Հայկական տաճարների և եկեղեցիների ցանկ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

ԱդրբեջանԽմբագրել

Անվանում Պատկեր Վայր Կառուցման ամսաթիվ Տեղակայություն Նշումներ
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի   Բաքու 1887 40°22′18″ հս․. լ. 49°50′11″ ավ. ե.HGЯO չգործող, օգտագործվում է որպես գրադարան
Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի   Գանձակ 1633 40°40′11″ հս․. լ. 46°21′50″ ավ. ե.HGЯO չգործող, օգտագործվում է որպես երաժշտական ակումբ
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի   Գանձակ 1869 40°39′39″ հս․. լ. 46°21′35″ ավ. ե.HGЯO չգործող, օգտագործվում է որպես թանգարան
Սուրբ Սարգիս եկեղեցի   Գանձակ 18-րդ դար 40°41′00″ հս․. լ. 46°20′25″ ավ. ե.HGЯO չգործող, օգտագործվում է որպես թանգարան

ԱՄՆԽմբագրել

Անվանում Պատկեր Վայր Կառուցման ամսաթիվ Տեղակայություն Նշումներ
Սուրբ Սարգիս եկեղեցի   Դետրոյթ, Միչիգան 1962 42°19′48″ հս․. լ. 83°13′39″ ամ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի Հոլիվուդ, Ֆլորիդա 1998 26°02′35″ հս․. լ. 80°16′39″ ամ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Վարդան եկեղեցի   Նյու Յորք, Նյու Յորք նահանգ 1968 40°44′42″ հս․. լ. 73°58′31″ ամ. ե.HGЯO գործող, ԱՄՆ Արևելյան հայոց թեմի գլխավոր տաճարը

ԱվստրալիաԽմբագրել

  • Հայ կաթողիկե եկեղեցի, Մելբուրն
  • Սուրբ Հարություն եկեղեցի, Սիդնեյ
  • Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի, Սիդնեյ,
  • Հայ Ավետարանական եկեղեցի, Սիդնեյ,
  • Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Մելբուրն
  • Հայ կաթողիկե եկեղեցի, Մելբուրն

ԱվստրիաԽմբագրել

ԱրգենտինաԽմբագրել

ԱֆղանստանԽմբագրել

ԲանգլադեշԽմբագրել

ԲելառուսԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Մինսկ (կառուցվող)

ԲելգիաԽմբագրել

ԲրազիլիաԽմբագրել

ԲուլղարիաԽմբագրել

ԳերմանիաԽմբագրել

  • Սուրբ Հարություն տաճար, Հալլե
  • Սուրբ Սահակ Մեսրոպ եկեղեցի, Քյոլն

ԵգիպտոսԽմբագրել

Եգիպտոսում մինչև 17-րդ դարը գործել է 30-ից ավելի եկեղեցի ու մատուռ։ Ներկայումս Եգիպտոսում գործում է 3 առաքելական, 3 կաթոլիկ ր 1 ավետարանական եկեղեցիներ։

ԳործողԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Աստվածածին կաթողիկե եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Թերեզա կաթողիկե եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի, Ալեքսանդրիա
  • Սուրբ Գևորգ մատուռ, Ալեքսանդրիա
  • Սուրբ Մարիամ կաթողիկե եկեղեցի, Ալեքսանդրիա
  • Հայ Ավետարանական եկեղեցի, Ալեքսանդրիա

ԱվերվածԽմբագրել

  • 5-րդ դարի եկեղեցի, Եգիպտոս
  • Սուրբ Գևորգ եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Մինաս եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Մարտիրոս եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Սարգիս եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Մինաս մատուռ, Կահիրե
  • Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Մինաս եկեղեցի, Կահիրե
  • Սուրբ Կույս Մարիամ մաուռ, Կահիրե
  • Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի, Զուեյլա
  • Սպիտակ վանք, Սոհակ
  • Սուրբ Գևորգ եկեղեցի, Դուրա
  • Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի, Դուրա
  • Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի, Դուրա
  • 7 հայկական եկեղեցիներ, Շինար
  • Եկեղեցի, Ալեքսանդրիա
  • Եկեղեցի, Իֆտիխ
  • Եկեղեցի, Գալուսանիա
  • Եկեղեցի, Ասյութ
  • Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի, Եգիպտոս

ևս մի քանի եկեղեցի։

ԵթովպիաԽմբագրել

ԷստոնիաԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Տալլին

ԹուրքիաԽմբագրել

Հայ Առաքելական եկեղեցիԽմբագրել

Անվանում Պատկեր Պատմական վայր Ներկայիս վայր Կառուցման ամսաթիվ Տեղակայություն Նշումներ
Աբդլմսեհի վանք Զարդարիչ, Խարբերդի գավառ, Դիարբեքիրի նահանգ Զարդարիչ, Էլազըղի մարզ 12-րդ դար 19-րդ դարի վերջից ավերված[1][2][3]
Աբասի վանք Աբաս, Ալաշկերտի գավառակ, Էրզրումի նահանգ մնացորդներ[4]
Աբգարու եկեղեցի Ուռհա, Հայոց Միջագետք Ուռհա, Ուռհայի մարզ 37°08′44″ հս․. լ. 38°47′02″ ավ. ե.HGЯO չգործող, ավերված[5]
Աբեղյանդի եկեղեցի Աբեղյանդ, Կարին, Բարձր Հայք, Մեծ Հայք Էրզրումի մարզ չգործող, տեղադրությունն անորոշ[6]
Աբեռնեսի եկեղեցի Աբեռնես, Կարին, Բարձր Հայք, Մեծ Հայք Աբեռնես, Թորթումի շրջան, Էրզրումի մարզ չգործող, ավերված[6]
Ապահունյաց վանք Ապահունիք, Տուրուբերան, Մեծ Հայք Բիթլիսի մարզ չգործող, տեղադրությունն անորոշ[7]
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի   Բեշիքթաշ, Ստամբուլ 1838 41°02′40″ հս․. լ. 29°00′19″ ավ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի   Քարաքյոյ, Բերա, Ստամբուլ 1360 41°01′33″ հս․. լ. 28°58′43″ ավ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի   Կեսարիա, Կեսարիայի մարզ 1191 38°44′00″ հս․. լ. 35°29′00″ ավ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Գևորգ եկեղեցի Աբդօղլու, Ադանայի մարզ ավերված[2]
Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի   Դիարբեքիր, Դիարբեքիրի մարզ 1515-1518 37°54′39″ հս․. լ. 40°14′20″ ավ. ե.HGЯO չգործող, վերականգնվում է
Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի Աբանա, Փոքր Հայք Աբանա, Սեբաստիայի մարզ անհայտ[1]
Սուրբ Սարգիս եկեղեցի Աբասգյոլ, Սուրմալուի գավառ, Երևանի նահանգ Աբասգյոլ, Թուզլուջա, Իգդիրի մարզ ավերված[4]
Սուրբ Սարգիս եկեղեցի Աբեղաձոր, Դերջանի գավառակ, Էրզրումի նահանգ Աբեղաձոր, Դերջան, Երզնկայի մարզ ավերված[6]

ԻնդոնեզիաԽմբագրել

  • Սուրբ Գևորգ եկեղեցի, Սուրաբայա
  • Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի, Ջակարտա

ԻտալիաԽմբագրել

  • Սուրբ Խաչ կաթողիկե եկեղեցի, Վենետիկ
  • Մխիթարյան միաբանություն, Սբ. Ղազարի կղզի, Վենետիկ
  • Սբ. Բարդուղեմիոսի կաթողիկե եկեղեցի, ք. Գենույա-Ջենովա
  • Սբ. Քառասուն նահատակների եկեղեցի (իտալերեն՝ Santi Quaranta Martiri), գտնվում է Միլանում Via Jommelli 30 հասցեում և պատկանում է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնին։ Միակ Հայ Առաքելական եկեղեցին է Իտալիայում։ Կառուցվել է 1958 թվականին՝ եղբայրներ Օննիկ և Սարգիս Դիարբեկիրյանի կողմից, ովքեր 1920 թվականից ապրել են Միլանում, այնուհետև տեղափոխվել են Արգենտինա[8]։
  • Սբ. Գրիգոր Լուսավորչի կաթողիկե տաճար, ք. Նեապոլ

Տաճարը կառուցվել է ութերորդ դարում, այն բանի պատճառով, որ մեծ թվով քրիստոնեական միաբանություններ փախչում էին Բյուզանդական կայսրությունից տարբեր երկրներ։ Եկեղեցին, նվիրված Սբ. Գրիգոր Լուսավորչի, Մեծ Հայքի առաջին կաթողիկոսին (257-332 թթ.), կառուցվել է Նեապոլում հին-հռոմեական տաճարի՝ Ցերերիի վայրում։ 1025 թ. այն երկու ուրիշ ժամատների հետ միավորվել է և ձևավորել կոմպլեքս։, Տաճարը գործում է մինչ օրս, պահպանելով իր բարձր պատերը և ընդարձակ բակը։

  • Սբ. Վլասի կաթոլիկ եկեղեցի, ք. Հռոմ
  • Սբ. Նիկոլայի կաթոլիկ եկեղեցի, ք. Հռոմ

ԻսպանիաԽմբագրել

  • Սուրբ Գևորգ եկեղեցի, Կալոնժե
  • Սուրբ Հիսուս Նազովրեցի կաթողիկե եկեղեցի, Կադիս

ԻրանԽմբագրել

ԹավրիզԽմբագրել

  • Սուրբ Մարիամ Աստվածածին (Մայր եկեղեցի)
  • Սուրբ Սարգիս եկեղեցի
  • Սուրբ Բարդուղիմեոս
  • Մառալանի մատուռ

ԹեհրանԽմբագրել

  • Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Քարիմ Խան Զանդ պողոտա, 1970 թ.)
  • Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Նադերի թաղ)
  • Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Շափուր պողոտա, 1790 թ.)
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Շունզդահ Մեթրի Դովոմ պողոտա)
  • Սուրբ Վարդան եկեղեցի (Դահ Մեթրի Արամանե պողոտա)
  • Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Զարքեշ թաղ)
  • Սուրբ Մինաս եկեղեցի (Մահթաբ պողոտա)
  • Սուրբ Թադևոս եկեղեցի (Մոլավի բազար)

Սպահան[9]Խմբագրել

ԿանգունԽմբագրել

  • Սուրբ Բեթղեհէմ եկեղեցի (Մեծ Մեյդան թաղ, 1627 թ.)
  • Սուրբ Յակոբ Մծբնա Հայրապետ եկեղեցի (Մեծ Մեյդան թաղ, 1607 թ.)
  • Սուրբ Աստուածածին եկեղեցի (Մեծ Մեյդան թաղ, 1613 թ.)
  • Սուրբ Գէորգ եկեղեցի (Ղարիբենց թաղ, 1611 թ.)
  • Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Մեծ Մեյդան թաղ, 1655 թ.)
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցի (Փոքր Մեյդան թաղ, 1633 թ.)
  • Սուրբ Ստեփաննոս եկեղեցի (Հակոբջան թաղ, 1615 թ.)
  • Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցի (Շարսու թաղ, 1621 թ.)
  • Սուրբ Կատարինեան մենաստան (Շարսու թաղ, 1623 թ.)
  • Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցի (Ղարագել թաղ, 1630 թ.)
  • Սուրբ Ներսէս Մեծ եկեղեցի (Քոչեր թաղ, 1666 թ.)
  • Սուրբ Մինաս եկեղեցի (Դավրեժ թաղ, 1655 թ.)
  • Սուրբ Ամենափրկիչ (Սարգիս) եկեղեցի (Երևան թաղ, 1659 թ.)
  • Դոմինիկեան վանք (Քոչեր թաղ, 1681-1705 թթ.)

ԱվերվածԽմբագրել

  • Սուրբ Սարգիս (Օհանավանք) (Ղարագել թաղ, 1609 թ.)
  • Սուրբ Յակոբ (Բաղաթա) եկեղեցի (Մեղրուն թաղ, 1666 թ.)
  • Սուրբ Յովհաննէս եկեղեցի (Մեղրուն թաղ, 1666 թ.)
  • Սուրբ Թովմայ (զանգով ժամ) (Հակոբջան թաղ, 1695 թ.)
  • Սուրբ Ամենափրկիչ (Սարգիս) եկեղեցի (Երևան թաղ, 1659 թ.)
  • Սուրբ Յակոբ կամ Մուրատենց (1634 թ.)
  • Սուրբ Նազարէթ (Փառանշինի) եկեղեցի (1611 թ.)
  • Կաթոլիկաց եկեղեցի (Երևան թաղ, XVII դ.)

ՄարաղաԽմբագրել

  • Սուրբ Սարգիս (ավերված)

ԻրաքԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Բաղդադ
  • Սուրբ Խաչ եկեղեցի, Էրբիլ

ԼատվիաԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Ռիգա

ԼիտվաԽմբագրել

ՀնդկաստանԽմբագրել

ԳործողԽմբագրել

  • Սուրբ Նազարեթ եկեղեցի, Կալկաթա
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Կալկաթա
  • Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի, Չեննայ
  • Սուրբ Պետրոս եկեղեցի, Մումբայ
  • Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի, չինսուրա
  • Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Սայդաբադ
  • Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի, Տանգրա
  • Հայկական մատուռ, Դելի

ԱվերվածԽմբագրել

  • Եկեղեցի, Ագրա
  • Հայկական մատուռ, Սուրհաթ

ԼեհաստանԽմբագրել

  • Սուրբ Երորդություն կաթողիկե եկեղեցի, ք. Գլիվիցա
  • Սուրբ Վասիլ եկեղեցի, Վարշավա
  • Սուրբ Մաիրամ եկեղեցի, Զամոսց
  • Gloriosissimae Assumptionis Beatae Virginis Mariae (Zamosc)

ԼիբանանԽմբագրել

  • Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսություն, Անթիլիաս
  • Սուրբ Պողոս եկեղեցի, Անջար
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր տաճար, Բեյրութ
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, 1930 թ., Անթիլիաս

ԿանադաԽմբագրել

ԿիպրոսԽմբագրել

ՂազախստանԽմբագրել

ՂրղզստանԽմբագրել

ՄալթաԽմբագրել

ՄյանմաԽմբագրել

  • Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի, Յանգոն

Մեծ ԲրիտանիաԽմբագրել

ՄոլդավիաԽմբագրել

ՄԱԷԽմբագրել

ՆիդերլանդներԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, 2003 թ. ք. Ալմելո (Vriezenveenseweg 174)
  • Սուրբ Հոգու եկեղեցի, 1714 թ., ք. Ամստերդամ (Kromboomsloot 22)
  • Սուրբ Կարապետ եկեղեցի, Մաստրիխտ

ՇվեդիաԽմբագրել

ՇվեյցարիաԽմբագրել

ՌումինիաԽմբագրել

  • Սուրբ Հրեշտակապետաց մայր տաճար, Բուխարեստ
  • Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի, ք. Ռոման
  • Սբ. Հարության եկեղեցի, ք. Սուչավա
  • Սբ. Աստվածածնի եկեղեցի, ք. Յասսի
  • Կաթոլիկ եկեղեցի (մեծ), ք. Գեռլա (Արմենոպոլիս)
  • Կաթոլիկ եկեղեցի (փոքր), ք. Գեռլա (Արմենոպոլիս)
  • Կաթոլիկ եկեղեցի, ք. Բուխարեստ
  • Կաթոլիկ եկեղեցի, Գեորգենիի շրջան
  • Կաթոլիկ եկեղեցի, Ֆռումոասի համայնք
  • Հագիգադար տաճար (Ցանկությունների տաճար), ք. Սուչավա
այնտեղ է գտնվում նաև։ Սբ. Խաչի եկեղեցին
  • Սբ. Աստվածածին եկեղեցի, ք. Ռոման
  • Սբ. Աստվածածին եկեղեցի, ք. Կոնստանցա
  • Սբ. Երրորդությունն եկեղեցի, ք. Բոտաշանի
  • Սբ. Աստվածամայր եկեղեցի, ք. Բոտաշանի

ՌուսաստանԽմբագրել

  • Սբ. Պայծառակերպության մայր տաճար, ք. Մոսկվա
  • Սբ. Հարություն եկեղեցի, ք. Մոսկվա
  • Սբ. Կատարինե եկեղեցի, ք. Սանկտ Պետերբուրգ
  • Սբ. Հարություն եկեղեցի, ք. Սանկտ Պետերբուրգ
  • Սբ. Հարություն եկեղեցի, ք. Մայկոպ
  • Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցի, ք. Աստրախան
  • Սբ. Գևորգ եկեղեցի, ք. Վոլգոգրադ
  • Սբ. Աստվածածին եկեղեցի, ք. Արմավիր
  • Սբ. Սարգիս եկեղեցի, ք. Սոչի
  • Սբ. Սարգիս եկեղեցի, ք. Սոչի
  • Սբ. Խաչ եկեղեցի, ք. Սոչի
  • Սբ. Սարգիս եկեղեցի, ք. Սլավյանսկ
  • Սբ. Լուսավորիչ եկեղեցի, ք. Նովոռոսիյսկ
  • Սբ. Խաչ եկեղեցի, ք. Դոնի Ռոստով
  • Սբ. Կարապետ եկեղեցի, ք. Դոնի Ռոստով
  • Սբ. Լուսավորիչ եկեղեցի, ք. Վլադիկավկազ
  • Սբ. Կարապետ եկեղեցի, ք. Եկատերինբուրգ
  • Սբ. Սարգիս եկեղեցի, ք. Կրասնոյարկ


ՍինգապուրԽմբագրել

ՍլովակիաԽմբագրել

ՍիրիաԽմբագրել

ՍվազիլենդԽմբագրել

ՍուդանԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Խարթում

ՎրաստանԽմբագրել

Անվանում Պատկեր Պատմական վայր Ներկայիս վայր Կառուցման ամսաթիվ Տեղակայություն Նշումներ
Սուրբ Խաչ եկեղեցի Խաշուտ, Ախալցխայի շրջան, Սամցխե-Ջավախքի մարզ 1870 41°35′51″ հս․. լ. 42°53′00″ ավ. ե.HGЯO գործող[7]

ԱբխազիաԽմբագրել

  • Սուրբ Հռիփսիմե մատուռ, Գագրա
  • Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի, Գագրա

Հարավային ՕսիաԽմբագրել

ՈւզբեկստանԽմբագրել

ՈւկրաինաԽմբագրել

ՈւրուգվայԽմբագրել

ԹուրքմենստանԽմբագրել

ՖրանսիաԽմբագրել

  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Առնուվիլ-լե-Գոնես
  • Սբ. Խաչի ժամատուն, Առնուվիլ-լե-Գոնես
  • Սբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի, Այլֆորվիլ
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Բոմոն
  • Սբ. Սահակ եկեղեցի, Վալենս-Սյուռ-Ռոն
  • Սբ. Հակոբ եկեղեցի, Լիոն
  • Սբ. Սահակ և Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցի, Մարսել
  • Սբ. Թադեոս և Բարդուղեմիոս եկեղեցի, Մարսել
  • Սբ. Աստվածամայր եկեղեցի, Նիցցա
  • Սբ. Հովհաննես Մկրտիչ տաճար, Ելիսեյան դաշտեր, Փարիզ
  • Սբ. Աստվածածին եկեղեցի, Փարիզ
  • Սբ. Թադեոս և Բարդուղեմիոս եկեղեցի, Սենտ-Անտուան
  • Սբ. Սահակ և Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցի, Սենտ-Ժեռոմ
  • Սբ. Աստվածածին եկեղեցի, Սենտ-Մարգարետ
  • Սբ. Գևորգի և առյուծի եկեղեցի, Սենտ-Մարգարետ
  • Եկեղեցի, Սենթ-Էթյեն
  • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Շավիլ

Արտաքին հղումներԽմբագրել

ԱղբյուրներԽմբագրել

  1. 1,0 1,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 2 — 992 էջ։
  2. 2,0 2,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 6 — 992 էջ։
  3. Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 7 — 992 էջ։
  4. 4,0 4,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 3 — 992 էջ։
  5. Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 5 — 992 էջ։
  6. 6,0 6,1 6,2 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 8 — 992 էջ։
  7. 7,0 7,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 1 — 992 էջ։
  8. «Սուրբ Քառասուն նահատակների եկեղեցի»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-15-ին։ Վերցված է 2016-03-06 
  9. Հրավարդ Հակոբյան և Ավո Հովհաննիսյան (2007)։ Նոր Ջուղա Խոջայական Ապարանքների Գեղարվեստական Հարդարանքը (XVII - XVIII ԴԴ.)։ Երևան: Հեղինակային հրատարակություն։ էջ 98-99։ ISBN 978-99930-4-690-5 
  10. 10,0 10,1 Հյուսիսային Կիպրոսի վերահսկման տակ է։
  11. «Монастырь Сурб Хач»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 23-ին։ Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 28 
  12. Армянская церковь в Ялте
  13. Армянская церковь в Евпатории
  14. «Армянская церковь в Феодосии»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 22-ին։ Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 28