Արտավազդ Ա

Արտավազդ Ա (ծննդյան թվականն անհայտ), Մեծ Հայքի Արտաշեսյան թագավոր մ.թ.ա. 160-115 թվականներին։ Հաջորդել է հորը՝ Արտաշես Ա–ին։

Արտավազդ Ա
Ծնվել է	մ.թ.ա. մոտ 183
Մահացել է	մ.թ.ա. մոտ 115
Կրոն	Հայկական դիցաբանություն
Մասնագիտություն	գերիշխան
Ամուսին	Դշխո?
Ծնողներ	Արտաշես Ա,Սաթենիկ
Զբաղեցրած պաշտոններ	Հայոց շահնշահ
Երեխաներ	Արշակ Ա, Վիրքի թագավոր
Artavazd I of Armenia Վիքիպահեստում

Արտավազդ Ա-ի մետաղադրամը

Արտավազդի գահակալման տարիների և գործունեության մասին տեղեկությունները կցկտուր են։ Մովսես Խորենացին գրում է, որ Արտավազդի հոր կենդանության օրոք վարել է սպարապետության գործակալությունը, կոտորել է Մուրացանների նախարարական տոհմը՝ իրեն վերապահելով արքայից հետո «երկրորդության պատիվը», դավով սպանել իրեն ամբաստանած եղբորը՝ Դարանաղյաց Անիի քրմապետ Մաժանին։

Գահակալման տարիներին եղբայրներին, բացի գահաժառանգ Տիրանից, բնակության վայր է հատկացրել Աղիովիտ և Առբերանի գավառները՝ նրանց հեռացնելով արքունի կալվածքից՝ Այրարատից և Հայաստանի նորակառույց մայրաքաղաքից՝ Արտաշատից։ Ըստ Հուստինոսի, Պարթևաց Միհրդատ II թագավորը մ.թ.ա. 120 թվականին պատերազմել է Արտավազդի դեմ և պատանդ վերցրել նրա եղբորորդուն՝ գահաժառանգ Տիգրանին։ Ըստ ժողովրդական ավանդության, Արտավազդը որսի ժամանակ գետնակուլ է եղել Մասյաց վիհում։

Վեպ Արտավազդի մասին

Հին հայկական վեպերը պարունակում են հիմնականում պատմական հավաստի նյութեր։ Վեպեր են հյուսվել սիրված թագավորների և հերոսների մասին։

Վեպերի ընդհանուր գիծը անսահման սերն է հայրենիքի նկատմամբ, ազատատենչ ոգին ու պատրաստակամությունը՝ կյանքը չխնայել ժողովրդի ազատության համար։ Նրանցից ամենասիրվածն ու տարածվածը եղել է «Արտաշեսի վեպը»։

Արտաշես Ա-ն եղել է հայերի պաշտելի թագավորը, և պատահական չեն նրա մասին պահպանված վիպական ամբողջ շարքերը նրա մանկության, գահակալության, երկիրը շենացնելու, բարգավաճեցնելու, Արտաշատ մայրաքաղաքը կառուցելու և այլ մանրամասների մասին։ Արտաշեսը պայքարել է երկիր ներխուժած արտաքին թշնամիների դեմ, հաղթել է նրանց և պաշտպանել իր երկրի ու ժողովրդի անկախությունն ու ազատությունը։

Ապրելով երկար և երջանիկ կյանքով՝ Արտաշեսը մահանում է ծեր հասակում։ Նրան թաղում են ոսկե դագաղում, բազմաթիվ զարդերով։ Շատերը, չցանկանալով ապրել իրենց սիրելի թագավորից հետո, ինքնասպան են լինում։ Այս բոլորը տեսնելով՝ թագաժառանգ Արտավազդը, նախանձելով հոր փառքին, նեղսրտած դիմում է նրան.

«Երբ դու գնացիր,
Ու ամբողջ երկիրը քեզ հետ տարար,
Ես այս ավերակների վրա
Ո՞ւմ թագավորեմ»։
Հայրն անիծում է նախանձ և փառասեր որդուն.
Թե դու (ձի) հեծնես որսի գնաս
Ազատն ի վեր, դեպ Մասիս
Քաջքերը քեզ բռնեն տանեն
Ազատն ի վեր, դեպ Մասիս,
Այնտեղ մնաս, լույս չտեսնես»։

Արտաշեսի անեծքը կատարվում է։ Որսորդության ժամանակ քաջքերը բռնում են Արտավազդին և շղթայակապ արգելափակում Մասիս լեռան մի քարանձավի մեջ։

Արտաշեսյան հարստություն

Հիմնական հոդված՝ Արտաշեսյաններ

Արտաշեսյանների դրոշ

Արտաշեսյան արքաայտոհմը Հայաստանում կառավարել է 2 դար։ Նրա հիմնադիրը՝ Արտաշես Ա-ն, իշխանությունը օրինական դարձնելու նպատակով իրեն ներկայացնում էր Երվանդունիների ներկայացուցիչ՝ որդի Զարեհի, Երվանդյան։ Իրականում նա հիմնադրել է նոր թագավորական հարստություն։

Անունը	Տարեթվեր	Իշխել է	Նշումներ
Արտաշես Բարեպաշտ	մ.թ.ա. 230-մ.թ.ա. 160	մ.թ.ա. 189-մ.թ.ա. 160	Զարեհի որդի, Երվանդյան
Արտավազդ Ա	մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 115	մ.թ.ա. 160-մ.թ.ա. 115	Արտաշես Ա-ի ավագ որդի
Տիգրան Ա	մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 95	մ.թ.ա. 115-մ.թ.ա. 95	Արտաշես Ա-ի կրտսեր որդի
Տիգրան Մեծ	մ.թ.ա. 140-մ.թ.ա. 55	մ.թ.ա. 95-մ.թ.ա. 55	Տիգրան Ա-ի կրտսեր որդի
Արտավազդ Բ	մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 34	մ.թ.ա. 55-մ.թ.ա. 34	Տիգրան Մեծի որդի
Արտաշես Բ	մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 20	մ.թ.ա. 30-մ.թ.ա. 20	Արտավազդ Բ-ի ավագ որդի
Տիգրան Գ	մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 8	մ.թ.ա. 20-մ.թ.ա. 8	Արտավազդ Բ-ի կրտսեր որդի
Տիգրան Դ Էրատո		մ.թ.ա. 8-մ.թ.ա. 5, մ.թ.ա. 2-մ.թ.ա. 1	Տիգրան Գ որդին և դուստրը

Նախորդող Արտաշես Ա մ.թ.ա. 189 - մ.թ.ա. 160

Մեծ Հայքի արքա Արտավազդ Ա մ.թ.ա. 160 - մ.թ.ա. 115

Հաջորդող Տիրան Ա մ.թ.ա. 115 - մ.թ.ա. 95

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 144)։