Միլան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Միլան (այլ կիրառումներ)
Միլան (իտալ.՝ Milano, լոմբ.՝ Milan, լատ.՝ Mediolanum - «հարթավայրի կենտրոնում»), Իտալիայի երկրորդ խոշորագույն քաղաքն է, Հյուսիսային Իտալիայի գլխավոր քաղաքը, Լոմբարդիա մարզի Միլան գավառի[3] վարչական կենտրոնը, Իտալիայի տնտեսական և ֆինանսական կենտրոնը։ Զբաղեցնում է 182 քառ. կմ տարածք, բնակչության թիվը՝ շուրջ 1, 3 միլիոն մարդ, մինչդեռ արվարձաններով հանդերձ շուրջ 5, 2 միլիոն, Եվրոպայի հինգերորդ խոշոր քաղաքը[4]։ Միլանը ճանաչվել է նորաձևության և դիզայնի համաշխարհային կենտրոն շնորհիվ մի շարք միջազգային միջոցառումների, այդ թվում «Միլանի Նորաձևության Շաբաթը» (Milan Fashion Week) և «Միլանի կահույքի ցուցահանդեսը» (Milan Furniture Fair), որոնք այժմ աշխարհում ամենաշատ այցելվող, ամենաեկամտաբեր և աճ գրանցող միջոցառումների թվին են դասվում։ Միլանը հյուրընկալել է նաև համաշխարհային ցուցահանդեսը (Էքսպոն) 1906 և 2015 թվականներին։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Միլան | |||||
| Milan | |||||
| |||||
 Վերևից, ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ։ Պորտա Նուովա Բիզնես կենտրոն, Միլանի տաճար, Սան Սիրո մարզադաշտ, Parco Sempione Խաղաղության արկա, Պատկերասրահ Վիտորիո Էմանուել II | |||||
| Երկիր |  Իտալիա | ||||
| Ներքին բաժանում | Գոտի 1, Գոտի 2, Գոտի 3, Գոտի 4, Գոտի 5, Գոտի 6, Գոտի 7, Գոտի 9 և Գոտի 9 | ||||
| Մակերես | 181,67±0,01 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 120±1 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | իտալերեն | ||||
| Բնակչություն | ▲1 366 180 մարդ (հունվարի 1, 2018)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1, Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ և UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 02 | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | 20121, 20122, 20123, 20124, 20125, 20126, 20127, 20128, 20129, 20131, 20132, 20133, 20134, 20135, 20136, 20137, 20138, 20139, 20141, 20142, 20143, 20144, 20145, 20146, 20147, 20148, 20149, 20151, 20152, 20153, 20154, 20155, 20156, 20157, 20158, 20159, 20161 և 20162 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | MI | ||||
| Պաշտոնական կայք | comune.milano.it(իտալ.) | ||||
| |||||
Միլանում են գտնվում բազմաթիվ մշակութային հաստատություններ, ակադեմիաներ և համալսարաններ։ Միլանն ընդունում է տարեկան 8 միլիոն այցելու՝ ներգրավվելով իր թանգարաններով և պատկերասրահներով, որոնք պարծենում են աշխարհի ամենակարևոր հավաքածուներով, ներառյալ Լեոնարդո դա Վինչիի հիմնական աշխատանքները։ Միլանում է գտնվում «Լա Սկալա» օպերային թատրոնը։ Քաղաքում են գտնվում նաև մի շարք շքեղ հյուրանոցներ՝ հանդիսանալով աշխարհում հինգերորդ ամենաշատ աստղ ունեցողն աշխարհում, ըստ Michelin-ի ուղեցույցի։ Քաղաքը հանդիսանում է նաև աշխարհի ամենահաջողակ ֆուտբոլային ակումբներից երկուսի, Միլանի ու Ինտերի, Իտալիայի հիմնական բասկետբոլային թիմերից մեկի՝ Օլիմպիա Միլանոյի տունը։
.jpg)
Աշխարհագրական դիրքըԽմբագրել
Միլանի կամ Մեծ Միլանի մայրաքաղաքային տարածքը զբաղեցնում է 1 982 կմ 2 տարածք և ունի ավելի քան 5 միլիոն մարդ։
Քաղաքը զբաղեցնում է 181,76 կմ 2 տարածք և ունի 1,342,385 մարդ բնակչություն (2015)։ Բաժանված է 9 քաղաքային տարածքների կամ գոտիների։
ԶինանշանԽմբագրել
Ժամանակակից զինանշանը Սուրբ Գեորգի կարմիր կարմիր խաչն է ՝ արծաթե դաշտի վրա։ Խաչը պատկերված է քաղաքի դրոշի վրա։ Զինանշանից վերև թագ կա `հինգ աշտարակներով մարտական տեսքի տեսքով. Եվրոպական շատ երկրների քաղաքային զինանշաններում ընդունված ձև, որը սկիզբ է առնում հռոմեական թագը։ Վահը շրջապատված է երկու ճյուղերի `դափնու և կաղնու պսակով։
ԿլիմաԽմբագրել
Այն բնութագրվում է մայրցամաքային որոշ նշաններով խոնավ մերձարևադարձային կլիմայով, որը բնորոշ է հյուսիսային Իտալիայի ներքին հարթավայրերին ՝ տաք, խոնավ ամառներով և ցուրտ, խոնավ ձմեռներով ՝ ի տարբերություն երկրի հարավում գտնվող միջերկրածովյան կլիմայի։
Հունվարին քաղաքի կենտրոնում միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -3-ից +4 ° C, իսկ հուլիսին 19-ից 30 ° C: Ձմռանը ձյան տեղումները շատ տարածված են, չնայած վերջին 15-20 տարվա ընթացքում դրանք ավելի հաճախակի են դարձել։ Խոնավությունը բավականին բարձր է ամբողջ տարվա ընթացքում, տարեկան միջին տարեկան մոտ 1000 մմ անձրև։ Քաղաքը հաճախ պարուրված է մշուշով։
ՏնտեսությունԽմբագրել
Միլանում է գտնվում Իտալիայի ֆոնդային բորսան, արվարձաններում տեղակայված են բազմաթիվ ֆինանսական և առևտրային ընկերություններ (Pirelli, Telecom Italia, Alfa Romeo) և արդյունաբերական ձեռնարկություններ։ Նորաձեւության տները և թեթև արդյունաբերության ձեռնարկությունները (ապրանքանիշեր Giorgio Armani, Gianni Versace, Dolce & Gabbana, Prada և այլն) աշխարհահռչակ են։ Միլանի նորաձեւության շաբաթը տեղի է ունենում փետրվար և սեպտեմբեր ամիսներին։ Քաղաքում լույս է տեսնում Corriere della Sera ՝ Իտալիայի ամենահայտնի թերթը։
Հենց այստեղ կառուցվեց առաջինը Իտալիայում Pirelli Tower երկնաքերը։ XXI դարի սկզբին Պորտա Նուովա թաղամասում կանգնեցվեցին բարձրահարկ գրասենյակային շենքեր։ Fiera di Milano- ն [ամենամեծ] ցուցահանդեսն է երկրում։ Perուցահանդեսային տարածքը Պերոյի և Ռոյի հյուսիսարևմտյան արվարձաններում բացվել է 2005 թվականի մայիսին։
ՏրանսպորտԽմբագրել
Մետրո և տրամվայԽմբագրել
Միլանն ունի մետրոյի 4 գիծ (M1 կարմիր, M2 կանաչ, M3 դեղին, M5 մանուշակագույն, M4 կառուցվող) ՝ մոտ 95 կմ ընդհանուր երկարությամբ։ Գոյություն ունի նաև «Metro St. Raphael» մետրոյի թեթև գիծ, որը միացնում է Սենթ Ռաֆայելի հիվանդանոցը «Kashchina Gobba» կայարանին։ Քաղաքն ունի առավել զարգացած տրամվայի համակարգը Արևմտյան Եվրոպայում ՝ ավելի քան 160 կմ երկարությամբ գծերով։ Տրոլեյբուսների ցանցը շատ ավելի փոքր է, քան տրամվայի ցանցը, բայց, այնուամենայնիվ, ամենամեծերից մեկը Արևմտյան Եվրոպայում։ Դա օղակ է քաղաքի կենտրոնի շուրջ, մի քանի մասնաճյուղերով դեպի ծայրամասեր։
Երկաթուղային միացումԽմբագրել
Մերձքաղաքային երկաթուղային ծառայությունը (որը կոչվում է S Lines (Քաղաքային երկաթուղային ծառայություն), որը նման է ֆրանսիական RER- ին և գերմանական S-Bahn- ին) կապում է Մեծ Միլանը և այլ քաղաքներ, ինչպիսիք են Կոմոն և Վարեսը, միմյանց հետ կապող 10 երթուղային գծեր։
Տարածաշրջանային երկաթուղային ծառայությունը (կոչվում է R (տարածաշրջանային)) Միլանը կապում է Լոմբարդիա քաղաքների հետ։ Միլանի կենտրոնական կայանը խոշորագույններից մեկն է Եվրոպայում ուղևորափոխադրումների տեսանկյունից։
ՏաքսիԽմբագրել
Տաքսին շահագործում են մասնավոր ընկերություններ, լիցենզավորված են Միլանի քաղաքապետարանի (Comune di Milano) կողմից։ Մեքենաները միայն սպիտակ են։ Ուղևորության գինը կախված է դրա տևողությունից և հեռավորությունից։
Տեսարժան վայրերԽմբագրել
Միլանի քաղաքային հյուսվածքի մեջ հատվել են բազմաթիվ ճարտարապետական ոճեր, որոնցից ամենակարևորն են կարմիր աղյուսով լոմբարդական ռոմանական ոճը, Ֆիլարետեի և Բրամանտեի վաղ Վերածննդի դարաշրջանի գլուխգործոցները և Իտալիայի համար բնորոշ կլասիցիստական պալատները։
Քաղաքի երկու խորհրդանիշ. Սպիտակ մարմար Duomo- ն, որը գտնվում է քաղաքի գլխավոր հրապարակում `թագավորական պալատի հարևանությամբ, և Sforza Castle- ը, որը հավանաբար օրինակ է ծառայել լոմբարդացի ճարտարապետների համար, ովքեր 15-րդ դարի վերջին կանգնեցրել էին Մոսկվայի Կրեմլի պատերը։ Քարթուսյան վանքը, որը գտնվում էր քաղաքից դուրս, ծառայում էր որպես Միլանի միջնադարյան և Վերածննդի տիրակալների գերեզմանատուն։
Հինավուրց ժամանակներից պահպանվել են ամֆիթատրոնի բեկորները և միջնադարում վերակառուցված մեծ բազիլիկաները ՝ Ամբրոզյան (Ստիլիչիոյի սարկոֆագով) և Լաուրենտյան։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից Սանտա Մարիա դելե Գրացիի վանքը հռչակվել է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։ Դրանում տեղակայված Լեոնարդո դա Վինչիի «Վերջին ընթրիքը» որմնանկարը գրավում է զբոսաշրջիկների բազմությունը ամբողջ աշխարհից։
Թագավորական վիլլան, որտեղ նա ապրում էր կնոջ ՝ Ջոզեֆինայի հետ, և Խաղաղության կամարը (Սեմպիոնե այգու հարևանությամբ, ավստրիացիները լրացրեցին 1838 թվականին) հիշեցնում են քաղաքի նկատմամբ Նապոլեոն Բոնապարտի լավության մասին։
Միլանի La Scala օպերային թատրոնը, որը աշխարհի առաջատարներից մեկն է։ Վերակառուցման ընթացքում օպերային և բալետային ներկայացումները տեղափոխվեցին Արչիմբոլդիի նոր թատրոն։ Picորջիո Ստրեհլերի հիմնադրած Պիկոլոն դրամատիկական թատրոններից ամենահայտնին է։
Ամբրոսյան գրադարանը ՝ Եվրոպայում ամենահիններից մեկը։ Այս հավաքածուի մարգարիտը. Նկարներ և ձեռագրեր ՝ Լեոնարդո դա Վինչիի։ Լոմբարդյան դպրոցի նկարիչների աշխատանքները հավաքված են Բրերայի Պինակոտեկայում։ Հին արվեստներն ու արհեստները կենտրոնացած են Պոլդի Պեցցոլի թանգարանում։ Ժամանակակից նկարիչների աշխատանքները հավաքված են Ժամանակակից արվեստի տաղավարում և 20-րդ դարի թանգարանում, որը բացվել է 2010 թվականին։
Նորաձևության ամենամեծ տների բուտիկները տեղակայված են Վիա Մոնտենապոլեոնեում և Պիացցա Դուոմոյի Վիկտոր Էմանուել Երկրորդի հին պատկերասրահում։
ԿրթությունԽմբագրել
Միլանի մի քանի տասնյակ հաստատություններ ապահովում են բարձրագույն կրթություն։ Դրանց թվում են Միլանի պետական համալսարանը և Միլանի տեխնիկական համալսարանը, մասնավոր Բոկկոնի համալսարանը, Սրտի սրտի կաթոլիկ համալսարանը, Ջուզեպպե Վերդիի անվան Միլանի կոնսերվատորիան։
ՍպորտԽմբագրել
Քաղաքում կան երկու ֆուտբոլային ակումբներ ՝ եվրոպական ֆուտբոլի գրանդներ. «Միլանը» և «Ինտերնասիոնալեն», որոնք երկու անգամ նվաճել են Չեմպիոնների լիգայի 10 գավաթ։
Միլանի «Օլիմպիան» եվրոպական բասկետբոլի հաջող թիմ է։ Հաղթել է երեք եվրագավաթներ, աշխարհի գավաթներ, 3 գավաթակիրների գավաթներ, 2 Կորաց գավաթներ և 25 ազգային առաջնություններ։ Միլանի ռեգբիի ակումբ Ամատորին նվաճեց 18 ազգային առաջնություն։ Հոկեյի Միլանի ակումբը հաղթել է 29 ազգային առաջնություն։
Միլանյան ավանդույթներԽմբագրել
Քաղաքի հովանավոր սուրբը համարվում է Սուրբ Ամբրոզ Մեդիոլանը, որի հիշատակի օրը ՝ դեկտեմբերի 7-ին, նշվում է քաղաքի տոնը։
Ավանդական Սուրբ Ծննդյան քաղցր panettone տորթը հայտնի է քաղաքի խոհարարական մասնագիտություններով։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Popolazione Residente al 1° Gennaio 2018 — Italian National Institute of Statistics.
- ↑ «Istat official population estimates»։ Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 29
- ↑ «Bilancio demografico Anno 2016 Gennaio Provincia (search key: Milano)»։ Վերցված է 2017 հուլիսի 7
- ↑ Demographia World Urban Areas, 8th Annual Edition: Version 2, July 2012