Տրդատ Բ
Տրդատ Արշակունի, Մեծ Հայքի թագավորության արքայազն, Խոսրով I Քաջի որդին։
Տրդատ | |
---|---|
Ծնվել է՝ | մոտ 194 |
Մահացել է՝ | Անհայտ |
Վախճանի վայր | Չրմես |
Երկիր | ![]() |
Տոհմ | Արշակունիներ |
Հայր | Խոսրով I Քաջ |
Մայր | Խոսրովանույշ |
Երեխաներ | Անհայտ |
Գործունեությունը
խմբագրել216 թվականի աշնանը Խոսրով I Քաջը կնոջ հետ միասին ժամանեց Կորդուքում տեղակայված Հռոմեական կայսրության ճամբար, որտեղ, սակայն, Հայոց արքան ու թագուհին գերվեցին[1][2]: Տեղեկանալով այդ մասին` Տրդատ արքայազնի գլխավորած Մեծ Հայքի թագավորության բանակը (մոտ 100.000) արշավանքի դուրս եկավ և սկսեց շարժվել թշնամու բանակի ուղղությամբ: Սրան ի պատասխան Թեոկրիտոսի գլխավորած Հռոմեական կայսրության բանակը ինքն էլ շարժվեց Հայկական բանակին ընդառաջ: Կողմերը մոտեցան իրար և մարտակարգ ընդունեցին: Հայկական բանակը ծանր պարտության մատնեց Հռոմեական կայսրության բանակին, որը հետ քաշվեց դեպի Եդեսիա։ Սեպտիմիանոս Կարակալլայի գլխավորությամբ Եդեսիա-Խառան-Մծբին-Արբելլա երթուղով արշաված Հռոմեական կայսրության բանակը (մոտ 140.000) պատրաստվեց ներխուժել Պարթևական թագավորության տարածք: Տեղեկանալով այդ մասին` Արտավան V-ի գլխավորած Պարթևական (մոտ 80.000) և Տրդատ արքայազնի գլխավորած Մեծ Հայքի (մոտ 100.000) թագավորությունների միացյալ բանակը շարժվեց հակառակորդի ուղղությամբ, որը հետ քաշվեց մինչև Մծբին և այս քաղաքի մոտ ճամբար զարկեց: Ստացվեց այնպես, սակայն, որ ապրիլի 8-ին իր իսկ թիկնապահները սպանեցին Սեպտիմիանոս Կարակալլային, որից հետո, արդեն թշնամական բանակի անմիջական հարևանությամբ, կայսր հռչակեցին վերջինիս գրագիր և դավադրության իրական կազմակերպիչ Մարկոս Մակրինոսին (217-218): Հենց այս պայմաններում էլ արդեն ապրիլի 9-ին կողմերը մոտեցան միմյանց և մարտակարգ ընդունեցին: Ապրիլի 9-ին Պարթևական և Մեծ Հայքի թագավորությունների միացյալ բանակը հարձակման անցավ, սակայն ողջ օրը տևած համառ մարտը ոչ մի կողմին առավելություն չտվեց: Ապրիլի 10-ին հանդիպակաց մարտերը շարունակվեցին՝ այդպես էլ առավելություն չտալով հակառակորդներից որևէ մեկին: Ապրիլի 11-ին Պարթևական և Մեծ Հայքի թագավորությունների միացյալ բանակը, գերազանցելով հակառակորդին հատկապես հեծելազորի թվով, անցավ հարձակման ու փորձեց թևանցել Հռոմեական կայսրության բանակի մարտակարգը, որին ի պատասխան, սակայն, վերջինս ձգեց մարտակարգը և այնուհանդերձ պահեց դիրքերը։ Արդյունքում՝ բռնկված և ողջ օրը շարունակված համառ ու արյունահեղ մարտը կրկին առավելություն չտվեց կողմերից և ոչ մեկին, որից հետո ծանր կորուստներ կրած հակառակորդ բանակները օրվա վերջում նահանջեցին ելման դիրքեր: Ստեղծված ծանր պայմաններում Մարկոս Մակրինոսը, հիանալի ըմբռնելով այն հանգամանքը, որ իր հերթին ոչ թեթև վիճակում գտնվող հակառակորդը համառորեն մարտնչում է, թերևս, միայն Սեպտիմիանոս Կարակալլայի նկատմամբ վրեժի զգացումից դրդված, ապրիլի 12-ին ազատ արձակեց Խոսրով I Քաջին և նրա կնոջը ու վերջիններիս միջոցով հակառակորդ բանակի ղեկավարությանը տեղեկացրեց, որ Սեպտիմիանոս Կարակալլան արդեն չորս օր է, որ սպանված է, ինչն էլ հաշվի առնելով, առաջարկեց հաշտություն կնքել: Այս առաջարկը ընդունվեց: Եվ այսպես կնքվեց հաշտություն և Հռոմեա-Պարթևական V պատերազմը ավարտվեց։ Արդյունքում՝ Մեծ Հայքի թագավորության գահին կրկին հաստատվեց Խոսրով I Քաջը[3][4][5][6][7][8][9][10]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 78, գլուխ 12, 18, 19, 21
- ↑ Էլիոս Սպարտիանոս «Օգոստոսների կենսագրություններ», «Անտոնիոս Կարակալա», մաս 6
- ↑ Դիոն Կասսիոս «Հռոմեական պատմություն», գիրք 79, գլուխ 3, 11, 26, 27
- ↑ Հերոդիանոս «Պատմություն», գիրք 4, մաս 15
- ↑ Հուլիոս Կապիտոլիոս «Օգոստոսների կենսագրություններ», «Օպիլիոս Մակրինոս», մաս 8
- ↑ Եվտրոպիոս «Համառոտ պատմություն քաղաքի հիմնադրումից ի վեր», գիրք 8, գլուխ 20
- ↑ Ռուֆուս Սեքստուս «Կեսարների պատմությունը», գլուխ 21
- ↑ Օրոսիոս «Պատմություն ընդդեմ հերետիկոսների» գիրք 7, գլուխ 18
- ↑ Մշիխա Զեխա «Ադիեբենեի եկեղեցու պատմությունը»
- ↑ Մովսես Խորենացի «Հայոց պատմություն», գիրք 2, գլուխ 74, 78