբագրելՀայկազունիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Զավան | մ.թ.ա. 1561-1531 | [110] | Հայկազունիներ | |
Փառնակ I | մ.թ.ա. 1531-1478 | [111] | Հայկազունիներ | |
Սուրեն | մ.թ.ա. 1478-1433 | [112] | Հայկազունիներ | |
Հավանակ | մ.թ.ա. 1433-1403 | [113][114] | Հայկազունիներ | |
Վաշտակ | մ.թ.ա. 1403-1381 | [115][116] | Հայկազունիներ | |
Հայկակ I | մ.թ.ա. 1381-1363 | [117][118] | Հայկազունիներ | |
Ամբակ I | մ.թ.ա. 1363-1349 | [119][120] | Հայկազունիներ | |
Առնակ | մ.թ.ա. 1349-1332 | [121][122] | Հայկազունիներ | |
Շավարշ I | մ.թ.ա. 1332-1326 | [123][124] | Հայկազունիներ | |
Նորայր | մ.թ.ա. 1326-1302 | [125][126] | Հայկազունիներ | |
Վստամ | մ.թ.ա. 1302-1288 | [127][128] | Հայկազունիներ | |
Կար | մ.թ.ա. 1288-1285 | [129][130] | Հայկազունիներ | |
Հորակ | մ.թ.ա. 1285-1267 | [131][132] | Հայկազունիներ | |
Հրանտ | մ.թ.ա. 1267-1242 | [133][134] | Հայկազունիներ | |
Էնզակ | մ.թ.ա. 1242-1227 | [135][136] | Հայկազունիներ | |
Գլակ | մ.թ.ա. 1227-1197 | [137][138] | Հայկազունիներ | |
Հորո | մ.թ.ա. 1197-1194 | [139][140] | Հայկազունիներ | |
Զարմայր | մ.թ.ա. 1194-1180 | [141][142][143][144][145][146] | Հայկազունիներ | |
Շավարշ II | մ.թ.ա. 1180-1137 | Հայկազունիներ | ||
Պերճ I | մ.թ.ա. 1137-1102 | [147][148] | Հայկազունիներ | |
Արբուն | մ.թ.ա. 1102-1075 | [149] | Հայկազունիներ | |
Պերճ II | մ.թ.ա. 1075-1035 | [150][151] | Հայկազունիներ | |
Բազուկ | մ.թ.ա. 1035-985 | [152] | Հայկազունիներ | |
Խոյ | մ.թ.ա. 985-941 | [153] | Հայկազունիներ | |
Հուսիկ | մ.թ.ա. 941-910 | [154] | Հայկազունիներ | |
Ամբակ II | մ.թ.ա. 910-883 | Հայկազունիներ | ||
Կախպակ | մ.թ.ա. 883-838 | [155] | Հայկազունիներ | |
Փառնվազ I | մ.թ.ա. 838-805 | Հայկազունիներ | ||
Փառնակ II | մ.թ.ա. 805-765 | Հայկազունիներ | ||
Անանուն զորավար-կառավարիչ | մ.թ.ա. 765-713 | |||
Ինիպ-Թեշուբ զորավար-կառավարիչ | մ.թ.ա. 713-673 | |||
Հսկա | մ.թ.ա. 673-664 | [156] | Հայկազունիներ | |
Անդարի զորավար | մ.թ.ա. 664-656 | |||
Պարույր Հսկայորդի | մ.թ.ա. 656-612 | [157][158][159][160][161][162][163][164][165][166][167][168] | Հայկազունիներ |
Հայայի թագավորություն
խմբագրելԱնիաներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 1561-1450 | [169][170][171] | ||
Մարի-Անի | մ.թ.ա. 1450-1410 | [172] | Անիաներ | |
Կար-Անի | մ.թ.ա. 1410-1375 | [173][174][175] | Անիաներ | |
Հայկ-Անի | մ.թ.ա. 1375-1345 | [176][177][178] | Անիաներ | |
Անա-Անի | մ.թ.ա. 1345-1316 | [179] | Անիաներ | |
Անանուններ | մ.թ.ա. 1316-1260 | [180][181][182] | ||
Միտաս | մ.թ.ա. 1260-1210 | |||
Անանուններ | մ.թ.ա. 1210-1120 | [183] | ||
Արսեն | մ.թ.ա. 1120-1080 | [184] |
Արարատյան թագավորություն
խմբագրելԱրարտունիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 1561-1280 | [185][186] | ||
Էխլի-Թեշուբ | մ.թ.ա. 1280-1240 | [187] | ||
Արուբի I | մ.թ.ա. 1240-1200 | [188] | ||
Կալի-Թեշուբ | մ.թ.ա. 1200-1150 | |||
Արուբի II | մ.թ.ա. 1150-1100 | [189] | ||
Անանուններ | մ.թ.ա. 1100-883 | [190][191][192][193] | ||
Արամ II Մեծ | մ.թ.ա. 883-840 | [194][195] | Արարտունիներ | |
Լուտիպրի | մ.թ.ա. 840-835 | [196][197] | Արարտունիներ | |
Սարդուրի Ա | մ.թ.ա. 835-828 | [198][199] | Արարտունիներ | |
Իշպուինի | մ.թ.ա. 828-810 | [200][201][202] | Արարտունիներ | |
Մենուա | մ.թ.ա. 810-786 | [203][204] | Արարտունիներ | |
Արգիշտի Ա | մ.թ.ա. 786-766 | [205][206][207] | Արարտունիներ | |
Սարդուրի Բ | մ.թ.ա. 766-734 | [208][209][210] | Արարտունիներ | |
Ռուսա Ա | մ.թ.ա. 734-713 | [211][212][213][214] | Արարտունիներ | |
Արգիշտի Բ | մ.թ.ա. 713-685 | [215][216][217][218][219] | Արարտունիներ | |
Ռուսա Բ | մ.թ.ա. 685-660 | [220][221][222][223][224] | Արարտունիներ | |
Սարդուրի Գ | մ.թ.ա. 660-635 | [225] | Արարտունիներ | |
Սարդուրի Դ | մ.թ.ա. 635-625 | [226] | Արարտունիներ | |
Ռուսա Գ | մ.թ.ա. 625-595 | [227] | Արարտունիներ | |
Ռուսա Դ | մ.թ.ա. 595-585 | [228] | Արարտունիներ |
Միտանիի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Կիռնակ | մ.թ.ա. 1561-1555 | |||
Շավարշ I | մ.թ.ա. 1555-1530 | |||
Պարետ | մ.թ.ա. 1530-1520 | |||
Բաղդասար | մ.թ.ա. 1520-1490 | [229] | ||
Սանասար | մ.թ.ա. 1490-1450 | [230][231][232] | ||
Արտակ I | մ.թ.ա. 1450-1410 | |||
Շավարշ II | մ.թ.ա. 1410-1382 | [233][234] | ||
Արտաշես | մ.թ.ա. 1382-1380 | |||
Տուշրատա | մ.թ.ա. 1380-1326 | [235][236][237][238][239][240][241][242][243] | ||
Արտակ II | մ.թ.ա. 1326-1325 | |||
Շավարշ III | մ.թ.ա. 1325 | |||
Սատոն | մ.թ.ա. 1325-1298 | [244][245][246] | ||
Շավարշ IV | մ.թ.ա. 1298-1272 | [247][248][249][250] | ||
Վասակ | մ.թ.ա. 1272-1268 | [251] | ||
Շավարշ V | մ.թ.ա. 1268-1258 | [252] |
Կիլիկիայի թագավորություն
խմբագրելԿիցուադանավանիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Պիլիա I | մ.թ.ա. 1561-1510 | [253] | Կիցուադանավանիներ | |
Պարիյավատրի | մ.թ.ա. 1510-1500 | Կիցուադանավանիներ | ||
Իսպատակսու | մ.թ.ա. 1500-1480 | Կիցուադանավանիներ | ||
Սանասար I | մ.թ.ա. 1480-1470 | [254][255] | Կիցուադանավանիներ | |
Պիլիա II | մ.թ.ա. 1470-1430 | Կիցուադանավանիներ | ||
Բաղդասար | մ.թ.ա. 1430-1410 | Կիցուադանավանիներ | ||
Թալզուշ | մ.թ.ա. 1410-1400 | Կիցուադանավանիներ | ||
Սանասար II | մ.թ.ա. 1400-1360 | Կիցուադանավանիներ | ||
Տելեպինու | մ.թ.ա. 1360-1325 | [256] | ||
Պենտիսիլաս | մ.թ.ա. 1325-1260 | [257] | ||
Մոպս | մ.թ.ա. 1260-1180 | |||
Անանուններ | մ.թ.ա. 1180-883 | |||
Կիտա | մ.թ.ա. 883-840 | [258] |
Մելիտեի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 1345-810 | [259] | ||
Թուաթե | մ.թ.ա. 810-775 | [260][261] | ||
Սահու | մ.թ.ա. 775-750 | [262] | ||
Վասուհարմա | մ.թ.ա. 750-738 | [263] | ||
Հուլլի | մ.թ.ա. 738-717 | |||
Ամբարիս | մ.թ.ա. 717-713 | |||
Սալմել | մ.թ.ա. 713-690 | |||
Կուրտիկ | մ.թ.ա. 690-678 | [264][265] |
Աղձնիքի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Գագիկ | մ.թ.ա. 875-835 | [266] | ||
Դատաբե | մ.թ.ա. 835-790 | [267] | ||
Դատ | մ.թ.ա. 790-750 |
Կոմմագենեի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Խաթուսիլ | մ.թ.ա. 870-854 | |||
Կունդաշպի | մ.թ.ա. 854-805 | |||
Ասպիլուլումե | մ.թ.ա. 805-770 | |||
Կուշտաշպի | մ.թ.ա. 770-732 | |||
Մութթալու | մ.թ.ա. մոտ 732-700 | [268] |
Արմաննայի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անդովկ | մ.թ.ա. 844-815 | [269][270] | ||
Զիրտա | մ.թ.ա. 815-760 | [271][272] | ||
Անանուններ | մ.թ.ա. 760-718 | |||
Արանզա | մ.թ.ա. 718-717 | [273] | ||
Ազա | մ.թ.ա. 717-716 | [274][275] | ||
Ալասան | մ.թ.ա. 716-680 | [276][277][278] | ||
Ախշերի | մ.թ.ա. 680-659 | [279][280][281] | ||
Ուալի | մ.թ.ա. 659-630 | [282] |
Տավալի իշխանություն
խմբագրելՏավալներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Թուվաթի | մ.թ.ա. 840-780 | [283][284] | ||
Կիկկ | մ.թ.ա. 780-750 | |||
Թուվաթի | մ.թ.ա. 750-740 | |||
Վասուհարմա | մ.թ.ա. 740-728 | |||
Հուլլի | մ.թ.ա. 728-726 | |||
Ամբարիս | մ.թ.ա. 726-713 | |||
Հիդի | մ.թ.ա. 713-690 | |||
Իսկալու | մ.թ.ա. 690-679 | |||
Մուգալու | մ.թ.ա. 679-651 | |||
Խուսսի | մ.թ.ա. 651-612 |
Սամալի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Թուվաթի | մ.թ.ա. 840-780 | |||
Ջաբարու | մ.թ.ա. 780-770 | |||
Բամա | մ.թ.ա. 770-760 | |||
Հաջա | մ.թ.ա. 760-750 | |||
Շաիլ | մ.թ.ա. 750-740 | |||
Կալամու | մ.թ.ա. 740-730 | |||
Պանամու | մ.թ.ա. 730-700 | |||
Բարսուր | մ.թ.ա. 700-670 | |||
Ասպիյավու | մ.թ.ա. 670-640 | |||
Պանամու | մ.թ.ա. 640-632 | |||
Բարակիբ | մ.թ.ա. 632-620 |
Կուի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 840-720 |
Գուրգումի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 840-734 | |||
Թարխունիա | մ.թ.ա. 734-712 | [285][286] |
Պաթթինայի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 840-540 | [287] |
Ադանայի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 840-750 | [288] | ||
Արիք | մ.թ.ա. 750-720 | |||
Անանուններ | մ.թ.ա. 720-612 | |||
Սիենիս I | մ.թ.ա. 612-580 | |||
Սիենիս II | մ.թ.ա. 580-540 | |||
Սիենիս III Օրոմենդ | մ.թ.ա. 540-520 |
Անամուռի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 840-540 | [289] |
Գուգարքի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 824-790 | [290] | ||
Խիլարուդի | մ.թ.ա. 790-770 | [291] | ||
Խախանի | մ.թ.ա. 770-750 | [292] | ||
Կապուրի | մ.թ.ա. 750-740 | [293] |
Արցախի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Անանուններ | մ.թ.ա. 824-744 | [294][295][296] |
Տայքի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Ուտուպուրշի | մ.թ.ա. 824-790 | [297][298] | ||
Մարինի | մ.թ.ա. 790-764 | [299] | ||
Ռիուշինի | մ.թ.ա. 764-760 | |||
Նիդինի | մ.թ.ա. 760-750 | [300] |
Հայքի թագավորություն
խմբագրելՀայկազունիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Պարույր Հսկայորդի | մ.թ.ա. 612 | մ.թ.ա 612 թ.-ին Նինվեի ավերակների վրա Մարաստանի և Բաբելոնի թագավորությունների արքաները Արմենիի թագավորության արքա Պարույր Հսկայորդուն ճանաչեցին որպես ողջ Հայաստանի արքա` ըստ էության, արդեն նաև միջազգայնորեն ամրագրելով մինչ այդ էլ մոտ քառորդ դար փաստացի արդեն գոյություն ունեցող գերագահության իրավունքի անցումը Արարատյան թագավորությունից Արմենիի թագավորությանը[301][302][303][304][305][306][307][308][309][310][311][312]: | Հայկազունիներ | |
Հրաչյա | մ.թ.ա. 612-590 | Պարույր Հսկայորդու որդի[313] | Հայկազունիներ | |
Երվանդ I Սակավակյաց | մ.թ.ա. 590-554 | [314][315] | Հայկազունիներ | |
Փառնվազ II | մ.թ.ա. 590-569 | [316] | Հայկազունիներ | |
Պաճույճ | մ.թ.ա. 590-577 | [317] | Հայկազունիներ | |
Կոռնակ | մ.թ.ա. 590-535 | [318] | Հայկազունիներ | |
Փավոս | մ.թ.ա. 590-582 | [319] | Հայկազունիներ | |
Հայկակ II | մ.թ.ա. 590-554 | [320] | Հայկազունիներ | |
Տիգրան I | մ.թ.ա. 554-522 | [321][322][323][324][325][326][327][328][329][330][331][332][333][334][335][336][337][338][339][340][341][342][343] | Հայկազունիներ | |
Վահագն Վիշապաքաղ | մ.թ.ա. 522-520 | [344][345][346][347][348][349] | Հայկազունիներ |
Մեծ Հայքի թագավորություն
խմբագրելՀայկազունիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Վահագն Վիշապաքաղ | մ.թ.ա. 520-493 | [350][351][352][353][354][355] | Հայկազունիներ | |
Առավան | մ.թ.ա. 493-475 | [356] | Հայկազունիներ | |
Ներսեհ | մ.թ.ա. 475-440 | [357] | Հայկազունիներ | |
Զարեհ | մ.թ.ա. 440-394 | [358] | Հայկազունիներ | |
Արմոգ | մ.թ.ա. 394-385 | [359] | Հայկազունիներ | |
Բայղամ | մ.թ.ա. 385-371 | [360] | Հայկազունիներ | |
Վահան | մ.թ.ա. 371-351 | [361] | Հայկազունիներ | |
Վահե | մ.թ.ա. 351-331 | [362][363][364][365][366][367][368][369][370][371][372][373][374][375][376][377][378] | Հայկազունիներ |
Փոքր Հայքի XIII Սատրապություն
խմբագրելՀիդարնյաններ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Հիդարնես I | մ.թ.ա. 520-500 | Հիդարնյաններ | ||
Հիդարնես II | մ.թ.ա. 500-460 | Հիդարնյաններ | ||
Հիդարնես III | մ.թ.ա. 460-430 | Հիդարնյաններ | ||
Արտաշիր | մ.թ.ա. 430-404 | Հիդարնյաններ | ||
Երվանդ | մ.թ.ա. 404-354 | [379][380][381] | Հիդարնյաններ | |
Դարեհ Կոդոմանոս | մ.թ.ա. 354-337 | Աքեմենյաններ | ||
Միհրդատ | մ.թ.ա. 337-331 | Միհրդատյաններ |
Կիլիկիայի XIV Սատրապություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Սիենիս III Օրոմենդ | մ.թ.ա. 520-500 | |||
Սիենիս IV | մ.թ.ա. 500-460 | |||
Քսենոգոր | մ.թ.ա. 460-420 | |||
Սիենիս V | մ.թ.ա. 420-400 | [382][383][384][385][386] | ||
Քամիսար | մ.թ.ա. 400-385 | |||
Դատամ | մ.թ.ա. 385-362 | [387] | ||
Արշամ | մ.թ.ա. 362-333 | [388][389][390][391][392][393][394][395][396][397][398][399][400] |
Մեծ Հայքի թագավորություն
խմբագրելԵրվանդունիներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Երվանդ II | մ.թ.ա. 331-305 | Երվանդ Հիդարնյանի որդին, հիմնադրել է Երվանդունիների արքայատոհմը[401][402][403] | Երվանդունիներ | |
Արտավազդ I | մ.թ.ա. 305-247 | [404][405][406][407] | Երվանդունիներ |
Փոքր Հայքի թագավորություն
խմբագրելՄիհրդատյաններ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Միհրդատ I | մ.թ.ա. 331-322 | Փոքր Հայքի սատրապ մ.թ.ա. 337-331, հիմնադրել է Միհրդատյանների արքայատոհմը[408][409][410] | Միհրդատյաններ | |
Նեոպտղոմես Գոռոզ | մ.թ.ա. 322, 322-321 | [411][412][413][414][415][416][417] | ||
Արյուկ I | մ.թ.ա. 321-270 | Միհրդատյաններ | ||
Արման | մ.թ.ա. 270-230 | Միհրդատյաններ | ||
Արյուկ II | մ.թ.ա. 230-201 | Միհրդատյաններ | ||
Միհրդատ II | մ.թ.ա. 201-160 | Անտիոքոս III Մեծի քրոջ որդին[418][419][420][421] | ||
Սիսիդոս | մ.թ.ա. 160-140 | |||
Անտիպատրոս | մ.թ.ա. 140-115 | |||
Արկաթիոս | մ.թ.ա. 115-86 | Միհրդատ VI Եվպատորի որդին[422][423][424][425][426][427][428][429][430][431][432] | ||
Դեյոթարոս Գալաթացի | մ.թ.ա. 65-44 | Ունիա Գալաթիայի հետ[433][434][435][436] | ||
Արիոբարզանես Կապադովկիացի | մ.թ.ա. 44-42 | Ունիա Կապադովկիայի հետ | ||
Դեյոթարոս Գալաթացի | մ.թ.ա. 42-41 | Ունիա Գալաթիայի հետ[437][438][439][440] | ||
Ամյունատես Գալաթացի | մ.թ.ա. 41-33 | ունիա Գալաթացի հետ | ||
Պոլեմոն Պոնտացի | մ.թ.ա. 33-30 | Ունիա Պոնտոսի հետ[441][442][443][444][445][446][447][448][449][450][451][452][453][454][455][456][457] | ||
Արտավազդ Ատրպատականցի | մ.թ.ա. 30-20 | |||
Արքելայոս Կապադովկիացի | մ.թ.ա. 20 - մ.թ. 17 | Ունիա Կապադովկիայի հետ | ||
Հռոմի պրովինցիա | 17-38 | |||
Կոտիս Թրակիացի | 38-47 | 38-47` ունիա Օդրիսի հետ, 41-47` ունիա Օդրիսի և Մեծ Հայքի հետ։ Պոնտոսի թագավորության արքա Պոլեմոն I-ի աղջկա որդին և Մեծ Հայքի թագավորության Արտաշես III-ի քրոջ որդին[458] | ||
Արիստոբուլոս Քալկիդացի | 47-72 | Ունիա Քալկիդայի հետ։ Քալկիդայի թագավորության արքա Հերովդես Ագրիպպա II Կրտսերի (53-100) որդին և Հուդայի թագավորության արքա Հերովդես I Մեծի (մ.թ.ա. 37-4) թոռան թոռը[459][460][461] |
Ծոփքի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Արշամ I | մ.թ.ա. 323-305 | |||
Արտանես I | մ.թ.ա. 305-260 | [462][463][464] | ||
Շամ | մ.թ.ա. 260 - 240 | Հիմնադրել է Սամոսատ քաղաքը[465][466][467] | ||
Արշամ II | մ.թ.ա. 240-230 | Շամի որդին, կառուցել է Արշամաշատ մայրաքաղաքը | ||
Արշամ III | մ.թ.ա. 230-220 | Արշամ II-ի որդին[468] | ||
Քսերեքս | մ.թ.ա. 220-210 | [469] | ||
Աբդիսարես | մ.թ.ա. 210-201 | |||
Զարեհ | մ.թ.ա. 201-179 | [470] | ||
Արկաթիաս | մ.թ.ա. 179-164 | Զարեհի որդին[471] | ||
Մեհրուժան | մ.թ.ա. 164-140 | Զարեհի որդին, Արկաթիասի եղբայրը[472][473][474] | ||
Արտանես II | մ.թ.ա. 140-95 | Մեհրուժանի որդին[475][476] | ||
Մեծ Հայքի նահանգ | մ.թ.ա. 95 - մ.թ. 54 | |||
Հուլիոս Սոհեմոս | 54-72 | Հեռավոր ազգակցական կապ ուներ Ծոփքի թագավորության վերջին արքա Արտանես II-ի հետ[477] |
Մեծ Հայքի թագավորություն
խմբագրելԱրշակունիներ
խմբագրելԿոմմագենեի թագավորություն
խմբագրելԹագավոր | Կառավարման տարիններ | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Պտղոմեոս | մ.թ.ա. 201-130 | Երվդան III-ի որդին, Արշամ II-ի թոռը[838][839][840][841] | ||
Շամ | մ.թ.ա. 130-109 | Պտղոմեոսի որդին | ||
Միհրդատ I | մ.թ.ա. 109 - 70 | Շամի որդին[842][843][844][845][846] | ||
Անտիոքոս I | մ.թ.ա. 70-38 | Միհրդատ I-ի որդին[847][848][849][850][851][852] | ||
Անտիոքոս II | մ.թ.ա. 38-36 | Անտիոքոս I-ի որդին[853] | ||
Միհրդատ II | մ.թ.ա. 36 - 20 | Անտիոքոս I-ի որդին, Անտիոքոս II-ի եղբայրը | ||
Միհրդատ III | մ.թ.ա. 20 - 12 | Միհրդատ II-ի որդին | ||
Անտիոքոս III | մ.թ.ա. 12 - մ.թ. 17 | Միհրդատ III-ի որդին[854] | ||
Հռոմի պրովինցիա | 17 - 36 | |||
Անտիոքոս IV | 36 - 72 | Անտիոքոս III-ի որդին[855][856][857][858][859][860] |
Հայոց Միջագետքի թագավորություն
խմբագրելՏարսոնի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Տարկոնդիմոտոս I | մ.թ.ա. 65-31 | [880][881][882][883][884][885][886][887][888] | ||
Տարկոնդիմոտոս II | մ.թ.ա. 31-30 | Տարսոնի թագավորության արքա Տարկոնդիմոտոս I-ի որդին | ||
Հռոմի պրովինցիա | մ.թ.ա. 30-20 | |||
Տարկոնդիմոտոս III | մ.թ.ա. 30 - մ.թ. 17 | Տարսոնի թագավորության արքա Տարկոնդիմոտոս I-ի որդին, Տարսոնի թագավորության արքա Տարկոնդիմոտոս II-ի եղբայրը | ||
Տարկոնդիմոտոս IV | 17 | Տարսոնի թագավորության արքա Տարկոնդիմոտոս II-ի որդին |
Անարզաբայի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Պոլեմոն Պոնտացի | մ.թ.ա. 39-37 | |||
Կլեոպատրա Եգիպտացի | մ.թ.ա. 37-34, 34-31` գահակից | Ունիա Պտղոմյանների թագավորության հետ | ||
Պտղոմեոս Եգիպտացի | մ.թ.ա. 34-31` գահակից | Ունիա Պտղոմյանների թագավորության հետ | ||
Ամյունատես Գալաթացի | մ.թ.ա. 31-25 | Ունիա Գալաթական թագավորության հետ | ||
Արքելայոս I Կապադովկիացի | մ.թ.ա. 25 - մ.թ. 17 | Ունիա Կապադովկիայի թագավորության հետ | ||
Արքելայոս II Կապադովկիացի | 17-38 | Ունիա Կապադովկիայի թագավորության հետ | ||
Հռոմի պրովինցիա | 38 | |||
Անտիոքոս Կոմմագենացի | 38-39 | Ունիա Կոմմագենեի թագավորության հետ | ||
Հռոմի պրովինցիա | 39-41 | |||
Անտիոքոս Կոմմագենացի | 41-72 | Ունիա Կոմմագենեի թագավորության հետ |
Մարաշի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Երվանդ I | մ.թ.ա. 31 - մ.թ. 11 | [889] | ||
Դևկրոս | 11 | |||
Երվանդ II | 11-17 | |||
Անտոնիոս Պոնտացի | 17-35 | [890] | ||
Հռոմի պրովինցիա | 35-41 | |||
Պոլեմոն Պոնտացի | 41-64 | Ունիա Պոնտոսի թագավորության հետ |
Մարզպանական Հայաստան
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Վեհմիհրշապուհ | 428-441 | Նշանակվել է Պարսից թագավորության արքա Վահրամ V-ի կողմից | ||
Վասակ Սյունի | 441-451 | Պարսիկ Վեհմիհրշապուհ մարզպանից հետո՝ Մարզպանական Հայաստանում նշանակված առաջին հայ մարզպանն էր | Սյունիներ | |
Ատրորմիզդ Արշակունի | 451-465 | |||
Ատրվշնասպ | 465-481 | |||
Զարմիհր | 481 | Կարենյաններ | ||
Սահակ Ասպետ Բագրատունի | 481-482 | Վահանանց ապստամբությունից, պարսկական կայազորի ջախջախումից և պարսիկ մարզպան Ատրվշնապսի տապալումից (481) հետո ընտրվել է Հայոց մարզպան ու տանուտեր | Բագրատունիներ | |
Շապուհ | 482-484 | Միհրանյաններ | ||
Անդիկան | 484-485 | Միհրանյաններ | ||
Վահան Մամիկոնյան | 485-505 | Հայրենասեր նախարարները խմբվել են Վահան Մամիկոնյանի շուրջը և նրա գլխավորությամբ ապստամբել Պարսից տիրապետության դեմ (Վահանանց պատերազմ)։ Հայոց սպարապետ | Մամիկոնյաններ | |
Վարդ Մամիկոնյան | 505-514 | Հայոց սպարապետ մոտ 486-ից | Մամիկոնյաններ | |
Մժեժ Գնունի Հոնահաղթ | 514-548 | Սասունում իշխող հայ նախարար, որը 517-ին Կավադ I Պարսից արքայի կողմից նշանակվել է Հայոց մարզպան | Գնունիներ | |
Գուշնասպ-Վահրամ | 548-552 | |||
Թան-Շապուհ | 552-560 | |||
Վարազդատ | 560-564 | |||
Ճիհովր-Վշնասպ | 564-572 | Սուրենյաններ | ||
Վարդան Փոքր Մամիկոնյան | 572-580 | Հայոց սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանը՝ Իր շուրջ համախմբելով հայրենասեր ուժերի, Հայոց կաթողիկոս Հովհաննես Բ Գաբեղենցու աջակցությամբ գումարել է նախարարների գաղտնի խորհրդակցություն (571), որտեղ ընտրվել է իշխանապետ և որոշել զինված պայքար մղել պարսկական տիրողների դեմ | Մամիկոնյաններ | |
Միհրան Միհրվանդակ | 572-574 | |||
Ֆիլիպ | 574-575 | Սյունիներ | ||
Տամ-Խոսրով | 575-578 | |||
Վարազ-Վզրուկ | 578-579 | |||
Պահլավ | 579-586 | |||
Մուշեղ Խիզախ Մամիկոնյան | 580-590 | Հայոց Տարոնի գավառի նախարար, որը Վարդան Մամիկոնյան Փոքրից հետո (576), Բյուզանդիայի կայսեր կողմից կարգվեց պարսկա-բյուզանդական պատերազմում բյուզանդիայի կողմից մարտնչող՝ հայկական զորագնդերի հրամանատար, իսկ հետագայում (պատերազմական գործողությունների ընթացքում) բյուզանդիայի իշխանությանն անցած ամբողջ հայկական երկրամասի (ներառյալ նախկինում կայսրության իշխանության ներքո գտնվող հայկական տարածքների) ժամանակավոր կառավարիչ՝ դուքս | Մամիկոնյաններ | |
Հրահատ | 586-587 | |||
Հրարտին-Դատան | 587-590 | |||
Վնդատական-Նիխորական | 590-595 | |||
Մերաքբութ | 595-596 | |||
Հազդեն | 596-597 | |||
Բութմա | 597-598 | |||
Գայման-Նախվեֆաղան | 598-599 | |||
Սմբատ Բազմահաղթ Բագրատունի | 599-601 | Հայ զորավար Սմբատ Բագրատունին աչքի ընկնելով պարսից արքա Խոսրով II Ափավրեզի մղած պատերազմներում և դառնալով վերջինիս սիրելին, մեծ պատվով նշանակվել է Հայոց մարզպան, իսկ հետո նաև Վրկանից աշխարհի մարզպան, պահպանելով իր Հայոց մարզպանի իրավունքները | Բագրատունիներ | |
Ջան-Վեհ | 601-604 | |||
Դատոյան Պարսիկ | 604-606 | |||
Սենի Տամ-Խոսրով | 606-607 | Միհրանյաններ | ||
Աշտատ-Հեզտայար | 607-609 | |||
Շահեն Վահմանզադական | 609 | |||
Շահրայնապետ | 609-610 | |||
Փարսահնապատ | 610-616 | |||
Նամդեր-Վշնասպ | 616-619 | |||
Շահր Պղական | 619-628 | |||
Վարազ-Տիրոց Բագրատունի | 628-634 | Վարազտիրոց Բագրատունին Սմբատ Բազմահաղթի որդին էր։ Հայոց տանուտեր և մարզպան է դարձել (628-634) Կավադ II-ի օրոք | Բագրատունիներ | |
Դավիթ Սահառնունի | 635-641 | Հայաստանի բյուզանդական մասի կառավարիչ 635-638-ին, Դավիթ Սահառունին հանդիսացել է Հայոց մարզպանական շրջանի վերջին իշխանավորը | Սահառնունիներ |
Սատրապական Հայաստան
խմբագրելԱրցախ-Ուտիքի թագավորություն
խմբագրելԱռանշահիկներ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Վաչե | 451-460 | Առանշահիկներ | ||
Վաչագան Բարեպաշտ | 460-510 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վաչեի եղբորորդին | Առանշահիկներ | |
Գուրգեն | 510-540 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վաչագան Բարեպաշտի որդին | Առանշահիկներ | |
Վռամշապուհ | 540-596 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Գուրգենի որդին | Առանշահիկներ |
Միհրանյաններ
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Միհրան | 596-600 | Միհրանյաններ | ||
Արամայիս | 600-605 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Միհրանի որդին | Միհրանյաններ | |
Վարդ I | 605-610 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Արամայիսի որդին | Միհրանյաններ | |
Վարդան I Քաջ | 610-615 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վարդ I-ի որդին | Միհրանյաններ | |
Վարդ II | 615-628 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վարդան I-ի որդին | Միհրանյաններ | |
Վարազ-Գրիգոր | 628-638 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վարդ II-ի որդին | Միհրանյաններ | |
Ջիվանշիր I Մեծ | 638-681 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վարազ-Գրիգորի որդին | Միհրանյաններ | |
Վարազ-Տրդատ I | 681-705 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Ջիվանշիր I Մեծի հորեղբայրը | Միհրանյաններ | |
Վաչագան-Գագիկ | 705-720 | Միհրանյաններ | ||
Ջիվանշիր II | 720-725 | Միհրանյաններ | ||
Ստեփանոս I | 725-740 | Միհրանյաններ | ||
Ջիվանշիր III | 740-760 | Միհրանյաններ | ||
Վարազ-Տրդատ II | 760-821 | Միհրանյաններ | ||
Ստեփանոս II Աբլասադ | 821-830 | Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վարազ-Տրդատ II-ի որդին | Միհրանյաններ |
Հայոց իշխանապետություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Թեոդորոս Ռշտունի | 651-654 | Հայաստանում Պարսկաստանի ու Բյուզանդիայի գերիշխանության անկումից հետո միավորեց Հայաստանի արևմտյան և արևելյան մասերը և դարձավ նրա փաստացի կառավարիչը, 652 թ.-ից հետո արաբների կողմից ճանաչվեց Հայոց, Վրաց և Աղվանից գերագույն իշխան։ 643 թ.-ին ձերբակալվում է Բյուզանդիայի կայսեր կողմից, իսկ հայոց իշխան է դառնում Վարազ-Տիրոց Բ Բագրատունին, որը կարճ ժամանակ հետո մահանում է և կրկին վերադարձնում են Ռշտունուն[891] | Ռշտունիներ | |
Մուշեղ Մամիկոնյան | 654 | Մամիկոնյաններ | ||
Համազասպ Մամիկոնյան | 654-662 | Մամիկոնյաններ | ||
Գրիգոր Մամիկոնյան | 662-685 | Մամիկոնյաններ | ||
Աշոտ Բագրատունի | 685-689 | Բագրատունիներ | ||
Ներսեհ Կամսարական | 689-691 | Կամսարականներ | ||
Սմբատ Բագրատունի | 691-701 | 701 թ.-ին արաբները վերջնականորեն գրավեցի Անդրկովկասը և կազմեցին Արմինիա վարչամիավորը | Բագրատունիներ |
Արմինիա կուսակալություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Աբու-Շեյխ իբն Աբդուլլահ | 701-703 | |||
Ուսման իբն Ուկբա | 703-705 | |||
Կասիմ | 705 | |||
Աբդ ալ-Ազիզ իբն Հաթիմ ալ-Բահիլի | 705-709 | |||
Մասլամա իբն Աբդ ալ-Մելիք | 709-715 | |||
Ադի իբն Ադի ալ-Քինդի | 715-717 | |||
Վալիդ իբն Աբդ ալ-Մելիք | 717 | |||
Աբդ ալ-Ազիզ իբն Հաթիմ ալ-Բահիլի | 717 | |||
Օմար իբն Աբդ ալ-Ազիզ | 717-720 | |||
Օմար իբն Հուբայրա | 720-721 | |||
Մելիք իբն Սաֆֆար ալ-Բահրեյնի | 721 | |||
Ջառահ իբն Աբդուլլահ | 722-724 | |||
Հարիս իբն Ամր ալ-Թայի | 724-729 | |||
Ջառահ իբն Աբդուլլահ | 729-730 | |||
Հաջաջ իբն Աբդուլլահ ալ-Հաքամի | 730 | |||
Սայիդ ալ-Հարաշի | 730-731 | |||
Մասլամա իբն Աբդ ալ-Մելիք | 731-732 | |||
Հիշամ իբն Աբդ ալ-Մելիք | 732-744 | |||
Մրվան իբն Մուհամմեդ | 744 | |||
Ասիմ իբն Աբդուլլահ ալ-Հիլալի | 744-745 | |||
Իսահակ իբն Մուսլիմ ալ-Ուկայլի | 745-749 | |||
Մուսաֆիր իբն Կասիր | 749-750 | |||
Մուհամմեդ իբն Սուլ | 750 | |||
Աբդուլլահ իբն Մուհամմեդ | 750 | |||
Սալիհ իբն Սուբայհ ալ-Քինդի | 750-751 | |||
Եզիդ իբն Մազիադ աս-Սուլամի | 752-754 | |||
Հասան իբն Կահթաբա | 754-758 | |||
Եզիդ իբն Մազիադ աս-Սուլամի | 758-770 | |||
Բաքքար իբն Մուսլիմ ալ-Ուկայլի | 770 | |||
Հասան իբն Կահթաբա | 770-775 | |||
Վադի ալ-Ասսաբի | 775 | |||
Եզիդ իբն Մազիադ աս-Սուլամի | 775-780 | |||
Յահիա իբն Խալիդ ալ-Բարմակի | 780-782 | |||
Սավադա իբն Աբդ ալ-Համիդ ալ-Ջահաֆի | 782-783 | |||
Նուսայր | 783 | |||
Ուսման իբն Օմարա | 783-785 | |||
Ռաուհ իբն Հաթիմ ալ-Մուհալլաբի | 785-786 | |||
Հուզայմա իբն Խադիմ ալ-Թամիմի | 786-787 | |||
Յուսուֆ իբն Ռաշիդ աս-Սուլամի | 787 | |||
Եզիդ իբն Մազիադ աշ-Շեյբանի | 787-788 | |||
Սուլեյման | 788-790 | |||
Դուկլա իբն Դոկա | 790 | |||
Նասր իբն ալ-Ջահաֆ | 790-791 | |||
Աբդ ալ-Քաբիր իբն Աբդ ալ-Համիդ ալ-Ադավի | 791 | |||
ալ-Ֆադլ իբն Յահիա | 791-792 | |||
Օմար իբն Էյուբ ալ-Քինանի | 792-793 | |||
Աբու Սաբբահ | 793 | |||
Սայիդ իբն Մուհամմեդ ալ-Խառանի | 793 | |||
Խալիդ իբն Եզիդ իբն Ուսայդ ալ-Սալամի | 793-794 | |||
ալ-Աբբաս իբն Ջարիր ալ-Բաջալի | 794 | |||
Մուսա իբն Իսա ալ-Հաշիմի | 794 | |||
Յահիա ալ-Հարաշի | 794-796 | |||
Ահմեդ իբն Եզիդ ալ-Սուլամի | 796-797 | |||
Սայիդ իբն Սալմ ալ-Բահիլի | 797-799 | |||
Նասր իբն Հաբիբ ալ-Մուհալլաբի | 799 | |||
Ալի իբն Իսա իբն Մահան | 799 | |||
Եզիդ իբն Մազիադ աշ-Շեյբանի | 799-801 | |||
Ասադ իբն Եզիդ աշ-Շեյբանի | 801-802 | |||
Մուհամմեդ իբն Եզիդ աշ-Շեյբանի | 802-803 | |||
Հուզայմա իբն Խադիմ ալ-Թամիմի | 803-806 | |||
ալ-Կասիմ | 803 | |||
Բեշիր իբն Հուզայմա | 803-804 | |||
Իսմայիլ իբն Իբրահիմ | 805-806 | |||
Նայիմ իբն Բաշար | 806 | |||
Սուլեյման իբն Եզիդ ալ-Ամիրի | 806-807 | |||
Էյուբ իբն Սուլեյման | 807 | |||
ալ-Աբբաս իբն Զուֆար ալ-Հիլալի | 807-808 | |||
Յահիա իբն Զուֆար | 808 | |||
Աբդուլլահ իբն Մուհամմեդ | 809 | |||
Ուբեյդ | 809 | |||
Մուհամմեդ իբն Զուհար ադ-Դաբբի | 809 | |||
Մասրուր | 811 | |||
Իսահակ իբն Սուլեյման ալ-Հաշիմի | 811-813 | |||
Ֆադլ իբն Իսահակ ալ-Հաշիմի | 813 | |||
Աբդ ալ-Մելիք իբն ալ-Ջահաֆ աս-Սուլամի | 813 | |||
Թահիր իբն Մուհամմեդ աս-Սանանի | 813 | |||
Սուլեյման իբն Ահմեդ ալ-Հաշիմի | 813 | |||
Աբու Աբդուլլահ | 814 | |||
Սուլեյման իբն Ահմեդ ալ-Հաշիմի | 814-815 | |||
Հաթիմ իբն Հարսամա | 815-818 | |||
Յահիա իբն Մուադ | 818-819 | |||
Ահմեդ իբն Յահիա | 819 | |||
ալ-Հուսեյն իբն Սաադ | 819 | |||
ալ-Բայիս իբն Հալբասի | 819 | |||
Իբրահիմ իբն Դաուդ | 819-820 | |||
ալ-Աբբաս իբն Աբի Էյուբ | 820 | |||
Ահմեդ իբն Յահիա | 820 | |||
Իսա իբն Մուհամմեդ ալ-Մամունի | 820-822 | |||
Մուհամմեդ իբն Աբդուլլահ ալ-Քալբի | 822 | |||
Սադակա իբն Ալի ալ-Աբբաս | 823 | |||
Մուհամմեդ իբն Աբդուլլահ ալ-Քալբի | 824 | |||
Զուրայհ իբն Ալի | 824-825 | |||
Ահմեդ իբն Աբդ ալ-Ալաֆ | 825-826 | |||
Ուբայդուլլահ իբն Յահիա | 826 | |||
Աբդ ալ-Ալա իբն Ահմեդ աս-Սուլամի | 826 | |||
Աբդ ալ-Ալա իբն Իբրահիմ | 826-827 | |||
Զուրայհ իբն Ալի | 827 | |||
Մուհամմեդ իբն Հումայդ աթ-Թուսի | 827-828 | |||
Աբդուլլահ իբն Թահիր | 828-829 | |||
Խալիդ իբն Եզիդ աշ-Շեյբանի | 829-832 | |||
Իբրահիմ իբն Զայդ | 829 | |||
Իբրահիմ իբն Աթթաբ | 829-832 | |||
ալ-Ասֆար | 832 | |||
Աբդուլլահ իբն Մուսադ ալ-Ասադի | 832 | |||
Աբդ առ-Ռահման իբն Հաքամ | 833 | |||
ալ-Հասան իբն Ալի ալ-Բադղիզի | 833-835 | |||
Բեշիր իբն Ուրվա | 835 | |||
Մուհամմեդ իբն Սուլեյման ալ-Ազդի | 835-837 | |||
Մուհամմեդ իբն Խալիդ Բուխար-խուդա | 837-839 | |||
Ալի իբն ալ-Հուսեյն ալ-Կայս | 840-841 | |||
Խալիդ իբն Եզիդ աշ-Շեյբանի | 841 | |||
Ալի իբն ալ-Հուսեյն ալ-Կայս | 841 | |||
Համդույա իբն Ալի | 841-842 | |||
Խալիդ իբն Եզիդ աշ-Շեյբանի | 842-845 | |||
Մուհամմեդ իբն Խալիդ աշ-Շեյբանի | 845-849 | |||
Աբու-Սայիդ | 849-850 | |||
Յուսուֆ | 851-852 | |||
Բուղա ալ-Քաբիր | 852-856 | |||
Իբրահիմ | 856 | |||
Ալի իբն Յահիա ալ-Արմանի | 856-863 | |||
Մուհամմեդ իբն Խալիդ աշ-Շեյբանի | 857-862 | |||
ալ-Աբբաս իբն ալ-Մուսթային | 863-865 | |||
ալ-Ալա իբն Ահմեդ ալ-Ազդի | 865-866 | |||
Աբդուլլահ իբն ալ-Մութազ | 866-867 | |||
Իսա իբն Շեյխ | 869-878 | |||
Մուհամմեդ իբն Խալիդ աշ-Շեյբանի | 878 | |||
Ջաֆար ալ-Մութավիդ | 878-883 | |||
Իսա իբն Շեյխ | 884 |
Արտանուջի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Ատրներսեհ | 782-807 | Վասակ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Աշոտ | 807-826 | Ատրներսեհ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Բագրատ | 826-876 | Աշոտ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Դավիթ | 876-881 | Բագրատ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Ատրներսեհ | 881-888 | Դավիթ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ |
Խաչենի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Սահլ | 830-855 | Սմբատ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Ատրներսեհ | 855-870 | Սահլ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Համամ-Գրիգոր | 870-893 | Ատրներսեհ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ |
Դիզակի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Եսայի | 830-855 | Մովսես Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ |
Քարադուռի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Լիպարիտ | 881-930 | Օրբեթ ամրոցի տիրակալ | Օրբելյաններ | |
Հրահատ | 930-950 | Լիպարիտ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Լիպարիտ | 950-970 | Հրահատ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Հրահատ | 970-1021 | Լիպարիտ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Լիպարիտ Քաջ | 1021-1057 | Հրահատ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Իվանե | 1057-1076 | Լիպարիտ Քաջ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Լիպարիտ | 1076-1093 | Իվանե Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Հրահատ | 1093-1101 | Լիպարիտ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Իվանե | 1101-1128 | Լիպարիտ Օրբելյանի որդին, Հրահատ Օրբելյանի եղբայրը | Օրբելյաններ | |
Սմբատ | 1128-1161 | Իվանե Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ | |
Իվանե | 1161-1177 | Սմբատ Օրբելյանի որդին | Օրբելյաններ |
Անիի թագավորություն
խմբագրելԱրտանուջի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Ատրներսեհ | 888-923 | Դավիթ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Դավիթ | 923-937 | Ատրներսեհ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Սմբատ | 937-958 | Ատրներսեհ Բագրատունու որդին, Դավիթ Բագրատունու եղբայրը | Բագրատունիներ | |
Բագրատ Բարեհոգի | 958-994 | Սմբատ Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ | |
Գուրգեն | 994-1000 | Բագրատ Բարեհոգի Բագրատունու որդին | Բագրատունիներ |
Խաչենի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Համամ-Գրիգոր | 893-895 | Ատրներսեհ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Սահակ Սևադա | 895-940 | Համամ-Գրիգոր Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Հովհաննես-Սենեքերիմ | 940-1003 | Սահակ Սևադա Առանշահիկի որդի Գրիգորի տղա Սևադայի որդին | Առանշահիկներ | |
Գրիգոր I | 1003 | Հովհաննես-Սենեքերիմ Առանշահիկի եղբայրը | Առանշահիկներ | |
Ֆիլիպ | 1003-1054 | Գրիգոր I Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Սենեքերիմ | 1054-1095 | Ֆիլիպ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Գրիգոր II | 1095-1166 | Սենեքերիմ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Հասան I | 1166-1182 | Գրիգոր II Առանշահիկի աղջկա ամուսին | Առանշահիկներ | |
Հասան II | 1166-1182 | Հասան Iի Առանշահիկի եղբայրը | Առանշահիկներ | |
Վախթանգ I Մեծ | 1182-1214 | Հասան I Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Վախթանգ II Տանգիկ | 1182-1214 | Հասան II Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ | |
Հասան-Ջալալ | 1182-1214 | Վախթանգ II Տանգիկ Առանշահիկի որդին | Առանշահիկներ |
Անուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Մուշեղ Կարսեցի | 963-984 | Աշոտ Գ-ի եղբայրը | Բագրատունի | |
Աբաս Բագրատունի | 984-1029 | Բագրատունի | ||
Գագիկ Կարսեցի | 1029-1064 | 1064-ին թագավորությունը հանձնել է Բյուզանդիային | Բագրատունի |
Անուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Գուրգեն Կյուրիկե | 979 - 989 | Աշոտ Գ-ի որդին, կառավարել է 972 թ.-ից, արքայի կոչում ստացել է 979-ից | Կյուրիկյան | |
Դավիթ Ա | 989-1050 | Կյուրիկյան | ||
Գուրգեն Բ | 1050-1089 | Կյուրիկյան | ||
Դավիթ Բ | 1089-1113 | կառավարել է եղբոր Աբասի, հետ, 1113 թ.-ից հետո, երբ թագավորությունը անցավ Վրաստանին, 1113 թ.-ից մինչև 1145 թթ.-ները կառավարել է Մածնաբերդում | Կյուրիկյան | |
Աբաս Կյուրիկյան | 1089-1113 | 1113 թ.-ից հետո կառավարել է Տավուշում մինչև 1145 թ.-ը | Կյուրիկյան |
Տվյալները վերցված են Հայկական Սովետական Հանրագիտարանից.[951]
Անուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Դավիթ Բ | 1113-1145 | Կյուրիկյան | ||
Կյուրիկե Գ | 1145-1170 | Կյուրիկյան | ||
Աբաս Բ | 1170-1176 | Կյուրիկյան | ||
Աղսարթան Ա | 1176- ? | Կյուրիկյան | ||
Աղսարթան Բ | - | Կյուրիկյան | ||
Թաղիադին Ա | - | Կյուրիկյան | ||
Սարգիս Ա | - | Կյուրիկյան |
Անուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Սմբատ Ա Սահակյան | 987 -998 | Սյունի | ||
Վասակ Ա | 998-1040 | Սյունի | ||
Սմբատ Բ Աշոտյան | 1040-1051[952] | Վասակի քեռայր Աշոտի որդին | Աշոտյան | |
Գրիգոր Ա Աշոտյան | 1051-1072 | Սմբատ Բ-ի եղբայրը | Աշոտյան | |
Սենեքերիմ Սևադյան | 1072 -1094/1096 | Շահանդուխտ թագուհու եղբայրն է, Դարբանտի Սևադա թագավորի որդին[953] | ||
Գրիգոր Բ Սենեքերիմյան | 1094/1096-1166 | Սենեքերիմի որդին | ||
Հասան Խաչենցի | 1166 -1170 | Գրիգոր Բ-ի Կատայի ամուսինը, Խաչենի իշխանը |
Վասպուրականի թագավորություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Գագիկ Արծրունի | 908-943 | Արծրունիներ | ||
Դերենիկ | 943-958 | Գագիկի որդին | Արծրունիներ | |
Համազասպ | 958-968 | Գագիկի որդին, Աբուսահլ-Համազասպի մահից հետո որդիները բաժանեցին թագավորությունը 3 մասի, սակայն հերթով տիրացան Վան քաղաքի գահին | Արծրունիներ | |
Աշոտ | 968-983 | Համազասպի որդին | Արծրունիներ | |
Գուրգեն | 983-1003 | Համազասպի որդին | Արծրունիներ | |
Սենեքերիմ-Հովհաննես | 1003-1021 | Համազասպի որդին, 1022 թ.-ին թագավորթւոյունը զիջեց Բյուզանդիային, փոխարենը ստանալով Կապադովկիայի Սեբաստիա քաղաքը, մահացել է 1026 թ.-ին | Արծրունիներ |
Տայքի իշխանություն
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Դավիթ Կյուրոպաղատ | 966 -1000 | Բագրատունի |
Իշխանության շրջան
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Ռուբեն Ա | 1080-1095 | Ըստ ավանդության Հայոց Բագրատունի վերջին թագավոր Գագիկի մերձավորներից էր։ Անիի անկումից հետո հաստատվում է Կորոմոզոլ գյուղում։ | Ռուբինյան | |
Կոստանդին Ա | 1095-1100 | Ընդարձաելով իր տիրույթները՝ տիրում է Վահկային ու շրջակա որոշ բերդերի։ Աճյունն ամփոփվում է Կաստաղոնի վանքում։ | Ռուբինյան | |
Թորոս Ա Սեբաստոս | 1100-1129 | Կրել է «Մեծ իշխան Հայոց» տիտղոսը, ինչպես նաև հունական «Սեբաստոս» և «Պռոտոսեբաստոս» տիտղոսը։ Երկիրը կառավարել է իր եղբայր Լևոնի հետ միաժամանակ, սակայն իրարից անջատ իշխանություններում։ Ունեցել է մի որդի Կոստանդին անունով, որին թունավորել են։ Կառուցում է Մաշկևորի և Դրազարկի վանքերը։ Աճյունն ամփոփված էր Դրազարկում։ | Ռուբենյան | |
Լևոն Ա | 1129-1137 | Կրել է «Իշխան Հայոց», ինչպես նաև հունական «Սեբաստոս» տիտղոսը։ Սկզբում կառավարել է Ամանոսյան լեռներից մինչև Մարաշ ընկած տիրույթները, ապա, եղբոր մահից հետո՝ ամբողջ երկիրը։ 1137 թ-ին Հովհաննես Կոմնենոս կայսրը գրավում է Կիլիկիան ու գերում Լևոնին, նրա կնոջն ու որդիներ Թորոսին ու Ռուբենին։ Մյուս որդիներ Ստեփանեն և Մլեհը ապաստան են գտնում Եդեսիայի կոմս Ժոսլեն II-ի արքունիքում | Ռուբինյան | |
Թորոս Բ | 1144/45-1168 | Հովհաննես Կոմնենոս կայսեր մահից հետո փախչում է Կոստանդնուպոլսից ու վերադառնալով Կիլիկիա, ազատագրում Հայոց իշխանությունը։ Կոչվել է «Մսիսի, Անավարզայի և Վահկայի սեբաստոս»:Դառնալով կրոնավոր՝ կյանքի վերջին տարիներն անցկացնում է վանքում։ Մահից հետո իշխանությունն անցնում է մանկահասակ որդի Ռուբենին (Ռուբեն Բ՝ 1169-70 թթ.), որը մահանում է 1170-ին Հռոմկլայում | Ռուբինյան | |
Մլեհ | 1170-1175 | Մլեհը իշխանության է գալիս իր եղբորորդի Ռուբենի մահից հետո։ Հալեպի ամիրա Նուր էդ-Դինի հետ դաշնակցելով, ազատագրում է Դաշտային Կիլիկիայի Անավարզա, Մսիս և Տարսոն քաղաքները։ 1175-ին սպանվում է։ Ուներ դուստր Գրիգոր Դ կաթողիկոսի քրոջ հետ ամուսնությունից և ապօրինածին որդի Գեորգ անունով։ | Ռուբինյան | |
Ռուբեն Գ | 1175-1187 | Ռուբենը Մլեհ և Թորոս Բ իշխանների եղբայր Ստեփանեի որդին էր։ Գահ բարձրանալուց հետո պատժում է Մլեհին սպանողներին։ Տորոնի տեր Հումֆրիդի թոռ իզաբելլայի հետ ամուսնությունից ունենում է 2 դուստր՝ Ալիս և Ֆիլիպա։ Անհեռատեսության հետևանքով գերի է ընկնում Անտիոքի պրինցի մոտ, ապա խոշոր փրկագնի դիմաց ազատվելով, քաշվում է վանք, որտեղ էլ մահանում է։ | Ռուբինյան | |
Լևոն Բ | 1187-1198 | Ռուբեն Գ իշխանի եղբայրն էր։ Գահին բազմել է որպես վերջինիս դուստրերի խնամակալ։ Կառավարման հենց սկզբնական շրջանից սկսած ընդարձակում է երկրի տարածքը՝ գրավելով նաև ռազմավարական Պաղրաս ամրոցը Անտիոքի հետ սահմանին։ Անտիոքի պրինց Բոհեմունդ III-ի կնոջ զարմուհու հետ ամուսնությունից ուներ դուստր Ռիթա անունով։ | Ռուբինյան |
Թագավորության շրջան
խմբագրելԱնուն | Գահակալման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Լևոն Բ | 1198-1219 | 1198 թ. հունվարի 6-ին Սրբազան Հռոմեական կայսեր ուղարկած թագով Տարսոնի Մայր տաճարում թագադրվում ու օծվում է որպես Հայոց թագավոր։ Նրան թագ էր ուղարկել նաև Բյուզանդիայի կայսրը, ինչպես նաև կրոնական որոշ ձևական զիջումների արդյունքում նրան ճանաչել էր նաև Հռոմի Պապը։ Նրա օրոք Կիլիկիո Հայոց թագավորությունը դառնում է Մերձավոր Արևելքի տվյալ ժամանակի ամենահզոր քրիստոնյա պետությունը։ Երկրորդ անգամ ամուսնանում է Կիպրոսի արքայադուստր Սիպիլի հետ, որից ունենում է Զաբել դստերը։ Մահանում է 1219 թ. մայիսի 2-ին։ Սիրտը ամփոփվում է Ակներում, իսկ մարմինը՝ Սսում։ | Ռուբինյան | |
Զաբել թագուհի և Փիլիպոս թագավոր | 1222-1225(Զաբել և Փիլիպոս),1219-1222/1225-26(Զաբել) | 1216 թ. Լևոն թագավորը գահաժառանգ է հռչակում իր դուստր Զաբելին, որի խնամակալն էր Սիր Ատանը, ապա՝ Կոստանդին Գունդստապլը։ 1222 թվականին Արքունի տյանի որոշմամբ ամուսնանում է Անտիոքի գահաժառանգ Փիլիպոսի հետ, որը ձերբակալվում և մահանում է բանտարկության մեջ 1225 թ-ին։ | Ռուբինյան | |
Զաբել թագուհի և Հեթում Ա թագավոր | 1226-1252(Զաբել), 1269(Հեթում) | Երկրորդ անգամ ամուսնանում է Կոստանդին պայլի որդի Հեթումի հետ 1226 թ-ին։ Ունենում են 3 որդի՝ Ռուբեն, Թորոս և Լևոն, և 5 դուստր։ Իրավական տեսակետից Հեթում թագավորը Զաբել թագուհու հետ կառավարել է որպես թագակիր-գործակից, այսինքն՝ նա թագավոր էր միայն այն պատճառով, որ Զաբել թագուհու ամուսինն էր։ Զաբել թագուհին մահանում է 1252 թվականին։ Հեթում թագավորի և Կոստանդին թագավորահոր ջանքերով կնքվում է հայ-մոնղոլական պայմանագիր, որով կանխվում է մոնղոլ զորքերի կողմից երկրի ասպատակումը։ 1266 թվականին Մառի ճակատարամտում հայոց զորքերը պարտություն են կրում մամլյուքյան զորքերից։ Մարտում սպանվում է արքայորդի թորոսը, իսկ արքայորդի Լևոնը գերի է ընկնում ու ազատվում մոտ 1.5 տարի անց։ Կյանքի վերջին տարիներին Հեթում թագավորը գահը հանձնում է իր որդի Լևոնին ու, քաշվելով վանք, ընդունում է Մակար անունը։ Մահանում է 1270 թ. ու թաղվում Դրազարկի վանքում։ | Ռուբինյան | |
Լևոն Գ | 1269-1289 | Փաստացի իշխանության է անցնում 1268 թ.-ին, սակայն չի օծվում թագավոր այնքան ժամանակ, քանի դեռ կենդանի էր իր հայր Հեթումը։ Այդ շրջանում հիշատակվում է «Պարոն Հայոց» տիտղոսով։ Թագավոր է օծվում 1271 թ. հունվարի 6-ին Տարսոնի Մայր տաճարում։ Ամուսնացած էր իշխանուհի Կեռանի հետ։ Թագավորը ունեցել է 15-ից 17 երեխա, որոնցից 2-ը՝ ապօրինածին։ | Ռուբինյան | |
Հեթում Բ և եղբայրներ | 1289-1306 | Հեթում Բ-ն Լևոն Գ թագավորի՝ ողջ մնացած որդիներից ավագն էր։ Գահը անցել է նրան ավագության իրավունքով, սակայն չի թագադրվել։ Ամուսնացած չի եղել։ Նրա օրոք՝ 1282 թ-ին մամլյուքները գրավում են կաթողիկոսանիստ Հռոմկլան։ 1293 թ-ին հրաժարվում է գահից՝ հօգուտ իր եղբայր Թորոսի, իսկ ինքը կրոնավոր է դառնում՝ ընդունելով Հովհաննես անունը։ Սակայն 1294 թ-ին նորից վերադառնում է գահին։ Ապա նորից հրաժարվում գահից 1296 թ-ին։ Թորոսը երկիրը կառավարել է տեղապահի կարգավիճակով և կրել է «Պարոն Հայոց» տիտղոսը։ 1296-98 թթ. գահը զավթում է նրանց մյուս եղբայր Սմբատը, որը կարգված է թագապահ, քանի դեռ Հեթումը և Թոոսը բացակայում էին երկրից։ Նա 1296 թ-ին իրեն թագավոր է հռչակում ու օծվում Սսում։ Երբ Հեթումն ու Թորոսը վերադառնում են Հայոց թագավորություն, Կեսարիայի մոտ Սմբատը ձերբակալում է նրանց՝ Հեթումին փակելով Մոլևոնում, իսկ Թորոսին՝ Բարձրաբերդում, ապա սպանել է տալիս վերջինիս ու կուրացնում Հեթումին։ 1298 թ-ին նրանց մյուս եղբայր Կոստանդինը ապսամբում է Սմբատի դեմ ու գահընկեց անելով նրան, բանտից ազատում է իր ավագ եղբայր Հեթումին ու վերադարձնում նրան գահը, իսկ ինքը կառավարում է երկիրը, կրելով «Պարոն Հայոց» տիտղոսը։ Սակայն հետո Կոստանդինը բռնազավթում է գահը, չնայած երբեք չի թագադրվում ու օծվում։ 1299 թ-ին Հեթումը ապաքինվում է ու վերցնում իշխանությունն իր ձեռքը, ապա աքսորում է Սմբատին ու Կոստանդինին դեպի Կոստանդնուպոլիս։ Դրանից հետո Հեթումը գահաժառանգ է հայտարարում իր սպանված եղբայր Թորոսի մանկահասակ որդի Լևոնին, որը թագադրվում է 1306 թ-ին, խնամակալ ունենալով Հեթում Բ-ին։ Լևոնը և Հեթումը սպանվում են 1307 թ-ին մոնղոլ զորավար Բիլարղուի ձեռքով։ | Ռուբինյան | |
Օշին | 1308-1320 | Օշինը Հեթում Բ-ի եղբայրն էր։ Երկրից վտարում է իր եղբորն ու եղբորորդուն, ինչպես նաև բազում իշխաններին սպանած Բիլարղուին, ապա մոնղոլաց խանի մոտ բողոք ներկայացնելով իր եղբայր Ալինախի միջոցով, հասնում է Բիլարղուի մահապատժին։ Նրա կառավարման տարիները համեմատաբար խաղաղ անցան։ Առաջին ամուսնությամբ ամուսնացած էր Հեթում Կոռկիոսացու դուստր Զաբելի հետ (մահ. 1310 թ.), որից ծնվել էր ապագա թագավոր Լևոն Ե-ն, իսկ երկրորդով՝ Սիցիլիայի թագավոր Ռոբերտի զարմուհի Յովհաննայի հետ 1316 թ-ին։ Մահանում է 1320 թ.-ին և թաղվում Դրազարկի վանքում։ | Ռուբինյան | |
Լևոն Ե | 1320-1342 | Գահը ժառանգում է 10 տարեկանում։ Օծման արարողությունը տեղի է ունեցել 1321 թ-ին։ Դեռևս հոր կենդանության օրոք հռչակվել էր գահակից-թագավոր։ Նրա խնամակալներն էին Կոռիկոսի տեր Օշինը, նրա եղբայր Կոստանդինը և Նղրի տեր Հեթումը ու նրա եղբայր Պաղտին մարաջախտը, ընդ որում՝ առաջին երկուսը նրա մորեղբայրներն էին։ Ամուսնացած էր Օշին Պայլի դուստր Զաբելի հետ (1321 թ.)։ Պետության փաստացի կառավարիչ է դառնում Օշին պայլը, որը, ի թիվս իր շատ հակառաորդների, հաշվեհարդար է տեսնում նաև Լևոնի հորաքույր, Ամորի Լուսինյանի կին Զաբելի և նրա որդիներից որոշների հետ։ Չափահաս դառնալով Լևոնը սպանել է տալիս իր մորեղբայրներ Օշինին և Կոստանդինին, նաև իր կնոջը։ Երկրորդ անգամ ամուսնացել է 1331 թ-ին Կիպրոսի Հենրի II թագավորի այրի և Սիցիլիայի Ֆրեդերիկ թագավորի դուստր Կոնստանսի հետ։ Մահանում է 1341-ի վերջին կամ 1342-ի սկզբին։ | Ռուբինյան | |
Կոստանդին Բ (Գի Լուսինյան) | 1342-1344 | Լևոն Ե թագավորի հորաքեռորդին էր՝ Կիպրոսի գահի բռնակալ Ամորի Լուսինյանի և Լևոն Գ թագավորի դուստր Զաբելի որդին։ Քանի որ Լևոն թագավորը անզավակ էր, ապա նա կտակով գահը հանձնում է Բյուզանդիայում գտնվող Գիին։ Նա ժամանում է Հայոց թագավորություն ու թագադրվում 1342 թ-ի հոկտեմբերին։ Սպանվում է 1344 թ-ին։ | Ռուբինյան | |
Կոստանդին Գ | 1344-1362 | Պաղտին մարաջախտի որդին էր ու ընտրվել էր որպես թագավոր Արքունի ատյանի կողմից։ Նա Կոստանդին Գունդստապլի ծոռն էր (կամ թոռան թոռը), իսկ մայրը Սմբատ Սպարապետի թոռն էր։ Նրա օրոք երկիրը ունենում է մեծ տարածքային կորուստներ ու պարփակվում լեռնային մասում։ Ամուսնացած էր Օշին Պայլի և Յովհաննա թագուհու դուստր մարիունի հետ։ Ունեցել են 2 որդի՝ Օշին և Լևոն անուններով, որոնք մահացել են մանուկ հասակում։ Կոստանդինը մահանում է 1362 թ-ի դեկտեմբերի 21-ին։ | Ռուբինյան | |
Կոստանդին Դ | 1365-1373 | Մինչև Կոստանդինի գահակալումը երկիրը 2 տարի կառավարվում է նախորդ թագավորի այրի Մարիոն թագուհու կողմից։ Նա Կոստանդին Գ ի եղբայր և Նղիրի տեր Հեթում ջամբռլայի որդին էր։ Ըստ հովհան դարդելի՝ սպանվում է հայ իշխաների ձեռքով, քանի որ որոշել էր հաշտություն կնքել մամլյուքների հետ ու երկիրը հանձնել նրանց։ | Ռուբինյան | |
Լևոն Զ | 1374-1375 | Լևոն Գ թագավորի դուստր Զաբելի և Ամորի Լուսինյանի որդի Հովհաննես-Ջեհան իշխանի որդին էր։ Մինչ նա կժամաներ Հայոց թագավորություն, Արքունի ատյանի որոշմամբ 1373 թ-ին երկրի կառավարիչ է նշանակվում Կոստանդին Գ-ի այրի Մարիոն թագուհուն։ Լևոնը թագադրվում է 1374 թ.-ի սեպտեմբերի 14-ին։ 1375 թ-ի ապրիլին Հալեպի մելիք Աշըգ-Թեմուրը գրավում է Սիսը ու գերում թագավորական ընտանիքը։ 1382-ին Արագոնի և Կաստիլիայի թագավորների տված փրկագնով ազատվում է գերությունից ու մեկնում Եվրոպա։ Մահանում է 1393 թ-ին Փարիզում։ | Ռուբինյան |
Զաքարյան Հայաստան (Զաքարյան իշխանապետություն)
խմբագրելՑուցակում ներկայացված չեն համակառավարիչները։ 1220 թ.-ից սկսվեցին մոնղոլական և Ջալալլեդդինի արշավանքները, իսկ 1236 թ.-ից սկսվեց նվաճողական արշավանքները, 1259 թ.-ից Հայաստանը հիմնականում մոնղոլական տիրապետության տակ էր։
Անուն | Կառավարման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Դինաստիա | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Զաքարե Բ Զաքարյան | 1191 - 1212 | Սարգիս Զաքարյան Երկայնաբազուկի և Սահակադուխտ Արծրունու ավագ որդին, Հայ-վրացական զորքերի գերագույն հրամանատար՝ ամիրսպասալար, Հայոց իշխանապետ | Զաքարյան | |
Իվանե Ա Զաքարյան | 1212 - 1227[954] | Զաքարե Բ-ի կրտսեր եղբայրը, Զաքարե Բ-ի մահից հետո Հայոց իշխանապետ, ստանալով ամիրսպասալարի, իսկ 1213-ին նաև՝ աթաբեկի (թագավորահայր) պաշտոնները | Զաքարյան | |
Ավագ Զաքարյան | 1227 - 1250 | Իվանեի տղան, աթաբեկ (թագավորահայր), հոր մահից հետո՝ Հայոց իշխանապետ | Զաքարյան | |
Զաքարե Գ Զաքարյան | 1250 - 1259 | Զաքարե Բ-ի թոռը՝ Շահնշահ Ա Զաքարյանի որդին, Հայոց իշխանապետ և հայ-վրացական զորքերի ամիրսպասալար 1251-ից, 1259 թ.-ին մահապատժի է ենթարկվել | Զաքարյան | |
Սմբատ Օրբելյան | 1263-1271 | Սյունիքի Օրբելյանների տոհմից, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի հորեղբայրը։ Գոնցա թագուհու մահից հետո, Սմբատի միջնորդությամբ վրաց Դավիթ թագավորը իրեն երկրորդ կին է ուզում Խավանդ Եսուգան Նախիջևանցուն և Սմբատին դարձնում իր մանկահասակ որդի Դեմետրեի խնամակալը՝ աթաբեկ (թագավորահայր), նրա տնօրինությանը թողնելով Հայոց իշխանապետի գործակալությունը | Օրբելյան | |
Սադուն Բ Արծրունի | 1271-1282 | Մահկանաբերդի Արծրունիների տոհմից, Սադուն Ա Արծրունու թոռը։ Օգտագործելով մոնղոլ իլխանության հետ կապերը և Ավագ Զաքարյանի դուստր՝ Խոշաք Զաքարյան իշհանուհու հովանավորությունը (եղել է Խոշաքի կալվածքների կառավարիչը)՝ Սադուն Արծրունին բարձր դիրքի է հասել վրաց Դեմետր թագավորի արքունիքում, ամուսնացել է Դեմետրի քույր Թամարի հետ և ստացել Դմանիս քաղաքը՝ շրջակայքով, գրավելով աթաբեկի ու ամիրսպասալարի պաշտոնները և Սմբատ Օրբելյանից հետո ճանաչվել Հայոց իշխանապետ | Արծրունի | |
Տարսայիճ Օրբելյան | 1284-1290 | 1282-1283 թ.թ. իլխանության գահի համար բռնկված պայքարի ժամանակ ՏարսայիՃ Օրբելյանը զինակցել է Արղունին և նրա հաղթանակից հետո՝ ճանաչվել Հայոց իշխանապետ, և Ի հատուցումն իր ծառայությունների՝ վրաց Դեմետրե թագավորի կողմից նշանակվել աթաբեկ ու ամիրսպասալար | Օրբելյան | |
Խութլու Բուղա Արծրունի | 1290-1293 | Սադուն Բ Արծրունու ավագ որդին։ 1289 թ. Արղուն իլխանի դեմ ամիր Բուղայի ապստամբության ճնշումից և վրաց թագավոր Դեմետրեի սպանվելուց հետո, Խութլու Բուղայի գործուն միջամտությամբ գահը հանձնվել է Նարին-Դավթի որդի Վաղթանգին։ Վերջինս որպես հատուցում, Խութլու Բուղային է հանձնել վրաց արքունիքի աթաբեկությունը և ամիրսպասալարի պաշտոնը, Արղուն իլխանի համաձայնությամբ 1290 թ. ստանձնել է Հայոց իշխանապետի գործակալությունը | Արծրունի | |
Շահնշահ Բ Զաքարյան | 1293-1320 | Զաքարե Գ Զաքարյանի որդին։ Շահնշահ Բ-ն 1293 թ. (Խութլու Բուղայի մահապատժից հետո) դարձավ հայ-վրաց զորքերի ամիրսպասալար, իսկ իր եղբայր Իվանեն մսախուրթուխուցես։ Ղազան իլխանի կողմից ճանաչվել է Հայոց իշխանապետ | Զաքարյան | |
Զաքարե Դ Զաքարյան | 1320-1333 | Ավագ Զաքարյանի թոռը (Խոջա Սահիբ-Ջուվեյնու և Խոշաք Զաքարյան իշխանուհու ավագ որդին)։ Ուլջեյթու իլխանի համաձայնությամբ վերադարձել է Հայաստան (Արղուն իլխանի կողմից իր հոր սպանությունից հետո, խուսափելով հալածանքներից փախել էր Աբխազիա)։ Շահնշահ Բ-ի մահից հետո, ստանձնել է հայ-վրացական զորքերի ամիրսպասալարի պաշտոնը և վարել Հայոց իշխանապետի գործակալությունը | Զաքարյան | |
Բուրթել Երկարակյաց Օրբելյան | 1333-1349 | Էլիկում Օրբելյանի որդին։ 1338-ին Չոբանյան Հասան-Քուչակը իր ձեռքը վերցրեց Հուլավյան իլխանության մեծագույն մասը (և գրեթե ամբողջ Հայաստանը)։ Մոնղոլ-թաթարական գահակալական կռիվների ասպարեզում հայտնված Հայոց իշխանապետությունում Բուրթել Երկարակյացին հաջողվեց իր գահերեցության ներքո վերամիավորել Զաքարյան Հայաստանի մյուս հայ իշխանությունները և ավատատերերի տրոհված զինվորական ուժերը։ Հայ ավատատերերին հնազանդության բերելու նպատակով Հասան-Քուչակը վարել է նրանց սիրաշահելու քաղաքականություն և հայ իշխանների ավագությունը իր ձեռքը վերցրած Բուրթել Մեծ Օրբելյանին՝ 1340-ին նշանակել Իլխանության մայրաքաղաքներ Սուլթանիայի և Թավրիզի քաղաքագլուխ-ամիրա, ճանաչելով նրա Հայոց իշխանապետի իրավունքները | Օրբելյան | |
Շահնշահ Գ Զաքարյան | 1349-1358 | Շահնշահ Բ-ի թոռը (վաղամեռիկ Զաքարիայի որդին)։ Չափահաս դառնալով, իր հորեղբայր Վահրամից ստացել է Զաքարյանների իշխանական տան ավագությունը և դարձել վրաց արքունիքի աթաբեկն ու ամիրսպասալարը | Զաքարյան | |
Զազան Զաքարյան | 1358-1386 | Շահնշահ Գ Զաքարյանի որդին։ Հոր մահից հետո ստանձնել է հայ-վրաց զորքերի ամիրսպասալարի պաշտոնը | Զաքարյան |
Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն
խմբագրելԱնուն | Կառավարման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Կուսակցական պատկանելություն | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Արամ Մանուկյան | 05.1918 - 07.1918 | նորաստեղծ հանրապետության ղեկավար ( 1918 մարտից Երևանի նահանգի դիկտատոր), ապա առաջին ՆԳ նախարար, մահացել է 1919 թ.-ին բծավոր տիֆից | ՀՅԴ | |
Հովհաննես Քաջազնունի | 07. 1918 - 05.1919 | վարչապետ 06.1918 թ.-ից, բայց Թիֆլիսում էր գտնվում | ՀՅԴ | |
Ալեքսանդր Խատիսյան | 05.1919 - 05.1920 | վարչապետ | ՀՅԴ | |
Համազասպ Օհանջանյան | 05.1920 - 11.1920 | վարչապետ | ՀՅԴ | |
Սիմոն Վրացյան | 11.1920 - 12.1920 | վարչապետ | ՀՅԴ |
Լեռնահայաստան
խմբագրելԱնուն | Կառավարման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Կուսակցական պատկանելություն | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Գարեգին Նժդեհ | 25.12.1920 - 01.07.1921 | սպարապետ, ապա վարչապետ, իսկ վերջում Ռազմական նախարար և սպարապետ | ՀՅԴ | |
Սիմոն Վրացյան | 01.06.1921 - 09.07.1921[955] | ՀՅԴ |
Հայաստանի Հանրապետություն
խմբագրելԱնուն | Կառավարման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Կուսակցական պատկանելությունը նախագահության ժամանակ |
Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Լևոն Տեր-Պետրոսյան | 1991 - 1998 (վերընտրվել է 1996 թվականին) | ՀՀ 1-ին նախագահ | Հայոց համազգային շարժում | |
Ռոբերտ Քոչարյան | 1998 - 2008 (վերընտրվել է 2003 թվականին) |
ՀՀ 2-րդ նախագահ | անկուսակցական | |
Սերժ Սարգսյան | 2008 - 2018.23.04 (վերընտրվել է 2013 թվականին) |
ՀՀ 3-րդ նախագահ | Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | |
Արմեն Սարգսյան | 2018.04.09 - 2022.02.01 | ՀՀ 4-րդ նախագահ | անկուսակցական | |
Ալեն Սիմոնյան | 2022.02.01 - 2022.03.13 | ՀՀ նախագահի պաշտոնակատար | Քաղաքացիական պայմանագիր | |
Վահագն Խաչատուրյան | 2022.13.03 – ներկա | ՀՀ 5-րդ նախագահ | անկուսակցական |
2015 թվականի սահմանադրության փոփոխությունից հետո երկրի փաստացի ղեկավարը վարչապետն է։
Անուն | Կառավարման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Կուսակցական պատկանելությունը նախագահության ժամանակ |
Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Նիկոլ Փաշինյան | մայիսի 8, 2018 - հոկտեմբերի 16, 2018 հունվարի 14, 2019 - ներկա |
ՀՀ 16-րդ վարչապետ (Առաջին վարչապետը ՀՀ խորհրդարանական համակարգում) |
Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն |
Արցախի Հանրապետություն
խմբագրելԱնուն | Կառավարման ժամանակաշրջան | Ծանոթագրություններ | Կուսակցական պատկանելություն | Պատկեր |
---|---|---|---|---|
Արթուր Մկրտչյան | 01. 1992 - 04.1992[956] | ԳԽ նախագահ, զոհվել է | ՀՅԴ | |
Գեորգի Պետրոսյան | 04. 1992 - 06.1993 | ԳԽ նախագահի պաշտոնակատար | ՀՅԴ | |
Կարեն Բաբուրյան | 1993 - 1994 | ԳԽ նախագահի պաշտոնակատար | ||
Ռոբերտ Քոչարյան | 1994 - 1997 | ԳԽ - կողմից է նշանակվել, 1996 թ.-ին ընտրվել է համաժողովրդական ընտրություններով | անկուսակցական | |
Լեոնարդ Պետրոսյան | 03. 1997 - 09.1997 | նախագահի պաշտոնակատար | անկուսակցական | |
Արկադի Ղուկասյան | 1997 - 2008 | 2002 թ.-ին վերընտրվել է | անկուսակցական | |
Բակո Սահակյան | 2008 - 2020 | 2012 թ.-ին վերընտրվել է | անկուսակցական | |
Արայիկ Հարությունյան | 2020-2023 | «Լեռնային Ղարաբաղի նախագահ է ընտրվել Արայիկ Հարությունյանը» | Ազատ Հայրենիք |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Էնմերքար և Էնսուխքեշդանան»
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 58, 59
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 8
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 57
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 8
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 10, 11
- ↑ Սեբեոս «Պատմություն», գլուխ 1
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 2
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 15
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Վարդան Այգեկցի «Աղվեսագիրք»
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 6, 8
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Իսահակ Երեց «Ժամանակագրություն», գլուխ 1
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Անանուն Լիվոռնացի «Ժամանակագրություն»
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 9, 1
- ↑ Մյուենջջիմ-Բաշի «Պատմություն»
- ↑ Սարգսյան Ս. Վ. «Հայ ռազմական արվեստի պատմություն», Երևան 1969, էջ 28-31
- ↑ Հակոբյան Մ. Ի. «Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Հատոր 1», Երևան 2007, էջ 19-21
- ↑ Մարտիկյան Ս. «Մեր հաղթանակները, Հատոր Ա», էջ 4-11
- ↑ Նարամ-Սուենին վերագրվող արձանագրությունից
- ↑ Սարգոն Աքքադացուն գործունեությանը նկարագող արձանագրությունից
- ↑ Նարամ-Սուենին վերագրվող արձանագրությունից
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 68
- ↑ Նարամ-Սուենին վերագրվող արձանագրությունից
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 68
- ↑ Նարամ-Սուենին վերագրվող արձանագրություններից
- ↑ Կուտիկ-Ինշուշինակին վերագրվող արձանագրությունից
- ↑ «Աքքադի նզովքը»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 79, 81
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 80, 81
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ «Նիպպուրյան արքայացանկ»
- ↑ Ասխապալա գրագրի արձանագրությունից
- ↑ Коростовцев М. А. “История древнего востока. Зарождение древнейших классовых обществ и первые очаги рабовладельческой цивилизации. Ч. I. Месопотамия”, Москва 1983, стр. 265-266
- ↑ Մովսիսյան Ա. Ե. «Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում», Երևան 2005, էջ 80-81
- ↑ Ալիշան Ղ., «Հին հավատք կամ հեթանոսական կրոն հայոց», Վենետիկ 1895
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 12
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 12
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 12
- ↑ Սեբեոս «Պատմություն», գլուխ 1
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 7,16
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 15
- ↑ Իսահակ Երեց «Ժամանակագրություն», գլուխ 2
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 6
- ↑ Վարդան Արևելցի «Համընդհանուր պատմություն» (ռուսերեն), Մոսկվա 1861
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 12
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 12
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5, 12-14
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 17
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Անանուն Լիվոռնացի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 1
- ↑ Մյուենջջիմ-Բաշի «Պատմություն»
- ↑ Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 1», Երևան 2007, էջեր 26-27
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 2, գլուխ 1
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5,14,15
- ↑ Սեբեոս «Պատմություն», գլուխ 1
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 18
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 3
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 7
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Անանուն Լիվոռնացի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մյուենջջիմ-Բաշի «Պատմություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 15, 19, 20
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ «Հայոց պատմության աշխարհակալությունները», Երևան 2008, էջ 20
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19, 20
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19, 32
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 7
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Անանուն Քաղկեդոնացի «Հայոց պատմության համառոտագրություն»
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Ժամանակագրական պատմություն» (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22, 23
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 21, 22
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 19, 23
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 4
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 3
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 4
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 4
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Իսահակ Երեց «Ժամանակագրություն», գլուխ 4
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն» գիրք 4, գլուխ 15
- ↑ Օրուջ-բեկ Բայաթ «Պատմություն», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Տելեպինուին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թուդհալիս III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Արնուվանդա I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թուդհալիս III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող աղոթք-արձանագրություն
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված նախնական պայմանագիր
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված վերջնական պայմանագիր
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Հաթթուսիլ III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ռամզես II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Թիգլաթպալասար I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թիգլաթպալասար I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Ադադնիրարի I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Թուկուլտի-Նինուրտա I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թուկուլտի-Նինուրտա I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թիգլաթպալասար I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թիգլաթպալասար I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սիմբար-Շիխունին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ադադնիրարի I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ասուրդան II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ասուրնացիլպար II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Իշպուինիին և Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Շամշիադադ V-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Զորավար Շամշի-իլունին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Թիգլաթպալասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ռուսա I-ին վերագրվող արձանագրությունն
- ↑ Սարգոն II-ի գործունեությանը վերաբերվող արձանագրություններ
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Արգիշտի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարգոն II-ի գործունեությանը վերաբերվող արձանագրություններ
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ «Բաբելոնյան ժամանակագրություն»
- ↑ Սինաքերիբին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ռուսա II-ին վերագրվող արձանագրությունն
- ↑ Ասարհադոնին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ «Բաբելոնյան ժամանակագրություն»
- ↑ Ասարհադոնին վերագրվող հարցում-արձանագրություն
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 1, գլուխ 3, մաս 21
- ↑ Սարդուրի III-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի IV-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Ռուսա III-ին վերագրվող արձանագրությունն
- ↑ Ռուսա IV-ին վերագրվող արձանագրությունն
- ↑ Թութմոս I-ին գործունեությանը վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված նախնական պայմանագիր
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թութմոս I-ի գործունեությունը նկարագրող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված վերջնական պայմանագրեր
- ↑ Ամոնհատեպ III-ին ուղղված Ռիբ-Ադդիի 85-րդ նամակից, որը գտնվել է Ամարնյան արխիվից
- ↑ Ամոնհատեպ III-ին ուղղված 95-րդ նամակից, որը գտնվել է Ամարնյան արխիվից
- ↑ Ամոնհատեպ III-ին ուղղված 101-րդ նամակից, որը գտնվել է Ամարնյան արխիվից
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված նախնական պայմանագիր
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված վերջնական պայմանագիր
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սանասարի միջև կնքված պայմանագիր
- ↑ Ամոնհատեպ III-ին ուղղված Թուշրատտայի 17-րդ նամակից, որը գտնվել է Ամարնյան արխիվից
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Էխնաթոնին ուղղված Բիբլոսի արքա Ռիբ-Ադդիի 75-րդ նամակից, որը գտնվել է Ամարնյան արխիվից
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված նախնական պայմանագիր
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված վերջնական պայմանագիր
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ադադնիրարի I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ռամզես II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Հաթթուսիլ III-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սալմանասար I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար I-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Տելեպինուին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Թուդհալիս III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Մուրսիլ II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սուպիլուլիումա I-ի և Սատոնի միջև կնքված վերջնական պայմանագիր
- ↑ Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սինաքերիբին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սինաքերիբի գործունեությանը վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Շամշիադադ V-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սարգոն II-ի գործունեությանը վերաբերվող արձանագրություններ
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարգոն II-ի գործունեությանը վերաբերվող արձանագրություններ
- ↑ Սարգոն II-ի գործունեությանը վերաբերվող արձանագրություններ
- ↑ Ռուսա I-ին վերագրվող արձանագրությունն
- ↑ Սարգոն II-ի գործունեությանը վերաբերվող արձանագրություններ
- ↑ Ռուսա I-ին վերագրվող արձանագրությունն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Ասարհադոնին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սինաքերիբին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ասուրբանապալի գործունեությանը վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Ասուրբանապալի գործունեությանը վերագրվող արձանագրություն
- ↑ Սալմանասար III-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ Սարգոն II-ին վերագրվող արձանագրություն
- ↑ «Էպոնիմների ցանկ» արձանագրություն
- ↑ «Բաբելոնյան ժամանակագրություն»
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ «Բաբելոնյան ժամանակագրություն»
- ↑ Իշպուինիին և Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Իշպուինիին և Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Իշպուինիին և Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Մենուային վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Արգիշտի I-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Սարդուրի II-ին վերագրվող արձանագրություններ
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 21, 22
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 19, 23
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 4
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 3
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 4
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 4
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Իսահակ Երեց «Ժամանակագրություն», գլուխ 4
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն» գիրք 4, գլուխ 15
- ↑ Օրուջ-բեկ Բայաթ «Պատմություն», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22, գիրք 2, գլուխ 65
- ↑ Քսենոֆոն «Կյուրոպեդիա», գիրք 2, գլուխ 4, մաս 12, գիրք 3, գլուխ 1, մաս 10, գիրք 3, գլուխ 2
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22-31
- ↑ Քսենոֆոն «Կյուրոպեդիա», գիրք 3, գլուխ 3, գիրք 4, գլուխ 1-4
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպի պատմությունը», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Պոլիենոս «Ռազմական խորամանկություններ» գիրք 7, գլուխ 6, մաս 9, գլուխ 45 մաս 2
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 22-31
- ↑ Հերոդոտոս «Պատմություն», գիրք 1, գլուխ 127-128
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան» գիրք 9, գլուխ 23
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 13, գլուխ 3, մաս 8
- ↑ Օրոսիոս «Ընդդեմ հեթանոսների», գիրք 1, գլուխ 19
- ↑ Նիկողայոս Դամասկացի «Պատմություն» գիրք 7, գլուխ 75
- ↑ Հովհաննես Նիկյուացի «Ժամանակագրություն», գլուխ 51
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 4
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 25
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 3
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 7, 11
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Անանուն Լիվոռնացի «Ժամանակագրություն»
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Անանուն Քաղկեդոնացի «Հայոց պատմության համառոտագրություն»
- ↑ «Բաբելոնյան ժամանակագրություն» արձանագրություն
- ↑ Նաբոնիդ արքայի Սիփփարյան ցիլինդր
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31, գիրք 2 գլուխ 14
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 29
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 4
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 10
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31, գիրք 2 գլուխ 14
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 29
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 4
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 10
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 31
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 22, 25
- ↑ Անանիա Շիրակացի «Պատմություն»
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 3
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 1, 4
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Իսահակ Երեց «Ժամանակագրություն», գլուխ 4
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 7
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 2
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Ներսես Պալիենց «Հայոց իշխանների ու թագավորների պատմություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Անանուն Լիվոռնացի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Անանուն Քաղկեդոնացի «Հայոց պատմության համառոտագրություն»
- ↑ Տաբարի «Արքաների ու մարգարեների պատմություն», գիրք 4
- ↑ Մյուենջջիմ-Բաշի «Պատմություն»
- ↑ Քսենոֆոն «Անաբասիս», գիրք 2, գիրք 3, գլուխ 1-5
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան» գիրք 14, գլուխ 25-27, գիրք 15, գլուխ 2, 4, 8, 9
- ↑ Պոլիենոս «Ռազմական խորամանկություններ» գիրք 2, գլուխ 49, մաս 1, 2, գիրք 7, գլուխ 14, մաս 1-4
- ↑ Քսենոֆոն «Անաբասիս», գիրք 1, գլուխ 1, 2, 3-8, 10
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան» գիրք 14, գլուխ 19-24
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Արտաքսերեքս», գլուխ 6-13
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպի պատմությունը», գիրք 5, գլուխ 11
- ↑ Արիանոս «Ալեքսանդրի արշավանքը», գիրք 2, գլուխ 6
- ↑ Նեպոտ «Հայտնի օտարազգի զորավարների մասին», գլուխ 21
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան» գիրք 17, գլուխ 17-21, 31-36
- ↑ Կուրցիոս Ռուֆոս «Ալեքսանդր Մակեդոնացու պատմությունը» գիրք 3, գլուխ 2, 4, 7-11
- ↑ Արիանոս «Ալեքսանդրի արշավանքը», գիրք 1, գլուխ 12-16, գիրք 2, գլուխ 4-11
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Ալեքսանդր», գլուխ 15, 16, 18, 19
- ↑ Պոլիբիոս «Համընդհանուր պատմություն», գիրք 12, գլուխ 17-22
- ↑ Հովսեփ Փլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 11, գլուխ 8
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպի պատմությունը», գիրք 11, գլուխ 6, 9
- ↑ Պոլիենոս «Ռազմական խորամանկություններ» գիրք 4, գլուխ 3, մաս 5, 15, 16
- ↑ Հովսեփ Փլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 11, գլուխ 8
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 1, գլուխ 4
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն» գիրք 5, գլուխ 3
- ↑ Բար-Հեբրեոս «Աշխարհիկ պատմություն», գիրք 6
- ↑ Իսահակ Երեց «Ժամանակագրություն», գլուխ 4
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան» գիրք 19, գլուխ 23
- ↑ Արիանոս «Ալեքսանդրի արշավանքը», գիրք 3, գլուխ 8
- ↑ Պոլիենոս «Ռազմական խորամանկություններ» գիրք 4, գլուխ 8
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 31, գլուխ 19
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Սամցխեի և Կղարջքի կյանքը»
- ↑ Մեմնոն Հերակլեացի «Պոնտական Հերակլեայի պատմությունը», մաս 14
- ↑ Արիանոս «Ալեքսանդրի արշավանքը», գիրք 3, գլուխ 16
- ↑ Կուրցիոս Ռուֆոս «Ալեքսանդր Մակեդոնացու պատմությունը» գիրք 5, գլուխ 44, գիրք 6, գլուխ 3
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 18, գլուխ 64
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 18, գլուխ 29-31
- ↑ Պլուտարքոս «Եվմենոս», գլուխ 3-7
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպիկա», գիրք 13, գլուխ 8
- ↑ Արիանոս «Ալեքսանդրի արշավանքը», գիրք 2, գլուխ 27
- ↑ Փոտ «Գրադարան», մաս 82, 92
- ↑ Նեպոտ «Հայտնի օտարազգի զորավարների մասին», «Եվմենոս», գլուխ 4
- ↑ Հուստինոս «Պոմպեոս Տրոգոսի համառոտագրություն», գիրք 13, գլուխ 6
- ↑ Տիտոս Լիվիոս «Հռոմի պատմությունը քաղաքի հիմնադրումից սկսած», գիրք 33, գլուխ 19-20
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 1
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան» գիրք 29, գլուխ 23, 24
- ↑ Պոլիբիոս «Համընդհանուր պատմություն», գիրք 25, գլուխ 2
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպիկա», գիրք 38, գլուխ 2, 3
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Միհրդատյան պատերազմներ», գլուխ 10, 11, 15, 17-19
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 48
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Սուլլա», գլուխ 5
- ↑ Տիտոս Լիվիոս «Հռոմի պատմությունը քաղաքի հիմնադրումից սկսած»
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 11
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 6, գլուխ 2
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 5, գլուխ 5
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Հայտնի մարդկանց մասին», գլուխ 76
- ↑ Սալյուստիոս «Պատմություն», գիրք 4, մաս 4
- ↑ Ֆլորիանոս «Համառոտագրություններ», գիրք 3, գլուխ 5
- ↑ Անանուն «Ալեքսանդրիական պատերազմը», գլուխ 34-40
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Քաղաքացիական պատերազմներ», գիրք 2, գլուխ 91
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 42, գլուխ 45, 46
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Կեսար», գլուխ 50
- ↑ Անանուն «Ալեքսանդրիական պատերազմը», գլուխ 34-40
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Քաղաքացիական պատերազմներ», գիրք 2, գլուխ 91
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 42, գլուխ 45, 46
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Կեսար», գլուխ 50
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Անտոնիոս», գլուխ 37-51
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 49, գլուխ 24-32
- ↑ Ֆլորիանոս «Համառոտագրություններ», գիրք 4, գլուխ 10
- ↑ Վելլեյուս Պատերկուլոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 82
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 9, 15, 4
- ↑ Տիտոս Լիվիոս «Հռոմի պատմությունը քաղաքի հիմնադրումից սկսած»
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Քաղաքացիական պատերազմներ», գիրք 5, գլուխ 95, 133
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպիկա», գիրք 41, գլուխ 2
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 1, 2
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Հայտնի մարդկանց մասին», գլուխ 85
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 15, գլուխ 3
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 18
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 6, գլուխ 19
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 6, գլուխ 19
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 3, գլուխ 32
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 7, գլուխ 6
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 48
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 11, գլուխ 8, 9
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 12, գլուխ 50, 51, գիրք 13, գլուխ 6, 7, 37
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 7, գլուխ 7
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 55
- ↑ Զաքարիա Քանաքեռցի «Հայոց պատմություն» գիրք 1, գլուխ 1
- ↑ Ստեփանոս Բյուզանդացի «Էթնիկա»
- ↑ Էրատոսթենոս «Ժամանակագրություն»
- ↑ Զաքարիա Քանաքեռցի «Հայոց պատմություն» գիրք 1, գլուխ 1
- ↑ Ստեփանոս Բյուզանդացի «Էթնիկա»
- ↑ Պոլիենոս «Ռազմական խորամանկություններ» գիրք 4, գլուխ 17
- ↑ Պոլիբիոս «Համընդհանուր պատմություն», գիրք 12, գլուխ 17-20
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 5
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 31, գլուխ 22
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 31, գլուխ 22
- ↑ Պոլիբիոս «Համընդհանուր պատմություն», գիրք 31, գլուխ 2
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 12, գլուխ 12, մաս 1
- ↑ Պոլիբիոս «Համընդհանուր պատմություն», գիրք 31, գլուխ 2
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 15
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 7, գլուխ 7
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 3-9, 68
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 27
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 4
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 14
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 9, 11
- ↑ Սեբեոս «Պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 27
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 4
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 10
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 15
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», Հավելված 5
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 37, 38, 43-46
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 8
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 7, 8
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 17
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», Հավելված 5
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 8, 11-14, 37, 38, 43-56, 59-61
- ↑ Սեբեոս «Պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 42
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 8
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 7, 8
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 17
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», Հավելված 5
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Հիերոնիոմոս «Քրոնիկոն», գիրք 5, 6
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 45, 66
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 31, գլուխ 17a
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 12, գլուխ 7
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 5
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 50, 51, 53-55, 61
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպիկա», գիրք 42, գլուխ 2
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 53-55, 61-64
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 16, գլուխ 1, մաս 19
- ↑ Լուկիանոս «Երկարակյացների մասին», գլուխ 15
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 48
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 14-19, 21-24
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 5
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Գիյոմ Տյուրացի «Անդրծովյան երկրների պատմությունը», գիրք 10, գլուխ 29
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպիկա», գիրք 40, գլուխ 1
- ↑ Բաբելոնյան ժամանակագրություն
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 1, գլուխ 5, 8
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», 13, գլուխ 16, գիրք 14, գլուխ 2, 6
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Լուկուլլոս», գլուխ 14, 21, 25-29, 31, 32
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Պոմպեոս», գլուխ 28, 33
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 48, 49, 51, 69
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Միհրդատյան պատերազմներ», գլուխ 84-87, 91, 104-107
- ↑ Մեմնոն Հերակլեացի «Պոնտական Հերակլեայի պատմությունը», մաս 55-57
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 36, գլուխ 1b, 2, 3, 5, 6, 14-17, 45, 51-53, գիրք 37, գիրք 40
- ↑ Ֆրոնտին «Ստրատեգամներ», գիրք 2, գլուխ 1, մաս 14, գիրք 3, գլուխ 2, մաս 4
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 10, 15, գիրք 12, գլուխ 2, մաս 9
- ↑ Պլինոս Ավագ «Բնական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 92
- ↑ Սալյուստիոս «Պատմություն», գիրք 4, մաս 4, 74-76
- ↑ Իսիդորոս Քարակենցի «Պարթևական կայանները»
- ↑ Ցիցերոն «Ալեքսանդրիայի արքայի մասին»
- ↑ Ցիցերոն «Ի պաշտպանություն Պուբլիոս Սեստիոսի»
- ↑ Ցիցերոն «Պոմպեոսի հրամանատարության մասին», գլուխ 9, մաս 23, 24
- ↑ Ֆլեգոն Տրալացի «Օլիմպիադաներ»
- ↑ Տիտոս Լիվիոս «Հռոմի պատմությունը քաղաքի հիմնադրումից սկսած»
- ↑ Վելլեյուս Պատերկուլոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 33, 37
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Հայտնի մարդկանց մասին», գլուխ 74, 77
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 6, գլուխ 3, 4
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 14, 16
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 3, գլուխ 32
- ↑ Ֆլորիանոս «Համառոտագրություններ», գիրք 3, գլուխ 5
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 6, գլուխ 9, 13
- ↑ Լուկիանոս «Երկարակյացների մասին», գլուխ 15
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 22, 23
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 30
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 5
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 15
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 48
- ↑ Գիյոմ Տյուրացի «Անդրծովյան երկրների պատմությունը», գիրք 10, գլուխ 29
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Կրասոս», գլուխ 18-31, 33
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 40, գլուխ 16-27, գիրք 49, գլուխ 24-33, 39, 40, գիրք 50, գլուխ 1, գիրք 51, գլուխ 5
- ↑ Ֆլորիանոս «Համառոտագրություններ», գիրք 3, գլուխ 11, գիրք 4, գլուխ 10
- ↑ Վելլեյուս Պատերկուլոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 46, 82
- ↑ Հուլիոս Կեսար «Նոթեր, Քաղաքացիական պատերազմ» գիրք 3, գլուխ 31
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 4, 9, 15, գիրք 16, գլուխ 1, մաս 23
- ↑ Պլինոս Ավագ «Բնական պատմություն», գիրք 5, գլուխ 21
- ↑ Օվիդիոս «Օրացույց», գլուխ 6
- ↑ Տիտոս Լիվիոս «Հռոմի պատմությունը քաղաքի հիմնադրումից սկսած»
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Քաղաքացիական պատերազմներ», գիրք 2, գլուխ 18, գիրք 5, գլուխ 95, 133, 145
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 51
- ↑ Հուստինոս «Ֆիլիպիկա», գիրք 41, գլուխ 2, գիրք 42, գլուխ 4
- ↑ Նիկողայոս Դամասկցի «Պատմություն» գիրք 114, գլուխ 88
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 1-3
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Հայտնի մարդկանց մասին», գլուխ 85
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 1, գլուխ 8, 18
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 14, գլուխ 7, գիրք 15, գլուխ 3, 4
- ↑ Ցիցերոն «Նամակներ Աթթիկա, Տիտոս Պոմպոնիոսին 5.16»
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 17, 18
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 6, գլուխ 13, 19
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 3, գլուխ 32
- ↑ Ամմիանոս «Հռոմի պատմությունը», գիրք 23, գլուխ 3
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 6, գլուխ 18, գիրք 7, գլուխ 6
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 48
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 24
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Տիբերիոս», մաս 11
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 3
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 15, գլուխ 4
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 49, գլուխ 39, 44, գիրք 51, գլուխ 16, գիրք 54, գլուխ 9
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», գիրք 10, գլուխ 10
- ↑ Բար-Հեբրեոս «Աշխարհիկ պատմություն», գիրք 8
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 24
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 49, գլուխ 39, գիրք 55, գլուխ 10
- ↑ Վելլեյուս Պատերկուլոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 100
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 55, գլուխ 9, 10, 10a
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 3, 4
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 3, գլուխ 32
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 55, գլուխ 10
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 3, 4
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 55, գլուխ 9, 10, 10a
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 3, 4
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 3, 4, 56
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 17, գլուխ 2
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 31-35
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 17, գլուխ 4
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Տիբերիոս», մաս 41
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 2
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 31-35
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 17, գլուխ 4
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Տիբերիոս», մաս 41
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 2
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 31-35
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 17, գլուխ 4
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Տիբերիոս», մաս 41
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 2
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 58, գլուխ 26, գիրք 59, գլուխ 27
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 44-48
- ↑ Պետրոս Պատրիկոս «Պատմություն», հատված 1
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 11, գլուխ 8, 9
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 58, գլուխ 26, գիրք 59, գլուխ 27
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 44-48
- ↑ Պետրոս Պատրիկոս «Պատմություն», հատված 1
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 34-37
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 40
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 14
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Արիանոս «Պարթևստանի պատմությունը»
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 44-48, 50
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 50, գիրք 13, գլուխ 36, 39, 40, 41, գիրք 15, գլուխ 1-6, 9-17, 24-31
- ↑ Ֆրոնտին «Ստրատեգամներ», գիրք 4, գլուխ 1, մաս 28, գլուխ 2, մաս 3
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 62, գլուխ 19-23, գիրք 63, գլուխ 1, գիրք 65, գլուխ 15
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Ներոն», մաս 39
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Դոմիցիանոս», մաս 2
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 20
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 7
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Կեսարների մասին», գլուխ 9
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 9
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 44-48, 50
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 50, գիրք 13, գլուխ 36, 39, 40, 41, գիրք 15, գլուխ 1-6, 9-17, 24-31
- ↑ Ֆրոնտին «Ստրատեգամներ», գիրք 4, գլուխ 1, մաս 28, գլուխ 2, մաս 3
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 62, գլուխ 19-23, գիրք 63, գլուխ 1, գիրք 65, գլուխ 15
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Ներոն», մաս 39
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Դոմիցիանոս», մաս 2
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 20
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 7
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Կեսարների մասին», գլուխ 9
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 9
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 14, գլուխ 25, 26,գիրք 15, գլուխ 1-4
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 62, գլուխ 20
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 18, գլուխ 5
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 36, գիրք 12, գլուխ 50, գիրք 13, գլուխ 36, 39, 40, 41, գիրք 15, գլուխ 1-6, 9-17, 24-31
- ↑ Ֆրոնտին «Ստրատեգամներ», գիրք 4, գլուխ 1, մաս 28, գլուխ 2, մաս 3
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 62, գլուխ 19-23, գիրք 63, գլուխ 1, գիրք 65, գլուխ 15
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Ներոն», մաս 39
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Դոմիցիանոս», մաս 2
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 20
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 7
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Կեսարների մասին», գլուխ 9
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 9
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 54
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 34-37
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 40
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 14
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Արիանոս «Պարթևստանի պատմությունը»
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 68, գլուխ 17-20
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 68, գլուխ 9, 26, 28, 30, գիրք 69, գլուխ 9, գլուխ 15, գիրք 75, գլուխ 9
- ↑ Արիանոս «Պարթևստանի պատմությունը»
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Կեսարների մասին», գլուխ 13
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 8, գլուխ 3
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 12
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 20
- ↑ Ամմիանոս «Հռոմի պատմությունը», գիրք 23, գլուխ 5, գիրք 24, գլուխ 6
- ↑ Մշիխա Զեխա «Ադիեբենեի եկեղեցու պատմությունը»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 64, 65
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 45
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 71, գլուխ 1, 2
- ↑ Լուկիանոս «Ալեքսանդր կամ կեղծ մարգարե», գլուխ 27
- ↑ Լուկիանոս «Ինչպես գրել պատմություն», գլուխ 2, 14, 18, 21, 25, 26
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 15
- ↑ Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր 1, Երևան 1971, էջ 781-781
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 64, 65
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 45
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 71, գլուխ 1, 2
- ↑ Լուկիանոս «Ալեքսանդր կամ կեղծ մարգարե», գլուխ 27
- ↑ Լուկիանոս «Ինչպես գրել պատմություն», գլուխ 2, 14, 18, 21, 25, 26
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 15
- ↑ Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր 1, Երևան 1971, էջ 781-781
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 65, 67
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 46
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 8
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 17
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 57
- ↑ Դավիթ Հռոմեացի «Հայոց պատմություն», մաս 13, 18-21, 28-32, 34, 36
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 65-67, 71-77
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 46, 47, 50, 51
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 9
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 17
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 8
- ↑ Զաքարիա Քանաքեռցի «Հայոց պատմություն» գիրք 1, գլուխ 2
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Փարսադան Գորգիջանիձե «Հայոց դարձի պատմությունը»
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 78, գլուխ 12, 18, 19, 21
- ↑ Էլիոս Սպարտիանոս «Օգոստոսների կենսագրություններ», «Անտոնիոս Կարակալա», մաս 6
- ↑ Մյուենջջիմ-Բաշի «Պատմություն»
- ↑ Դավիթ Հռոմեացի «Հայոց պատմություն», մաս 36
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 76, 78
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 54, 55
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 9
- ↑ Հեթում Պատմիչ «Ժամանակագրություն»
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 62
- ↑ Զոնորաս «Պատմություն», գիրք 13, գլուխ 21
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», գիրք 10, գլուխ 5, գիրք 6, գլուխ 8
- ↑ Տրեբելիոս Պոլիոն «Օգոստոսների կենսագրություններ, Երկու Վալերիանոսներ», մաս 3
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Կեսարների մասին», գլուխ 32
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Քաղվածքներ Հռոմեական կայսրության կայսրերի կյանքից և բարքերից», գլուխ 32
- ↑ Պետրոս Պատրիկոս «Պատմություն», հատված 8
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 1, գլուխ 36, գիրք 3, գլուխ 32
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 22
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 23
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 9, գլուխ 7
- ↑ Լակտացիոս «Հալածողների մահվան մասին», գլուխ 5, մաս 2
- ↑ Բար-Հեբրեոս «Աշխարհիկ պատմություն», գիրք 8
- ↑ Տաբարի «Արքաների ու մարգարեների պատմություն», գիրք 5
- ↑ Անանուն Եթովպացի «Պատմություն»
- ↑ Օրուջ-բեկ Բայաթ «Պատմություն», գիրք 1, գլուխ 8
- ↑ Տաբարի «Արքաների ու մարգարեների պատմություն»
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 62
- ↑ Դավիթ Հռոմեացի «Հայոց պատմություն»
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 21
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 82-92, գիրք 3, գլուխ 1-6
- ↑ Հովհան Մամիկոնյան «Տարոնի պատմություն», գիրք 1
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 67, 68
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 1
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 18
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 12
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Եվսեբիոս Կեսարացի «Եկեղեցական պատմություն», գիրք 9, գլուխ 8
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Լեոնտիոս Մրովելի «Վրաց թագավորների, նախահայրերի և տոհմերի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 62
- ↑ Փարսադան Գորգիջանիձե «Հայոց դարձի պատմությունը»
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Կեսարների մասին», գլուխ 39
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 25
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 9, մաս 25.1
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 14, 25
- ↑ Պետրոս Պատրիկոս «Պատմություն», հատված 13
- ↑ Լակտացիոս «Հալածողների մահվան մասին», գլուխ 9
- ↑ Ամմիանոս «Հռոմի պատմությունը», գիրք 17, գլուխ 5, գիրք 23, գլուխ 5
- ↑ Լիբանիոս «Ճառեր, Գովեստի խոսք, ուղղված արքաներ Կոնստանցիոսին և Կոնստանդին», 63
- ↑ Յոշվա Ստիլիտ «Ժամանակագրություն», գլուխ 7
- ↑ Սինեսիոս «Արքայական իշխանության մասին»
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 9
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 8-11
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 1
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 12, 14
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 20
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 24
- ↑ Հովհաննես Մալալա «Ժամանակագրություն» գիրք 13, գլուխ 3
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 10-18
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 13
- ↑ Աբբաս-գուլի-աղա Բաքիխանով «Դրախտային ծաղիկ», մաս 1
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 4, գլուխ 11-16, 18-26, 29, 32, 33, 36, 38, 40-42, 44, 45, 47-55, գիրք 5, գլուխ 1, 3-5, 7
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 18-27, 29, 31, 32, 34-36
- ↑ Ամմիանոս «Հռոմի պատմությունը», գիրք 20, գլուխ 11
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 4, գլուխ գիրք 4, գլուխ 15, 44, 55, գիրք 5, գլուխ 1-6, 19, 22-24, 29-32, 34, 35, 37, 38
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 36-41
- ↑ Մովսես Երեց «Պատմություն»
- ↑ Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», գիրք 1, գլուխ 13
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 10
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 13
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 1
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 16
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 24
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ամմիանոս «Հռոմի պատմությունը», գիրք 29, գլուխ 1
- ↑ Թեոդորիտոս Կյուրոսցի «Եկեղեցական պատմություն», գիրք 2, գլուխ 32
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», Հավելված 5
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 5, գլուխ 34, 35, 37
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 40, 41
- ↑ Կիրակոս Գանձակեցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 1
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 24
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», Անանուն Քաղկեդոնացի «Հայոց պատմության համառոտագրություն»
- ↑ Ամմիանոս «Հռոմի պատմությունը», գիրք 27, գլուխ 5
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 5, գլուխ 37, 38, 43, 44, գիրք 6, գլուխ 1, 5, 7
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 41-46, 48
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 5, գլուխ 37, 38, 43, 44
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 41, 43
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 5, գլուխ 37, 38, 43, 44, գիրք 6, գլուխ 1, 5, 7
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 41-46, 48
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 6, գլուխ 1, 2, 4, 5, 7
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 12
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 42-46, 48-51, 55
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 50-52, 54, 55
- ↑ Փավստոս Բյուզանդ «Հայոց պատմություն», գիրք 6, գլուխ 1, 2, 4, 5, 7
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն», գիրք 1, գլուխ 12
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 42-46, 48-51, 55
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 55, 56
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 56, 58
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 3, գլուխ 55, 58, 64
- ↑ Տիտոս Լիվիոս «Հռոմի պատմությունը քաղաքի հիմնադրումից սկսած», գիրք 33, գլուխ 19-20
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Ասորիքյան գործեր», գլուխ 1
- ↑ Դիոդորոս Սիկիլիացի «Պատմական գրադարան», գիրք 31, գլուխ 19a
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 5
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 13, գլուխ 13
- ↑ Ստրաբոն «Աշխարհագրություն», գիրք 11, գլուխ 14, մաս 15, գիրք 12, գլուխ 2, մաս 9
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Միհրդատյան պատերազմներ», գլուխ 67, 106
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Լուկուլլոս», գլուխ 14
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Ապպիանոս «Հռոմի պատմությունը, Միհրդատյան պատերազմներ», գլուխ 106
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 35, գլուխ 2
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 14, գլուխ 15
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 1, գլուխ 16
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Անտոնիոս», գլուխ 33
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 49, գլուխ 22
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 52, գլուխ 43, գիրք 54, գլուխ 9
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 2, գլուխ 42
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 12, գլուխ 55, գիրք 13, գլուխ 7, 37, գիրք 14, գլուխ 26
- ↑ Տակիտոս «Պատմություն», գիրք 2, գլուխ 81, գիրք 5, գլուխ 1
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական հնախոսություն», գիրք 19, գլուխ 9, մաս 1
- ↑ Հովսեփ Ֆլավիոս «Հրեական պատերազմի մասին», գիրք 5, գլուխ 11, մաս 3, գիրք 7, գլուխ 7
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 59, գլուխ 8, 24, գիրք 60, գլուխ 8
- ↑ Սվետոնիոս «Տասներկու կեսարների կյանքը, Կալիգուլա», մաս 16
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Լուկուլլոս», գլուխ 25
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Կրասոս», գլուխ 21, 22, 28, 29
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 26-35
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 6
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 12, գլուխ 12-14
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 34
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 34-37
- ↑ Ուխտանես «Հայոց պատմություն», գլուխ 40
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 1, գլուխ 6
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 1, գլուխ 5
- ↑ Մխիթար Անեցի «Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան», գլուխ 14
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Արիանոս «Պարթևստանի պատմությունը»
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 68, գլուխ 30
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 78, գլուխ 12, 18, 19, 21
- ↑ Էլիոս Սպարտիանոս «Օգոստոսների կենսագրություններ», «Անտոնիոս Կարակալա», մաս 6
- ↑ Տաբարի «Արքաների ու մարգարեների պատմություն», գիրք 5
- ↑ Զոսիմա «Նոր պատմություն» գիրք 1, գլուխ 39
- ↑ Ցիցերոն «Նամակներ ընկերներին, Մարկոս Ցելիոս Ռուֆոսին 2.10»
- ↑ Ցիցերոն «Նամակներ Աթթիկա, Տիտոս Պոմպոնիոսին 5.16»;
- ↑ Ցիցերոն «Նամակներ ընկերներին, Մարկոս Պորցիուս Կատոնին 15.4»
- ↑ Ցիցերոն «Նամակներ ընկերներին, Մարկոս Պորսիուս Կատոնին 15.4»
- ↑ Ցիցերոն «Նամակներ ընկերներին, Պուբլիոս Կոռնելիոս Լենտուլոս Սպինտերայից 12.14»
- ↑ Հուլիոս Կեսար «Նոթեր, Քաղաքացիական պատերազմ» գիրք 3, գլուխ 31
- ↑ Պլուտարքոս «Համեմատական կենսագրություններ», «Ցիցերոն», գլուխ 36
- ↑ Ավրելիանոս Վիկտոր «Հայտնի մարդկանց մասին», գլուխ 79
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 47, գլուխ 30
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 3, գլուխ 48
- ↑ Տակիտոս «Տարեգրություններ», գիրք 6, գլուխ 41
- ↑ «Հայոց Պատմություն» 10-րդ դասարանի դասագիրք, 2009 թ.
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 30, 31, 33-35, 39, 41, 42-50
- ↑ Ստեփանոս Օրբելյան «Սյունիքի պատմություն», գլուխ 38
- ↑ Թովմա Արծրունի «Պատմություն Արծրունյաց տան», գիրք 3, գլուխ 22, 23, 28
- ↑ Անանուն «Պատմություն Արծրունյաց տան», գլուխ 3, 4
- ↑ Շապուհ Բագրատունի «Պատմություն», գլուխ 4
- ↑ Անանուն «Ժամանակագրություն 1175 թվականի»
- ↑ Ավագ Սեբաստացի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 3, գլուխ 3, 4
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Կիրակոս Գանձակեցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 1
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 46
- ↑ Մովսես Դասխուրանցի «Աղվանից պատմություն», գլուխ 21
- ↑ Հովհաննես Ավագերեց «Ժամանակագրություն»
- ↑ Ստեփանոս Տբեթցի «Գոբրոնի վկայաբանությունը»
- ↑ Սիմեոն Երևանցի «Ջամբռ», գլուխ 10
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի, «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», «Քարթլիի մատյանը»
- ↑ Դավիթ Բագրատունի «Վրաստանի պատմությունը», գլուխ 88
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Քարթլիի պատմությունը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Եգերքի, Աբխազիայի և Իմերեթիայի կյանքը»
- ↑ Միքայել Ասորի «Ժամանակագրություն», Հավելված 5
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 50-51, 56-63,67
- ↑ Ստեփանոս Օրբելյան «Սյունիքի պատմություն», գլուխ 38
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 3, գլուխ 3, 6
- ↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի «Հայոց պատմություն», գլուխ 56, 58
- ↑ Ստեփանոս Օրբելյան «Սյունիքի պատմություն», գլուխ 38
- ↑ Անանուն «Պատմություն Արծրունյաց տան», գլուխ 10
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 3, գլուխ 7
- ↑ Վարդան Արևելցի «Տիեզերական պատմություն», գլուխ 46
- ↑ Մատթեոս Ուռհայեցի «Ժամանակագրություն» մաս 1
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Սմբատ Սպարապետ «Ժամանակագրություն»
- ↑ «Քարթլիս-Ցխովրեբա», «Քարթլիի մատյանը»
- ↑ Վախուշտի Բագրատունի «Կախեթիի և Հերքի կյանքը»
- ↑ իբն ալ-Ասիր «Լիակատար պատմություն»
- ↑ Շապուհ Բագրատունի «Պատմություն», գլուխ 4
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի, «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Ստեփանոս Տարոնեցի «Տիեզերական պատմություն», գիրք 3, գլուխ 30, 41, 45
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մխիթար Այրիվանցի, «Հայոց պատմություն», մաս 3
- ↑ Հովհաննես Ավագերեց «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մատթեոս Ուռհայեցի «Ժամանակագրություն» մաս 1
- ↑ Սմբատ Սպարապետ «Ժամանակագրություն»
- ↑ Արիստակես Լաստիվրեցի «Պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մատթեոս Ուռհայեցի «Ժամանակագրություն» մաս 1
- ↑ Սմբատ Սպարապետ «Ժամանակագրություն»
- ↑ Արիստակես Լաստիվրեցի «Պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մատթեոս Ուռհայեցի «Ժամանակագրություն» մաս 1
- ↑ Սմբատ Սպարապետ «Ժամանակագրություն»
- ↑ Արիստակես Լաստիվրեցի «Պատմություն», գլուխ 2
- ↑ Սամվել Անեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Դավիթ Բաղիշեցի «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մատթեոս Ուռհայեցի «Ժամանակագրություն» մաս 1
- ↑ Սմբատ Սպարապետ «Ժամանակագրություն»
- ↑ Մածնաբերդի իշխանություն
- ↑ Սյունիքի թագավորությունը (X-XII դարեր)
- ↑ «Հայոց պատմություն, հիմնահարցեր», Երևան 2000, Հ. Սիմոնյան
- ↑ «Զաքարյանների իշխանապետություն». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ «ԼԵՌՆԱՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԸ». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 26-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ The Parliament of the Nagorno Karabakh Republic
Գրականություն
խմբագրել- «Երկեր Ա» Հակոբ Մանանդյան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակություն, Երևան 1977
- «Հայկական համառոտ հանրագիտարան»,Խուդավերդյան և այլք, հատոր 1, Երևան 1990
- Ռուսերեն, անգլերեն և ֆրանսերեն վիքիպեդիաների որոշ համապատասխան հոդվածներ
- ПАТРИАРХИ, ЦАРИ И ПРАВИТЕЛИ АРМЕНИИ Արխիվացված 2011-09-13 Wayback Machine
- Հայաստանի նախագահ
- ԼՂՀ նախագահի պաշտոնական կայք