Վիքիպեդիա

Զբոսաշրջությունն Իտալիայում

Զբոսաշրջությունն Իտալիայում, Իտալիայի տնտեսության եկամտային ոլորտ, հիմնված է վերականգնվող ռեսուրսների վրա։ Իտալիան աշխարհի հինգերորդ երկիրն է ըստ այցելության և չորրորդն ըստ զբոսաշրջության եկամտի։ Բացի չոր վիճակագրությունը, անհրաժեշտ է նշել, որ Հին Հռոմի ժառանգորդը դարձած երկիրը գրավում է զբոսաշրջիկներին դեպի անտիկ աշխարհ կատարվող արտասովոր ուղևորությամբ։ Իտալիան եվրոպական քաղաքակրթության բնօրրանն է, և այն որքան հնարավոր է` պահպանել է իր անցյալն ու միլիոնավոր եվրոներ է ներդնում ճարտարապետական հուշարձանների վերանորոգման համար։ Պիզայի աշտարակի վերանորոգման նախագիծը իտալացի հարկատուներին արժեցել է 25 միլիոն եվրո։ Հռոմի Խաղաղության խորանը ծածկվել է 20 միլիոն եվրո արժողությամբ ապակե սարկոֆագով։ Իտալիայի տեսարժան վայրերի արժեքը քննարկումների ու նուրբ հաշվարկների առիթ է։ Սակայն որպես հիպոթեզ իտալացի տնտեսագետները[1] տեսական հաշվարկներ են արել իտալական զբոսաշրջության մի քանի «ադամանդների» վերաբերյալ։ Կոլիզեյի տեսական արժեքը կազմում է 91 միլիարդ եվրո, Վատիկանի թանգարանինը` 90 միլիարդ, իսկ Տոսկանայի Կյանտիի բլուրները` 4 միլիարդ եվրո։

Կոլիզեումը Հռոմում, աշխարհի ամենահայտնի զբոսաշրջային վայրերից մեկը
Տրևի շատրվան, Հռոմ
Սուրբ Պետրոսի բազիլիկան Հռոմում

Ըստ ISTAT-ի տվյալների՝ Իտալիան հինգերորդ ամենաշատ այցելվող երկիրն է միջազգային զբոսաշրջության ժամանումների թվով՝ տարեկան 65 միլիոն զբոսաշրջիկով (2019)։ Ըստ Իտալիայի Բանկի 2018 թվականի գնահատումների՝ զբոսաշրջության ոլորտն ուղղակիորեն ապահովում է ազգային ՀՆԱ-ի ավելի քան հինգ տոկոսը (13 տոկոս՝ հաշվի առնելով նաև անուղղակի ձևավորված ՀՆԱ-ն) և ապահովում է ժողովրդի զբաղվածության ավելի քան վեց տոկոսը[2][3]։

Ներկայումս Իտալիայում զբոսաշրջիկների հետաքրքրության գրավականն են հիմնականում մշակույթը, խոհանոցը, պատմությունը, նորաձևությունը, ճարտարապետությունը, արվեստը, կրոնական վայրերը, բնական գեղեցկությունները, գիշերային կյանքը, ստորջրյա աշխարհն ու առողջարանները։ Ձմեռային և ամառային զբոսաշրջությունը զարգացած է Ալպերի և Ապենինների շատ վայրերում[4], մինչդեռ ծովափնյա զբոսաշրջությունը տարածված է Միջերկրական ծովի ափամերձ վայրերում[5]։ Փոքր, պատմական իտալական գյուղերը գովազդվում են «Իտալիայի ամենագեղեցիկ գյուղերը» ասոցիացիայի միջոցով։ Իտալիան Սուրբ Ծննդյան տոների ընթացքում զբոսաշրջիկների կողմից ամենաշատ այցելվող երկրների շարքում է[6]։ Հռոմը 3-րդ ամենաշատ այցելվող քաղաքն է Եվրոպայում և 12-րդը՝ աշխարհում՝ 2017 թվականին 9,4 միլիոն ժամանողով[7], մինչդեռ Միլանը Եվրոպայի 5-րդ ամենաշատ այցելվող քաղաքն է և 16-րդը[8][9]՝ աշխարհում՝ 8,81 միլիոն զբոսաշրջիկով[10]։ Վենետիկն ու Ֆլորենցիան նույնպես աշխարհի 100 լավագույն ուղղությունների թվում են։

Վենետիկը, որը բազմիցս ճանաչվել է աշխարհի ամենագեղեցիկ քաղաքը[11][12]։

Իտալիան նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների թվով (58) ամենաշատն ունեցող երկիրն է աշխարհում[13]։ Իտալիայի 58 ժառանգության վայրերից 53-ը մշակութային են, իսկ 5-ը՝ բնական[14]։

Հռոմեական կայսրությունը, միջնադարը, վերածնունդը և Իտալիայի պատմության հաջորդ դարերը թողել են բազմաթիվ մշակութային արտեֆակտներ, որոնք գրավում են զբոսաշրջիկներին[15]։ Ընդհանուր առմամբ, իտալական մշակութային ժառանգությունը ամենամեծն է աշխարհում, քանի որ այն բաղկացած է բոլոր գեղարվեստական ​​արժեքների 60-75 տոկոսից, որոնք գոյություն ունեն յուրաքանչյուր մայրցամաքում[16]՝ ավելի քան 4000 թանգարաններով, 6000 հնագիտական ​​վայրերով, 85.000 պատմական եկեղեցիներով և 40.000 պատմական ամրոցներով, որոնք ենթակա են պահպանության Իտալիայի մշակույթի նախարարության կողմից[17]։ 2018 թվականի դրությամբ իտալական մշակութային վայրերը (որոնք ներառում են թանգարաններ, տեսարժան վայրեր, զբոսայգիներ, արխիվներ և գրադարաններ) կազմել են 6610։ Իտալիան Միջերկրական ծովում կռուիզային զբոսաշրջության առաջատար ուղղությունն է[18]։

Իտալիան ունի 1-5 աստղանի հյուրանոցների լայն տեսականի։ ISTAT-ի տվյալներով՝ 2017 թվականին կար 32 988 հյուրանոց՝ 1 133 452 սենյակով և 2 239 446 մահճակալով։ Ինչ վերաբերում է հյուրանոցային տնտեսության այլ օբյեկտներին (ճամբարներ, զբոսաշրջային գյուղեր, վարձով կացարաններ, ագրոտուրիզմ և այլն), ապա 2017 թվականին դրանց թիվը կազմել է 171915՝ 2 798 352 մահճակալով։ Զբոսաշրջային հոսքը դեպի ափամերձ հանգստավայրեր կազմում է 53 տոկոս։ Լավագույն ենթակառուցվածքներով քաղաքներն են՝ Գրոսետոն՝ ֆերմերային տների համար (217), Վիեստեն՝ ճամբարների և զբոսաշրջային գյուղերի համար (84) և Կորտինա դ'Ամպեցցոյի լեռնային խրճիթները (20)[19][20]։

Իտալիայի տուրիզմի պատմություն

խմբագրել

Վաղ շրջան

խմբագրել

Մարդիկ դարեր շարունակ այցելել են Իտալիա, սակայն առաջինները, ովքեր այցելել են թերակղզի զբոսաշրջային նկատառումներով, եղել են արիստոկրատները Գրանդ Տուրի ժամանակ, որը սկսվել է 17-րդ դարից և զարգացել 18-րդ և 19-րդ դարերում[21]։ Սա մի ժամանակաշրջան էր, երբ եվրոպացի արիստոկրատները, որոնցից շատերը բրիտանացիներ և ֆրանսիացիներ էին, այցելում էին Եվրոպայի որոշ հատվածներ, որտեղ Իտալիան հիմնական զբոսաշրջային ուղղություն էր[21]։ Իտալիան հնարավորություն էր տալիս ուսումնասիրել հնագույն ճարտարապետությունը, տեղական մշակույթը և հիանալ բնական գեղեցկություններով[22]։

 
Սասի դի Մատերան Ֆոդորի կողմից նկարագրվել է որպես Եվրոպայի ամենայուրօրինակ լանդշաֆտներից մեկը:[23]

Հռոմը, որպես հզոր և ազդեցիկ Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաք, գրավեց հազարավոր մարդկանց տարբեր քաղաքներից և երկրներից ամբողջ աշխարհից, որն ընդգրկում էր Միջերկրական ծովի մեծ մասը, Հյուսիսային Աֆրիկան, մայրցամաքային Մեծ Բրիտանիան (Անգլիա) և Արևմտյան Ասիայի մի մասը։ Առևտրականներն Իտալիա են եկել աշխարհի մի քանի տարբեր ծայրերից։ Երբ կայսրությունը կործանվեց մ.թ. 476 թվականին, Հռոմն այլևս եվրոպական քաղաքականության և մշակույթի էպիկենտրոնը չէր։ Մյուս կողմից, դա պապականության հիմքն էր, որն այն ժամանակ կառավարում էր աճող քրիստոնեական կրոնը, ինչը նշանակում է, որ Հռոմը մնում էր Եվրոպայի գլխավոր ուխտագնացության վայրերից մեկը։ Ուխտագնացները, դարեր շարունակ գալիս էին այս քաղաք, և դա «զբոսաշրջության» կամ «կրոնական տուրիզմի» վաղ համարժեքն։ Վենետիկի, Պիզայի և Ջենովայի առևտրային կենտրոնների առկայությունը նշանակում էր, որ առևտրականներ, գործարարներ ամբողջ աշխարհից նույնպես պարբերաբար գալիս էին Իտալիա։ 16-րդ և 17-րդ դարերի սկզբին, Վերածննդի ժամանակաշրջանին զուգահեռ, շատ ուսանողներ եկան Իտալիա՝ ուսումնասիրելու իտալական ճարտարապետությունը, օրինակ՝ Ինիգո Ջոնսը։

Գրանդ տուր

խմբագրել
 
Միլանի տաճարը Միլանի զբոսաշրջային առաջատար վայրերից է: Այն աշխարհի 3-րդ ամենամեծ տաճարն է, որի կառուցումը տևել է ավելի քան հինգ դար[24]

Զբոսաշրջությունը մեծապես զարգացել է Իտալիայում միայն 17-րդ դարի երկրորդ կեսին՝ Գրանդ տուրի մեկնարկով։ Սա մի ժամանակաշրջան էր, երբ եվրոպացի արիստոկրատները, որոնցից շատերը բրիտանացիներ էին, այցելում էին Եվրոպայի որոշ հատվածներ, որտեղ Իտալիան նրանց հիմնական ուղղություն էր[21]։ Սա հիանալի հնարավորոթյուն էր հնագույն ճարտարապետությամբ և տեղական մշակույթով հիանալու համար[22]։ Գրանդ տուրը, ըստ էության, սկիզբ է առել հռոմեական կաթոլիկ քահանա Ռիչարդ Լասելսի «Ուղևորություն դեպի Իտալիա» գրքով, որը հրատարակվել է 1670 թվականին[25]։ Գրանդ տուրի շնորհիվ զբոսաշրջությունն էլ ավելի տարածվեց դարձնելով Իտալիան ամենացանկալի ուղղություններից մեկը միլիոնավոր մարդկանց համար[26]։ Ըստ երթուղու հայտնվելով Իտալիայի տարածքում, զբոսաշրջիկները կարճ ժամանակով այցելում էին Թուրին։ Այնտեղ ճանապարհին Միլանը նույնպես հայտնի կանգառ էր, սակայն քաղաք ուղևորությունը կարևոր չէր համարվում, և մի քանիսն անցնում կամ պարզապես կանգ էին առնում կարճ ժամանակով։ Եթե որևէ մեկը գալիս էր նավով, ուրեմն մի քանի օր մնում էր Ջենովայում։ Այնուամենայնիվ, Հյուսիսային Իտալիայի գլխավոր նպատակակետը Վենետիկն էր[25], որը համարվում էր հիմնական կանգառը, ինչպես նաև նրա շրջակայքի քաղաքներ Վերոնան, Վիչենցան և Պադովան։

Շրջագայության ընթացքում Տոսկանայի քաղաքները նույնպես շատ կարևոր երթուղային կանգառներ էին։ Ֆլորենցիան մեծ տեսարժան վայր էր, և Տոսկանայի մյուս քաղաքներ Սիենան, Պիզան, Լուկան և Սան Ջիմինյանոն, նույնպես համարվում էին կարևոր ուղղություններ։ Այնուամենայնիվ, Կենտրոնական Իտալիայի ամենահայտնի կանգառը Հռոմն էր՝ արվեստի և մշակույթի գլխավոր կենտրոնը[25]։ Հետագայում նրանք իջնում ​​էին Նեապոլի ծոցը, և 1710 թվականին հայտնաբերումից հետո Պոմպեյը և Հերկուլանումը նույնպես հայտնի կանգառներ էին[25]։ Սիցիլիան համարվում էր ճամփորդության զգալի մասը, և մի քանիսը, ինչպես օրինակ Գյոթեն, այցելել են կղզի։

Զանգվածային զբոսաշրջության զարգացում

խմբագրել
 
Ամալֆիի ափը, որը երևում է Վիլլա Ցիմբրոնից, Ռավելոյում, Կամպանիա և Իտալիայի ամենահայտնի տուրիստական ուղղություններից մեկը

17-18-րդ դարերի ընթացքում Գրանդ տուրը հիմնականում վերապահված էր ակադեմիկոսներին կամ էլիտային։ Այնուամենայնիվ, մոտ 1840 թվականին ներդրվեց երկաթուղային տրանսպորտը[25], և Գրանդ Տուրը սկսեց դառնալ ավելի հասանելի։ Այսպիսով, ներդրվեց զանգվածային զբոսաշրջության առաջին հիմքը։ 1840-ականներն այն ժամանակաշրջանն էր, երբ միջին դասերը սկսեցին շրջագայել երկրով։ Որոշ ամերիկացիներ նույնպես կարողացան այցելել Իտալիա։ Վենետիկը, Ֆլորենցիան, Հռոմը, Նեապոլը և Սիցիլիան շարունակում էին մնալ գլխավոր տեսարժան վայրերը։

Ինչպես շատ այլ եվրոպացիներ, իտալացիները մեծապես օգտվում էին հասարակական տրանսպորտից։ Իտալիան համեմատաբար փոքր երկիր է, և հեռավորությունը երկրի մի մասից մյուսն այնքալ էլ մեծ չէ[27]։

Հետագայում, ավելի քիչ մշակութային այցելություններ էին կատարվում և զբոսաշրջիկների աճը նկատվում էր արդեն Իտալիայի բնության և եղանակի համար։ Հայտնի դարձան առաջին ծովափնյա հանգստավայրերը, ինչպիսիք են Լիգուրիայի ափը, Տոսկանայի և Ամալֆիի շրջակայքը։ Կղզիները, ինչպիսիք են Կապրին, Իսկիան, Պրոցիդան և Էլբան և հյուսիսային լճերը, ինչպիսիք են Կոմո լիճը, Մաջորան և Գարդան, ավելի հաճախ էին այցելվում։ Դեպի Իտալիա զբոսաշրջությունը շատ տարածված մնաց մինչև 1920-ականների վերջը և 1930-ականների սկիզբը, երբ մեծ տնտեսական ճգնաժամի հետ մեկտեղ որոծներն այլևս չկարողացան իրենց թույլ տալ ճանապարհորդել։

1970-ականների վերջին և 1980-ականների սկզբին տնտեսական ճգնաժամերը և քաղաքական անկայունությունը իտալական զբոսաշրջության ոլորտում զգալի անկում առաջացրին, քանի որ այդ ժամանակ Հեռավոր Արևելքի կամ Հարավային Ամերիկայի ուղղությունները մեծ ճանաչում գտան[28]։ Այնուամենայնիվ, 1980-ականների վերջին և 1990-ականների սկզբին զբոսաշրջությունը վերստին զարգացավ, և այնպիսի քաղաքներ, ինչպիսին Միլանն է, դարձան ավելի հայտնի ուղղություններ։ Միլանը զբոսաշրջիկների թվի աճ է գրանցել, քանի որ այն հայտնի է դարձել՝ որպես համաշխարհային նորաձևության մայրաքաղաք։

 
Կապրիի նման կղզիները հայտնի դարձան 14-րդ դարի վերջին և 19-րդ դարի առաջին տասնամյակում։

Սրբազան Հռոմեական կայսրության անկումից և դրան հաջորդած բարբարոսների հարձակումների ժամանակաշրջանից հետո ճանապարհորդներին իջևան տալու արտոնությունը պատկանում էր հոգևոր միաբանություններին։ Շատ վանքեր օթևան են դարձել ճամփորդների և ուխտավորների համար` նրանց առաջարկելով առաջին բուժօգնության ծառայություններ, խորհուրդներ ու ուղղություն տալով։ Սակայն ժամանակի ընթացքում հյուրընկալությունն սկսել է գնահատվել գումարի միջոցով։ Այսպես առաջացել են ճանապարհին մոտիկ առաջին տրատորիաները (իտալական ռեստորանի տեսակ), որոնք գումարի դիմաց առաջարկում էին գիշերակաց (երբեմն նաև` զվարճանք թեթև վարքի տեր կանանց հետ)։ Իտալիայում վճարովի զբոսաշրջային ծառայությունների վերաբերյալ առաջին վկայությունը կարելի է համարել գերմանացի եպիսկոպոս Wolfger-ի Ծախսերի գիրքը (Volchero di Erla, 1204 թվական), որտեղ մանրամասնորեն նկարագրված են երկու հոգու կեցության ծախսերը (ներառյալ հացի և գինու վճարը)։

 
Melendugno լողափ (Սալենտո)
 
Պոմպեյի ֆորումը Իտալիայի երրորդ և աշխարհի 48-րդ ամենաշատ այցելվող ուղղությունն է՝ տարեկան ավելի քան 2,5 միլիոն զբոսաշրջիկով

Ուխտագնացների համար առաջին ուղեցույցն Իտալիայում լույս է տեսել 12-րդ դարում։ Ձեռագիրը կոչվում էր Mirabilia Urbis Romae («Հռոմ քաղաքի հրաշքները») և ներառում էր տեսարժան վայրերի նկարագրություն, պատմություններ և լեգենդներ քրիստոնեական ու հեթանոսական հուշարձանների մասին։ Միջնադարյան զբոսաշրջությունն բացառապես կրոնական հիմք ուներ։ Կաթոլիկ եկեղեցին արել էր ամեն հնարավորը` ուխտագնացների խմբերին դեպի Իտալիայի սուրբ վայրերն ուղղորդելու համար։ Հաղթաթղթերից մեկն անկասկած Ասսիզի քաղաքն էր` Իտալիայի հովանավոր Սուրբ Ֆրանցիսկ Ասսիզացու ծննդավայրը։

 
Սանտա Մարիա դել Ֆիորե տաճարը Ֆլորենցիայում
 
Նեապոլի տաճար
 
Հերցոգյան ամրոց Ֆերարայում

Ոչ կրոնական զբոսաշրջությունն Իտալիայում ծնվել է Վերածննդի ժամանակաշրջանում, երբ շատ եվրոպական ազնվականներ սկսել են այցելել Վերածննդի կենտրոններ (Ֆլորենցիա, Հռոմ)` քանդակագործության, գեղանկարչության ու գրականության արվեստն ուսումնասիրելու։ 1700-1800-ական թվականներին Եվրոպայի ազնվական երկտասարդության շրջանում տարածված են դառնում ուղևորությունները դեպի Հարավային Եվրոպա` հին հունական քաղաքակրթության ու անտիկ Հռոմի վերաբերյալ գիտելիքը խորացնելու նպատակով։ Այդպես են վարվել Գյոթեն, Շատոբրիանը, Ստենդալը, Շելլին և հարյուրավոր այլ հայտնի եվրոպացի գրողներ։ Ստեղծվում է մշակութային զբոսաշրջության կոնցեպցիան, այնուհետև` Առողջարանային տուրիզմն ու ի վերջո` գործարար տուրիզմը (գործարքներ արտասովոր վայրերում)։ Զբոսաշրջության ծովափնյա ձևը, որը կապված է նաև վիլլաների ու տարածքների գնման հետ, հազվադեպ բնույթ էր կրում։ Իտալիան իներցիայով շեշտը դնում էր առավելապես անտիկ տեսարժան վայրերի, պատմության, մշակույթի ու արվեստի վրա` օտարերկրացի զբոսաշրջիկներին գրավելու նպատակով։ Սակայն 20-րդ դարի 60-ական թվականներին փոփոխություններ են նկատվում։ Առաջին քայլը դառնում է իտալական կառավարության որոշումը Սարդինիայի շրջանում տնտեսական փոփոխություններ կատարելու վերաբերյալ։ Զբոսաշրջությունն առաջնահերթություն է դառնում, իսկ 1962 թվականը կարելի է համարել Իտալիայի զբոսաշրջության նոր հրաշքի` ծովափնյա Սարդինիայի ծննդյան պաշտոնական օրը։ Մոտավորապես նույն ժամանակահատվածում սկսում են հայտնվել նոր զանգվածային զբոսաշրջության, դեռևս թույլ, բայց առաջ գնացող առաջին ալիքները։ Հյուրանոցային կառույցների սեփականատերերն ու նոր ներդրողները հասկանում են, որ քանակը որոշիչ է դառնում։ Արդյունքում, 2011 թվականին Իտալիան արդեն տիրապետում էր հյուրանոցային համալիրների բավականին մեծ ծավալի։ 2011 թվականին Պինոկիոյի հայրենիքը զբոսաշրջության ոոլորտում ստացել է մոտավորապես 30 միլիարդ եվրո եկամուտ։ Ըստ ISTAT-ի տվյալների (2011)` Իտալիայի հյուրանոցային ֆոնդը ներառում է ավելի քան 145.358 հյուրընկալով կառույց։ Դրանցից 69.202-ը մասնավոր տներ ու վիլլաներ են, 33.967-ը` հյուրանոցներ, 20.437-ը` Bed and breakfast (B&B, Նախաճաշ և գիշերակաց) հյուրանոցներ, ագրոտուրիզմ առաջարկող 15.217 տներ, 2570 քեմփինգ և տուրիստական գյուղեր։

 
Ռիվիերա՝ Իտալիայի ամենահայտնի զբոսաշրջային ուղղություններից մեկը։

Աշխարհագրություն և կլիմա

խմբագրել

Աշխարհագրություն

խմբագրել

Իտալիան գտնվում է հարավային Եվրոպայում և համարվում է նաև Արևմտյան Եվրոպայի մաս[29]՝ հյուսիսային 35° և 47° լայնությունների և 6° և 19° արևելյան երկայնությունների միջև։ Հյուսիսում Իտալիան սահմանակից է Շվեյցարիային, Ֆրանսիային, Ավստրիային և Սլովենիային և գտնվում է մոտավորապես սահմանազատված է Ալպյան ջրբաժանով, ընդգրկելով Պոյի հովիտը և Վենետիկյան հարթավայրը։ Հարավում այն բաղկացած է ամբողջ Իտալական թերակղզուց, որը հատում են Ապենինները և միջերկրածովյան երկու կղզիները՝ Սիցիլիան և Սարդինիան, ի լրումն շատ ավելի փոքր կղզիների։ Ինքնիշխան պետությունները՝ Սան Մարինոն և Վատիկան քաղաքը, անկլավներ են Իտալիայում[30][31]։

Իտալիան Հյուսիսային կիսագնդի մի մասն է։ Երկրի ընդհանուր մակերեսը կազմում է 301,230 կիլոմետր քառակուսի (116,306 քառակուսի մղոն), որից 294,020 կմ² (113,522 քառակուսի մղոն) հող է, իսկ 7,210 կմ² (2,784 քառակուսի մղոն) ջրային տարածք[32]։ Ներառյալ կղզիները՝ Իտալիան ունի 7900 կմ (4900 մղ) ափամերձ գիծ՝ Ադրիատիկ ծովում, Հոնիական ծովում, Տիրենյան ծովում, Լիգուրյան ծովում, Սարդինիայի ծովում և Սիցիլիայի նեղուցով, և սահմանները կիսում են Ֆրանսիայի հետ (488 կմ)։ Ավստրիա (430 կմ), Սլովենիա (232 կմ) և Շվեյցարիա (740 կմ)։ Մնացած մասը կազմում են Սան Մարինոն (39 կմ) և Վատիկանը (3,2 կմ)՝ երկուսն էլ անկլավներ[32]։

Կլիմա

խմբագրել
 
Իտալիայի տեղագրական քարտեզ

Իտալիայի կլիմայի վրա ազդում է Միջերկրական ծովի ջրային մեծ զանգվածը, որը շրջապատում է Իտալիան բոլոր կողմերից, բացի հյուսիսից։ Հարավային բարեխառն գոտու սահմաններում նրանք ձևավոևում են որոշակի կլիմա, որը կոչվում է միջերկրածովյան կլիմա՝ տեղային տարբերություններով՝ պայմանավորված տարածքի գեոմորֆոլոգիայի գործոններով։

Թերակղզու երկարության և հիմնականում լեռնային գոտիների պատճառով Իտալիայի կլիման շատ բազմազան է։ Իտալիայի ներքին հյուսիսային տարածքները (օրինակ՝ Թուրին, Միլան և Բոլոնիա) ունեն խոնավ մերձարևադարձային կլիմա, մինչդեռ Լիգուրիայի ափամերձ տարածքները և Ֆլորենցիայի հարավում գտնվող թերակղզին համապատասխանում է միջերկրածովյան կլիմայական առանձնահատկություններին[33]։

Ափամերձ շրջաններն ունեն մեղմ ձմեռներ և տաք ու չոր ամառներ, թեև հարթավայրային հովիտները կարող են բավականին շոգ լինել ամռանը։ Հյուսիսի և հարավի միջև ջերմաստիճանի զգալի տարբերություն կարող է լինել։ Ձմռան որոշ օրերին այն կարող է լինել −2 °C (28 °F) և ձյուն տեղալ Միլանում, մինչդեռ 8 °C(46,4 °F) Հռոմում և 20 °C (68 °F) Պալերմոյում։ Ջերմաստիճանի տարբերությունները ամռանն ավելի քիչ են լինում։

 
Իտալիայի կլիմայական քարտեզ

Տրանսպորտ

խմբագրել
 
Լեոնարդո դա Վինչի միջազգային օդանավակայանը Հռոմում
 
Միլան-Մալպենսա միջազգային օդանավակայանը Միլանում

Ինչ վերաբերում է երկրի ճանապարհային ցանցին, ապա 2002 թվականին Իտալիայում կար 668,721 կմ սպասարկվող ճանապարհներ, այդ թվում` 6,487 կմ մայրուղիներ։

Ազգային երկաթուղային ցանցը նույնպես ընդարձակ է և ընդհանուր առմամբ կազմում է 16,862 կմ, որից 69%-ը էլեկտրաֆիկացված է, և որի վրա շրջանառվում են 4,937 լոկոմոտիվներ և վագոններ։ Այն 12-րդն է աշխարհում և շահագործվում է պետական ​​Ferrovie dello Stato-ի կողմից, մինչդեռ երկաթուղային գծերն ու ենթակառուցվածքները կառավարվում են Rete Ferroviaria Italiana-ի կողմից։ Թեև կան մի շարք մասնավոր երկաթուղիներ, որոնք հիմնականում մատուցում են ուղևորատար տիպի ծառայություններ, ազգային երկաթուղին նաև ապահովում է բարդ արագընթաց երկաթուղիներ, որոնք միանում են խոշոր քաղաքներին։

Իտալիան Եվրոպայում հինգերորդն է օդային տրանսպորտի ուղևորների քանակով, մոտ 148 միլիոն ուղևոր կամ 2011 թվականին[34] եվրոպական ընդհանուրի մոտ 10%-ը։ Իտալիայում կան մոտավորապես 130 օդանավակայաններ, որոնցից 99-ը ունեն ասֆալտապատ թռիչքուղիներ։

2004 թվականին կար 43 խոշոր ծովային նավահանգիստ, ներառյալ Ջենովայի նավահանգիստը, որը երկրի ամենամեծն է և բեռնատարներով երրորդը Միջերկրական ծովում։ Միջերկրական ծովի ամենահյուսիսային հատվածում գտնվող Տրիեստ խորը ջրային նավահանգիստը իտալական, ասիական և եվրոպական ներդրումների թիրախ է[35][36]։ Ներքին ջրային ուղիների ազգային ցանցը ներառում է 1477 կմ նավարկելի գետեր և ջրանցքներ։

Զբոսաշրջային հոսք

խմբագրել
 
New Year's Day fireworks display in Rome on 1 January 2012

Իտալիայում զբոսաշրջային հոսքերի ամենաբարձր ցուցանիշները հիմնականում գրանցվում են ձմռանը՝ կապված Սուրբ Ծննդյան և Ամանորի տոների հետ[37][38], գարնանը՝ Զատկի տոների, իսկ ամռանը՝ բարենպաստ կլիմայի հետ[39]։

Ներքին զբոսաշրջության համար զբոսաշրջային հոսքերի ամենաբարձր ցուցանիշները գրանցվում են նաև երեք ազգային քաղաքացիական տոների՝ Ազատագրման օրվա (ապրիլի 25), Աշխատավորների օրվա (մայիսի 1) և Հանրապետության օրվա (հունիսի 2) կապակցությամբ[40][41]։ Ինչ վերաբերում է երեք կրոնական տոներին՝ Ferragosto (օգոստոսի 15)[42], Ognissanti (նոյեմբերի 1)[43] և Festa dell'Immacolata Concezione (դեկտեմբերի 8)[44]։

Վիճակագրական տվյալներ

խմբագրել

Ժամանումներ ըստ երկրի

խմբագրել

2019 թվականին Իտալիա ժամանած այցելուների մեծ մասը եղել են հետևյալ երկրների քաղաքացիներ.[45]

# Երկիր Ժամանումների քանակ
1   Գերմանիա 12.832.334
2   ԱՄՆ 6.092.750
3   Ֆրանսիա 4.744.412
4   Միացյալ Թագավորություն 3.695.112
5   Չինաստան 3.167.960
6   Շվեյցարիա 3.027.331
7   Ավստրիա 2.648.203
8   Իսպանիա 2.243.621
9   Նիդերլանդներ 2.137.760
10   Ռուսաստան 1.778.720
11   Լեհաստան 1.593.692
12   Եվրոպական այլ երկրներ 1.406.696
13   Ասիական այլ երկրներ 1.282.925
13   Բելգիա 1.258.901
15   Ճապոնիա 1.133.200
16   Բրազիլիա 1.116.846
17   Ավստրալիա 1.049.285
18   Հարավային Կորեա 1.006.673
19   Կանադա 948.176
20   Չեխիա 900.502
21   Ռումինիա 797.381
22   Լատինական Ամերիկայի այլ երկրներ 719.212
23   Շվեդիա 697.407
24   Դանիա 631.748
25   Հունգարիա 610.697
26   Արգենտինա 610.117
27   Իսրայել 605.415
28   Հնդկաստան 593.319
29   Մերձավոր Արևելքի այլ երկրներ 537.669
30   Իռլանդիա 459.011
31   Մեքսիկա 413.514
32   Պորտուգալիա 410.857
33   Թուրքիա 404.344
34   Նորվեգիա 390.789
35   Այլ երկրներ 362.967
36   Հունաստան 353.276
38   Խորվաթիա 294.825
39   Ֆինլանդիա 267.366
40   Բուլղարիա 242.836
41   Սլովակիա 239.772
42   Միջերկրածովյան Աֆրիկա 209.352
43   Աֆրիկյան այլ երկրներ 190.346
44   Լիտվա 168.894
45   Նոր Զելանդիա 140.019
46   Մալթա 128.442
47   Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն 110.147
48   Լյուքսեմբուրգ 94.622
49   Լատվիա 93.279
50   Եգիպտոս 83.236
51   Էստոնիա 78.398
52   Վենեսուելա 48.017
53   Իսլանդիա 43.216
54   Կիպրոս 34.296
Ընդհանուր ժամանումներ 64․679․582

Անցկացված գիշերների քանակը ըստ երկրի

խմբագրել
Rank Country Nights spent
1   Գերմանիա 58.699.396
2   ԱՄՆ 16.302.928
3   Ֆրանսիա 13.842.473
4   Միացյալ Թագավորություն 13.674.263
5   Շվեյցարիա 10.806.529
6   Նիդերլանդներ 10.320.382
7   Ավստրիա 9.520.238
8   Լեհաստան 6.203.982
9   Ռուսաստան 5.819.444
10   Իսպանիա 5.789.755
11   Չինաստան 5.355.907
12   Բելգիա 4.751.383
13   Չեխիա 4.127.567
14   Դանիա 3.058.530
15   Ավստրալիա 2.881.036
16   Բրազիլիա 2.824.686
17   Ռումինիա 2.765.252
18   Կանադա 2.665.209
19   Ճապոնիա 2.544.362
20   Շվեդիա 2.372.891
21   Հունգարիա 2.210.468
22   Իռլանդիա 1.815.223
23   Նորվեգիա 1.247.398
24   Հունաստան 903.868
  Արտաեվրոպական երկրներ 17.437.507
  Եվրոպական այլ երկրներ 5.311.276
Ընդհանուր 220.662.684

2017 թվականին Իտալիան ընդհանուր առմամբ ունեցել է 420,63 միլիոն այցելու, որից 210,66 միլիոնը՝ օտարերկրյա հյուրեր (50,08 տոկոս)։ Հյուրանոցներում, հանրակացարաններում կամ հանգրվանատներում անցկացրած 37,04 միլիոն գիշերներով Վենետիկի Մետրոպոլիտեն քաղաքն ունի ամենաշատ այցելուները[46]։

Իտալիայի շրջաններն՝ ըստ այցելուների քանակի

խմբագրել

Տարածաշրջանային տվյալներով՝ 2019 թվականին Իտալիայում զբոսաշրջիկների թիվը կազմել է 436 միլիոն (216 միլիոն բնակիչ և 220 միլիոն ոչ ռեզիդենտ)[47]։

Զբոսաշրջիկների տեղավորման հաստատություններում անցկացրած 71 միլիոն գիշերներով Վենետոն ունի ամենաշատ այցելուների թիվը և զբաղեցնում է 6-րդ տեղը Եվրոպայում[48][49]։

Ստորև ներկայացված է Իտալիայի ամենաշատ այցելվող շրջանների աղյուսակը (տվյալները 2019 թվականի դրությամբ)։

Զբոսաշրջային հետաքրքրություններ

խմբագրել

Կան բազմաթիվ գործոններ, որոնք խթանում են զբոսաշրջությունը դեպի Իտալիա[50]։

Գեղարվեստամշակութային զբոսաշրջություն

խմբագրել
 
Կազերտա թագավորական պալատ

Իտալիան համարվում է արևմտյան քաղաքակրթության ծննդավայրերից մեկը և մշակութային գերտերություն[51]։ Իտալիայի մշակույթը մինչև իր վերջնական ձևավորումը 1861 թվականին, ձևավորվել է բազմաթիվ տարածաշրջանային սովորույթների, իշխանության և տեղական կենտրոնների կողմից[52]։ Իտալիան դարեր շարունակ կենտրոնական դեր է ունեցել արևմտյան մշակույթում և մինչ օրս հայտնի է իր մշակութային ավանդույթներով և արվեստագետներով։ Միջնադարում և Վերածննդի դարաշրջանում մի շարք դատարաններ մրցում էին ճարտարապետների, արվեստագետների և գիտնականների ներգրավման համար՝ այդպիսով ստեղծելով հուշարձանների, նկարների, երաժշտության և գրականության ժառանգություն։ Չնայած այս դատարանների քաղաքական և սոցիալական մեկուսացմանը, Իտալիան էական ներդրում է ունեցել Եվրոպայի մշակութային և պատմական ժառանգության մեջ[53]։ Երկիրը մշակութային լայն ազդեցություն է ունեցել ամբողջ աշխարհում, նաև այն պատճառով, որ բազմաթիվ իտալացիներ գաղթել են այլ վայրեր իտալական սփյուռքի ձևավորման ժամանակ:

 
Սկռովենի մատուռը Պադուայում

Երկիրը հայտնի է մի քանի աշխարհահռչակ քաղաքներով։ Հռոմը Հռոմեական կայսրության հնագույն մայրաքաղաքն էր, Կաթոլիկ եկեղեցու Պապի նստավայրը, վերամիավորված Իտալիայի մայրաքաղաքը և համաշխարհային արդիականության գեղարվեստական, մշակութային և կինեմատոգրաֆիական կենտրոնը։ Ֆլորենցիան Վերածննդի սիրտն էր՝ միջնադարի վերջում, արվեստում մեծ ձեռքբերումների ժամանակաշրջանում[54]։ Մյուս կարևոր քաղաքներից են Թուրինը, որը նախկինում եղել է Իտալիայի մայրաքաղաքը և այժմ հանդիսանում է աշխարհի ավտոմոբիլաշինության խոշոր կենտրոններից մեկը։ Միլանը Իտալիայի արդյունաբերական և ֆինանսական մայրաքաղաքն է և աշխարհի նորաձևության մայրաքաղաքներից մեկը։ Վենետիկը, միջնադարից մինչև զարգացած միջնադար խոշոր ֆինանսական և ծովային տերության նախկին մայրաքաղաքն էր։ Իր բարդ ջրանցքային համակարգով գրավում է զբոսաշրջիկների ամբողջ աշխարհից՝ հատկապես վենետիկյան կառնավալի և այլ հայտնի միջոցառումների ժամանակ։ Բոլոնիան երկրի գլխավոր տրանսպորտային հանգույցն է, ինչպես նաև աշխարհի ամենահին համալսարանի և աշխարհահռչակ խոհանոցի տունը[55]:

 
Տեսարան դեպի Հռոմի հռոմեական ջրատարների մեծ կենտրոն

Իտալական արվեստը դարերի ընթացքում ազդել է մի քանի հիմնական շարժումների վրա և տվել է մի քանի մեծ արվեստագետներ, այդ թվում՝ նկարիչներ, ճարտարապետներ և քանդակագործներ։ Իտալիան ունի հսկայական և կարևոր պատմական ժառանգություն ինչպես արտեֆակտների քանակով[56], այնպես էլ պահպանության, և ներքին գեղարվեստական-մշակութային արժեքով։ Օրինակ, Իտալիան հայտնի է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկին դասված վայրերի ամենամեծ քանակով[57]։ Ընդհանուր առմամբ, իտալական մշակութային ժառանգությունը ամենամեծն է աշխարհում, քանի որ այն բաղկացած է բոլոր գեղարվեստական ​​արժեքների 60-75%-ից, որոնք գոյություն ունեն յուրաքանչյուր մայրցամաքում[16]՝ ավելի քան 4000 թանգարաններով, 6000 հնագիտական ​​վայրերով, 85000 պատմական եկեղեցիներով և 40000 պատմական պալատներով, որոնք բոլորը ենթակա են պահպանության Իտալիայի մշակույթի նախարարության կողմից[17]։

2013 թվականին միայն գեղարվեստական ​​և մշակութային ժառանգության արժեքը գնահատվել է Իտալիայի ՀՆԱ-ի 5,4%-ը, մոտավորապես 75,5 միլիարդ եվրո, որը կարող է աշխատանքի ընդունել մոտ 1,4 միլիոն աշխատակցի[58]։ Ըստ Eurostat-ի 2019 թվականի հաշվետվության՝ իտալիայի զբոսաշրջությունը Եվրոպայում առաջինն է առաջարկող աշխատատեղերի քանակով (4,2 միլիոն) և երրորդը՝ այցելուների միջին ծախսերի և ազգային եկամուտների մասնաբաժնով՝ եվրոպական ընդհանուր արդյունքի համեմատ (48 միլիարդ եվրո՝ ընդհանուրի 12%-ը)[59][60]։

Ծովային զբոսաշրջություն

խմբագրել
 
Ծով Օտրանտոյում, Ապուլիա
 
Զբոսաշրջային նավ Վենետիկի մոտ

Չորս տարբեր ծովեր շրջապատում են Իտալիան Միջերկրական ծովում երեք կողմից՝ արևելքում Ադրիատիկ ծովը[61], հարավում՝ Հոնիական ծովը[62] և արևմուտքում՝ Լիգուրյան և Տիրենյան ծովը[63]։ Կղզիները ներառյալ՝ Իտալիան ունի ավելի քան 8000 կիլոմետր ծովափ[64]։ Կան բազմաթիվ հայտնի ափամերձ հատվածներ[65]։

Լողափերն ու ժայռերը ապահովված են զբոսաշրջային ենթակառուցվածքներով, ինչպիսիք են բաղնիքները, հյուրանոցները և ռեստորանները, հանգստավայրերը, ագրոտուրիզմի հարմարությունները, գիշերային և ցերեկային հավաքների կենտրոնները, զբոսայգիները, նավամատույցները և նավահանգիստները, ինչպես նաև բազմաթիվ պատմական և գեղարվեստական ​​կենտրոններ։

Իտալիան Միջերկրական ծովում կռուիզային զբոսաշրջության առաջատար ուղղությունն է[18][18]։ Իտալական ծովային նավահանգիստները, որոնք ամենից հաճախ այցելում են Միջերկրական ծովով նավարկվող զբոսաշրջիկները Չիվիտավեկիան, Ջենովան, Պալերմոն, Բարին, Նեապոլը, Սավոնան, Տրիեստը, Մոնֆալկոնը, Տարանտոն և Լա Սպեցիան են[66]։

Ծովափնյա առողջարաններ

խմբագրել

Մինչև 20-րդ դարի 60-ական թվականները ծովափնյա զբոսաշրջությունն Իտալիայում զբոսաշրջության հատուկ ճյուղ չէր։ Միջազգային ծովափնյա զբոսաշրջության կղզյակները զարգանում էին հիմնականում Ամալֆիում, Կապրիում, Վերսիլիայում, Իսկյայում, Սան Ռեմոյում և մի շարք այլ վայրերում։ Իտալիայում առափնյա գծի երկարությունը 7455 կմ է։ Կղզիների հետ միասին ծովափնյա Իտալիայի պատկերը հսկայածավալ է։ Միջերկրական ծովի ավազանում գտնվող որևէ այլ պետություն չունի ծովային լադշաֆտի այն բազմազանությունը, որ ունի Իտալիան։ Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում Իտալիան բացահայտվել է մասսայական ծովափնյա տուրիզմի համար։

Իտալական Ռիվիերան ներառում է Լիգուրիայի գրեթե ամբողջ ափամերձ գիծը, որը տարածվում է Ֆրանսիայի հետ սահմանից՝ Վենտիմիլիայի մոտ, դեպի արևելք մինչև Կապո Կորվոն, որը հատում է Լա Սպեցիա ծոցի արևելյան ծայրը[67][68]։ Իտալական ափերը ներառում են նաև Ամալֆի ափը, Կիլենտան ափը, Չինկե Տերը, Կոստա Վերդե, Ռիվիերա դել Պալմե, Ռիվիերա դել Բրենտա, Կոստա Սմերալդա և Տրաբոկկի ափերը, բացի Վենետիկյան ծովածոցից, Ավգուստայի ծոցից, ծովածոցից[69]։

Լճային զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալիայում կա ավելի քան 1000 լիճ[70], որոնցից ամենամեծը Գարդան է (370 կմ² կամ 143 քառակուսի մղոն)։ Մյուս հայտնի ենթալպյան լճերն են Մաջիորե լիճը (212,5կմ²), որի ամենահյուսիսային հատվածը Շվեյցարիայի մի մասն է, Կոմոն (146կմ²)՝ Եվրոպայի ամենախոր լճերից մեկը, Օրտան, Լուգանոն, Իսեոն[71]։ Իտալական թերակղզու այլ նշանավոր լճեր են Տրասիմենոն, Բոլսենան, Բրաչիանոն, Վիկոն, Վարանոն և Լեսինան Գարգանոյում և Օմոդեոն Սարդինիայում[72]:

 
Սիրմիոնե, Գարդա լճի ափին
 
Բելաջո, Կոմո լճի ափին

Իտալական շատ լճեր ունեն տարբեր հյուրանոցային տնտեսության օբյեկտներ, ինչպիսիք են հյուրանոցները, ռեստորանները և հանգստավայրերը, զբոսայգիները, նավամատույցները և նավահանգիստները, ինչպես նաև բազմաթիվ պատմական և գեղարվեստական ​​կենտրոններ։ Իտալական լճերում հնարավոր է իրականացնել վինդսերֆինգ, կանոե և ծովագնացություն, ձկնորսություն և սկուբա դայվինգ, մինչդեռ նրանց շրջակայքում հնարավոր է քայլել ոտքով կամ հեծանվով[73]։

Լեռնային զբոսաշրջություն

խմբագրել
 
Դոլոմիտների լեռները ամռանը

Իտալիայում կան և՛ ձմեռային, և՛ ամառային լեռնային տուրիզմով զբաղվելու համար նպաստառու պայմաններ։ Չնայած ոչ առանձնապես կոշտ կլիմային՝ համեմատած այլ երկրների հետ, որոնք գտնվում են ավելի հյուսիսային լայնություններում, Իտալիան կարողանում է գրավել զբոսաշրջիկների, ովքեր զբաղվում են ձմեռային մարզաձևերով՝ բազմաթիվ լեռնաշղթաների առկայության պատճառով (լեռնային տարածքի տոկոսը կազմում է մոտ 35%)[74]։

Դրանցից են Ալպերը՝ Եվրոպայի ամենաբարձր լեռնաշղթան, և Ապենինները՝ հագեցած ձմեռային սպորտաձևերի և կացության բազմաթիվ հարմարություններով։ Հյուսիսում ամենահայտնի լեռնադահուկային հանգստավայրերը գտնվում են Սեստրիերեում, Լիվինիոյում, Բորմիոյում, Պոնտե դի Լենյոյում, Դոլոմիտներում (հատկապես Կորտինա դ'Ամպեցցո), ինչպես նաև Վալե դ'Աոստայում (հատկապես Բրեյլ-Սերվինիայում), մինչդեռ կենտրոն-հարավ Աբրուցոն լեռնային շրջան է, որտեղ կան հիմնական լեռնադահուկային հանգստավայրեր Ռոկարազո, Օվինդոլի, Պեսկասերոլի և Կամպո Ֆելիչե քաղաքներով[75]։

Ինչ վերաբերում է ամռանն իրականացվող լեռնային զբոսաշրջությանը, ամռանը իտալական լեռներում կան արահետներ, որտեղ կարելի է հիանալ բնությամբ ​​, պատմական և գեղարվեստական ​​կենտրոններով, լճերով, ինչպես նաև զբաղվել բազմաթիվ սպորտային միջոցառումներով, ինչպիսիք են լեռնագնացությունը, պարապլայդինգ և ռաֆթինգը[76][77]։ Իտալական լեռներում կան մեծ թվով ագրոտուրիզմի համար հարմարավետ վայրեր, հանգստավայրեր, ինչպես նաև հյուրանոցներ և ռեստորաններ[78]։

Ստորջրյա զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալիայի ծովային պահպանվող տարածքները սահմանափակում են մարդու գործունեությունը պահպանության նպատակներով՝ պաշտպանելու բնական ռեսուրսները կամ հնագիտական ​​վայրերը։ Այդպիսի ծովային պահպանվող տարածքները քսանյոթն էին։ 2018 թվականին ստեղծվել են երկու նոր ծովային պահպանվող տարածքներ, որոնք օգնում են ընդհանուր առմամբ պահպանել Իտալիայի շուրջ գտնվող ծովերի մոտ 2,280 կմ² տարածքը, ինչպես նաև նրա առափնյա գծի մոտ 700 կմ²տարածքը, որը համապատասխանում է Իտալիայի ափերի 12%-ին[79]։

Ստորջրյա հնագիտությամբ հետաքրքրվողների համար ուշագրավ ծովափնյա վայրերն են՝ Տաորմինան, Կապո Պասերոն, Ուստիկան, Նոտոն[80][81]։ Իտալական նշանավոր լճերը, որոնք գրավում են ստորջրյա զբոսաշրջության սիրահարներին, ինչպես հնագիտական, այնպես էլ նատուրալիստական ​​տիպի Իսեո, Կոմո, Գարդա, Մաջիորե, Իդրո լճերն են[82][83][84][85][86]։

 
Բայայի հնագիտական ​​պարկ

Շոփինգի նպատակներով զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալիան նաև շոփինգ զբոսաշրջության հայտնի վայր է[87]։ Իտալական նորաձեւությունը երկար պատմություն ունի։ Ամենաշատը զբոսաշրջիկներին գրավում են հագուստի, կաշվե իրերի, կոսմետիկայի և օծանելիքի խանութները, մինչդեռ այս տեսակի զբոսաշրջության համար ամենաշատ այցելվող իտալական քաղաքները, ըստ այցելությունների նվազման հաջորդականության, Միլանն է, Ֆլորենցիան, Հռոմը, Վենետիկը և Թուրինը[88]։

 
Via Monte Napoleone, Quadrilatero della moda փողոցներ, Միլան, Լոմբարդիա
 
Պոզիտանո, Կամպանիա

Կրոնական նպատակներով զբոսաշրջություն

խմբագրել
 
Սուրբ Պետրոսի տաճար, Հռոմ

Իտալիայում կան բազմաթիվ ուխտագնացության ուղղություններ, առաջին հերթին Հռոմը, Պապի նստավայրը և կաթոլիկ եկեղեցու նստավայրը։ Քաղաքը ուխտագնացության վայր է հատկապես կաթոլիկ կրոնական կյանքի հիմնական իրադարձությունների ժամանակ[89]։

Նշանավոր եկեղեցիները, որոնք կարևոր ուխտագնացությունների վայրեր են զբոսաշրջության համար, ի լրումն Հռոմի Սուրբ Պետրոսի տաճարի, ներառում են նաև Սուրբ Պիո Պիետրելցինայի սրբավայրը Սան Ջովաննի Ռոտոնդոյում, Սուրբ Ֆրանցիսկոս Ասիսիի բազիլիկան, Լորետոյի դելա Սանտա Կասա բազիլիկան, Կույսի տաճարը[90][91][92]։

Հարսանեկան նպատակներով զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալիան հարսանյաց զբոսաշրջության համար երկրորդ ամենահայտնի ուղղությունն է աշխարհում Մալդիվներից հետո և Բալիից առաջ[93]։ 2022 թվականին Իտալիայում 11000 հարսանիք է նշվել օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից, ովքեր եկել էին երկրում մնալու՝ հարսանեկան արարողությունը կազմակերպելու համար[93]։ Արարողությանը ամուսնացած զույգերի և նրանց հյուրերի տևողությունը միջինում 3,3 գիշեր է[93]։ 2022 թվականին ընդհանուր առմամբ այցելել է 619,000 զբոսաշրջիկ և ավելի քան 2 միլիոն զբոսաշրջիկ՝ կապված հարսանյաց զբոսաշրջության հետ՝ շուրջ 599 միլիոն եվրո շրջանառությամբ։ Իտալիան ներառում է հարսանյաց զբոսաշրջիկների համար եվրոպական մեղրամսի լավագույն հինգ ուղղություններից երեքը՝ Պոզիտանոն, Հռոմը և Ամալֆիի ափը[93]։

Բիզնես նպատակներով զբոսաշրջություն

խմբագրել

Բիզնես զբոսաշրջությունը աշխուժացնում է մուտքերը դեպի երկիր և կազմում է ոլորտի հիմնարար մասը։ Գործարարները, ովքեր մեկնում են Իտալիա, նույնպես օգտվում են տարբեր ծառայություններից՝ այդ թվում նաև կացարանային օբյեկտներից[94]։ Զբոսաշրջության այս տեսակը ներառում է նրանց, ովքեր օգտագործում են կացարանները գործուղումների կամ արտադրության կամ շուկայավարման հետ կապված միջոցառումներին մասնակցելու համար։

Սննդի և գինու զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալական խոհանոցը աշխարհի ամենահայտնի և ամենագնահատված գաստրոնոմիաներից մեկն է[95]։ Իտալական խոհանոցը ներառում է ամբողջ երկրի համար արմատացած ավանդույթներ, ինչպես նաև միմյանցից տարբեր տարածաշրջանային սովորույթներ, հատկապես Իտալիայի հյուսիսի և հարավի միջև[96][97][98]։ Շատ ճաշատեսակներ, որոնք ժամանակին եղել են տարածաշրջանային, այսօր տարածվել են ամբողջ երկրում[99][100]։ Իտալական խոհանոցն առաջարկում է համի առատություն և ամենահայտնիներից է ամբողջ աշխարհում[101]։ Իտալիան աշխարհում գինիների ամենամեծ արտադրողն է, ինչպես նաև խաղողի բնիկ տեսակների ամենալայն տեսականի ունեցող երկիրն է աշխարհում[102][103]:

 
Սպագետի ալլա կարբոնարա
 
Իտալական գինի և սալումի
 
Տիրամիսու

Իտալական ճաշի կառուցվածքը բնորոշ է եվրոպական միջերկրածովյան տարածաշրջանին և տարբերվում է Հյուսիսային, Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի սննդի կառուցվածքից, թեև այն հաճախ բաղկացած է նախաճաշից (colazione), ճաշից (պրանզո) և ընթրիքից (cena)[104]: Այնուամենայնիվ, նախաճաշի վրա շատ ավելի քիչ շեշտադրում է արվում, և նախաճաշը ինքնին հաճախ բաց է թողնում կամ ներառում է ավելի թեթև կերակուր, քան կարելի է տեսնել ոչ միջերկրածովյան արևմտյան երկրներում[105]։ Ուշ առավոտյան և կեսօրվա խորտիկները, որոնք կոչվում են merenda (հոգնակի merende), նույնպես հաճախ ներառված են այս սննդի կառուցվածքում[106]։

Սպորտային զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալիայում սպորտը երկար ավանդույթ ունի։ Մի քանի մարզաձեւերում՝ թե՛ անհատական, թե՛ թիմային, Իտալիան լավ մակարդակ և բազմաթիվ հաջողություններ ունի[107]։ Ֆուտբոլը Իտալիայի ամենահայտնի սպորտաձևն է։ Իտալիան հաղթեց 2006 թվականի Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը և (Գերմանիայի հետ միասին) ներկայումս աշխարհի առաջնության պատմության մեջ երկրորդ ամենահաջողակ ֆուտբոլային թիմն է՝ Բրազիլիայից հետո՝ հաղթելով ՖԻՖԱ-ի աշխարհի գավաթի չորս առաջնություններում։ Բասկետբոլը, վոլեյբոլը և հեծանվավազքը հաջորդ ամենահայտնի/խաղացող մարզաձևերն են, ընդ որում Իտալիան երեքում էլ հարուստ ավանդույթ ունի։ Իտալիան նաև ունի լողի, ջրագնդակի, ռեգբիի միության, թենիսի, աթլետիկայի, սուսերամարտի և Ֆորմուլա 1-ի ամուր ավանդույթներ։

Սպորտային իրադարձությունների հետ կապված զբոսաշրջությունը կարող է գրավել տարբեր երկրպագուների, որոնք մի քանի դեպքերում որոշում են մնալ երկրում շրջելու համար[108]։ Ի լրումն գլոբալ բնույթի իրադարձությունների, որոնք կարող են ավելի երկար ժամանակով գրավել մեծ թվով այցելուներ (օրինակ՝ 2006 թվականի Թուրինի ձմեռային օլիմպիական խաղերը կամ 1990 թվականի Ֆուտբոլի աշխարհի գավաթը), փոքր իրադարձությունները նույնպես նպաստում են այս գործոնի զարգացմանը[109]։

 
Derby della Madonnina (15 փետրվարի 2009)
 
1909 թվականից սկսած Giro d'Italia-ն[110]

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության վայրեր

խմբագրել

Իտալիան ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների աշխարհում ամենաբարձր ցուցանիշն ունեցող երկիրն է[14][111]։ 2021 թվականի դրությամբ Իտալիան ունի ընդհանուր առմամբ 58 ներառված վայրեր, ինչը նրան դարձնում է ամենաշատ Համաշխարհային ժառանգության վայրերն ունեցողը Չինաստանից առաջ (56)[14][111]։ Իտալիայի 58 ժառանգության վայրերից 53-ը մշակութային են, իսկ 5-ը՝ բնական[14]։ Իտալիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ժառանգության վայրեր այցելած զբոսաշրջիկների 50%-ը օտարերկրացիներ են, իսկ նրանցից 75%-ը գտնվում է Իտալիայում հիմնականում մշակութային համար[112]։

Իտալական ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ամենահայտնի վայրերից են Սասսի դի Մատերան, Ռավեննայի վաղ քրիստոնեական հուշարձաններ, Ալբեռոբելլոն, Պալմանովան, Դոլոմիտները, Սանտա Մարիա դելլե Գրազին, Կազերտայի թագավորական պալատը և Սան Լեյչիո համալիրը[113][114][115]։

 
 
Կոնկորդիայի տաճար, Սիցիլիա
 
Պորտո Սերվո, Կոստա Սմերալդա, Սարդինիա
 
Վենետոն ձմռանը

Զվարճանքի և թեմատիկ զբոսաշրջություն

խմբագրել

Իտալիայի ամենաշատ այցելվող զվարճանքների այգին Գարդալենդն է՝ տարեկան 3 միլիոն այցելուով (2019)[116]։ Գտնվում է Կաստելնուովո դել Գարդայում, Գարդա լճի հարևանությամբ։ Ամբողջ համալիրը զբաղեցնում է 445,000 մ², մինչդեռ միայն թեմատիկ այգին ունի 200,000 մ² տարածք[116]։ Գարդալենդը Եվրոպայում ութերորդն է զվարճանքի պարկի այցելուների թվով (2019 թ.)[116]: 2005 թվականի հունիսին Գարդալենդը զբաղեցրել է հինգերորդ տեղը Forbes-ի վարկանիշում աշխարհի լավագույն զվարճանքների զբոսայգիների տասնյակում[117]։

Երկրորդ ամենաշատ այցելվող իտալական զվարճանքների այգին Միրաբիլանդիան է՝ տարեկան 2 միլիոն այցելուներով (2019 թ.)[116]: Գտնվելով Ռավեննայի Սավիոյում, 850,000 մ² (9,149,324 քառակուսի ֆուտ) ընդհանուր մակերեսով այն Իտալիայի ամենամեծ զվարճանքների այգին է[118]։ Իտալական այլ հայտնի զվարճանքի/թեմատիկ այգիներ են՝ Cinecittà World-ը Հռոմում, Zoomarine-ը Torvaianica-ում, Italia in miniatura-ն Ռիմինիում, Cowboyland-ը Վոգերայում, Pombia Safari Park-ը Պոմբիայում, Aquarium of Genoa-ում, Parco Naturago-ում և Zoom Torino-ն Կումյանայում:

 
Գարդալենդի մուտքը՝ զվարճանքի այգու ներսից

Կրթական ծրագրերով իրականացվող զբոսաշրջություն

խմբագրել

Ուսանողների փոխանակման ծրագիրն այն ծրագիրն է, որի ընթացքում միջնակարգ դպրոցի (ավագ դպրոցի) կամ համալսարանի ուսանողները սովորում են արտասահմանում՝ իրենց հաստատության գործընկեր հաստատություններից մեկում[119]։ Իտալիան միջնակարգ դպրոցի ուսանողների և համալսարանականների փոխանակման ծրագրերին մասնակցող ուղղություններից մեկն է[120][121]։ Ուսանողները, ովքեր գնում են Իտալիա սովորելու, նույնպես օգտվում են իրենց գտնվելու հնարավորությունից՝ երկիր այցելելու համար[122][123]։

Իտալիան Էրազմուս ծրագրի հիմնական ուղղություններից մեկն է, որը Եվրոպայում հինգերորդն է Իսպանիայից, Գերմանիայից, Ֆրանսիայից և Միացյալ Թագավորությունից հետո[124]։ Էրազմուս ծրագիրը Եվրոպական միության (ԵՄ) ուսանողների փոխանակման ծրագիր է, որը հիմնադրվել է 1987 թվականին[125][126]։ Էրազմուս+-ը կամ Էրազմուս Պլյուսը նոր ծրագիր է, որը միավորում է ԵՄ-ի կրթության, վերապատրաստման, երիտասարդության և սպորտի բոլոր ընթացիկ սխեմաները, որը մեկնարկել է 2014 թվականի հունվարին:

 
Բոլոնիայի համալսարանը, որը հիմնադրվել է մ.թ. 1088 թվականին, աշխարհի ամենահին համալսարանն է, որը դեռ գործում է։

Քաղաքներ

խմբագրել
Հավելյալ տեղեկություն՝ Հռոմ
 
Հռոմի քաղաքապետարանի նստավայր։ Այն եղել է քաղաքապետարան 1144 թվականից՝ դառնալով աշխարհի ամենահին քաղաքապետարանը[127]։

Հռոմը Իտալիայի մայրաքաղաքն է։ Այն նաև հանդիսանում է Լացիո շրջանի մայրաքաղաքը, Հռոմի Մետրոպոլիտեն քաղաքի կենտրոնը։ Հռոմը երկրի ամենաբնակեցված հատվածն է և Եվրամիության երրորդ ամենաբնակեցված քաղաքն ըստ քաղաքի բնակչության թվի։ Հռոմը գտնվում է իտալական թերակղզու կենտրոնական-արևմտյան մասում՝ Լացիոյում (Լատիում), Տիբերի ափերի երկայնքով։ Վատիկան քաղաքը (աշխարհի ամենափոքր երկիրը)[128] անկախ երկիր է Հռոմի քաղաքային սահմաններում։ Այս պատճառով Հռոմը երբեմն նկարագրվել է որպես երկու պետությունների մայրաքաղաք[129][130]։

Հռոմը հաճախ անվանում են Յոթ բլուրների քաղաք իր աշխարհագրական դիրքի պատճառով[131]։ Հռոմն ընդհանուր առմամբ համարվում է արևմտյան քրիստոնեական մշակույթի և քաղաքակրթության բնօրրանը, ինչպես նաև կաթոլիկ եկեղեցու կենտրոնը[132][133][134]։ Հռոմի պատմությունը ձգվում է 28 դար։ Թեև հռոմեական դիցաբանությունը թվագրում է Հռոմի հիմնադրումը մ.թ.ա. մոտ 753 թվականին, այդ վայրը բնակեցված է եղել շատ ավելի երկար՝ դարձնելով այն Եվրոպայի ամենահին շարունակաբար օկուպացված քաղաքներից մեկը[135]։ Քաղաքի վաղ բնակչությունը առաջացել է լատինների, էտրուսկների և սաբինների խառնուրդից։ Ի վերջո, քաղաքը հաջորդաբար դարձել է Հռոմեական Թագավորության և Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաքը և շատերի կողմից համարվում է առաջին կայսերական քաղաքը և մետրոպոլիան[136]։ Հռոմը ​​կոչվել է «Հավերժական քաղաք» (լատին․՝ Urbs Aeterna; իտալ.՝ La Città Eterna) հռոմեացի բանաստեղծ Տիբուլլուսի կողմից[137], մինչդեռ մ.թ.ա. Հռոմը կոչվում էր նաև «Caput Mundi» (Աշխարհի մայրաքաղաք)[138]։

Ամբողջ աշխարհում Հռոմը դարձել է ավելի ու ավելի հայտնի՝ որպես զբոսաշրջային ուղղություն։ 2006թ.-ի 45,6%-ով (6,03 մլն) Հռոմը 2014թ.-ին ընդունել է 8,78 մլն միջազգային զբոսաշրջիկի՝ զբաղեցնելով աշխարհի ամենաշատ այցելվող քաղաքների 14-րդ տեղը[139]։ Քաղաքում հայտնի զբոսաշրջիկների տեսարժան վայրերը ներառում են Կոլիզեյը, Սուրբ Պետրոսի բազիլիկան, Պանթեոնը և այլն, որոնք բոլորը Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների մաս են կազմում[140]։ Քաղաքի մյուս հիմնական տեսարժան վայրերը ներառում են Տրևի շատրվանը, Պիացցա Նավոնան, Հռոմեական ֆորումը[141], Կաստել Սանտ Անջելոն, Սուրբ Հովհաննես Լատերանի բազիլիկան[142], Իսպանական աստիճանները, Վիլլա Բորգեզե զբոսայգին, Պիացցա դել Պոպոլոն, Տրաստևերեն և Յանիկուլումը[143]։

Միլան

խմբագրել
Հավելյալ տեղեկություն՝ Միլան

Միլանը հյուսիսային Իտալիայի քաղաք է, Լոմբարդիայի մայրաքաղաքը և Իտալիայի երկրորդ ամենաբնակեցված քաղաքը Հռոմից հետո։ Միլանը համարվում է առաջատար համաշխարհային քաղաք[144], որն ունի զարգացվածության բարձր մակարդակ ​​արվեստի, առևտրի, դիզայնի, կրթության, զվարճանքի, նորաձևության, ֆինանսների, առողջապահության, լրատվամիջոցների, ծառայությունների, հետազոտությունների և զբոսաշրջության ոլորտներում։ ՀՆԱ-ի առումով Միլանն Իտալիայի ամենահարուստ քաղաքն է, այն ունի երրորդ ամենամեծ տնտեսությունը ԵՄ քաղաքների մեջ՝ Փարիզից և Մադրիդից հետո և ամենահարուստն է ԵՄ ոչ մայրաքաղաքային քաղաքներից[145][146][147]։ Միլանը Թուրինի հետ միասին դիտվում է որպես քաղաքաշինական միջանցքի (նաև հայտնի է որպես «Եվրոպական մեգապոլիս») ամենահարավային հատվածը և Եվրոպայի չորս շարժիչներից մեկը։

Միլանը Եվրոպայի կարևորագույն տուրիստական ​​ուղղություններից մեկն է, իսկ Իտալիայում՝ երկրորդը։ 2014 թվականին 6,05 միլիոն միջազգային ժամանողներով այն զբաղեցրել է 24-րդ ամենաշատ այցելվող քաղաքի դիրքն աշխարհում[139]։ Ըստ որոշակի աղբյուրի՝ Միլանի միջազգային այցելուների 56%-ը Եվրոպայից են, մինչդեռ քաղաքի զբոսաշրջիկների 44%-ը իտալացի են, իսկ 56%-ը՝ արտերկրից[148]։ Եվրոպական միության ամենակարևոր շուկաներն են Միացյալ Թագավորությունը (16%), Գերմանիան (9%) և Ֆրանսիան (6%)[148]։ Ըստ նույն հետազոտության՝ ԱՄՆ-ից քաղաք ժամանող այցելուների մեծ մասը գնում է գործնական գործերով, մինչդեռ չինացի և ճապոնացի զբոսաշրջիկները հիմնականում զբաղվում են ճանաչողական զբոսաշրջությամբ[149]։

Քաղաքն ունի նաև բազմաթիվ հյուրանոցներ, ներառյալ շքեղ Town House Galleria-ն, որն աշխարհի առաջին յոթ աստղանի հյուրանոցն է, որը պաշտոնապես դասվել է Société Générale de Surveillance-ի կողմից և աշխարհի ամենահայտնի և առաջատար հյուրանոցներից մեկը[150]։ Քաղաքում զբոսաշրջիկի կացության միջին տևողությունը կազմում է 3,43 գիշեր, մինչդեռ օտարերկրացիները մնում են ավելի երկար ժամանակ, որոնց 77%-ը միջինում 2-5 գիշեր է մնում[149]։ Հյուրանոցներում բնակվող այցելուների 75%-ից ամենահայտնին 4 աստղերն են (47%), մինչդեռ 5 աստղերը, կամ 3 աստղից պակաս, կազմում են աղյուսակների համապատասխանաբար 11%-ը և 15%-ը:

 
Միլանի սիրտը

Վենեցիա

խմբագրել
Հավելյալ տեղեկություն՝ Վենեցիա
 
Վենետիկ, Ռիալտո կամուրջը հետին պլանում

Վենետիկը քաղաք է Իտալիայի հյուսիս-արևելքում և Վենետո շրջանի մայրաքաղաքը։ Այն կառուցված է 118 փոքր կղզիներից բաղկացած կղզեխմբի վրա[151], որոնք բաժանված են ջրանցքներով և միացված են ավելի քան 400 կամուրջներով[151][152]։ Կղզիները գտնվում են ծանծաղ Վենետիկյան ծովածոցում[153]։

Անունը ծագել է հին վենետացիներից, ովքեր բնակեցրել են տարածաշրջանը մ.թ.ա. 10-րդ դարում[154][155]։ Քաղաքը պատմականորեն եղել է Վենետիկի Հանրապետության մայրաքաղաքը ավելի քան մեկ հազարամյակ՝ 697-ից 1797 թվականներին։ Միջնադարում և Վերածննդի ժամանակ այն եղել է ֆինանսական և ծովային խոշոր տերություն, ինչպես նաև խաչակրաց արշավանքների և Լեպանտոյի ճակատամարտի բեմական տարածք։ ինչպես նաև 13-րդ դարից մինչև 17-րդ դարի վերջ առևտրի, հատկապես մետաքսի, հացահատիկի և համեմունքների և արվեստի կարևոր կենտրոն[156]։ Համարվում է, որ Վենետիկ քաղաք-պետությունը եղել է առաջին իրական միջազգային ֆինանսական կենտրոնը, որը ի հայտ է եկել 9-րդ դարում և իր ամենամեծ նշանավորությունը հասել 14-րդ դարում։ Սա Վենետիկը դարձրեց հարուստ քաղաք իր պատմության մեծ մասի ընթացքում։ Նապոլեոնյան պատերազմներից և Վիեննայի կոնգրեսից հետո Հանրապետությունը միացվեց Ավստրիական կայսրությանը, մինչև այն դարձավ Իտալիայի Թագավորության մաս 1866 թվականին՝ Իտալիայի Երրորդ անկախության պատերազմի արդյունքում անցկացված հանրաքվեից հետո։

Թեև քաղաքը բախվում է որոշ մարտահրավերների (ներառյալ զբոսաշրջիկների մեծ քանակությունը և աղտոտվածության, մակընթացության և շինություններին շատ մոտ նավարկվող զբոսաշրջային նավերի հետ կապված խնդիրները)[157][158][159], Վենետիկը շարունակում է մնալ շատ սիրված զբոսաշրջային ուղղություն, մշակութային խոշոր կենտրոն[11][12]։ Times Online-ը այն նկարագրել է որպես Եվրոպայի ամենառոմանտիկ քաղաքներից մեկը[160], իսկ New York Times-ը՝ որպես «անկասկած ամենագեղեցիկ քաղաքը, որը կառուցվել է մարդու կողմից»[161]:

 
Սուրբ Մարկոսի բազիլիկան Վենետիկում՝ իտալա-բյուզանդական ճարտարապետության ամենահայտնի նմուշներից մեկըe[162]

Այլ քաղաքներ

խմբագրել
  • Պալերմո — Սիցիլիայի թագավորության և Հռոմեական կայսրության հին մայրաքաղաք Ֆրիդրիխ II-ի օրոք։ Այն հայտնի է իր պատմությամբ, գաստրոնոմիայով և ճարտարապետությամբ։
  • Բոլոնիա — Արևմտյան աշխարհի առաջին համալսարանի տունն է համարվում։ Այս քաղաքն ունի հարուստ պատմություն, մշակույթ և տեխնոլոգիա։ Բոլոնիան հայտնի է նաև իր խոհանոցով։
  • Բարի — Բարին հայտնի է որպես նավահանգիստ և համալսարանական քաղաք, ինչպես նաև Սուրբ Նիկոլաս անվանմամբ։
  • Ջենովա — Ջենովայի Հանրապետությունը միջնադարի ամենակարևոր ծովային կենտրոններից մեկն էր։ Ջենովան Քրիստափոր Կոլումբոսի ծննդավայրն է։
  • Պիզա — Պիզայի Հանրապետությունը միջնադարյան ծովային կենտրոններից մեկն է, որն ունի բազմաթիվ միջնադարյան պալատներ և հրապարակներ։ Պիզայի թեք աշտարակը ևս գտնվում է այս քաղաքում։
  • Թուրին — Իտալիայի առաջին մայրաքաղաքը Պիեմոնտ-Սարդինիայի թագավորության մայրաքաղաք լինելուց հետո, որը նպաստել էր ազգային վերամիավորմանը։ Քաղաքն ունի հարուստ մշակույթ և պատմություն։
  • Վերոնա — Հյուսիսային Իտալիայի հիմնական զբոսաշրջային ուղղություններից մեկն է՝ իր գեղարվեստական ​​ժառանգության և մի քանի տարեկան տոնավաճառների ու շոուների, ինչպես նաև օպերային սեզոնի շնորհիվ Արենայում՝ հին հռոմեական ամֆիթատրոնում։
  • Պադով — Կամարակապ փողոցների խիտ ցանցով քաղաք, որը ունի խոշոր հրապարակ և բազմաթիվ կամուրջներ։
 
Դուոմոն և Պիզայի թեք աշտարակը
 
Ջենովայի թագավորական պալատի պատկերասրահը

Այլ հայտնի ուղղություններ

խմբագրել
 
Մանտովա, Լոմբարդիա

Բացի Հռոմից, Միլանը, Նեապոլը, Վենետիկը և Ֆլորենցիան Իտալիայի զբոսաշրջային լավագույն ուղղություններն են։ Այլ հիմնական զբոսաշրջային վայրերը ներառում են Թուրինը, Վերոնան, Պադովան, Բոլոնիան, Մանտովան, Մեսինան, Պերուջան, Պալերմոն, Ջենովան, Սիցիլիան, Սարդինիան և Սալենտոն։

Այս վայրերից յուրաքանչյուրում երկու հետաքրքրություններն են պատմությունը և աշխարհագրությունը։ Հռոմեական կայսրությունը, միջնադարը, վերածնունդը և Իտալիայի պատմության հաջորդ դարերը թողել են բազմաթիվ մշակութային արտեֆակտներ, որոնք գրավում են զբոսաշրջիկներին[15]։ Ձմեռային և ամառային զբոսաշրջությունը զարգացած է Ալպերի և Ապենինների շատ վայրերում[4], մինչդեռ ծովափնյա զբոսաշրջությունը տարածված է Միջերկրական ծովի ափամերձ վայրերում[5]։

Իտալիան ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության հիսուն ութ օբյեկտների հայրենիքնն է, ավելի շատ, քան ցանկացած այլ երկիր, ներառյալ բազմաթիվ քաղաքներ, ինչպիսիք են Վերոնան, Սիենան, Վիչենցան, Ֆերարան, Սան Ջիմինյանոն, Ուրբինոն, Մատերան, Պոմպեյը, Նոտոն և Սիրաքյուսը։ Ռավեննաում են գտնվում ութ տարբեր աննախադեպ միջազգայնորեն ճանաչված վայրեր։

Հյուրանոցային տնտեսության օբյեկտներ

խմբագրել
 
Grand Hotel des Iles Borromées հյուրանոցը, որը գտնվում է Բորոմեյան կղզիների դիմաց, այստեղից էլ՝ հյուրանոցի անվանումը, Մագիորե լճի ափին։

Իտալիան ունի 1-5 աստղանի հյուրանոցների լայն տեսականի։ ISTAT-ի տվյալներով՝ 2017 թվականին կար 32 988 հյուրանոց՝ 1 133 452 սենյակով և 2 239 446 մահճակալով[163]։ Ինչ վերաբերում է հյուրանոցային տնտեսության այլ օբյեկտներին (ճամբարներ, զբոսաշրջային գյուղեր, վարձով կացարաններ, ագրոտուրիզմ և այլն), ապա 2017 թվականին դրանց թիվը կազմել է 171 915՝ 2 798 352 մահճակալով[163]։ Զբոսաշրջային հոսքը դեպի ափամերձ հանգստավայրեր կազմում է 53 տոկոս։ Լավագույն ենթակառուցվածքներով քաղաքներն են՝ Գրոսետոն՝ ֆերմերային տների համար (217), Վիեստեն՝ ճամբարների և զբոսաշրջային գյուղերի համար (84) և Կորտինա դ'Ամպեցցոյի լեռնային խրճիթները (20)[19][20]։

2017-ին հյուրանոցների թիվը՝ ըստ իրենց վարկանիշի հետևյալն էր.[164]

  • 7 աստղանի հյուրանոցներ՝ 2(Town House Galleria-ն գտնվում է Միլանում և Aman Canal Grande-ն Վենետիկում)։
  • 5 աստղանի հյուրանոցներ և 4 աստղանի հյուրանոցներ՝ 6335՝ 859621 մահճակալով։
  • 3 աստղանի հյուրանոցներ՝ 18116՝ 1133452 մահճակալով։
  • 2 աստղանի հյուրանոցներ և 1 աստղանի հյուրանոցներ՝ 8537՝ 246373 մահճակալով։

Հարավային Իտալիա

խմբագրել
 
Իտալիայի հարավը

Հարավային Իտալիան երկրի մակրոշրջան է, որը ներառում է կղզային Իտալիան (Սիցիլիա, Սարդինիա) և մայրցամաքային Աբրուցո, Բազիլիկատա, Կալաբրիա, Մոլիզե, Կամպանիա, Ապուլիա շրջանները։ Հարավային Իտալիայի ափերը ողողում են երեք ծով.

Ադրիատիկ ծով (Աբրուցո, Մոլիզե, Ապուլիա)

Հոնիական ծով (Կամպանիա, Բազիլիկատա, Կալաբրիա, Սարդինիա և Սիցիլիա)

Տիրենյան ծով (Կամպանիա, Բազիլիկատա, Կալաբրիա, Սարդինիա)

Հարավային Իտալիայի ամենամեծ քաղաքներն են. Բարի, Պալերմո, Նեապոլ, Կալիարի, Կատանիա, Ռեջիո դի Կալաբրիա, Մեսինա։

Օտարերկրյա զբոսաշրջիկների նախընտրություններ

խմբագրել

Իտալիա այցելող զբոսաշրջիկների մեծ մասը պատկանում են երկու` 35-44 և 45-64 տարիքային խմբերի։ Առաջին խումբը հիմնականում հետաքրքրվում է մշակութային տուրիզմով, իսկ երկրորդ տարիքային խմբին առավել հետաքրքիր են զբոսաշրջության լեռնային, ագրո կամ էնոգաստրոնոմիկ (հունարենից` «էնո»` գինի, «գաստրո», ստամոքս) տեսակները։ Ընդհանուր առմամբ, «արվեստների քաղաքներ» պայմանական անվանումով զբոսաշրջությունն օտարերկրացի զբոսաշրջիկների այցելությունների հիմնական շարժիչ մոտիվն է։ Աշխարհագրության տեսանկյունից առավել տարածված են Իտալիայի կենտրոնական ու հյուսիսային շրջանները։ Ըստ 2012 թվականի տվյալների, զբոսաշրջիկների միայն 13 տոկոսն են ընտրել երկրի հարավային շրջանի տուրիստական կենտրոնները։ Այստեղ, ինչպես և ենթադրվում է, զբոսաշրջիկներն ընտրում են ծովափնյա հանգիստը։ Հարավային Իտալիայի առավելություն կարելի է համարել նաև հարուստ խոհանոցը, համեմատաբար մատչելի գները և երկարակեցությանը նպաստող կլիման։

 
Պիցա Napoletana

Ծովափնյա, լեռնային, ջրային, մշակութային ու զբոսաշրջության այլ տեսակների տարբերությունները կապված են զբոսաշրջիկների նպատակների հետ։ Երիտասարդները ձգտում են կարճ ժամանակահատվածում շատ մեծ տեղեկություններ ստանալ Իտալիայի վերաբերյալ, և շատ հաճախ մեկշաբաթյա ուղևորությունները դեպի Իտալիա ունենում են հարուստ ծրագրեր, որոնք ներառում են տարբեր էքսկուրսիաներ և գիշերակաց տարբեր քաղաքներում։ Օտարերկրյա զբոսաշրջիկների համար Իտալիայում առաջին տեղերում են Հռոմը, Միլանը, Վենետիկն ու Ֆլորենցիան։ Հյուրընկալության ու ապահովության առումով առաջին տեղում Սարդինիան է, պատմական արժեքներով առաջատարը Հռոմն է։ Հարուստ ու բազմազան խոհանոցով առաջատար են Աբրուցոն, Կալաբրիան ու Կամպանիան։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Торгово-промышленная палата итальянской провинции Монца и Брианца (L’Ufficio studi della Camera di commercio di Monza e Brianza). Il brand dei paesaggi da cartolina italiani vale più di 20 miliardi di euro. Монца, 17 августа 2011.
  2. ↑ «The weight of tourism in Italy, the characteristics of the demand and the accommodation capacity» (PDF). 2018 թ․ դեկտեմբերի 11. Event occurs at Bank of Italy.
  3. ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2015 Edition. 2015. doi:10.18111/9789284416899. ISBN 9789284416899.
  4. ↑ 4,0 4,1 «VACANZE IN MONTAGNA IN ITALIA: IN INVERNO E IN ESTATE» (իտալերեն). 2017 թ․ հուլիսի 30. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 1-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Il turismo balneare» (իտալերեն). 2018 թ․ փետրվարի 14. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 1-ին.
  6. ↑ «Milano capitale europea del turismo: a Capodanno prima scelta per tedeschi, inglesi e portoghesi» (իտալերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 2-ին.
  7. ↑ «Ranking the 30 Most-Visited Cities in the World». TravelPulse. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 16-ին.
  8. ↑ «Milano è la seconda città più amata dai turisti in Italia dopo la capitale» (իտալերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  9. ↑ «Global Destination Cities Index 2019 di Mastercard: aumentano i turisti che scelgono l'Italia» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 26-ին.
  10. ↑ «Global Destination Cities Index by Mastercard, 2018 edition». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 28-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Top 10 most Beautiful Cities in the World 2017». 2016 թ․ հուլիսի 28.
  12. ↑ 12,0 12,1 «Top 10 most Beautiful Cities in the World 2018». 2018 թ․ սեպտեմբերի 2.
  13. ↑ «The World Heritage Convention». UNESCO. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «Italy». UNESCO World Heritage Centre. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 9-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Viaggiare in Italia: giro turistico» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Il museo Italia. Siamo primi al mondo per patrimonio ma sappiamo valorizzarlo?» (իտալերեն). 2018 թ․ հունիսի 17. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «L'Italia possiede un patrimonio culturale e ambientale unico al mondo» (իտալերեն). 2017 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 «Crociere, Cemar: 8,8 milioni di passeggeri nei porti italiani» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 13-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 «Turismo: 91% viaggiatori soddisfatti mete culturali Italia». Repubblica.it. 2019 թ․ մարտի 21. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 26-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 «Turismo in Italia nel 2018 – Movimento dei clienti e capacità degli esercizi ricettivi» (PDF). istat.it. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 18-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 «Grand Tour» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 6-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 «Italy on the Grand Tour (Getty Exhibitions)». Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
  23. ↑ Fodor's Southern Italy, Fodor's Travel, 22 March 2011
  24. ↑ «Milan Attractions». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 4-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 «18th Century Rome and the Grand Tour». Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
  26. ↑ Hom, Stephanie (2016). Changing Mobilities. London:Routledge. ISBN 9781138778146.
  27. ↑ «Public Transport in Italy». Etias Italy (անգլերեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 30. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  28. ↑ «Italy». Encyclopædia Britannica. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
  29. ↑ «UNITED NATIONS DGACM». www.un.org.
  30. ↑ «San Marino». Encyclopædia Britannica. 2012. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 1-ին.
  31. ↑ «Vatican country profile». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2018. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  32. ↑ 32,0 32,1 «Principali dimensioni geostatistiche e grado di urbanizzazione del Paese». www.istat.it. 2014 թ․ հոկտեմբերի 30.
  33. ↑ «Clima Italia» (իտալերեն). 2012 թ․ օգոստոսի 5. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  34. ↑ «Trasporto aereo in Italia (PDF)». ISTAT. 2013 թ․ հունվարի 7. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  35. ↑ Marcus Hernig: Die Renaissance der Seidenstraße (2018) pp 112.
  36. ↑ Bernhard Simon: Can The New Silk Road Compete With The Maritime Silk Road? in The Maritime Executive, 1 January 2020.
  37. ↑ «Vacanze di Natale 2021, dove andare: caccia alle destinazioni meno battute» (իտալերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  38. ↑ «Pasqua: città d'arte piene di turisti e prove d'estate sulle spiagge» (իտալերեն). 2022 թ․ ապրիլի 17. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  39. ↑ «Stagionalità» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  40. ↑ «Turismo, Pasqua-25 aprile boom in Italia: ponte ricchissimo da 5,5 miliardi» (իտալերեն). 2022 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  41. ↑ «Festa del 2 giugno, il turismo riparte: 9 mln di italiani in viaggio» (իտալերեն). 2021 թ․ մայիսի 31. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  42. ↑ «Turismo, ponte di Ferragosto verso il tutto esaurito anche nella provincia di Viterbo» (իտալերեն). 2017 թ․ օգոստոսի 14. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  43. ↑ «Ponte Ognissanti, 10 milioni di italiani in viaggio: meta preferita sono le città d'arte» (իտալերեն). 2021 թ․ հոկտեմբերի 29. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  44. ↑ «8 dicembre: Assoturismo-CST, l'incertezza frena il turismo, per Ponte Immacolata 4 milioni di pernottamenti ma tante camere vuote» (իտալերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
  45. ↑ «Annuario statistico italiano 2019» (PDF). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 7-ին.
  46. ↑ «Capacity of collective accommodation establishments and Occupancy in collective accommodation establishments: Movement by type of accommodation, disaggregated – provinces». dati.istat.it. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 30-ին.
  47. ↑ «Tourism brochure» (PDF). istat.it. 2018. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  48. ↑ Italiano, Touring Club. «Il Veneto è la quinta regione più turistica d'Europa». Touring Club Italiano.
  49. ↑ «File:Number of nights spent in tourist accommodation establishments in the top 20 EU-28 tourist regions, by NUTS 2 regions, 2015 (million nights spent) RYB17.png – Statistics Explained». ec.europa.eu.
  50. ↑ «Turismo sportivo: tra passione e opportunità» (իտալերեն). 2020 թ․ հունվարի 10. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  51. ↑ Italy has been described as a "cultural superpower" by Arab news, the Washington Post, The Australian, the Italian consul general in San Francisco Արխիվացված 27 Նոյեմբեր 2015 Wayback Machine, the former Foreign Affairs Minister Giulio Terzi and the U.S. President Barack Obama Արխիվացված 26 Դեկտեմբեր 2014 Wayback Machine.
  52. ↑ Killinger, Charles (2005). Culture and customs of Italy (1. publ. ed.). Westport, Conn.: Greenwood Press. էջ 3. ISBN 978-0-313-32489-5.
  53. ↑ Cole, Alison (1995). Virtue and magnificence : art of the Italian Renaissance courts. New York: H.N. Abrams. ISBN 978-0-8109-2733-9.
  54. ↑ Zirpolo, Lilian H. The A to Z of Renaissance Art. Scarecrow Press, 2009. pp. 154-156. Web. 16 July 2012.
  55. ↑ Top Universities Արխիվացված 17 Հունվար 2009 Wayback Machine World University Rankings Retrieved 6 January 2010
  56. ↑ «√ ITALIA: PATRIMONIO MONDIALE DELL'UMANITA'» (իտալերեն). Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 26-ին.
  57. ↑ «CNI UNESCO – Siti Italiani» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  58. ↑ «Io sono cultura – L'Italia della qualità e della bellezza sfida la crisi – Io sono cultura – L'Italia della qualità e della bellezza sfida la crisi» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 8-ին.
  59. ↑ «Il turismo in Italia: 4,2 milioni di posti di lavoro» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 8-ին.
  60. ↑ Mariangela Tessa. «Turismo: Italia prime nell'Ue per posti di lavoro, impiegate 4,2 milioni di persone» (իտալերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 7-ին.
  61. ↑ Cushman-Roisin, Benoit; Gačić, Miroslav; Poulain, Pierre-Marie (2001). Physical oceanography of the Adriatic Sea. Springer. էջեր 1–2. ISBN 978-1-4020-0225-0.
  62. ↑ Limits of Oceans and Seas (PDF) (3rd ed.). Organisation hydrographique internationale. 1953. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  63. ↑ Chisholm, Hugh (ed.). «Tyrrhenian Sea». Encyclopedia Britannica. Cambridge University Press. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 18-ին.
  64. ↑ «Piattaforma Tecnologica Nazionale Marittima». Ministry of Infrastructure and Transport (Italy). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 28-ին.
  65. ↑ «Le 25 città costiere più belle d'Italia» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  66. ↑ «Crociere: nel 2021 l'Italia con 2,7 milioni di passeggeri torna leader nel Mediterraneo» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 27-ին.
  67. ↑ Baughan, Rosa (1880). Winter havens in the sunny South, a complete handbook to the Riviera. London: The Bazaar.
  68. ↑ Black, Charles B. (1887). The Riviera, Or The Coast from Marseilles to Leghorn, Including Carrara, Lucca, Pisa, Pistoja and Florence (Third ed.). Edinburgh: Adam and Charles Black.
  69. ↑ «The 22 Most Beautiful Beaches in Europe for 2022». Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.
  70. ↑ Antonio Londrillo (2004). Alla scoperta della mia regione (իտալերեն). Bulgarini. էջ 28. ISBN 88-234-2327-9.
  71. ↑ Catherine Richards (2011). Lake Como, Lake Lugano, Lake Maggiore, Lake Garda – The Italian Lakes. Hunter Publishing, Inc. էջ 91. ISBN 978-1-58843-770-9.
  72. ↑ «Laghi italiani». Istituto Italiano di Idrobiologia. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2006 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  73. ↑ «Dieci laghi italiani per trascorrere una vacanza attiva all'insegna dello sport» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 27-ին.
  74. ↑ «Superficie territoriale per zona altimetrica» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  75. ↑ «Sciare in Abruzzo: quali sono le località abruzzesi migliori per la settimana bianca ?» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  76. ↑ «Vacanze ad alta quota: 5 località di montagna imperdibili» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 27-ին.
  77. ↑ «LE METE DI MONTAGNA PIÙ INCREDIBILI D'ITALIA» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 27-ին.
  78. ↑ «Agriturismo in Montagna in Italia» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
  79. ↑ «Le aree protette in Italia» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 2-ին.
  80. ↑ «Il meglio per il turismo subacqueo in Italia» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 19-ին.
  81. ↑ «Un viaggio unico tra bellezze sommerse: l'Italia lancia itinerario europeo nei parchi archeosub del Mediterraneo» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 19-ին.
  82. ↑ «Immersioni Nei Laghi Lombardi» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.(չաշխատող հղում)
  83. ↑ «SPORT ACQUATICI SUI LAGHI LOMBARDI» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.
  84. ↑ «Immersione subacquea» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.
  85. ↑ «Il Lago Grande di Avigliana e la sua ferrata subacquea. Oltre 2 km di percorsi, dove "il nulla" è abbagliante» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.
  86. ↑ «IMMERSIONI NEL LAGO DI CAPO D'ACQUA IN ABRUZZO» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.
  87. ↑ «LA MODA ATTRAE I TURISTI VERSO L'ITALIA ANCHE "FUORI STAGIONE"» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.
  88. ↑ «Turismo dello shopping: l'Italia in pole position» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.
  89. ↑ «Summit storico tra i fratelli Papa Francesco e Sua Santità il Patriarca Kirill di Mosca e di tutte le Russie» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  90. ↑ «Jubilee 2015: visiting the Seven Major Churches of Rome». 2015 թ․ հուլիսի 5. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  91. ↑ «Churches and Basilicas in Rome». ALL THE INFORMATION ABOUT THE CITY OF ROME. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.
  92. ↑ «I santuari e i pellegrinaggi» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  93. ↑ 93,0 93,1 93,2 93,3 «In Italia 11mila matrimoni stranieri, un turismo da 599 milioni» (իտալերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 2-ին.
  94. ↑ «Sette consigli utili per un viaggiatore d'affari» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  95. ↑ For example, in 2019, the American network CNN ranked first in a ranking of the best cuisines in the world; see: «Which country has the best food?». 2017 թ․ հուլիսի 12. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 14-ին.. According to a survey conducted by the British company of market analysis YouGov, out of 24 countries, was the most internationally appreciated gastronomy with 84% of total preferences; see: «Sondaggio YouGov:l'84% delle persone nel mondo preferisce la cucina italiana» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  96. ↑ Related Articles (2009 թ․ հունվարի 2). «Italian cuisine». Britannica Online Encyclopedia. Britannica.com. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 24-ին.
  97. ↑ «Italian Food – Italy's Regional Dishes & Cuisine». Indigoguide.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 24-ին.
  98. ↑ «Regional Italian Cuisine». Rusticocooking.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-04-10-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 24-ին.
  99. ↑ «Cronistoria della cucina italiana» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  100. ↑ «Piatti regionali a diffusione nazionale» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  101. ↑ «How pasta became the world's favourite food». BBC. 2011 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  102. ↑ «L'Italia è il maggiore produttore di vino» (իտալերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 25. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  103. ↑ «L'Italia è il paese con più vitigni autoctoni al mondo» (իտալերեն). 2017 թ․ հունիսի 3. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  104. ↑ «Mangiare all'italiana» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  105. ↑ «Colazioni da incubo in giro per il mondo» (իտալերեն). 2016 թ․ մարտի 29. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  106. ↑ «Merenda, una abitudine tutta italiana: cinque ricette salutari per tutta la famiglia» (իտալերեն). 2021 թ․ օգոստոսի 12. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  107. ↑ Wilson, Bill (2014 թ․ մարտի 10). «BBC News – Italian football counts cost of stagnation». Bbc.co.uk. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 12-ին.
  108. ↑ «Grandi eventi dello sport, grandi occasioni per il turismo» (իտալերեն). 2014 թ․ մարտի 21. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  109. ↑ «Le potenzialità del Turismo Sportivo in Emilia e Romagna» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  110. ↑ «Union Cycliste Internationale». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 11-ին.
  111. ↑ 111,0 111,1 Centre, UNESCO World Heritage. «UNESCO World Heritage Centre – World Heritage List». whc.unesco.org. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  112. ↑ «Più turisti, più responsabilità: l'importanza di chiamarsi "Patrimonio Unesco"» (իտալերեն). 2021 թ․ օգոստոս. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  113. ↑ «I 10 Siti Unesco in Italia da non perdere» (իտալերեն). 2022 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին.
  114. ↑ «I 20 siti UNESCO più spettacolari d'Italia» (իտալերեն). 2017 թ․ օգոստոսի 16. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին.
  115. ↑ «Siti Unesco Italia: ecco la classifica dei più popolari su Google» (իտալերեն). 2021 թ․ հոկտեմբերի 20. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին.
  116. ↑ 116,0 116,1 116,2 116,3 «I parchi divertimento più grandi e visitati» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 30-ին.
  117. ↑ «Gardaland è nella Top Ten mondiale dei parchi divertimento» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 30-ին.
  118. ↑ «Mirabilandia, il parco di divertimenti più grande d'Italia» (իտալերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 30-ին.
  119. ↑ «Stella Ting-Toomey, PhD» (PDF). 2006 թ․ հոկտեմբեր. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  120. ↑ «Ospitare studenti stranieri impegnati in scambi culturali in Italia» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 22-ին.
  121. ↑ «Servizio di scambi di studenti con l'estero» (իտալերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 22-ին.
  122. ↑ «"Erasmus Generation", studenti stranieri in arrivo da Firenze: l'iniziativa di "Salerno in comune"» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին.
  123. ↑ «"Welcome Erasmus Day", Comune e Università accolgono gli studenti stranieri» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին.
  124. ↑ «Erasmus compie 30 anni e promuove programma 'plus' per lavoratori» (իտալերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին.
  125. ↑ Council decision, OJ L 166, 25 June 1987
  126. ↑ «EUR-Lex - 31987D0327 - DE - EUR-Lex». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  127. ↑ Falconi, Fabrizio (2015). Roma segreta e misteriosa (իտալերեն). Newton Compton Editori. ISBN 9788854188075. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  128. ↑ «What is the smallest country in the world?». History.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  129. ↑ «Discorsi del Presidente Ciampi». Presidenza della Repubblica. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 17-ին.
  130. ↑ «Le istituzioni salutano Benedetto XVI». La Repubblica. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 17-ին.
  131. ↑ «Why Is Rome Called The Eternal City?». 2021 թ․ սեպտեմբերի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  132. ↑ Beretta, Silvio (2017). Understanding China Today: An Exploration of Politics, Economics, Society, and International Relations. Springer. էջ 320. ISBN 9783319296258.
  133. ↑ B. Bahr, Ann Marie (2009). Christianity: Religions of the World. Infobase Publishing. էջ 139. ISBN 9781438106397.
  134. ↑ R. D'Agostino, Peter (2005). Rome in America: Transnational Catholic Ideology from the Risorgimento to Fascism. Univ of North Carolina Press. ISBN 9780807863411.
  135. ↑ Heiken, G., Funiciello, R. and De Rita, D. (2005), The Seven Hills of Rome: A Geological Tour of the Eternal City. Princeton University Press.
  136. ↑ «Old Age in Ancient Rome – History Today». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին.
  137. ↑ Stephanie Malia Hom, "Consuming the View: Tourism, Rome, and the Topos of the Eternal City", Annali d'Igtalianistica 28:91–116 JSTOR 24016389
  138. ↑ Andres Perez, Javier (2010). «Approximación a la Iconografía de Roma Aeterna» (PDF). El Futuro del Pasado. էջեր 349–363. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 28-ին.
  139. ↑ 139,0 139,1 Neild, Barry (2016 թ․ հունվարի 28). «World's 25 top tourism destinations». CNN. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  140. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «Historic Centre of Rome, the Properties of the Holy See in that City Enjoying Extraterritorial Rights and San Paolo Fuori le Mura». whc.unesco.org (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  141. ↑ «Rome.info > Rome Sights and attractions». Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
  142. ↑ «Italy 10 Top Chat Tourist Attractions Chattain Rome». webromehotels.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 1-ին.
  143. ↑ «Rome Tourist Attractions and Sightseeing». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
  144. ↑ «GaWC – The World According to GaWC 2018». lboro.ac.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  145. ↑ Gert-Jan Hospers (2002). «Beyond the Blue Banana? Structural Change in Europe's Geo-Economy» (PDF). 42nd EUROPEAN CONGRESS of the Regional Science Association Young Scientist Session – Submission for EPAINOS Award 27–31 August 2002 – Dortmund, Germany. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2006 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  146. ↑ «Global city GDP 2013–2014». Brookings Institution. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 8-ին.
  147. ↑ «Leading European cities by GDP in 2017/18». statista.com. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  148. ↑ 148,0 148,1 Master in Tourism Management, Università IULM (2009 թ․ փետրվարի 10). «Tourist Characteristics and the Perceived Image of Milan». Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
  149. ↑ 149,0 149,1 «Tourist Characteristics and the Perceived Image of Milan». Slideshare.net. 2009 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 3-ին.
  150. ↑ «Heaven at Milan's Town House Galleria hotel». The Age. Melbourne. 2009 թ․ հունվարի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 21-ին.
  151. ↑ 151,0 151,1 «Venice and its Lagoon». UNESCO. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 1-ին.
  152. ↑ «The Bridges of Venice – What are the most Famous bridges?». venicegondola.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  153. ↑ «Patreve, l'attuale governance non-funziona» (PDF). Corriere Della Sera. 2011 թ․ մարտի 6. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  154. ↑ «Online Etymology Dictionary». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  155. ↑ Richard Stephen Charnock (1859). Local Etymology: A derivative dictionary of geographical names. Houlston and Wright. էջ 288.
  156. ↑ «Venetian Music of the Renaissance». Vanderbilt.edu. 1998 թ․ հոկտեմբերի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 22-ին.
  157. ↑ Worrall, Simon (2016 թ․ հոկտեմբերի 16). «Tourists could destroy Venice – If floods don't first». National Geographic (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  158. ↑ Buckley, Jonathan (2016 թ․ նոյեմբերի 2). «When will Venice sink? You asked Google – Here's the answer». The Guardian. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  159. ↑ «Venice just banned mega cruise ships from sailing through the city». The Independent. UK. 2017 թ․ նոյեմբերի 8.
  160. ↑ Bleach, Stephen; Schofield, Brian; Crump, Vincent (2007 թ․ հունիսի 17). «Europes most romantic city breaks». The Times. London. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-06-29-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 27-ին.
  161. ↑ Barzini, Luigi (1982 թ․ մայիսի 30). «The Most Beautiful and Wonderful City in the World». The New York Times.
  162. ↑ «Basilica di San Marco». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին.
  163. ↑ 163,0 163,1 «Turismo» (PDF) (իտալերեն). էջ 3. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին.
  164. ↑ «Turismo» (PDF) (իտալերեն). էջ 20. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին.

Գրականություն

խմբագրել
  • Andrea Jelardi. Storia del viaggio e del turismo in Italia. — Milano: Mursia, 2012. — ISBN 978-8842549277.
  • Berrino Annunziata. Storia del turismo in Italia. — Il Mulino, 2011. — ISBN 9788815146670.
  • Sofia La Francesca. Il turismo in Italia. — Le Monnier università, 2003. — ISBN 9788800860505.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զբոսաշրջությունն Իտալիայում» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զբոսաշրջությունն_Իտալիայում&oldid=10170378» էջից