Օլիմպիական խաղերի հայ մեդալակիրների ցանկ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

Պատմական և քաղաքական պատճառներից ելնելով՝ հայ և հայկական ծագում ունեցող մարզիկների միայն փոքր մասն է մրցել Հայաստանի դրոշի ներքո։ Անտիկ օլիմպիական խաղերում չեմպիոն են դարձել հայ թագավորներ Տրդատ Գ-ը և Վարազդատը։ Ժամանակակից օլիմպիական խաղերին հայերից առաջինը 1912 թվականին Ստոկհոլմի խաղերին մասնակցել են մարզիկներ Մկրտիչ Մկրյանը և Վահրամ Փափազյանը, որոնք ներկայացրել են Օսմանյան կայսրությունը[1]։ Օլիմպիական մեդալ նվաճած առաջին հայը ԱՄՆ ներգաղթածների որդի Հայկ Փրիստն է, որը բրոնզե մեդալ է նվաճել 1920 թվականի խաղերի (Անտվերպեն) ջրացատկի մրցումներում[2]։ Խորհրդահայ մարմնամարզիկ Հրանտ Շահինյանը 1952 թվականին դարձել է ժամանակակից Օլիմպիական խաղերի առաջին հայ ոսկե մեդալակիրը։

Խորհրդային մարմնամարզիկ Ալբերտ Ազարյանը (պատկերված է 2009 թվականի փոստային նամականիշի վրա) օլիմպիական խաղերում ամենից շատ մեդալներ նվաճած հայ մարզիկն է՝ երեք ոսկե և մեկ արծաթե մեդալ
Մկրտիչ Մկրյանը և Վահրամ Փափազյանը ժամանակակից օլիմպիական խաղերին մասնակցած առաջին հայ մարզիկներն են[1]

1952-1988 թվականներին հայ մարզիկների մեծ մասը ներկայացնում էր Խորհրդային Միությունը։ Թեև 1991 թվականին Հայաստանը դարձավ անկախ պետություն, 1992 թվականի Բարսելոնայի խաղերի ընթացքում Հայաստանը և խորհրդային այլ նախկին պետությունները (բացառությամբ Բալթյան երկրների) կազմում էին միավորված թիմի մաս։ Հայաստանի ազգային օլիմպիական կոմիտեն հիմնադրվել է 1990 թվականին և 1993 թվականից դարձել է Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի անդամ[3]։ 1994 թվականին Լիլեհամերում կայացած ձմեռային օլիմպիական խաղերից սկսած Հայաստանի Հանրապետությունը օլիմպիական խաղերին մասնակցում է առանձին, բայց որոշ հայ մարզիկներ մրցում են օտար դրոշների ներքո, ներառյալ՝ արտերկրում ծնված էթնիկ հայերը և նրանք, ովքեր արտագաղթել են Հայաստանից։

Անտիկ օլիմպիական խաղեր խմբագրել

Հայ մեծ թագավորներից մեկը՝ Տրդատ Գ-ը, որի օրոք 301 թվականին քրիստոնեությունը դարձել է Հայաստանի պետական կրոն, 281 թվականին տեղի ունեցած 265-րդ օլիմպիական խաղերում 22-23 տարեկանում դարձել է ըմբշամարտի չեմպիոն[4]։ Արշակունի Վարազդատ թագավորը, որն իշխել է 374-378 թվականներին[5], Անտիկ օլիմպիական խաղերի վերջին հայտնի չեմպիոնն է։ 385 թվականին կայացած 291-րդ օլիմպիական խաղերում, հայոց գահը լքելուց յոթ տարի անց, նա դարձել է կռփամարտի չեմպիոն[4] [Ն 1]։

Ժամանակակից օլիմպիական խաղեր խմբագրել

Ամառային խաղեր խմբագրել

Մեդալ Անուն Երկիր Խաղեր Մարզաձև Նշում Ծանոթ.
  Բրոնզ Փրիստ, ՀայկՀայկ Փրիստ   ԱՄՆ 1920, Անտվերպեն Ջրացատկ 10-մետրանոց աշտարակ, տղամարդիկ
[2]
  Ոսկի Շահինյան, ՀրանտՀրանտ Շահինյան   ԽՍՀՄ 1952, Հելսինկի Մարմնամարզություն Տղամարդկանց թիմային բազմամարտ
[19][20]
  Արծաթ Շահինյան, ՀրանտՀրանտ Շահինյան   ԽՍՀՄ 1952, Հելսինկի Մարմնամարզություն Տղամարդկանց անհատական բազմամարտ
[19][20]
  Ոսկի Շահինյան, ՀրանտՀրանտ Շահինյան   ԽՍՀՄ 1952, Հելսինկի Մարմնամարզություն Տղամարդկանց օղակներ
[20]
  Արծաթ Շահինյան, ՀրանտՀրանտ Շահինյան   ԽՍՀՄ 1952, Հելսինկի Մարմնամարզություն Տղամարդկանց նժույգ
[20]
  Ոսկի Չմշկյան, ՌաֆայելՌաֆայել Չմշկյան   ԽՍՀՄ 1952, Հելսինկի Ծանրամարտ Մինչև 60 կգ
[21]
  Բրոնզ Տերյան, ԱրտյոմԱրտյոմ Տերյան   ԽՍՀՄ 1952, Հելսինկի Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[22]
  Ոսկի Ենգիբարյան, ՎլադիմիրՎլադիմիր Ենգիբարյան   ԽՍՀՄ 1956, Մելբուռն Բռնցքամարտ Թեթև քաշ
[23]
  Ոսկի Ազարյան, ԱլբերտԱլբերտ Ազարյան   ԽՍՀՄ 1956, Մելբուռն Մարմնամարզություն Տղամարդկանց թիմային բազմամարտ
[24]
  Ոսկի Ազարյան, ԱլբերտԱլբերտ Ազարյան   ԽՍՀՄ 1956, Մելբուռն Մարմնամարզություն Տղամարդկանց օղակներ
[24]
  Ոսկի Սիմոնյան, ՆիկիտաՆիկիտա Սիմոնյան   ԽՍՀՄ 1956, Մելբուռն Ֆուտբոլ Տղամարդկանց մրցաշար
[25]
  Բրոնզ Մարգարով, ԲորիսԲորիս Մարգարով   ԽՍՀՄ 1956, Մելբուռն Ջրագնդակ Տղամարդկանց մրցաշար
[26]
  Բրոնզ Տեր-Հովհաննիսյան, ԻգորԻգոր Տեր-Հովհաննիսյան[27]   ԽՍՀՄ 1960, Հռոմ Աթլետիկա Տղամարդկանց հեռացատկ
[28]
  Ոսկի Ազարյան, ԱլբերտԱլբերտ Ազարյան   ԽՍՀՄ 1960, Հռոմ Մարմնամարզություն Տղամարդկանց օղակներ
[24]
  Արծաթ Ազարյան, ԱլբերտԱլբերտ Ազարյան   ԽՍՀՄ 1960, Հռոմ Մարմնամարզություն Տղամարդկանց թիմային բազմամարտ
[24]
  Բրոնզ Տեր-Հովհաննիսյան, ԻգորԻգոր Տեր-Հովհաննիսյան[27]   ԽՍՀՄ 1964, Տոկիո Աթլետիկա Տղամարդկանց հեռացատկ
[28]
  Արծաթ Ալաջաջյան, ԱրմենակԱրմենակ Ալաջաջյան   ԽՍՀՄ 1964, Տոկիո Բասկետբոլ Տղամարդկանց բասկետբոլ
[29]
  Ոսկի Նուրիկյան, ՆորայրՆորայր Նուրիկյան   Բուլղարիա 1972, Մյունխեն Ծանրամարտ Մինչև 60 կգ
[30]
  Արծաթ Միքայելյան, ԷդվարդԷդվարդ Միքայելյան   ԽՍՀՄ 1972, Մյունխեն Մարմնամարզություն Տղամարդկանց թիմային բազմամարտ
[31]
  Բրոնզ Անդրեասյան, ԱրկադիԱրկադի Անդրեասյան   ԽՍՀՄ 1972, Մյունխեն Ֆուտբոլ Տղամարդկանց մրցաշար
[32]
  Բրոնզ Զանազանյան, ՀովհաննեսՀովհաննես Զանազանյան   ԽՍՀՄ 1972, Մյունխեն Ֆուտբոլ Տղամարդկանց մրցաշար
[33]
  Ոսկի Նուրիկյան, ՆորայրՆորայր Նուրիկյան   Բուլղարիա 1976, Մոնրեալ Ծանրամարտ Մինչև 56 կգ
[30]
  Արծաթ Միլիտոսյան, ՎարդանՎարդան Միլիտոսյան   ԽՍՀՄ 1976, Մոնրեալ Ծանրամարտ Մինչև 75 կգ
[34]
  Արծաթ Դավիդյան, ՆելսոնՆելսոն Դավիդյան   ԽՍՀՄ 1976, Մոնրեալ Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[35]
  Ոսկի Նալբանդյան, ՍուրենՍուրեն Նալբանդյան   ԽՍՀՄ 1976, Մոնրեալ Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[36]
  Բրոնզ Հասան-Ջալալով, ԱնուշավանԱնուշավան Հասան-Ջալալով   ԽՍՀՄ 1976, Մոնրեալ Ակադեմիական թիավարություն Տղամարդկանց քառյակ առանց ղեկորդի
[37]
  Արծաթ Մուրադյան, ՆինաՆինա Մուրադյան   ԽՍՀՄ 1976, Մոնրեալ Վոլեյբոլ Կանանց մրցաշար
[38]
  Բրոնզ Թորոսյան, ԴավիթԴավիթ Թորոսյան   ԽՍՀՄ 1976, Մոնրեալ Բռնցքամարտ Թեթև քաշ
[39]
  Արծաթ Սարգսյան, ՅուրիկՅուրիկ Սարգսյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Ծանրամարտ Մինչև 56 կգ
[40]
  Ոսկի Ազարյան, ԷդուարդԷդուարդ Ազարյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Մարմնամարզություն Տղամարդկանց թիմային բազմամարտ
[41]
  Արծաթ Էմիրզյան, ՍիրվարդՍիրվարդ Էմիրզյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Ջրացատկ Կանանց 10 մ աշտարակ
[42]
  Բրոնզ Կարագյան, ԱշոտԱշոտ Կարագյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Սուսերամարտ Թիմային ճկասուսեր
[43]
  Ոսկի Վարդանյան, ՅուրիՅուրի Վարդանյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Ծանրամարտ Մինչև 82,5 կգ
[44]
  Բրոնզ Համբարձումյան, ԴավիթԴավիթ Համբարձումյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Ջրացատկ Տղամարդկանց 10 մ աշտարակ
[45]
  Արծաթ Կարագյան, ԱշոտԱշոտ Կարագյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Սուսերամարտ Թիմային խոցասուսեր
[43]
  Բրոնզ Չուլույան, ԲեռնարԲեռնար Չուլույան   Ֆրանսիա 1980, Մոսկվա Ձյուդո Տղամարդկանց մինչև 78 կգ
[46]
  Բրոնզ Հայրապետյան, ՍոսՍոս Հայրապետյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Մականախաղ Տղամարդկանց մրցաշար
[47]
  Ոսկի Հովհաննիսյան, ՍանասարՍանասար Հովհաննիսյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Ըմբշամարտ Ազատ ոճ
[48]
  Բրոնզ Հովհաննիսյան, ԽորենԽորեն Հովհաննիսյան   ԽՍՀՄ 1980, Մոսկվա Ֆուտբոլ Տղամարդկանց մրցաշար
[49]
  Ոսկի Միրզոյան, ՀոկսենՀոկսեն Միրզոյան   ԽՍՀՄ 1988, Սեուլ Ծանրամարտ Մինչև 56 կգ
[50]
  Արծաթ Միլիտոսյան, ԻսրայելԻսրայել Միլիտոսյան   ԽՍՀՄ 1988, Սեուլ Ծանրամարտ Մինչև 67,5 կգ
[51]
  Ոսկի Ջուլֆալակյան, ԼևոնԼևոն Ջուլֆալակյան   ԽՍՀՄ 1988, Սեուլ Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[52]
  Արծաթ Պողոսով, ԳեորգիԳեորգի Պողոսով   ԽՍՀՄ 1988, Սեուլ Սուսերամարտ Թիմային սուսեր
[53]
  Արծաթ Սարգսյան, ՍտեփանՍտեփան Սարգսյան   ԽՍՀՄ 1988, Սեուլ Ըմբշամարտ Ազատ ոճ
[54]
  Բրոնզ Մալեևա, ՄանուելաՄանուելա Մալեևա[55]   Բուլղարիա 1988, Սեուլ Թենիս Կանանց մենախաղ
[56]
  Արծաթ Տեր-Մկրտչյան, ԱլֆրեդԱլֆրեդ Տեր-Մկրտչյան Միացյալ թիմ 1992, Բարսելոնա Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[57]
  Ոսկի Իսկանդարյան, ՄնացականՄնացական Իսկանդարյան Միացյալ թիմ 1992, Բարսելոնա Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[58]
  Ոսկի Միլիտոսյան, ԻսրայելԻսրայել Միլիտոսյան Միացյալ թիմ 1992, Բարսելոնա Ծանրամարտ Մինչև 67,5 կգ
[51]
  Ոսկի Պետիկյան, ՀրաչյաՀրաչյա Պետիկյան Միացյալ թիմ 1992, Բարսելոնա Հրաձգային սպորտ 3 դիրքերից հրացան
[59]
  Ոսկի Շակիրովա, ԷլենԷլեն Շակիրովա[60] Միացյալ թիմ 1992, Բարսելոնա Բասկետբոլ Կանանց մրցաշար
[61]
  Ոսկի Պողոսով, ԳեորգիԳեորգի Պողոսով Միացյալ թիմ 1992, Բարսելոնա Սուսերամարտ Տղամարդկանց թիմային սուսեր
[53]
  Ոսկի Արմեն Նազարյան   Հայաստան 1996, Ատլանտա Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[62]
  Արծաթ Բաղդասարով, ԱրմենԱրմեն Բաղդասարով   Ուզբեկստան 1996, Ատլանտա Ձյուդո Մինչև 86 կգ
[63]
  Բրոնզ Ազնավուրյան, ԿարինաԿարինա Ազնավուրյան[64]   Ռուսաստան 1996, Ատլանտա Սուսերամարտ Կանանց խոցասուսեր
[65]
  Արծաթ Արմեն Մկրտչյան   Հայաստան 1996, Ատլանտա Ըմբշամարտ Ազատ ոճ
[66]
  Ոսկի Աղասի, ԱնդրեԱնդրե Աղասի[67]   ԱՄՆ 1996, Ատլանտա Թենիս Տղամարդկանց մենախաղ
[68]
  Ոսկի Ազնավուրյան, ԿարինաԿարինա Ազնավուրյան[64]   Ռուսաստան 2000, Սիդնեյ Սուսերամարտ Կանանց թիմային խոցասուսեր
[65]
  Արծաթ Վարոնյան, ԲենժամենԲենժամեն Վարոնյան   Ֆրանսիա 2000, Սիդնեյ Մարմնամարզություն Պտտաձող
[69]
  Բրոնզ Արսեն Մելիքյան   Հայաստան 2000, Սիդնեյ Ծանրամարտ Մինչև 77 կգ
[70]
  Ոսկի Սամուրղաշև, ՎարդերեսՎարդերես Սամուրղաշև   Ռուսաստան 2000, Սիդնեյ Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[71]
  Ոսկի Արմեն Նազարյան   Բուլղարիա 2000, Սիդնեյ Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[62]
  Ոսկի Սուկոսյան, ՊավելՊավել Սուկոսյան[72]   Ռուսաստան 2000, Սիդնեյ Հանդբոլ Տղամարդկանց մրցաշար
[73]
  Ոսկի Ազնավուրյան, ԿարինաԿարինա Ազնավուրյան[64]   Ռուսաստան 2004, Աթենք Սուսերամարտ Կանանց թիմային խոցասուսեր
[65]
  Բրոնզ Կյուրեղյան, ԱրտյոմԱրտյոմ Կյուրեղյան   Հունաստան 2004, Աթենք Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[74]
  Արծաթ Արա Աբրահամյան   Շվեդիա 2004, Աթենք Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[75]
  Արծաթ Ասիլյան, ԴիմիտրաԴիմիտրա Ասիլյան   Հունաստան 2004, Աթենք Ջրագնդակ Կանանց մրցաշար
[76]
  Բրոնզ Մանուկյան, ՄխիթարՄխիթար Մանուկյան   Ղազախստան 2004, Աթենք Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[71]
  Բրոնզ Արմեն Նազարյան   Բուլղարիա 2004, Աթենք Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[62]
  Բրոնզ Սամուրղաշև, ՎարդերեսՎարդերես Սամուրղաշև   Ռուսաստան 2004, Աթենք Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[71]
  Բրոնզ Մարտիրոսյան, Տիգրան ԳևորգիՏիգրան Գևորգի Մարտիրոսյան   Հայաստան 2008, Պեկին Ծանրամարտ Մինչև 69 կգ
[77]
  Բրոնզ Արմեն Վարդանյան   Ուկրաինա 2008, Պեկին Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[78]
  Բրոնզ Դավթյան, ԳևորգԳևորգ Դավթյան   Հայաստան 2008, Պեկին Ծանրամարտ Մինչև 77 կգ
[79]
  Բրոնզ Մարտիրոսյան, Տիգրան ՎարդանիՏիգրան Վարդանի Մարտիրոսյան   Հայաստան 2008, Պեկին Ծանրամարտ Մինչև 85 kg
[80]
  Ոսկի Այվազյան, ԱրթուրԱրթուր Այվազյան   Ուկրաինա 2008, Պեկին Հրաձգային սպորտ 50 մ պառկած դիրքից
[81]
  Ոսկի Հախվերդյան, ԲյուրակնԲյուրակն Հախվերդյան   Նիդերլանդներ 2008, Պեկին Ջրագնդակ Կանանց մրցաշար
[82]
  Բրոնզ Ջավախյան, ՀրաչիկՀրաչիկ Ջավախյան   Հայաստան 2008, Պեկին Բռնցքամարտ Թեթև քաշ
[83]
  Ոսկի Արսեն Գալստյան   Ռուսաստան 2012, Լոնդոն Ձյուդո Մինչև 60 կգ
[84]
  Արծաթ Ջուլֆալակյան, ԱրսենԱրսեն Ջուլֆալակյան   Հայաստան 2012, Լոնդոն Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[85]
  Բրոնզ Արթուր Ալեքսանյան   Հայաստան 2012, Լոնդոն Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[86]
  Բրոնզ Հայրապետյան, ԴավիթԴավիթ Հայրապետյան   Ռուսաստան 2012, Լոնդոն Բռնցքամարտ Թեթև քաշ
[87]
  Ոսկի Եգորյան, ՅանաՅանա Եգորյան   Ռուսաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Սուսերամարտ Կանանց սուսեր, անհատական
[88]
  Արծաթ Թութխալյան, ՍեդաՍեդա Թութխալյան   Ռուսաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Մարմնամարզություն Կանանց թիմային բազմամարտ
[89]
  Բրոնզ Գրիգորյան, ԿիրիլԿիրիլ Գրիգորյան   Ռուսաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Հրաձգային սպորտ 50 մ պառկած դիրքից
[90]
  Ոսկի Եգորյան, ՅանաՅանա Եգորյան   Ռուսաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Սուսերամարտ Կանանց սուսեր, թիմային
[91]
  Արծաթ Սիմոն Մարտիրոսյան   Հայաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Ծանրամարտ Մինչև 105 կգ
[92]
  Արծաթ Միհրան Հարությունյան   Հայաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[93]
  Ոսկի Արթուր Ալեքսանյան   Հայաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[94]
  Արծաթ Գոռ Մինասյան   Հայաստան 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Ծանրամարտ +105 կգ
[95]
  Բրոնզ Արտեմ Հարությունյան   Գերմանիա 2016, Ռիո դե Ժանեյրո Բռնցքամարտ Մինչև 64 կգ
[96]
  Ոսկի Դալալոյան, ԱրթուրԱրթուր Դալալոյան   Ռուսաստան 2020, Տոկիո Մարմնամարզություն Տղամարդկանց թիմային բազմամարտ
[97]
  Արծաթ Խաչանով, ԿարենԿարեն Խաչանով   Ռուսաստան 2020, Տոկիո Թենիս Տղամարդկանց մենախաղ
[98]
  Բրոնզ Դավթյան, ԱրթուրԱրթուր Դավթյան   Հայաստան 2020, Տոկիո Մարմնամարզություն Տղամարդկանց հենացատկ
[99]
  Արծաթ Արթուր Ալեքսանյան   Հայաստան 2020, Տոկիո Ըմբշամարտ Հունահռոմեական ոճ
[100]
  Արծաթ Սիմոն Մարտիրոսյան   Հայաստան 2020, Տոկիո Ծանրամարտ Մինչև 109 կգ
[101]
  Բրոնզ Բաչկով, ՀովհաննեսՀովհաննես Բաչկով   Հայաստան 2020, Տոկիո Բռնցքամարտ Մինչև 63 կգ
[102]
  Ոսկի Լասիցկենե, ՄարիաՄարիա Լասիցկենե[103]   Ռուսաստան 2020, Տոկիո Աթլետիկա Բարձրացատկ
[104]

Որակազրկված մարզիկներ խմբագրել

Ոչ հայ օլիմպիական մեդալակիրների հայ մարզիչներ խմբագրել

Ձմեռային խաղեր խմբագրել

Մեդալ Անուն Երկիր Խաղեր Մարզաձև Նշում Ծանոթ.
  Ոսկի Գրիգոր Մկրտչյան ԽՍՀՄ 1956 Կորտինա դ'Ամպեցո Տափօղակով հոկեյ Տղամարդկանց մրցաշար
[110]
  Ոսկի Վիկտորյա Մովսիսյան ԱՄՆ 1998 Նագանո Տափօղակով հոկեյ Կանանց մրցաշար
[111]
  Արծաթ Եվգենիա Մեդվեդևա[112] Ռուսաստան 2018 Փհենչհան Գեղասահք Թիմային մրցումներ
[113]
  Արծաթ Եվգենիա Մեդվեդևա Ռուսաստան 2018 Փհենչհան Գեղասահք Կանանց մենասահք
[114]

Ոչ հայ օլիմպիական մեդալակիրների հայ մարզիչներ

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Նշումներ
  1. 385-ն ամենատարածված տարեթիվն է[6][7][8][9][10], որը նշված է Օլիմպիայի (Հունաստան) թանգարանում գտնվող հուշատախտակին[11]։ Այլ հեղինակներ որպես հաղթանակի տարեթիվ նշում են 369[12][13][14][15], 365[16] և 393 թվականները[17]։ Որոշ հեղինակներ սխալմամբ հայտարարում են, որ Վարազդատը ըմբշամարտի կամ հնգամարտի օլիմպիական չեմպիոն էր[18]
Մեջբերումներ
  1. 1,0 1,1 «Armenian Sport Life in the pre-WWI Ottoman Empire». Armenian Genocide Museum-Institute. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  2. 2,0 2,1 «One More Olympic Moment Camden's Hal Prieste, 103, The Oldest Living Olympian, Will Go To Sydney To Return A Flag He Captured In 1920». The Philadelphia Inquirer. 2000 թ․ սեպտեմբերի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  3. «Armenia». Official website of the Olympic Movement. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  4. 4,0 4,1 Ispirian, 2000
  5. According to Faustus of Byzantium; see Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2000). The Heritage of Armenian Literature: From the Oral Tradition to the Golden Age. Vol. 1. Detroit: Wayne State University Press. էջ 184. ISBN 9780814328156. {{cite book}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  6. Gardiner, E. Norman (2002). Athletics in the ancient world. Mineola, New York: Dover Publications. ISBN 9780486424866. «The last Olympic victor whose name we know is the Armenian Prince Varazdates, who won the boxing in the 291st Olympiad (A. D. 385).»
  7. Mandell, Richard D. (1987). The Nazi Olympics. Champaign: University of Illinois Press. էջ 6. ISBN 9780252013256. «Under the tolerant, assimilating Romans, the Olympics became polyglot and the last Olympic victor of whom we have record was an Armenian prince, Varaztad, who won a boxing match in A.D. 385.»
  8. Trypanis, Constantine Athanasius (1964). Grooves in the wind. Chilmark Press. էջ 7. «By a strange irony of fate the last recorded victor of the national (Olympic) games was Varazdates, a Ascarid from Armenia, who won the boxing in a.d. 385.» {{cite book}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  9. Baker, William Joseph (1988). Sports in the Western world (Rev. ed.). Urbana: University of Illinois Press. էջ 40. ISBN 9780252060427. «Fittingly, the last champion for whom there is evidence was not a Greek, but an Armenian boxer named Varaztad.»
  10. Lambros, Sp. P.; Polites, N. G. (1896). The Olympic Games, B.C.776-A.D.1896: Part First. New York: American Olympic Committee. էջ 8. «This explains how in the two hundred and ninety first Olympiad (385 B.C.) the victory was carried off by the Armenian pugilist, Varasdates, a descendant of the royal family of Arsacides, who became later the king of Armenia. This Varasdates was the last conqueror in the Olympic Games known to us.»
  11. Ispirian, 2000, էջեր 193-194
  12. Scanlon, Thomas F. (2002). Eros and Greek Athletics. New York: Oxford University Press. էջ 357. ISBN 9780195348767. «Varazdates, a Arsacid from Armenia who won in boxing in A.D. 369.»
  13. Guttmann, Allen (2004). Sports: The First Five Millennia. Amherst: University of Massachusetts Press. էջ 22. ISBN 9781558496101. «The date of the last Olympic is as uncertain as the date of the first. Until quite recently, the last known victor was the Armenian prince Varazdat, who won the boxing competition in 369 A.D., but an inscription discovered at Olympia in 1994 gives the names of several athletes whose victories came as late as 385 A.D. If Theodosius I decreed an end to the Olympics in 394, as some scholars believe, then the last games took place in 393. (The evidence for this belief comes from an eleventh-century manuscript by Georgios Kedrenos.)»
  14. Wenn, Stephen R.; Schaus, Gerald P., eds. (2007). Onward to the Olympics : historical perspectives on the Olympic Games. Waterloo, Ontario: Wilfrid Laurier University Press. էջ 5. ISBN 978-0-88920-505-5. «Not only does the honour of being the last known Olympian no longer belong to Varazdat(es) of Armenia in AD 369, but it is significant for our understanding of the "end" of the Games that these latest Olympians came from Athens, not from distant parts if the ancient world.»
  15. Littlewood, A.R. (2010). «Olympia». In Wilson, Nigel (ed.). Encyclopedia of Ancient Greece. New York: Routledge. էջ 515. ISBN 978-0-415-87396-3. «Although the Roman conquest initially involved a vast diminution in the games' prestige, they now become open to at least some non-Greeks (the last known victor, of boxing in AD 369, was Varazdates, the crown prince of Armenia).»
  16. Perrottet, Tony (2004). The Naked Olympics: The True Story of the Ancient Games. New York: Random House. էջ 190. ISBN 978-0-8129-6991-7. «A.D. 365 - The last Olympic victor on record is the Armenian prince Varazdate, who won the boxing in the 291st Olympiad. A.D. 393 - Last official Olympic Games (the 293rd). The victors' names are lost.»
  17. Katvalian, Maksim (1985). «Վարազդատ [Varazdat]». In Viktor Hambardzumyan (ed.). Soviet Armenian Encyclopedia. Yerevan: Armenian Encyclopedia. էջեր 305–306. «Վարազդատը աղբյուրներում հայտնի է որպես բազմակողմանի զարգացած մարզիկ (ըստ Մովսես Խորենացու՝ կորովի նետաձիգ, ճարտար գազանամարտիկ, սուսերամարտիկ, ըմբշամարտիկ, բռնցքամարտիկ)։ Նրա անունը դրոշմվել է մարմարյա սալիկին՝ որպես վերջին օլիմպիադայի (393) չեմպիոնի։»
  18. Ispirian, 2000, էջ 193
  19. 19,0 19,1 «Grant Shaginyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 «Шагинян Грант Амазаспович [Shaginyan Grant Amazaspovich]» (ռուսերեն). Great Olympic Encyclopedia (2006). Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  21. «Rafael Chimishkyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  22. «Artem Teryan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  23. «Vladimir Yengibaryan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  24. 24,0 24,1 24,2 24,3 «Albert Azaryan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  25. «Nikita Simonyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  26. Американские ватерполисты мечтают выступать под флагом Армении
  27. 27,0 27,1 Հայ է հայրը, տե՛ս «'Rome 1960': Politics at play in Olympic Games». Today. 2008 թ․ հուլիսի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին. «His father, an n-born discus thrower, and his mother, a Ukrainian volleyball player, had met at the Kiev State Institute of Physical Education, and both taught there while he was growing up.»
  28. 28,0 28,1 «Igor Ter-Ovanesyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  29. «Armenak Alachachyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  30. 30,0 30,1 «Norair Nurikyanpublisher=databaseOlympics.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  31. «Eduard Mikaelyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  32. «Arkady Andriasyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  33. «Oganes Zanazanyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  34. «Vartan Militosyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  35. «Nelson Davidyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  36. «Suren Nalbandyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  37. «Anushavan Gassan-Dzhalalov». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  38. «Nina Muradyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  39. «David Torosyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  40. «Yurik Sarkisyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  41. «Eduard Azaryan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  42. «Sirvard Emirzyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  43. 43,0 43,1 «Ashot Karagyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  44. «Yurik Vardanyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  45. «David Ambartsumyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  46. «Bernard Tchoullouyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  47. «Sos Ayrapetyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  48. «Sanasar Oganisyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  49. «Khoren Oganesyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  50. «Oksen Mirzoyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  51. 51,0 51,1 «Alfred Ter-Mkrtychyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  52. «Levon Dzhulfalakyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  53. 53,0 53,1 «Georgy Pogosov». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  54. «Stepan Sarkisyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  55. Հայ է մայրը, տե՛ս «Manuela Maleeva–Female tennis player». events.bg. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 20-ին. «The mother, who came from a prominent n family, which found refuge in Bulgaria after the 1896 n massacres in the Ottoman Empire, was the best Bulgarian tennis player in the 1960s.»
  56. «Manuela Maleeva». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  57. «Alfred Ter-Mkrtychyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  58. «Mnatsakan Iskandaryan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  59. «Grachiya Petikyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  60. Հայ է հայրը, տե՛ս «Во что играет "Спартак", пока "Балтийская звезда" играет в баскетбол [This is what "Spartak" is playing, while "Baltic Star" is playing basketball]». Nevsky Sport (ռուսերեն). 2004 թ․ փետրվարի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 20-ին. «Мама у меня русская, папа действительно армянин, я даже в прошлом году участвовала в Ереване в Панармянских играх, мне факел на торжественном открытии доверили.»
  61. «Elen Bunatyants». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  62. 62,0 62,1 62,2 «Armen Nazaryan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  63. «Armen Bagdasarov». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  64. 64,0 64,1 64,2 Հայ է հայրը, տե՛ս «Карина Азнавурян: "Я поехала бы в Баку хоть сейчас"» (ռուսերեն). Memorial. 2008 թ․ փետրվարի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. «Мой отец армянин, мать азербайджанка.»
  65. 65,0 65,1 65,2 «Karina Aznavourian». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  66. «Armen Mkertchian». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  67. Հայ է հորական պապը, տե՛ս «Bio:Andre Agassi». Persian Mirror. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 27-ին.
  68. «Andre Agassi». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  69. «Benjamin Varonian». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  70. «Arsen Melikyan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  71. 71,0 71,1 71,2 «Varteres Samourgachev». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  72. Հայ է հայրը, տե՛ս «Archived copy» Павел Сукосян: от Каршакевича я натерпелся. pressball.by (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. «Отец мой действительно армянин, из Ленинакана.»{{cite news}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  73. «Pavel Sukisian». databaseOlympics.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  74. «Artiom Kiouregkian». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  75. «Ara Abrahamian». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  76. «Dimitra Asilian». revolvy.com.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  77. «Tigran G. Martirosyan». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  78. «Armen Vardanian». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  79. «Gevorg Davtyan». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  80. «Tigran V. Martirosyan». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  81. «Artur Aivazian». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  82. «Biurakn Hakhverdian». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  83. «Hrachik Javakhyan». Sports Reference. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  84. «Judo Men's–60kg». London 2012 Olympic Games. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  85. «Ըմբշամարտ Men's 74kg Greco-Roman». London 2012 Olympic Games. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  86. «Ըմբշամարտ Men's 96kg Greco-Roman». London 2012 Olympic Games. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  87. «Boxing Men's Light Fly (49kg)». London 2012 Olympic Games. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  88. «Women's Sabre Individual - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  89. «Women's Team - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  90. «50m Rifle Prone Men - Standings». Rio 2016. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  91. «Women's Sabre Team - Standings». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  92. «Men's 105kg - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  93. «Men's Greco-Roman 66 kg - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  94. «Men's Greco-Roman 98 kg - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  95. «Men's +105kg - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  96. «Men's Light Welter (64kg) - Standings». Rio 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  97. «Artistic Gymnastics - Final Results. Men's Team». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  98. «KHACHANOV Karen». olympics.com (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  99. «Մարմնամարզիկ Արթուր Դավթյանը՝ Օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր».
  100. «Wrestling - EVLOEV Musa vs ALEKSANYAN Artur - Final Results». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  101. «Weightlifting - Group A Results». olympics.com (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  102. «Boxing BACHKOV Hovhannes - Tokyo 2020 Olympics». olympics.com (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  103. Հայ է մայրը, «Моя мама-армянка: первая в истории трехкратная чемпионка мира по прыжкам в высоту». Rusarminfo (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  104. «Athletics - Women's High Jump Schedule». olympics.com (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 7-ին. {{cite web}}: Text "Tokyo 2020 Olympics" ignored (օգնություն)
  105. «International Olympic Committee (IOC) Executive Board Decision Regarding Mr Ara Abrahamian Born on 27 July 1975, Athlete, Sweden Wrestling, Men's Greco-Roman, 84kg» (PDF). International Olympic Committee. 2008 թ․ օգոստոսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  106. «ՄՕԿ-ը որակազրկել է Հռիփսիմե Խուրշուդյանին․ նա պետք է վերադարձնի օլիմպիական մեդալը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  107. «Агабабьян недоволен поражением сборной России в финале турнира по баскетболу 3х3 на Олимпиаде». sport-express.ru (ռուսերեն). 2021 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 31-ին.
  108. Nalbandyan, Hamlet (2002 թ․ օգոստոսի 29). «Spreading the Goorjian seed». Los Angeles Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 31-ին.
  109. Gould, Russell (2021 թ․ օգոստոսի 9). «Boomers coach Brian Goorjian reveals what drove Patty Mills to huge role in historic bronze medal win in Tokyo». news.com.au.
  110. «Grigory Mkrtychan». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  111. «Victoria Movsessian». databaseOlympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  112. Հայ է նրա հայրը՝ Արման Բաբասյանը։ Մեդվեդևան կրում է տատիկի օրիորդական ազգանունը։
  113. «Олимпиада-2018. Россия завоевала серебро в командном турнире фигуристов» (ռուսերեն). Sports.ru. 2018 թ․ փետրվարի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 5-ին.
  114. «Олимпиада-2018. Загитова завоевала золото, Медведева – серебро» (ռուսերեն). Sports.ru. 2018 թ․ փետրվարի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 5-ին.
  115. «U.S. figure skaters share how immigrant heritage inspired them». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 11-ին.
  116. Kim, Chang-Ran (2022 թ․ փետրվարի 9). «Figure skating-Chen world record left coach teary-eyed». Reuters (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 11-ին.

Մատենագրություն խմբագրել