Վարազդատ

Վարազդատ (ծն. և մահվան թթ. անհայտ մոտ 350-393-ից հետո), Հայոց Արշակունի թագավոր 374-378 թթ.–ին։ Հաջորդել է իր ազգական՝ Պապ թագավորին։ Մանուկ հասակում Վարազդատին խնամել և դաստիարակել է Բաթ Սահառունին։ Պատանեկության տարիներին ապրել և կրթվել է Հռոմում։ Հունաստանում հաղթել է օլիմպիական խաղերում՝ բռնցքամարտի ոլորտում։ Հռոմի Վաղես կայսրը, ով կազմակերպել էր Պապ թագավորի սպանությունը, հայտարարում է, թե իբր ափսոսում է Պապի կորստյան համար, և քանի որ նրա որդիները մանկահասակ էին, գահին է բազմեցնում Արշակունի տոհմից Վարազդատին։ Վարազդատի օրոք սպարապետությունը շարունակում է վարել Մուշեղ Մամիկոնյանը, ով պարսկական տիրապետության սպառնալիքից փրկվելու ելքը որոնում է Հռոմեական կայսրության օգնությամբ և Հայաստանում նրա զորքերի ավելացման մեջ։ Վարազդատի դայակ Բատ Սահառունին միշտ մտածել էր, որ Վարազդատի գահակալման ժամանակ ինքն է լինելու սպարապետ։ Եվ այդժամ տեսնելով Մուշեղ Մամիկոնյանին՝ որպես հզոր սպարապետի, որոշում է դավադրության միջոցով ազատվել նրանից։ Բատ Սահառունին դիմում է Վարազդատին՝ ասելով, թե իբրև Մուշեղը ձգտում է բազմելու հայոց գահին, և հենց ինքն է սպանել Պապին ու այժմ նույնը քեզ է ուզում անել։ Զայրացած Վարազդատը որոշում է սպանել Մուշեղին և մի խնջույք է կազմակերպում, որի ժամանակ էլ Բատը սրով սպանում է Մուշեղին, ով ասում է, որ իր համար ավելի լավ էր սպանվել ձիու վրա՝ կռվի դաշտում, քան իր հայրենակցի կողմից։ Մամիկոնյանների թշնամությունը վաստակած Վարազդատը, խախտելով ավանդական կարգը, սպարապետության գործակալությունը հանձնել է իր դայակ Բատ Սահառունուն։ 377 թ.–ին Վարազդատը հարկադրված է եղել ընդունել Սասանյան Պարսկաստանի գերիշխանությունը։ Շուտով պարսկական գերիշխանությունից ազատված Մանվել Մամիկոնյանը՝ Մուշեղի եղբայրը, պահանջում է Վարազդատից լքել երկիրը, նույնը անում է նաև Վարազդատը։ Կարինի դաշտում երկու կողմերի միջև բախում է լինում, որում հաղթում է Մանվել Մամիկոնյանը, ով նաև ձերբակալում և սպանում է Բատ Սահառունուն։ Վարազդատը հարկադրաբար ապաստանում է Հռոմում։ Մանվել Մամիկոնյանի խնամատարությամբ Հայոց թագավոր է օծվել Պապի անչափահաս որդի Արշակ Գ–ն։

Վարազդատ
Իշխանություն	374 - 378
Թագադրում	374
Լրիվ անուն	Վարազդատ Արշակունի
Ծնվել է՝	մոտ 350
Ծննդավայր	Հայաստան,
Մահացել է՝	393-ից հետո
Վախճանի վայր	Մեծ Հայք
Ազգություն	հայ
Հաջորդող	Արշակ Գ
Ուղեկից	Ռոմելա
Տոհմ	Արշակունիներ
գերիշխան
Երեխաներ	Խոսրով Դ և Վռամշապուհ

Արշակունյաց Հայաստանը 298-387 թթ.

Վարազդատը աղբյուրներում հայտնի է նաև որպես բազմակողմանի զարգացած մարզիկ։ Նրա անունը դրոշմվել է մարմարյա սալիկին՝ որպես վերջին 393 օլիմպիադայի չեմպիոնի։

Գրականություն

• Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց, Ե․, 1968։
• Մովսես Խորենացի, Պատմություն Հայոց, Ե․, 1968։
• Մանանդյան Հ․, Երկրագործություն, հ․ 2, Ե․, 1978։
• Шанин Ю․ В․, Герои античных стадио– нов, М․, 1979, с․ 133․

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։