Մասնակից:Էլենկա/Ավազարկղ

Խուան դե լա Կոզայի քարտեզը, 1500․ Ամերիկաների գոյության առաջին հավաստի ապացույցը Մադրիդի ծովային թանգարան, Մադրիդ, Իսպանիա

Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների կամ հետազոտությունների ժամանակաշրջանը (15–րդ դարի սկզբից 17–րդ դարի վերջը) Եվրոպայի պատմության այն ժամանակահատվածն է, երբ իրականացվեցին ծովային շրջագայություններ, որոնք ազդեցին եվրոպական մշակույթի վրա և սկիզբ դրեցին գլոբալացմանը։ Այդ ընթացքում եվրոպացիները հայտնաբերեցին նախկինում անհայտ շատ տարածքներ, չնայած շատերը արդեն բնակեցված էին։ Հայտնագործությունների ժամանակաշրջանում սկսվեց նաև ոչ եվրոպացի զավթիչների ժամանումը անհայտ մայրցամաքներ։

Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունները սկսվել են պորտուգալացիների հայտնաբերումներով՝ Մադեյրա ատլանտյան արշիպելագ (1419) և Ազորյան կղզիներ (1427), 1434 թ-ից հետո Աֆրիկայի առափնյա շրջաններ, Ինդիա տանող ծովային ուղեգիծ (1498), Կաստիլիայի թագավորություն (Իսպանիա), Քրիստափոր Կոլումբոսի՝ դեպի Ամերիկա անդրատլանտյան ճանապարհորդություններ 1492 թ-ից 1502 թ․ և շուրջերկրյա ճանապարհորդություն 1519-1522թթ․։ Այս հայտնագործություններին հետևեցին բազմաթիվ ծովային շրջագայություններ Ատլանտյան, Հնդկական և Խաղաղ օվկիանոսներով և ցամաքային արշավներ Ամերիկայում, Ասիայում և Ավստրալիայում, որոնք շարունակվեցին մինչև 19-րդ դարի վերջ, իսկ 20-րդ դարում՝ Բևեռային շրջանների հետախուզում։

Սկիզբ են առնում միջազգային առևտուրը և գաղութային կայսրությունը՝ կապ հաստատելով Հին աշխարհի (Եվրոպա, Ասիա և Աֆրիկա) և Նոր աշխարհի (Ամերիկաներ և Ավստրալիա) միջև՝ ստեղծելով Կոլումբոսյան փոխանակումը, բույսերի, կենդանիների, բնակչության, այդ թվում նաև ստրուկների, վարակների և մշակույթների փոխանցումը արևելյան և արևմտյան կիսագնդերի միջև։ Տարածվեց նաև քրիստոնեությունը աշխարհով մեկ․ միսիոներական գործունեության շնորհիվ այն դարձավ աշխարհի ամենատարածված կրոնը։

Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների հիմնական ճանապարհորդությունների քարտեզը

Ատլանտյան օվկիանոս (1419–1507)

Ջենովայի (կարմիր) և Վենետիկի (կանաչ) ծովային առևտրի ուղիները Միջերկրական և Սև ծովերում

8-րդ դարից 15-րդ դարն ընկած ժամանակահատվածում Վենետիկի Հանրապետությունը և հարակից ծովային հանրապետությունները առևտրային ուղիներ ստեղծեցին դեպի Միջին Արևելք։ Մետաքսի և համեմունքների ճանապարհները դարձրեցին միջերկրական այս քաղաք-պետությունները չափազանց հարուստ։ Համեմունքները ամենաթանկ և ամենապահանջված ապրանքներից էին, քանի որ օգտագործվում էին միջնադարյան դեղամիջոցների, կրոնական ծեսերի, շպարի, օծանելիքի, ինչպես նաև սննդային հավելումների և կոնսերվանտների մեջ։ Այս ամենը ներմուծվում էին Աֆրիկայից և Ասիայից։

Մուսուլման առևտրականները՝ հիմնականում Յեմենի և Օմանի արաբ նավաստիների հետնորդները իշխում էին ծովային ճանապարհները Հնդկական օվկիանոսի ողջ տարածքում ՝ հասնելով Հեռավոր Արևելք՝ Ինդիա, հիմնականում Կոժիկոդե, արևմտյան Օրմուս Պարսից ծոցում և Ջիդդա Կարմիր ծովում։ Վենետիկի վաճառականները ապրանքներ էին մատակարարում Եվրոպայում մինչ Օսմանյան Կայսրության ստեղծումը, որին հաջորդում է Կոստանդնուպոլսի անկումը 1453 թ․՝ այսպիսով վերջ դնելով եվրոպացիների ցամաքային-ծովային առևտուրին:

Կրճատելով սևծովյան առևտրական գործունեությունը և լինելով Վենետիկի հետ պատերազմում՝ ջենովացիները անցան Հյուսիսային Աֆրիկայում ցորենի, ձիթապտղի յուղի (գնահատվում է նաև որպես էներգիայի աղբյուր) առևտուրին և արծաթի ու ոսկու որոնմանը։ Եվրոպացիները ոսկու և արծաթի մշտական պակաս ունեին, եվրոպական մի շարք հանքեր սպառվել էին, ձուլակտորի պակասն էլ հանգեցնում է բանկային համակարգի զարգացմանը, որպեսզի կառավարեն առևտրային ռիսկերը։ 1407 թ-ին ստեղծվում է առաջին պետական բանկը Ջենովայում՝ Սան Ջորջոյի բանկը։ Նավարկելով նաև Բրյուգգեի և Անգլիայի նավահանգիստներ՝ ջենովական համայնքներ ստեղծվեցին Պորտուգալիայում։

Պորտուգալական հետազոտություն

Սահարայի առևտրական ուղիները, մոտավորապես 1400 թ․

Պորտուգալիայի թագավոր Դինիշը, առևտրական մեծ հետաքրքրություն ունենալով, 1317 թ․ համաձայնագիր է կնքում ջենովացի առևտրական-նավաստի Էմանուելե Պեսսանյոյի (Emanuele Pessagno) հետ՝ նշանակելով նրան պորտուգալական նավատորմի գլխավոր ադմիրալ՝ նպատակ ունենալով պաշտպանել երկիրը մահմեդական ծովահենների արշավանքներից: 14–րդ դարի երկրորդ կեսին բուբոնիկ ժանտախտի տարածումը բնակչության մեծ կորուստների պատճառ է հանդիսանում․ այլընտրանքը ձկնորսության և առևտրային ծովային տարածքներում բնակեցումն էր։ 1325 - 1357 թթ․ Պորտուգալիայի Աֆոնսո IV-ը խրախուսում էր ծովային առևտուրը և պատվիրում առաջին հետազոտությունները։ Ջենովացիներին արդեն հայտնի Կանարյան կղզիները պաշտոնապես բացահայտված հայտարարվեցին Պորտուգալիայի տիրապետության տակ, բայց 1344 թ․ գրավվեց Կաստիլիայի կողմից։

1415 թ․ պորտուգալացիները գրավում են Սեուտան՝ նպատակ ունենալով կառավարել Աֆրիկայի ափերը։ Երիտասարդ արքայազն Հենրիխ ծովագնացը տեղյակ էրՏրանս-Սահարական առևտրական ուղիների հնարավոր շահույթների մասին․ դարեր շարունակ ստրուկների և ոսկու առևտրական ուղիները, արևմտյան Աֆրիկան կապելով Միջերկրական ծովի հետ, անցնում էին արևմտյան Սահարա անապատով և վերահսկվում Հյուսիսային Աֆրիկայի մավրերի կողմից:

Նա ներդրումներ է կատարել և հովանավորել Մավրիտանիայի ափերին իրականացվող ճանապարհորդությունները՝ հավաքելով մի խումբ առևտրականներ, նավաստիներ, ովքեր հետաքրքրված էին նոր ծովային ուղղություններով:

Շուտով արքայազն Հենրիխ ծովագնացի հրամանով նավարկություններ են իրականացվում դեպի ատլանտյան կղզիներ Մադեյրա (1419) և Ազորյա (1427)։ Արշավախմբի առաջնորդը, որը բնակավայրեր հաստատեց Մադեյրա կղզում, Ժուան Գոնսալվիշ Զարկուն էր:

Այդ ժամանակ եվրոպացիները դեռ չգիտեին՝ ինչ կար Աֆրիկայի ափերին Կապե Նոնից (Կապե Չաունար) այն կողմ, և թե արդյոք հնարավոր էր հետ վերադառնալ անցնելով այն։ Ծովային առասպելները պատմում էին օվկիանոսի հրեշների մասին և որ աշխարհն ավարտվում է այդտեղ, սակայն արքայազն Հենրիխի նավարկությունը հաղթահարում է նման համոզմունքները։ 1421 թ-ից սկսած նավարկություններ են իրականացվում, և 1434 թ․ արքայազն Հենրիխի նավաստիներից Ժիլ Էանեշը հասնում է Կապե Բոխադոր։

Մեծ առավելություն էր Կարավելլայի ներմուծումը 15-րդ դարում․ այն փոքր նավ էր, որն այն ժամանակ քամու ուղղությամբ լողում էր շատ ավելի երկար, քան որևէ այլ նավ Եվրոպայում։ Աստղագիտական նավարկության համար պորտուգալացիներն օգտագործում էին Էֆիմերտեներ, որոնք լայն տարածում գտան 15-րդ դարում։ Սրանք աստղաբաշխական գծապատկերներ էին, որոնք նշում էին աստղերի գտնվելու վայրը որոշակի ժամանակահատվածում։ 1496 թ․ հրեա աստղագետ, աստղագուշակ, մաթեմատիկոս Աբրահամ Զակուտոն հրապարակում է Ալմանախ Պերպետուումը (Almanach Perpetuum), որը ներառում էր աստղերի շարժման վերաբերյալ աղյուսակներից մի քանիսը։

1456 թ․ Դիոգո Գոմեսը հասավ Կաբո Վերդե արշիպելագ։ Հաջորդ տասնամյակում արքայազն Հենրիխի մի շարք նավաստիներ, այդ թվում նաև ջենովացի Անտոնիո դա Նոլին և վենետիկցի Ալվիզե Կադամոստոն, հայտնաբերեցին մնացյալ կղզիները, որոնք բնակեցվեցին 15-րդ դարի ընթացքում։ Գվինեական ծոց հասան 1460 թ․։

Պորտուգալական հետազոտությունը արքայազն Հենրիխից հետո

Կարավելլա նավի կրկնապատկերը, 15-րդ դարի կեսեր

1460 թ․ Պեդրո դե Սինտրան հասնում է Սիերա Լեոնե։ Նույն տարվա նոյեմբերին մահանում է արքայազն Հենրիխը, և 1469 թ․ եկամուտներն ու հետախուզումը տրվում է Լիսաբոնի վաճառականին Ֆերնաո Գոմեսին, ով առևտրի մենաշնորհի դիմաց պետք է 5 տարի շարունակ տարեկան հետազոտեր 100 մղոն (161 կիլոմետր) տարածք։ Իր հովանավորությամբ հետախույզներ Ժոանո դե Սանտարեմը, Պեդրո Էսկոբարը, Լոպո Գոնչալվեսը, Ֆերնաո դո Պոն և Պեդրո դե Սինտրան անցան նույնիսկ սահմանված նպատակից։ Նրանք հասան Հարավային կիսագունդ և Գվինեական ծոցի կղզիներ՝ ներառյալ Ոսկե ափի Սան Տոմե և Պրինսիպին և Էլմինան 1471 թ․։ Ոսկե ափը այժմյան Գանան է, որտեղ բնիկ արաբներն ու բերբերները զբաղվում էին ոսկու առևտրով։

1481 թ․ վերջերս թագադրված Ժուան II-ը (João II) որոշեց կառուցել Սան Ժորժի դե Մինա (São Jorge da Mina) գործարանը: 1482 թ․ Դիոգո Կաոն հետազոտում է Կոնգո գետը և 1486 թ․ շարունակում դեպի Կապե Կրոսս՝ ներկայիս Նամիբիա։

Հաջորդ վճռական առաջընթացը տեղի ունեցավ 1488 թ․, երբ Բարդուղիմեոս Դիաշը շրջանցեց հարավային Աֆրիկան, որը նա անվանեց "Փոթորիկների հրվանդան" (Cabo das Tormentas), խարիսխ գցելով Մոսսել Բայում, ապա շարունակելով դեպի արևելք մինչև Մեծ Ձուկ գետը՝ ապացուցեց, որ Հնդկական օվկիանոսը ավելի հասանելի էր, քան Ատլանտյանը։ Միևնույն ժամանակ Պիերո դե Կովիլյան գաղտնի կերպով ուղարկվեց ցամաքային ճանապարհորդության և հասնելով Եթովպիա՝ ձեռք բերեց կարևոր տեղեկություններ Կարմիր ծովի և Քուենիա ափի վերաբերյալ՝ ենթադրելով, որ շուտով ծովային ճանապարհ է լինելու դեպի Ինդիա։ Շուտով թագավոր Ժուան II-ը հրվանդանն անվանում է Բարեհուսո հրվանդան (Cabo da Boa Esperança), դեպի Ինդիա ծովային ճանապարհի հնարավորության հանդեպ ունեցած մեծ լավատեսության համար՝ ապացուցելով, որ կեղծ է Պտղոմեոսից ի վեր ունեցած այն տեսակետը, որ Հնդկական օվկիանոսը շրջափակված է ցամաքով։

Հիմք ընդունելով Բակալաո Ուրվական կղզու և Դայթոն ժայռի փորագրությունները՝ ոմանք ենթադրել են, որ Ժոաո Վազ Կորտե-Ռեալը 1473 թ․ հայտնաբերել է Նյուֆաունդլենդը, սակայն պատմաբանների կողմից նշված աղբյուրները հավաստի չեն։

Իսպանական հետազոտություն․ Կոլումբոս

Տե՛ս նաև՝ Կոնկիստա

Քրիստափոր Կոլումբոսի 4 ճանապարհորդությունները, 1492–1503 թթ․

Իսպանիան սկսել է նոր առևտրային ուղիների որոնումը միայն 15-րդ դարի ավարտին՝ Կաստիլիայի և Արագոնի թագերի միավորումից հետո։ Արագոնյան թագը կարևոր ծովային ուժ էր Միջերկրածովյան շրջանում և իշխում էր արևելյան Իսպանիայի տարածքներից, հարավ-արևմտյան Ֆրանսիան, խոշոր կղզիներ, ինչպիսիք են Սիցիլիան, Մալտան, Նեապոլի թագավորությունը և Սարդինիան: 1492 թ․ միացյալ կառավարիչները նվաճեցին Գրանադայի ամիրայությունը, որը տուրքի միջոցով Կաստիլիային ապահովում էր աֆրիկյան ապրանքներով, և որոշեց ֆինանսավորել Քրիստափոր Կոլումբոսի արշավախմբին, որպեսզի դեպի արևմուտք ճանապարհորդելով հասնեն "Ինդիաներ" ՝ արևելյան և հարավային Ասիա։ Մինչ այդ Կոլուբոսը երկու անգամ (1485, 1488 թթ․) իր ծրագիրը ներկայացրել էր Պորտուգալիայի թագավոր Ջոն II-ին, բայց մերժում ստացել։

1492 թ․ օգոստոսի 3-ին, Կոլումբոսը ճանապարհ ընկավ Պալոս դե լա Ֆրոնտերայից 3 նավերով՝ մեկ մեծ կարակկա՝ Սանտա Մարիան, կեղծանունը՝ Գալլեգա, և երկու ավելի փոքր կարավելլաներ՝ Պինտան և Սանտա Կլառան, կեղծանունը՝ Նինյա։ Կոլումբոսը նախ նավարկեց Կանարյան կղզիներ, կատարելով 5 շաբաթյա ճանապարհորդություն՝ հատեց Ատլանտյան օվկիանոսի մի հատվածը, որը հայտնի դարձավ Սարգասյան ծով անվանմամբ։

Ցամաքը երևան եկավ 1492 թ․ հոկտեմբերի 12-ին, և Կոլումբոսն այն անվանեց Սան Սալվադոր (այժմյան Բահամյան կղզիներ), որն էլ համարում էր «Արևելյան Ինդիա»։

Կոլումբոսը հետազոտեց նաև Կուբայի հյուսիս-արևելյան շրջանը՝ ափ հասնելով հոկտեմբերի 28-ին, և Էսպանյոլայի՝ Հայիթի կղզու հյուսիսային շրջանը։ Նրան ընդունեց ցեղապետ (Cacique) Գուականագարին, ով նրան թույլ տվեց թողնել այնտեղ իր մարդկանցից մի քինիսին։

Նինյա, Պինտա և Սանտա Մարիա նավերի կրկնօրինակները Պալոս դե լա Ֆրոնտերայում, Իսպանիա

Կոլումբոսը թեղեց 39 մարդկանց և հիմնեց այնտեղ Լա Նավիդադ բնակավայրը՝ այժմյան Հայիթին։ Իսպանիա վերադառնալիս նա իր հետ բերեց 10-25 տեղացիներ։ Նրանցից միայն 7 կամ 8 հնդկացիներ ողջ հասան Իսպանիա։

Վերադարձի ճանապարհին փոթորկի պատճառով նա ստիպված եղավ կանգ առնել Լիսաբոնում 1493 թ․ մարտի 4-ին։ Պորտուգալիայում մեկ շաբաթ անցկացնելուց հետո նա նավարկեց դեպի Իսպանիա և 1493 թ․ մարտի 15-ին հասավ Բարսելոնա, որտեղ նա հայտնեց ամենի մասին Իզաբելլա թագուհուն և Ֆերդինանդ թագավորին։ Իր հայտնագործության լուրը արագ տարածվեց ամբողջ Եվրոպայում։

Կոլումբոսը և իսպանացի այլ հետախույզներ սկզբում հիասթափված էին իրենց հայտնագործություններից. ի տարբերություն Աֆրիկայի կամ Ասիայի, Կարիբյան կղզիներում առևտրի համար քիչ հնարավորութհուններ կային, մինչև որ Իսպանիան ինքը գտավ իր փնտրած հարստությունը:

Տորդեսիլյասի պայմանագիր (1494)

Հիմնական հոդված՝ Տորդեսիլյասի պայմանագիր

Կոլումբոսի վերադարձից հետո Իսպանիայի և Պորտուգալիայի հետագա հակասությունից խուսափելու համար անհրաժեշտ դարձավ համաձայնագիր շուրջերկրյա ազդեցության տիրույթները միմյանց միջև բաժանելու վերաբերյալ։ Կոլումբոսի վերադարձից 2 ամիս անց՝ 1943 թ․ մայիսի 4-ին, Կաթոլիկ Միապետները Ալեքսանդր VI–ից ստացան մի բուլլա «Inter caetera», ըստ որի Ազորյան կղզիներից և Կանաչ հրվանդանից 100 լիգա արևմուտք ընկած միջօրեականից դեպի հարավ–արևմուտք ընկած բոլոր հողերը պետք է պատկանեն Կաստիլիային, ապա նաև Ինդիայի բոլոր կղզիները։ Դրանում նշված չէր Պորտուգալիան, որը չէր կարող հայտարարել նոր հայտնաբերված տարածքները։ Դա դուր չեկավ պորտուգալացի արքա Ժուան II-ին, ով սկսեց բանակցություններ վարել Ֆերդինանդ II Արագոնացի թագավորի հետ և նրա կնոջ՝ թագուհի Իզաբելլա I Կաստիլիացու հետ, որպեսզի այդ գիծը ավելի արևմուտք տեղափոխվի և կարողանա հայտարարել դրանից դեպի արևելք նոր հայտնաբերված տարածքները։

1494 թ․ Տորդեսիլյասի պայմանագրի միջօրեական (մանուշակագույն) և Մոլուքյան կղզիներ (կանաչ), Սարագոսսայի պայմանագիր, 1529 թ․

1494 թվականի հունիսի 7-ին Տորդեսիլյաս քաղաքում (Կաստիլիա) կնքվում է պայմանագիր, որով աշխարհը բաժանվում է երկու տերությունների միջև: Պորտուգալացիներին բաժին է հասնում Եվրոպայից դուրս Կանաչ հրվանդանի կղզիներից 370 լիգա դեպի արևելք ընկած բոլոր տարածքները (այժմյան կոորդինատներով ամ. ե. 49°32’56" միջօրեականն է, կամ «պապական միջօրեականը) և Կոլումբոսի առաջին ճանապարհորդությունից հայտնաբերած կղզիները։ Այդ գծից արևելք ընկած ծովերն ու ցամաքը բաժին էր հասնում Պորտուգալիայի թագավորությանը, իսկ արևմուտքինը՝ Կաստիլիայի և Արագոնի թագավորությանը (Միացյալ Իսպանիային)։

Նոր աշխարհ․ Ամերիկաներ

Հատված 1507 թ․ Վալդզեմյուլլերի քարտեզից, որտեղ առաջին անգամ նշված է "Ամերիկա" անվանումը

1492 թվականին Կոլումբուսի առաջին ճանապարհորդությունը խթան հանդիսացավ հետագա ծովային հետախուզման համար, և 1497 թվականից մի շարք հետախույզներ ուղևորվեցին դեպի արևմուտք:

Հյուսիսային Ամերիկա

Այդ տարի իտալացի Ջոն Քեբոտը նամակներ է ստանում Անգլիայի արքա Հենրի VII–ից։ Նավարկելով Բրիստոլից՝ Քեբոտը հատում է Ատլանտյան օվկիանոսը հյուսիսային լայնությամբ՝ հույս ունենալով, որ դեպի "Արևմտյան Ինդիա" ճանապարհը ավելի կարճ կլինի, այսպիսով հասնում է Հյուսիսային Ամերիկայի ափեր։

1499 թ․ Ժաո Ֆերնանդես Լաբրադորը՝ հովանավորվելով Պորտուգալիայի թագավորի կողմից, Պիերո դե Բարսելոսի հետ միասին առաջին անգամ հասավ Լաբրադորի թերակղզի, որն անվանվել է ի պատիվ իրեն։ Գրեթե նույն ժամանակ, 1499–1502 թթ․ Գասպար և Միգել Կորտե Ռեալ եղբայրները հետազոտեցին ու անվանեցին ափերը Գրենլանդիա և գտան նաև Նյուֆաունդլենդը։ Երկու հատեզոտություններն էլ նշված են 1502 թ․ Կանտինո պլանիսֆերի վրա։

Իրական Ինդիան և Բրազիլիան

1497 թ․ Պորտուգալիայի նորանշանակ թագավոր Մանուել I-ը հետախուզական նավեր ուղարկեց դեպի արևելք՝ իրականացնելով իր նախորդի` դեպի Ինդիա ճանապարհ գտնելու նախագիծը: 1499 թ․ հուլիսին լուրեր տարածվեց, որ պորտուգալացիները հասել են "իրական Ինդիան", երբ նավատորմի նշանավոր վերադարձից մեկ օր անց Պորտուգալիայի թագավորը նամակ ուղարկեց Իսպանիայի կաթոլիկ միապետներին։

1498 թ․ Կոլումբոսի երրորդ արշավախումբը Կաստիլիայի առաջին հաջող գաղութացման սկիզբն էր Արևմտյան Ինդիայում՝ Էսպանյոլա կղզում։ Չնայած կասկածներին՝ Կոլումբոսը չէր ցանկանում ընդունել, որ չի հասել Ինդիա։ Ճանապարհորդության ընթացքում Հարավային Ամերիկայի հյուսիսային ափին (ներկայիս Վենեսուելա) նա հայտնաբերեց Օրինոկոյի գետաբերանը։ Նա կարծում էր, որ գետից եկող հսկայական ծավալի քաղցր ջուրը կարող է միայն մայրցամաքային հողի զանգվածից ծագել, և վստահ էր, որ դա Ասիա մայրցամաքն է։

Սևիլյայի և արևմտյան Ինդիայի միջև նավարկությունների ավելացման հետ զուգընթաց, ավելացավ նաև Կարիբյան կղզիների, Կենտրոնական Ամերիկայի և Հարավային Ամերիկայի հյուսիսային ափերի մասին գիտելիքը։ Իսպանական նավատորմից մեկ ուրիշ նավ՝ Ալոնսո դե Օխեդայի և Ամերիգո Վեսպուչիի նավը, 1499-1500 թթ․ հասավ այժմյան Գայանայի ափը, երբ երկու նավաստիները թվում էր, թե բաժանվել են հակառակ ուղղությունների։ Վեսպուչին նավարկել էր դեպի հարավ՝ 1499թ․ հուլիսին հայտնաբերելով Ամազոնի գետաբերանը և հասնելով մերօրյա Բրազիլիայի հյուսիս-արևելյան շրջանը։

1500 թ․ սկզբին Պինսոն Վիսենտե Յանյեսը փոթորկի պատճառով դուրս էր եկել ընթացքից և 1500 թ․ հունվարի 26-ին հասել այժմյան Բրազիլիայի հյուսիս-արևելյան ափ՝ շարժվելով դեպի հարավ այնքան, ինչքան այժմյան Պերնամբուկու պետությունն է։ Նրա նավատորմն առաջինն էր, որ ամբողջովին մտավ Ամազոն գետի գետաբերանը, որը նա անվանեց Río Santa María de la Mar Dulce (Քաղցրահամ ծովի Սուրբ Մարիամի գետը): Այնուամենայնիվ, Տորդեսիլյասի պայմանագրով Կաստիլիացիներին պատկանելու համար ցամաքը չափազանց հեռու էր, բայց հայտագործությունը հետաքրքրեց կաստիլիացիներին (իսպանացիներին), և 1508 թ․ Պինսոնը կատարեց երկրորդ նավարկությունը, ում հաջորդեց Խուան Դիազ դե Սոլիսը 1515-1516 թթ․։

1500 թ․ ապրիլին Պեդրու Ալվարեշ Կաբրալի գլխավորությամբ Պորտուգալիա - Ինդիա երկրորդ նավատորմը փորձառու կապիտանների անձնակազմով, որոնց շարքին էին պատկանում Բարդուղիմեոս Դիաշը և Նիկոլաու Կոելյուն, հասավ Բրազիլիայի ափ՝ Ատլանտյան օվկիանոսով դեպի արևմուտք ծովային մեծ շրջապտույտ կատարելով (volta do mar), որպեսզի խուսափեն Գվինեական ծոցում քամու պակասից անշարժ մնալուց։ 1500 թ․ ապրիլի 21-ին տեսան մի սար, որն անվանեցին Մոնտե Պասկոալ, իսկ ապրիլի 22-ին Կաբրալը իջավ ափ։ Ապրիլի 25-ին ամբողջ նավատորմը հասավ նավահանգիստ, որն էլ անվանեցին Պորտու Սեգուրու։ Կաբրալը հասկանում էր, որ նորահայտ տարածքը Տորդեսիլյասի գծից ավելի արևելք է ընկած, այդ պատճառով էլ պատվիրակ է ուղարկում Պորտուգալիա Պերու Վաշ դե Կամինյային՝ նշելով իր հայտնագործությունները։ Կարծելով, որ այդ տարածքը մի կղզի է, նա այն անվանեց Վերա Կրուզ կղզին (Ilha de Vera Cruz): Արևելյան ափից նավատորմը այնուհետև շրջվեց դեպի արևելք, որպեսզի վերսկսի ճանապարհորդությունը դեպի Աֆրիկայի և Ինդիայի հարավային սահման։ Կաբրալն առաջինն էր, ով ոտք դրեց 4 աշխարհամասերում, գլխավորելով առաջին նավատորմը, որը կապեց և միավորեց Եվրոպան, Աֆրիկան, Նոր Աշխարհը և Ասիան։

Պորտուգալիայի թագավոր Մանուել I-ի հրավերով Ամերիգո Վեսպուչին՝ ծագումով Ֆլորենցիայից, ով 1491 թ-ից աշխատում էր Սևիլյայում Մեդիչիների բանկում, մտնում է արշավախմբերի կազմ և իսպանական ծառայությամբ երկու անգամ ճանապարհորդում դեպի Գվինեա Խուան դե լա Կոսայի հետ՝ լինելով դիտորդ դեպի Հարավային Ամերիկայի արևելյան ափ հետախուզական ճանապարհորդություններում։

Արշավախմբերը լայնորեն ճանաչում ստացան Եվրոպայում, երբ 1502 և 1504 թթ․ տպագրվեցին երկու հաշվետվություններ, որոնցում ենթադրվում էր, որ նոր հայտնաբերված տարածքները ոչ թե Ինդիաներն էին, այլ "Նոր աշխարհը"․ Mundus novus-ը Վեսպուչիիի՝ Լորենցո դի Պիերֆրանչեսկո դե Մեդիչիին ուղղված նամակների հիման վրա գրված ժամանակակից փաստաթղթի լատիներեն անվանումն է։ Շուտով հայտնի է դառնում, որ Կոմումբոսը ոչ թե հասել էր Ասիա, այլ հայտնաբերել էր նոր մայրցամաք՝ Ամերիկան։ "Ամերիկա" անվանումը ստացել է 1507 թ․ քարտեզագիրներ Մարտին Վալդզեմյուլլերի և Մատիաս Ռինգմանի կողմից, ամենայն հավանականությամբ ի պատիվ Ամերիգո Վեսպուչիի։

1503 թ․ Բինոթ Պաուլմիեր դե Գոննեվիլլեն գլխավորել է դեպի Բրազիլիա նավարկող ֆրանսիական առաջին արշավախմբերից Նորմանդը և Բրետոնը։ Նա մտադիր էր նավարկել Արևելյան Ինդիա, բայց Հուսո հրվանդանի մոտակայքում փոթորկի պատճառով իր նավը փոխում է ուղղությունը դեպի արևմուտք և 1504 թ․ հունվարի 5-ին հասնում այժմյան Սանտա Կատարինա նահանգ (հարավային Բրազիլիա)։

1511-1512 թթ․ պորտուգալացի նավապետ Ժոզո դե Լիսբոնը և Էստեվաո դե Ֆրոիսը հասավ Լա Պլատա գետի գետաբերանը այժմյան Ուրուգվայում և Արգենտինայում և շարունակեց դեպի հարավ, որ հասավ մերօրյա Սան Մատիաս ծովածոցը 42-րդ հարավային զուգահեռականում։ Արշավախումբը հասավ հյուսիսից հարավ ձգվող մի հրվանդանի, որն անվանվեց "Սանտա Մարիա" հրվանդան։ 40-րդ հարավային զուգահեռականից հետո նրանք գտան մի "հրվանդան" կամ "դեպի ծով տարածվող մի տարածք" և մի "ծովածոց" (հունիսին և հուլիսին): "Հրվանդանի" շուրջ 300 կիլոմետր (186 մղոն) նավարկելուց հետո, նրանք տեսան մայրցամաքի մյուս կողմը և ուղղվեցին դեպի հյուսիս-արևմուտք, սակայն փոթորիկը թույլ չտվեց նրանց առաջ շարժվել։ Հյուսիսային քամուց հետ քշվելով նրանք դադարեցրին ընթացքը։

Ֆլամանդացի Քրիստոֆեր դե Հարոն, ով 1516 թ-ից ծառայելու էր իսպանական թագավորությանը, կարծում էր, որ նավարկողները հայտնաբերել էին դեպի արևմուտք և Ասիա տանող հարավային նեղուց։

Դիեգո Գուտիերեզի (Diego Gutiérrez) Americae Sive Quartae Orbis Partis Nova Et Exactissima Descriptio-ն․ մինչև 17-րդ դար Ամերիկաների ամենամեծ քարտեզը և առաջինը, որտեղ նշվում է "Կալիֆորնիա" անվանումը; Բրիտանական գրադարան, Լոնդոն

1519 թ․ Իսպանական թագավորությունը արշավախումբ է ուղարկում դեպի Ասիա պորտուգալացի փորձառու նավարկող Ֆեռնան Մագելանի գլխավորությամբ։ Նավատորմը Հարավային Ամերիկայի ափերին գետեր և ծովախորշեր հետազոտելով Մագելանի նեղուցով ճանապարհ գտավ դեպի Խաղաղ օվկիանոս։

1524-1525 թթ․ պորտուգալացի կոնկիստադոր Ալեժու Գարսիան (ամենայն հավանականությամբ 1516 թ․ Սոլիսի արշավախմբի վետերան) ղեկավարել է մի քանի մասնավոր արշավախմբեր՝ հավաքագրելով շուրջ 2000 գուարանի հնդկացիների։ Նրանք հետազոտել են այժմյան հարավային Բրազիլիան, Պարագվայը և Բոլիվիան։ Նրանք նաև առաջին եվրոպացիներն էին, ովքեր հատեցին Չակոն և հասան Ինկերի կայսրություն Անդերի բլուրների վրա՝ Սուկրեի մոտակայքում։

Հնդկական օվկիանոս (1497–1513)

Գամայի դեպի Ինդիա երթուղին

Վասկո դա Գամայի 1497-1499 թթ․ Ինդիա կատարած ճանապարհորդությունը (սև)։ Նախկինում կատարած Պիերո դե Կովիլյայի (նարնջագույն) և Աֆոնսո դե Պաիվայի (կապույտ) ճանապարհորդությունները և նրանց ընդհանուր երթուղին (կանաչ)

1485 և 1488 թթ․ Պորտուգլիան պաշտոնապես մերժում է Քրիստափոր Կոլումբոսի՝ դեպի արևմուտք նավարկելով Ինդիա հասնելու գաղափարը։ Պորտուգալիայի թագավոր Ջոն II-ի փորձագետները մերժեցին այն, քանի որ նրանք կարծում էին, որ Կոլումբուսի գնահատմամբ ճանապարհորդության 2.400 մղոն (3,860 կմ) հեռավորությունը ճշմարիտ չէր․ նրանք կարծում էին, որ արևելք նավարկելը կպահանջի շատ ավելի կարճ ճանապարհ: Բարտոլոմեու Դիասի՝ Հուսո հրվանդանից, և Պիերո դե Կովիլյայի՝ Եթովպիա ճանապարհորդությունները ապացույց են, որ Հնդկական օվկիանոսի հարստությունն ավելի հասանելի էր, քան Ատլանտյան օվկիանոսինը։ Պատրաստվեց վաղաժամկետ արշավախումբ:

Պորտուգալիայի նորանշանակ թագավոր Մանուել I- ի կառավարման ժամանակ, 1497 թ․ հուլիսին 4 նավից և մոտավորապես 170 մարդկանցից կազմված մի փոքր նավատորմ շարժվեց դեպի Լիսաբոն՝ Վասկո դա Գամայի գլխավորությամբ։ Մինչև դեկտեմբեր նավատորմը հատեց Մեծ Ձուկ գետը, որտեղից Դիասը ետ է շրջվում և նավարկում անհայտ ուղղությամբ։ 1498 թ․ մայիսի 20-ին նրանք հասան Կոժիկոդե։ Վասկո դա Գամայի՝ առևտրի բարենպաստ պայմաններ ձեռք բերելու ջանքերը չարդարացան այնտեղ վաճառվող արժեքավոր ապրանքների համեմատ իրենց ապրանքների ցածր արժեքի պատճառով։ Ճանապարհ ընկնելուց 2 տարի և 2 օր անց Գաման և 55 մարդկանց վերապրած անձնակազմը փառքով վերադարձավ Պորտուգալիա՝ որպես Եվրոպայից ուղիղ Ինդիա նավարկած ասաջին նավատորմ։

Պորտուգալիայի հնդկական Արմադայի ճանապարհորդությունը Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսներում ծովային մեծ շրջապտույտով (Volta do mar) և 1488 թ․ Բարդուղիմեոս Դիաշի հայտնաբերած հարավատլանտյան արևմտյան օդային հոսանքները, որոնք ուսումնասիրվել են Վասկո դա Գամայի և Պեդրու Ալվարեշ Կաբրալի արշավախմբերի կողմից

1500 թ․ Ինդիա ուղևորվեց Մեկ այլ, ավելի մեծ նավատորմ՝ 13 նավերից և 1500 մարդուց բաղկացած։ Պեդրու Ալվարեշ Կաբրալի գլխավորությամբ նրանք առաջին անգամ ոտք դրեցին Բրազիլիա։ Ավելի ուշ Հնդկական օվկիանոսում Կաբրալի նավերից մեկը հասավ Մադագասկար (1501 թ․), որը 1507 թ․ մասամբ հայտնաբերվել էր Տրիստան դա Կունյայի կողմից։ Մավրիկիոսը հայտնաբերվեց 1507 թ․, Սոկոտրան՝ 1506 թ․։ Նույն տարում Լաուրենսու դի Ալմեիդան հասավ Շրի Լանկա՝ «Տապրոբան» անունով արևելյան կղզին, ինչպես հիշատակված է Ալեքսանդր Մակեդոնացու և մ․թ․ա․ 4-րդ դարի հույն շխարհագրագետ Մեգասֆենի հաշվետվություններում։

"Մոլուքյան կղզիները" և Չինաստանը

Flor de la Mar (Ծովի ծաղիկ) կարակկայի կրկնօրինակը Մալայզիայի Մալակկա նահանգի ծովային թանգարանում

1511 թ․ պորտուգալացի Աֆոնսո դե Ալբուկերկեն գրավեց Մալակկան, ապա դարձավ ասիական առևտրի կենտրոնը։ Ալբուկերկեն արևելյան Մալակկա ուղարկեց մի շարք դիվանագիտական ներկայացուցչություններ․ Դուարտե Ֆերնանդեսը որպես առաջին պատվիրակ ուղարկվեց Սիամի թագավորություն (այժմյան Թաիլանդ):

Մոլուքյան կղզիների՝ հիմնականում Բանդա արշիպելագի, ապա նաև մշկընկույզի և մեխակի միակ համաշխարհային աղբյուրի գաղտնի վայրը իմանալը Հնդկական ծովում ճանապարհորդությունների հիմնական նպատակն էր․ Անտոնիո դե Աբրեուի գլխավորությամբ արշավախումբ է ուղարկվում դեպի Բանդա (Ճավա և Լեսսեր Սունդա կղզիներով)` հասնելով 1512 թ․ և լինելով այնտեղ առաջին եվրոպացիները։ Ուղեգծի ընթացքում նրանք նաև առաջինը հասան Բուրու, Ամբոն և Սերամ։ Բանդայից Աբրեուն վերադառնում է Մոլուքյան կղզիներ, մինչդեռ իր փոխկապիտան Ֆրանցիսկո Սերրանը մեկ անգամ ևս հասնում է Ամբոն, ցամաք իջնում Տերնատում և ստանում Պորտուգալիայի ամրոց-գործարան կառուցելու արտոնագիր, որով հիմնվում է Մալայան արշիպելագում պորտուգալացիների ներկայությունը։1513 թ․ Պորտուգալիայի պատվիրակներից Ժորժե Ալվարեսը հասնում է Չինաստան։ Չնայած նա առաջինն էր, որ ոտք դրեց Լինտին կղզի, Ռաֆաել Պերեստրելլոն՝ Քրիստափոր Կոլումբոսի զարմիկը, առաջին եվրոպական հետախույզն էր, ով մուտք գործեց Չինաստանի հարավային ափին և 1516 թ․ կատարեց Գուանչժոուի առևտուրը։

Ֆերնաո Պիրես դե Անդրադեն 1517 թ․ գնում է Գուանչժոու և Չինաստանի հետ առևտուր սկսում։ 1521 թ․ չինացիները պարտության են մատնում պորտուգալացիներին Տունմենի ճակատամարտում, իսկ 1522թ․՝ Շանկաուանի ճակատամարտում, որի ընթացքում չինացիները գրավեցին պորտուգալական հեղուկացիրով պտտվող հրացանները և վերափոխել այն՝ անվանելով «Ֆոլանջի» 佛郎機 (Frankish) հրացաններ․ չինացիները պորտուգալացիներին անվանում էին «Ֆոլանջի»։ Մի քանի տասնամյակ անց պորտուգալացիների և չինացիների միջև ռազմական գործողությունները դադարեցին, և 1577 թ․ չինացիները թույլ տվեցին նրանց զբաղեցնել Մակաոն։

Առեւտրային մենաշնորհի ամրապնդման համար Աֆոնսո դե Ալբուկերկեն 1507 թ․ գրավեց Մասկատը, իսկ 1515 թ․՝ Հորմուզի նեղուցը Պարսից ծոցում։ Նա նաև դիվանագիտական հարաբերությունների մեջ մտավ Պարսկաստանի հետ։ 1513 թ․ Ադենի գրավման ժամանակ Ալբուկերկեյի գլխավորությամբ մի արշավախումբ նավարկեց Կարմիր ծովը Բաբ էլ-Մանդեբի նեղուցով և ապաստան գտել Կամարան կղզում։ 1521 թ․ Անտոնիո Կորրեիան նվաճեց Բահրեյնը։ Կարմիր ծովում պորտուգաացիների կողմից այցելվող ամենահյուսիսային կետը Մասսաուան էր մինչև 1541 թ․, երբ Էշտեվան դա Գաման մուտք գործեց Սուեզ։

Խաղաղ օվկիանոս (1513–1529)

Վասկո Նունյես դե Բալբոայի ճանապարհորդությունը դեպի "Հարավային ծով", 1513

Խաղաղ օվկիանոսի հայտագործումը

1513 թ․ Ականդիից մոտավորապես 40 մղոն (64 կիլոմետր) հարավ՝ այժմյան Կոլումբիայում, Վասկո Նունյես դե Բալբոան տեղեկություն է ստանում ոսկով հարուստ մեկ այլ ծովի մասին, որը նրան շատ է հետաքրքրում։ Քիչ քանակությամբ ռեսուրսներով և կասիկներից ստացած տեղեկություններով նա 190 իսպանացիների, մի քանի բնիկ ուղեկցորդների և շների խմբով շրջագայեց Պանամայի Իստմուսով։

Օգտագործելով բրիգանտինա և տեղի 10 կանոե՝ նրանք նավարկեցին ափերի երկայնքով։ Սեպտեմբերի 6-ին արշավախումբըժին միացավ ևս 1000 մարդ, կռվեցին մի քանի ճակատամարտներում, մտան խիտ ջունգլի և բարձրացան Chucunaque գետի երկայնքով ձգվող լեռնաշղթան, որտեղից կարող էր երևալ այդ "ուրիշ ծովը"։

Բալբոան շարունակեց առաջանալ և սեպտեմբերի 25-ին հորիզոնում երևաց չբացահայտված ծովը․ նա դարձավ առաջին եվրոպացին, ով հասել և տեսել է Խաղախ օվկիանոսը Նոր աշխարհից։ Արշավախումբը ափ իջավ կարճ հետախուզական ուղևորություն կատարելու՝ այսպիսով դառնալով առաջին եվրոպացիները, ովքեր նավարկեցին Խաղաղ օվկիանոսում Նոր աշխարհի ափերից դուրս։ 110 կիլոմետր (68 մղոն) նավարկելուց հետո կանգ առան մի ծովածոցում, որը Բալբոան անվանեց Սան Միգել։ Նա անվանեց նոր ծովը Հարավային ծով (Mar del Sur ), քանի որ նրանք նավարկել էին դեպի հարավ։ Բալբոայի համար արշավի հիմնական նպատակը ոսկով հարուստ թագավորություններ գտնելն էր։ Այս նպատակով նա անցավ կասիկների հողերով և կղզիներով՝ անվանելով ամենամեծ կղզին Հարուստ կղզի (Isla Rica), որը ներկայիս Ռեյ կղզին է։ Նա անվանեց ամբողջ կղզախումբը Մարգարտյա կղզիներ (Pearl Islands):

Հետագա զարգացումները դեպի արևելք

1515-1516 թթ․ Խուան Դիազ դե Սոլիս նավարկեց Հարավային Ամերիկայի արևելյան ափով մինչև հասավ Լա Պլատա, որի անվանումը Սոլոսը տվել է մահանալուց քիչ առաջ ՝ փորձելով գտնել ճանապարհ դեպի «Հարավային ծով»։

Առաջին շրջագիծ

1516 թ․ պորտուգալացի որոշ նավագնացներ, հակասություններ ունենալով Պորտուգալիայի թագավոր Մանուել I-ի հետ, հավաքվեցին Սևիլյայում՝ նորանշանակ թագավոր Կառլոս I-ին ծառայելու։ Նրանց շարքին էին պատկանում հետախույզ Դիոգոն և Դուարտե Բարբոզան, Էշտևան Գոմեշը, Ժուան Սերրանը և Ֆեռնան Մագելանը, քարտեզագիրներ Ջորջ Ռեյնելը, Դիոգո Ռիբեիրոն, տիեզերագետներ Ֆրանցիսկո և Ռույ Ֆալեիրոն և առևտրական Քրիստոֆեր դե Հարոն։ Ֆերդինանդ Մագելանը, ով մինչև 1513 թ․ ճանապարհորդել էր Ինդիա, Մալուկու կղզիներ հասնելուն պես կապ է հաստատում այնտեղ ապրող Ֆրանցիսկո Սերրաոյի հետ և զարգացրեց այն վարկածը, որ կղզիները Տորդեսիլյասի իսպանական տարածքում էին։

Մագելանի և Էլկանոյի շուրջերկրյա նավարկությունը (1519–1522)

Տեղյակ լինելով իսպանացիների՝ արևմուտք նավարկելով դեպի Ինդիա ուղի գտնելու մասին, Մագելանը Կառլոս I-ին ներկայացրեց իր ծրագիրը։ Թագավորը և Քրիստոֆեր դե Հարոն ֆինանսավորեցին Մագելանի արշավը։ Նավատորմ կազմվեց, միացան իսպանացի նավաստիներ, այդ թվում Խուան Սեբաստիան Էլկանոն։ 1519 թ․ օգոստոսի 10-ին, նրանք ճանապարհ ընկան Սևիլիայից 5 նավից բաղկացած նավատորմով՝ Տրինիդադ նավը Մագելանի հրամանատարությամբ, Սան Անտոնիո կարավելը, Կոնսեպցիոն, Սանտիագո և Վիկտորիա կարավելլաները, տարբեր ազգերից 237 մարդկանցից բաղկացած անձնակազմով, որոնց նպատակը արևմուտք նավարկելով Մոլուքյան կղզիներ հասնելն էր։

Վիկտերիան՝ շուրջերկրյա ճանապարհորդությունն ավարտած միակ նավը; Օրտելիուսի Խաղաղ օվկիանոսի քարտեզ (Maris Pacifici), 1589

Նավատորմը նավարկեց ավելի ու ավելի հարավ՝ խուսափելով Բրազիլիայում Պորտուգալիային պատկանող տարածքներից, և առաջինը հասավ Ամերիկայի ծայրամասում գտնվող Հրո երկիր: Հոկտեմբերի 21-ին սկսելով Վիրգենես հրվանդանից՝ նրանք սկսեցին դժվարին ճանապարհորդություն 373 մղոն 600 կիլոմետր երկարությամբ մի նեղուցից, որը Մագելանն անվանեց Estrecho de Todos los Santos՝ այժմյան Մագելանի նեղուցը։ Նոյեմբերի 28-ին 3 նավեր մտան Խաղաղ օվկիանոս․ այն անվանեցին Խաղաղ օվկիանոս իր ակնհայտ հանգստության պատճառով։

Արշավախումբը կարողացավ հատել Խաղաղ օվկիանոսը։ Մագելանը մահացավ Ֆիլիպիններում Մակտանի ճակատամարտում՝ Խուան Սեբաստիան Էլկանոյին թողնելով ճանապարհորդությունը շարունակելու առաջադրանքը՝ 1521թ․ հասնելով Մոլուքյան կղզիներ: 1522 թ․ սեպտեմբերի 6-ին Վիկտորիա նավը վերադարձավ Իսպանիա՝ այսպիսով կատարելով առաջին շուրջերկրյա շրջագայությունը։ 5 նավերի անձնակազմից միայն Էլկանոյի գլխավորած մեկ նավ 18 մարդկանցով կարողացավ ավարտել շրջանառությունը և վերադառնալ Իսպանիա։ 17 հոգի Իսպանիա վերադարձավ ավելի ուշ․ 12-ը 1525-1527 թթ․ Կաբո Վերդեում պորտուգալացիների տիրապետության տակ էին, իսկ 5-ը Տրինիդադի վերապրածներն էին։ Անտոնիո Պիգաֆետտան՝ վենետիկցի գիտնական և հետախույզ, ով դարձել էր Նագելանի օգնականը, ճանապարհորդության ընթացքում գրառումներ էր արել, որն էլ դարձել է ճանապարհորդության մասին մեր ունեցած տեղեկությունների հիմնական աղբյուրը։

Շուրջերկրյա այս շրջագայությունը Իսպանիային տվել է արժեքավոր գիտելիքներ աշխարհի և օվկիանոսների վերաբերյալ, որոնք հետագայում օգտակար են եղել Ֆիլիպինների հետախուզման և բնակեցման համար։ Չնայած սա Պորտուգալիայի՝ Աֆրիկայի շուրջ ուղեգծի իրատեսական այլընտրանք չէր․ Մագելանի նեղուցը չափազանց հեռու էր, իսկ Խաղաղ օվկիանոսը՝ չափազանց ընդարձակ Իսպանիայից մեկ ճանապարհորդության համար։ Իսպանացի հաջողակ հետախույզները այս ըեղեկությունները օգտագործեցին Խաղաղ օվկիանոսն ուսումնասիրելու և Ակապուլկոյի, Նոր Իսպանիայի փոխարքայության (այժմյան Մեքսիկա) և Ֆիլիպիններում Մանիլայի միջև։

Դեպի արևմուտք և արևելք հետազոտությունների հանդիպումը

Մոլուքյան կղզիներում Տերնատեից Տիդորե կղզիներ բացվող տեսարանը, որտեղ, ի վերջո, պորտուգալական դեպի արևելք և իսպանական դեպի արևմուտք ընթացող արշավախմբերը հանդիպեցին և բախվեցին 1522-1529 թթ․

Սաավեդրայի՝ Մոլուքյան կղզիներից Նոր Իսպանիա (Մեքսիկա) վերադարձի ուղի գտնելու ձախողված փորձերը 1529 թ․

Մագելանի արշավից հետո, պորտուգալացիները շտապեցին գրավել ողջ մնացած անձնակազմը և Տերնատեում ամրոց կառուցել։ 1525 թ․ Իսպանիայի Կառլոս I թագավորը մեկ ուրիշ արշավախումբ է ուղարկում դեպի արևմուտք՝ Մոլուքյան կղզիները գաղութացնելու, պնդելով, որ նրանք Տորդեսիլյասի իրեն պատկանող տարածքում են։ նավատորմը գլխավորում էր Գարսիա Ջոֆրե դե Լոաիսան և բաղկացած էր 7 նավերից և 450 մարդկանցից, ներառյալ ամենանշանավոր նավաստիներ Խուան Սեբաստիան Էլկանոն և Լոաիսան և երիտասարդ Անդրես Ուրդանետան։

Մագելանի նեղուցի մոտակայքում փոթորկի պատճառով նավերից մեկը փողում է ուղղությունը դեպի հարավ՝ հասնելով 56° միջօրեական, որտեղ նրանց թվաց, թե հասել են "երկրի վերջին"․ այսպիսով առաջին անգամ հատեցին Հոռն հրվանդանը։ Արշավախումբը մեծ դժվարությամբ հասավ կղզիներին, կանգ առնելով Տիդոռեում։ Տերնատեի մոտ պորտուգալացիների հետ ընդհարումն անխուսափելի էր՝ սկսելով գրեթե մեկ տասնամյակ տևող փոխհրաձգություններ։

Քանի որ Տորդեսիլյասի գծի արևելյան սահման չկար, երկու թագավորությունները խնդիրը լուծելու համար հանդիպումներ կազմակերպեցին։1524-1529 թթ․ պորտուգալացի և իսպանացի փորձագետներ հանդիպեցին Բադախոս-Էլվասում՝ փորձելով գտնել Տորդեսիլյասի ճշգրիտ միջօրեականը, որը աշխարհը կբաժաներ երկու հավասար կիսագնդերի։ Յուրաքանչյուր թագավորություն նշանակեց երեք աստղագետների, երեք քարտեզագիրների, երեք օդաչուների և երեք մաթեմատիկոսների: Նրանց շարքից էին պորտուգալացի քարտեզագիր և տիեզերագետ Լոպո Հոմեմը և իսպանացի քարտեզագիր Դիոգո Ռիբեիրոն։ Երկու կողմերի միջև մի քանի անգամ հանդիպումներ են տեղի ունենում, սակայն ապարդյուն․ այդ ժամանակվա գիտելիքներն անբավարար էին երկայնության ճշգրիտ հաշվարկի համար, և յուրաքանչյուր կողմ կղզիները իր ինքնիշխանության տակ էր համարում: Խնդիրը լուծվեց միայն 1529 թվականին, երկարատև բանակցություններից հետո, Զարագոզայի պայմանագրի ստորագրմամբ, որը Մոլուքյան կղզիները անցնում էր Պորտուգալիային, իսկ Ֆիլիպինները՝ Իսպանիային:

1525-1528 թթ․ Պորտուգալիան մի շարք արշավախմբեր է ուղարկում Մոլուքյան կղզիներ։ Տորնատեի կառավարիչ Ժորժե դե Մենեզիշը Գոմես դե Սեքուեիրային և Դիոգո դա Ռոչային ուղարկում է դեպի հյուսիս՝ դառնալով առաջին եվրոպացիները, ովքեր հասան Կարոլինյան կղզիներ, որոնք նրանք անվանեցին "Սեքուեիրայի կղզիներ"։

1526 թ․ Ժորժե դե Մենեզիշը կանգ առավ Պապուա նոր Գվինեայի Բիակ և Վաիգո կղզիներում։ Այս արշավների վկայությունն էԱվստրալիայի պորտուգալական հայտնագործությունների տեսությունը, Ավստրալիայի վաղ հայտնաբերման մասին մի շարք մրցակցային տեսություններից մեկը, ըստ որի Ավստրալիան հայտնաբերվել է Կրիշտովան դե Մենդոնսայի և Գոմես դե Սեքուեիրայի կողմից:

1527 թ․ Էռնան Կորտեսը նավատորմ է կազմում և պարտականությունները հանձնում իր զարմիկ Ալվարո դե Սաավեդրա Սերոնին։ 1527 թ․ հոկտեմբերի 31-ին Սաավեդրան Նոր Իսպանիայից սկսում է նավարկությունը՝ հատելով Խաղաղ օվկիանոսը և շրջագայելով Նոր Գվինեայի հյուսիսային հատվածում, որն էլ անվանում է Ոսկու կղզի (Isla de Oro): 1528 թ․ հոկտեմբերին նավերից մեկը հասնում է "Մոլուքյան կղզիներ"։ Նոր Իսպանիա վերադառնալիս հյուսիս-արևելյան պասսատներից նա շեղվում է ճանապարհից, ուստի փորձում է շրջվել դեպի հարավ: Նոր Գվինեա է վերադառնում և նավարկում դեպի հյուսիս-արևելք, որտեղ նա տեսնում է Մարշալյան կղզիները և Ծովակալության կղզիները, բայց կրկին, արդեն երրորդ անգամ քամու պատճառով հայտնվում է Մոլուքյան կղզիներ։ Արևմտյան ուղղությամբ վերադարձի ճանապարհ գտնելը դժվար էր, բայց 1565 թ․ Անդրես դե Ուրդանետան հայտնաբերեց այն։

Իսպանական ներերկրյա կոնկիստադորներ (1519–1532)

1511 թ․ Իսպանիայի արքա Ֆերդինանդ II-ին լուրեր են հասնում Էսպանյոլայից հյուսիս-արևմուտք ընկած չհայտնաբերված կղզիների մասին, և նա հետամուտ է լինում հետագա արշավների կազմակերպմանը։ Մինչդեռ պորտուգալացիները մեծ հաջողությունների էին հասնում Հնդկական օվկիանոսում, իսպանացիները անցնում են երկրի ներսում ոսկու և արժեքավոր ռեսուրսների որոնմանը: Այս արշավախմբերի անդամները՝ "կոնկիստադորները", տարբեր ծագման էին պատկանում՝ արհեստավորներ, առևտրականներ, հոգևորականներ, պակաս ազնվականներ և ազատված ստրուկներ։ Նրանք սովորաբար տրամադրում էին իրենց սարքավորումները շահույթի դիմաց, ուղիղ կապ չունեին թագավորական բանակի հետ, և հաճախ ոչ մի մասնագիտական ռազմական պատրաստություն կամ փորձ չունեին:

Ամերիկաներում իսպանացիները գտնում են մի շարք կայսրություններ, որոնք այնքան մեծ և բնակեցված էին, որքան Եվրոպայի կայսրությունները։ Այնուամենայնիվ, կոնկիստադորները Ամերիկայի բնիկ ժողովուրդների զորքերի հետ միասին կարողացան գրավել այս պետությունները։ Այս ընթացքում Եվրոպայից տարածվում է բնական ծաղիկ հիվանդության պանդեմիան։ Իսպանական ինքնիշխանության հաստատումից հետո իսպանացիները կենտրոնացան ոսկու և արծաթի արդյունահանման և արտահանման վրա:

1512 թ․ թագավոր Ֆերդինանդը, որպեսզի խրախուսի Խուան Պոնսե դե Լեոնին 1508 թ․ Պուերտո Ռիկոյի հետախուզության համար, նրան հորդորում է որոնել այս նոր հողերը։ Նա կդառնար նոր հայտնաբերված տարածքների կառավարիչ, սակայն պետք է ինքնուրույն հոգար ամբողջ հետախուզության ծախսերը։ Լեոնը ճանապարհ ընկավ Պուերտո Ռիկոյից 1513 թ․ մարտին 3 նավերով և մոտավորապես 200 մարդկանցով։ Ապրիլին նրանք տեսան ցամաքը և այն անվանեցին Ֆլորիդա (La Florida)։ Նրանք ուղևորվեցին դեպի հարավ հետագա հետախուզման համար, և ապրիլի 8-ին ընդհարվեցին մի ուժեղ հոսանքի հետ, որը նրանց հետ մղեց. այսպիսով առաջին անգամ տեսնում են Գոլֆստրիմը, որը շուտով պետք է դառնար Իսպանիային պատկանող Ինդիայի տարածքներից դեպի Եվրոպա ուղևորվող արևելյան սահմանային նավերի առաջնային ուղին: Հետախուզման ընթացքում նրանք հասան Բիսկեյնի ծոցը, Դռայ Տորտուգաս, ապա Կուբան շրջանցելու համար նավարկելով դեպի հարավ-արևմուտք՝ հուլիսին հասան Մեծ Բահամա։

Կորտեսի արշավները Մեքսիկայում և Ացտեկների թագավորությունում

1517 թ․ Կուբայի կառավարիչ Դիեգո Վելասկես դե Կուելյարը Յուկատան թերակղզու հետազոտության համար Հերնանդես դե Կորդոբայի գլխավորությամբ նավատորմ է կազմում։ Նրանք հասնում են ափ, մայաների հրավերով ափ իջնում, բայց գիշերը հարձակման ենթարկվում, և միայն անձնակազմի ողջ մնացածներն են վերադառնում։ Վելասկեսը մեկ ուրիշ արշավախումբ է կազմում իր եղբորորդի Խուան դե Գրիխալվայի գլխավորությամբ, ով նվարկում է հարավային ափի երկայնքով դեպի Տաբասկո, որը պատկանում էր Ացտեկների թագավորությանը։ 1518 թ․ Վելասկեսը Կուբայի մայրաքաղաքի քաղաքապետ Էռնան Կորտեսին հրամայում է կազմել մի արշավախումբ՝ Մեքսիկայի ներսում անվտանգության համար, սակայն նրանց միջև հին վեճի պատճառով չեղյալ է համարում որոշումը։

Կորտեսի ներերկրյա առաջընթացի ուղեգիծը, 1519–1521 թթ․

Այնուամենայնիվ Կորտեսը 1519 թ․ փետրվարին ճանապարհ է ընկնում։ Նա հասնում է Յուկատան շուրջ 11 նավերով, 500 մարդկանցով, 13 ձիերով և մի քանի թնդանոթներով։ Տրինիդադից շարժվելով դեպի Տաբասկո՝ Կորտեսը հաղթանակ է տանում տեղացի ժողովրդի դեմ մղվող ճակատամարտում։ Մալինչեն՝ Կորտեսի ապագա սիրուհին, ով գիտեր և՛ ացտեկների, և՛ մայաների լեզուն, դառնում է կարևոր նշանակության թարգմանիչ և խորհրդատու։ Նրա շնորհիվ Կորտեսը իմանում է Ացտեկների թագավորության հարստության մասին։

Հուլիսին նրա մարդիկ շարունակում են ճանապարհը դեպի Վերակրուս, և նա անցնում է ծառայության Իսպանիայի նորանշանակ թագավոր Կառլոս I-ի մոտ։ Այնտեղ Կորտեսը հանդիպում է առաջարկում ացտեկների կայսր Մոնթեսումա II-ի հետ, սակայն պարբերաբար մերժում ստանում։ Նրանք առաջ են շարժվում դեպի Տենոչտիտլան և դաշինք են կնքում մի քանի ցեղերի հետ։ Շուրջ 3000 տլաշկալտեկների ուղեկցությամբ հոկտեմբերին նրանք շարունակում են դեպի Չոլուլա՝ Մեքսիկայի երկրորդ ամենամեծ քաղաքը։ Նրանք կոտորեցին կենտրոնական հրապարակում հավաքված ազնվականության հազարավոր անզեն անդամների և մասամբ այրեցին քաղաքը՝ ացտեկներին վախեցնելու կամ, ինչպես ինքն է հետագայում նշել, տեղացիների դավաճանության համար օրինակ ծառայելու համար։

Տենոչտիտլանի և Մեքսիկական ծոցի քարտեզը ըստ Կորտեսի մարդկանցից մեկի, 1524 թ․, Նյուբերրի գրադարան, Չիկագո

Մեծ զորքերով նրանք հասնում են Տենոչտիտլան, և նոյեմբերի 8-ին Մոնթեսումա II-ը խաղաղության նկատառումներով ընդունում է նրանց և դիտավորյալ թույլ տալիս Կորտեսին մտնել Ացտեկների թագավորություն՝ ցանկանալով ավելի լավ ճանաչել նրանց հետագայում ջախջախելու նպատակով։

Ֆրանսիսկո Պիսառոյի՝ Պերուն գրավելու արշավի ուղեգիծը, (1531–1533 թթ․)

Կայսրը նրանց ոսկե շքեղ նվերներ է տալիս, ինչը նրանց ավելի էր հրապուրում և դրդում թալանման։ Ըստ որոշ ժամանակակից պատմիչների՝ Կառլոս թագավորին ուղղված նամակներում Կորտեսը նշում է, որ ացտեկներն իրեն համարում են կամ Կետցալկոատլ աստծո ներկայացուցիչը, կամ հենց ինքը՝ Կետցալկոատլ աստվածը։ Բայց նա շուտով իմանում է, որ ծովափին հարձակվել են իր մարդկանց վրա, և որոշում է պատանդ վերցնել Մոնթեսումային՝ Կառլոս թագավորին որպես տուրք փրկագին պահանջելով։

Այդ ընթացքում Վելասկեսը Կորտեսին դիմադրելու համար Պանֆիլո դե Նարվաեսի գլխավորությամբ մեկ ուրիշ արշավախումբ է ուղարկում և 1520 թ․ ապրիլին 1100 մարդկանցով հասնում Մեքսիկա։

Կորտեսը 200 հոգու թողնում է Տենոչտիտլանում, իսկ մնացածին տանում Նարվաեսին դիմագրելու, ում նա հաղթում է՝ հմոզելով վերջինիս մարդկանց միանալ իրեն։ Տենոչտիտլանում Կորտեսի լեյտենանտներից մեկը Մեծ տաճարում կոտորած է կազմակերպում՝ սկիզբ դնելով տեղի ապստամբությանը։ Կորտեսը արագ վերադառնում է, փորձելով Մոնթեսումայից օգնություն ստանալ, սակայն ացտեկների կայսրն արդեն մահացել էր՝ հավանաբար քարկոծվելով իր հպատակների կողմից։ Տխուր գիշերվա (Noche Triste) ընթացքում նրանք կարողացան փախուստի դիմել, քանի որ նրանց հսկող պահակախումբը կոտորվել էր։ Խուճապահար փախուստի ժամանակ նրանք կորցրեցին թալանված գանձերի մեծ մասը։

Օտումբայի ճակատամարտից հետո կորցնելով 870 յուրայինների՝ նրանք հասան Տլասկալան։ Օգնություն ստանալով իր դաշնակիցներից և ամրապնդվելով Կուբայում՝ 1521 թ․ օգոստոսին Կորտեսը պաշարեց Տենոչտիտլան և գերևարեց տիրակալ Կուաուտեմոկին։ Ացտեկների թագավորությունը անցավ Իսպանիայի տիրապետության տակ և անվանվեց Մեխիկո։

Պիսառոյի արշավները Պերույում և Ինկերի կայսրությունում

Հարավային Ամերիկայի արևմտյան հատվածի հետազոտության առաջին փորձը կատարել է Պասկուալ դե Անդագոյան 1522 թ․։ Բնիկ հարավամերիկացիները նրան պատմեցին Պիրու կոչվող գետի ափին ոսկով հարուստ տարածքի մասին։ Հասնելով Սան Խուան գետ (Կոլումբիա)՝ Անդագոյան հիվանդանում է և վերադառնում է Պանամա, որտեղ լուրեր է տարածում և ներկայացնում "Պիրուն" որպես առասպելական Էլդորադո։ Այս ամենը Էռնան Կորտեսի հաջողությունների հետ միասին գրավում են Պիսառոյի ուշադրությունը։

Ֆրանսիսկո Պիսառոն Պանամյան նեղուցը հատելիս ուղեկցում է Բալբոային։ 1524 թ․ հարավը հետազոտելու համար նա սկսում է համագործակցել քահանա Հերնանդո դե Լուկուի և զինվորական Դիեգո դե Ալմագրոյի հետ՝ համաձայնելով միմյանց մեջ բաժանել շահույթը։ Պիսառոն պետք է հրամաններ տար, Ալմագրոն պետք է տրամադրեր ռազմական և սննդի մատակարարումներ, իսկ Լուկուն պատասխանատու լիներ ֆինանսների և լրացուցիչ պարենի համար։

1524 թ․ սեպտեմբերի 13-ին երեք արշավներից առաջինը պետք է 20 մարդկանցով և 40 ձիերով նվաճեին Պերուն։ Սակայն արշավը ձախողվում է՝ չկարողանալով Կոլումբիայից առաջ շարժվել և դիմադրել վատ եղանակին, սովին և թշնամի տեղացիների հետ փոխհրաձգություններին, որի ժամանակ էլ Ալմագրոն կորցնում է իր աչքը։ Իրենց ճանապարհին ընկած տարածքների անունները՝ "Ցանկալի նավահանգիստ" (Puerto deseado), "Սովի նավահանգիստ" (Puerto del hambre), "Այրված նավահանգիստ" (Puerto quemado) վկայում են իրենց ճանապարհորդության դժվարությունների մասին։ Երկու տարի անց նրանք սկսում են երկրորդ արշավը Պանամայի կառավարչի դժկամ թույլտվությունից հետո։ 1526 թ․ օգոստոսին նրանք ճանապարհ են ընկնում 2 նավերով, 160 մարդկանցով և մի քանի ձիերով։ Հասնելով Սան Խուան գետը՝ նրանք առանձնացան, Պիսառոն մնաց ՝ ուսումնասիրելու ճահճային ափերը, իսկ Ալմագրոն վերադարձավ ուժերը համալրելու։ Պիսառոյի գլխավոր նավավարը նավարկեց դեպի հարավ և հատելով էքուադորը՝ Տումբեսից գրավեց մի լաստանավ։ Ի զարմանս նրա՝ այն լի էր տեքստիլով, կերամիկայով, ոսկով, արծաթով և զմրուխտով՝ հայտնվելով արշավախմբի ուշադրության կենտրոնում։ Շուտով Ալմագրոն միացավ ամրապնդմանը, և նրանք վերսկսեցին։ Դժվարին ճանապարհորդությունից հետո, ուժեղ քամիներ և հոսանքներ հաղթահարելով՝ նրանք հասան Ատակամես, որտեղ նրանք գտան մեծ թվով տեղացիների Ինկերի տիրապետության տակ, բայց նրանք ափ չիջան։

Պիսառոն անվտանգ մնաց ափի մոտ, իսկ Ալմագրոն և Լուկուեն Էլդորադոյի մասին ապացույցնորով հետ վերադարձան ուժերը համալրելու։ Նորանշանակ կառավարիչը բացարձակապես մերժեց երրորդ արշավախմբին և հրամայեց երկու նավերին հետ բերել բոլորին Պանամա։ Ալմագրոն և Լուկուեն օգտվեցին առիթից և միացան Պիսառոյին։ Երբ նրանք հասան Գալլո կղզին, Պիսառոն ավազին գրեց․ «Այնտեղ Պերուն է իր հարստությամբ։ Այստեղ Պանաման է և իր աքատությունը։ Յուրաքանչյուրդ ընտրեք, թե ինչպես դառնալ քաջ կաստիլիացի»։ 13 մարդ որոշեցին մնալ և ճանաչվեցին որպես Հայտնի տասներեքը։ Նրանք շարժվեցին դեպի Գորգոնա կղզի, ոևտեղ մնացին 7 ամիս:

Նրանք որոշեցին նավարկել դեպի հարավ և 1528 թ․ ապրիլին հասան Պերուվյան Տումբես հյուսիսարևմտյան շրջան և ջերմորեն ընդունվեցին տեղի տումպիսների կողմից։ Պիսառոյի մարդկանցից երկուսը հայտնեցին անհավատալի հարստության մասին․ առաջնորդի տունը զարդարված էր ոսկով և արծաթով։ Նրանք առաջին անգամ լամա են տեսնում, և Պիսառոն այն անվանում է "փոքր ուղտ"։ Տեղացիները իսպանացիներին անվանեցին "արևի զավակներ" իրենց մաշկի գույնի և փայլուն զենք ու զրահի համար։ Այնուհետև նրանք որոշեցին վերադառնալ Պանամա, որպեսզի պատրաստվեն վերջնական արշավին։ Մեկնելուց առաջ նրանք նավարկեցին դեպի հարավ՝ անցնելով տարածքներով, որոնք նրանք անվանեցին Կաբո Բլանկո, Պայտայի նավահանգիստ, Սեթուրա, Պունտա դե Ագոխա, Սանտա Կրուզ, Տրուխիլլո՝ հասնելով 9-րդ հարավային զուգահեռականին։

1528 թ․ գարնանը Պիսառոն նավարկեց Իսպանիա, որտեղ նա հանդիպում ունեցավ թագավոր Կառլոս I-ի հետ։ Վերջինս լսել էր ոսկով և արծաթով հարուստ հողերում իր կատարած արշավների մասին և խոստանում է օգնել իրեն։ Տոլեդոյի կապիտուլյացիան (Capitulación de Toledo) լիազորեց Պիսառոյին շարունակել Պերուի նվաճումը: Պիսառոն կարողացավ համոզել շատ ընկերների և բարեկամների միանալ իրեն։ Նրանց շարքին էին պատկանում նրա եղբայրներ Էռնանդո Պիսառոն, Խուան Պիսառոն, Գոնսալո Պիսառոն, Ֆրանսիսկո դե Օրելիանան, ով ավելի ուշ հայտնաբերում է Ամազոն գետը, և Պեդրո Պիսառոն։

Պիսառոների երրորդ և վերջին արշավախումբը Պանամայից սկսում է նավարկությունը դեպի Պերու 1530 թ․ դեկտեմբերի 27-ին։ Երեք նավերով և հարյուր ութսուն մարդկանցով նրանք կանգ են առնում Էկվադորի մոտակայքում և նավարկում դեպի Տումբես՝ գտնելով այն ավերված։ Նրանք մուտք են գործում և կառուցում Պերուի առաջին իսպանական բնակավայրը՝ Սան Միգել դե Պիուռան։ Ինկերի կայսրությունը պատվիրակ է ուղարկում և հրավիրում նրանց հանդիպման։ Անցյալ հանդիպումից ի վեր, Ինկերը սկսել էին քաղաքացիական պատերազմ, իսկ Աթաուալպան հանգստանում էր Հյուսիսային Պերուում՝ հետևելով եղբոր՝ Հուասկայի պարտությունը: Երկու ամիս արշավելուց հետո նրանք մոտեցան Աթաուալպային։ Վերջինս մերժում է իսպանացիներին՝ ասելով, որ չի հպատակվի ոչ ոքին։ Պիսառոն հարձակվում է և հաղթանակ տանում Կախամարկայի ճակատամարտում՝ գերևարելով Աթաուալպային այսպես կոչված "փրկագին սենյակում"․ իսպանացիների թիվը չէր էլ հասնում 200-ի, մինչդեռ ինկանները 80․000-ն էին։ Նա դատապարտվեց եղբորը սպանելու և Պիսառոյի դեմ դավադրություն կատարելու համար և մահապատժի ենթարկվեց:

1533 թ․ Պիսառոն բնիկ զորքերով ներխուժեց Կուսկո և գրեց Կառլոս I թագավորին․ «Այս քաղաքը Պերուում կամ Ինդիայի ցանկացած այլ վայրում երբևէ տեսած ամենամեծն ու ամենալավն է ... այն այնքան գեղեցիկ է և ունի այնպիսի հիանալի շինություններ, որ ուշագրավ կլիներ նույնիսկ Իսպանիայում»։ Իսպաացիների՝ Պերույի նվաճումից հետո, Մանտառո հովտում նախնական մայրաքաղաք է հիմնադրվում Խաուխան (Jauja), բայց այն շատ հեռու էր՝ սարերի վրա, և Պիսառոն 1535 թ․ հունվարի 18-ին հիմնում է Լիմա քաղաքը, որը Պիսառոն համարում է իր կյանքի ամենակարևոր քայլերից մեկը։

Առևտրային նոր ուղիներ (1542–1565)

Պորտուգալական առևտրային ուղիները (կապույտ) և մրցակից Մանիլա-Ակապուլկո գալեոնների արևտրային ուղիները (սպիտակ), 1568 թ․

1543 թ․ պորտուգալացի երեք առևտրականներ պատահաբար դարձան արևմուտքի առաջին բնակիչները, ովքեր հասան և առևտուր սկսեցին Ճապոնիայի հետ։

Ըստ Ֆերնեն Մենդեշ Պինտուի, ով պնդում էր, որ մասնակցել է այս ճանապարհորդությանը, նրանք հասան Տանեգասիմա, որտեղ տեղացիները, տպավորված լինելով հրազեններով, անմիաջապես սկսեցին մեծ քանակությամբ պատրաստել։

Ֆիլիպինների իսպանական նվաճումը կարգադրվեց Իսպանիայի թագավոր Ֆիլիպ II-ի կողմից, իսկ Անդրես դե Ուրդանետան նշանակվեց հրամանատար։ Վերջինս համաձայնեց ուղեկցել արշավախմբին, սակայն չցանկացավ հրամանատար լինել, և նրա փոխարեն նշանակվում է Միգել Լոպես դե Լեգասպին։

Արշավախումբը սկսում է նավարկությունը 1564 թ․ նոյեմբերին։ Որոշ ժամանակ կղզիներում անցկացնելուց հետո, Լեգասպին Ուրդանետային ուղարկում է վերադարձի ավելի լավ ճանապարհ գտնելու։ 1565 թ․ Ուրդանետան սկսում է նավարկել Սան Միգել կղզուց, բայց ստիպված է լինում նավարկել մինչև 38-րդ հյուսիսային զուգահեռական՝ բարենպաստ քամիներին ընդառաջ։

Նագասակիում պորտուգալական կարակկա, 1570–1616 թթ․, Ճապոնիա

Նա պատճառաբանում է, որ Խաղաղ օվկիանոսյան պասսատները կարող էին շարժվել շրջապտույտով, ինչպես Ատլանտյան օվկիանոսինը։

Եթե Ատլանտյան օվկիանոսում նավերը, ծովային մեծ շրջապտույտներով շարժվելով, Մադեիրայից հետ վերադարձան, ապա ծովային մեծ շրջապտույտ կատարելով՝ պասսատների օգնությամբ կհասնեին Հյուսիսային Ամերիկա: Նա հասավ Կալիֆոռնիայի Մենդոկինո հրվանդան, ապա ափի երկայնքով շարունակեց դեպի հարավ։ 1565 թ․ հոկտեմբերի 8-ին նավը, 12000 մղոն (19․312 կիլոմետր) նավարկելով, հասնում է Ակապուլկոյի նավահանգիստ։ Իր անձնակազմից 14 մարդ մահանում է․ միայն Ուրդանետան և Ֆելիպե դե Սալկեդոն՝ Լոպես դե Լեգասպիի եղբորորդին, բավականին ուժեղ եղան և ավարտեցին նավարկությունը։

Այսպիսով Մեքսիկան և Ֆիլիպինների միջև ստեղծվում է իսպանական միջխաղաղօվկիանոսյան ուղեգիծ։ Երկար ժամանակ այս ուղեգծով էին նավարկում Մանիլայի գալեոները՝ ստեղծելով առևտրական կապեր Չինաստանի, Ամերիկաների և Եվրոպայի միջև միջխաղաղօվկիանոսյան և միջատլանտյան երթուղիներով։

29/5000

Հյուսիսային Եվրոպայի ներգրավվածությունը (1595 թ. – 17-րդ դար)

Իբերիայի սահմաններից դուրս գտնվող ժողովուրդը հրաժարվում է ճանաչել Տորդեսիլյասի պայմանագիրը: Ֆրանսիան, Նիդեռլանդները և Անգլիան ունեին երկար ծովային ավանդույթ և զբաղվում էին կապերությամբ:

1568 թ. հոլանդացիները ըմբոստացան Իսպանիայի Ֆիլիպ II- ի տիրապետության տակ, որը հանգեցրեց Ութսուն տարվա պատերազմին: Պատերազմ սկսվեց նաև Անգլիայի և Իսպանիայի միջև: 1580 թ. թագաժառանգ Ֆիլիպ II-ը դարձավ Պորտուգալիայի թագավոր:

Ֆիլիպի զորքերը նվաճեցին կարևոր առևտրային քաղաքներ Բրյուգգեն և Գենտը: 1585 թ. հանձնվում է նաև աշխարհի ամենակարևոր նավահանգիստը՝ Անտվերպենը:

In 1570 (May 20) Gilles Coppens de Diest at Antwerp published 53 maps created by Abraham Ortelius under the title Theatrum Orbis Terrarum, considered the "first modern atlas". Three Latin editions of this (besides a Dutch, a French and a German edition) appeared before the end of 1572; the atlas continued to be in demand till about 1612. This is the world map from this atlas.

Բողոքականներին երկու տարի ժամանակ տրվեց քաղաքը լքելու համար: Շատերը բնակություն հաստատեցին Ամստերդամում: Նրանք հիմնականում հմուտ արհեստավորներ, նավահանգիստների հարուստ վաճառականներ և փախստականներ էին, որոնք փախել էին կրոնական հետապնդումներից, հատկապես Պորտուգալիայից և Իսպանիայից սեֆարդիկ հրեաները, իսկ ավելի ուշ Ֆրանսիայից հուգենոտները: Հայր-պիլիգրիմները նույնպես որոշ ժամանակ այստեղ մնացին նախքան Նոր Աշխարհ գնալը: Այս զանգվածային ներգաղթը կարևոր շարժիչ ուժ էր. 1585 թ. Ամստերդամը դեռևս մի փոքր նավահանգիստ էր, սակայն արագորեն վերափոխվում է աշխարհի կարևորագույն առևտրային կենտրոններից մեկը: 1588 թվականին Իսպանական Արմադայի կրած պարտությունից հետո ծովային առևտրի հսկայական ընդլայնում եղավ, չնայած անգլիական Արմադայի պարտությունը կհաստատեր իսպանական նավատորմի գերակայությունը առաջ եկած մրցակիցների նկատմամբ:

The Pilgrim Fathers also spent time there before going to the New World. This mass immigration was an important driving force: a small port in 1585, Amsterdam quickly transformed into one of the most important commercial centres in the world. After the defeat of the Spanish Armada in 1588 there was a huge expansion of maritime trade even though the defeat of the English Armada would confirm the naval supremacy of the Spanish navy over the emergent competitors.

The emergence of Dutch maritime power was swift and remarkable: for years Dutch sailors had participated in Portuguese voyages to the east, as able seafarers and keen mapmakers. In 1592, Cornelis de Houtman was sent by Dutch merchants to Lisbon, to gather as much information as he could about the Spice Islands. In 1595, merchant and explorer Jan Huyghen van Linschoten, having travelled widely in the Indian Ocean at the service of the Portuguese, published a travel report in Amsterdam, the "Reys-gheschrift vande navigatien der Portugaloysers in Orienten" ("Report of a journey through the navigations of the Portuguese in the East"). This included vast directions on how to navigate between Portugal and the East Indies and to Japan. That same year Houtman followed this directions in the Dutch first exploratory travel that discovered a new sea route, sailing directly from Madagascar to Sunda Strait in Indonesia and signing a treaty with the Banten Sultan.

Dutch and British interest, fed on new information, led to a movement of commercial expansion, and the foundation of English (1600), and Dutch (1602) chartered companies. Dutch, French, and English sent ships which flouted the Portuguese monopoly, concentrated mostly on the coastal areas, which proved unable to defend against such a vast and dispersed venture.

Exploring North America

Map of Henry Hudson's 1609–1611 voyages to North America for the Dutch East India Company (VOC)

The 1497 English expedition led by Italian Venetian John Cabot (Giovanni Caboto) was the first of a series of French and English missions exploring North America. Spain put limited efforts into exploring the northern part of the Americas, as its resources were concentrated in Central and South America where more wealth had been found. These expeditions were hoping to find an oceanic Northwest Passage to Asian trade. This was never discovered, but other possibilities were found, and in the early 17th century colonists from a number of Northern European states began to settle on the east coast of North America. In 1520–1521 the Portuguese João Álvares Fagundes, accompanied by couples of mainland Portugal and the Azores, explored Newfoundland and Nova Scotia (possibly reaching the Bay of Fundy on the Minas Basin), and established a fishing colony on the Cape Breton Island, that would last until at least the 1570s or near the end of the century.

In 1524, Italian Giovanni da Verrazzano sailed at the behest of Francis I of France, who was motivated by indignation over the division of the world between Portuguese and Spanish. Verrazzano explored the Atlantic Coast of North America, from South Carolina to Newfoundland, and was the first recorded European to visit what would later become the Virginia Colony and the United States. In the same year Estevão Gomes, a Portuguese cartographer who had sailed in Ferdinand Magellan's fleet, explored Nova Scotia, sailing South through Maine, where he entered New York Harbor, the Hudson River and eventually reached Florida in August 1525. As a result of his expedition, the 1529 Diogo Ribeiro world map outlines the East coast of North America almost perfectly. From 1534 to 1536, French explorer Jacques Cartier, believed to have accompanied Verrazzano to Nova Scotia and Brazil, was the first European to travel inland in North America, describing the Gulf of Saint Lawrence, which he named "The Country of Canadas", after Iroquois names, claiming what is now Canada for Francis I of France.

Henry Hudson's ship Halve Maen in the Hudson River

Europeans explored the Pacific Coast beginning in the mid-16th century. Francisco de Ulloa explored the Pacific coast of present-day Mexico including the Gulf of California, proving that Baja California was a peninsula. Despite his discoveries, the myth persisted in Europe that California was an island. His account provided the first recorded use of the name "California". João Rodrigues Cabrilho, a Portuguese navigator sailing for the Spanish Crown, was the first European to set foot in California, landing on September 28, 1542 on the shores of San Diego Bay and claiming California for Spain. He also landed on San Miguel, one of the Channel Islands, and continued as far as Point Reyes. After his death the crew continued exploring as far north as Oregon.

The English naval commander Francis Drake sailed along the coast in 1579 somewhere north of Cabrillo's landing site—the actual location of Drake's landing was secret and is still undetermined —and claimed the land for England, calling it Nova Albion. The term "Nova Albion" was therefore used on many European maps to designate territory north of the Spanish settlements.

Between 1609 and 1611, after several voyages on behalf of English merchants to explore a prospective Northeast Passage to India, Kingdom of England's Henry Hudson, under the auspices of the Dutch East India Company (VOC), explored the region around present-day New York City, while looking for a western route to Asia. He explored the Hudson River and laid the foundation for Dutch colonization of the region. Hudson's final expedition ranged farther north in search of the Northwest Passage, leading to his discovery of the Hudson Strait and Hudson Bay. After wintering in the James Bay, Hudson tried to press on with his voyage in the spring of 1611, but his crew mutinied and they cast him adrift.

Search for a northern route

1598 map of Arctic exploration by Willem Barentsz in his third voyage

France, the Netherlands, and England were left without a sea route to Asia, either via Africa or South America. When it became apparent that there was no route through the heart of the Americas, attention turned to the possibility of a passage through northern waters, which English called the Northwest Passage. The desire to establish such a route motivated much of the European exploration of both coasts of North America and in Russia. In Russia the idea of a possible seaway connecting the Atlantic and the Pacific was first put forward by the diplomat Gerasimov in 1525, although Russian settlers on the coast of the White Sea, the Pomors, had been exploring parts of the route as early as the 11th century.

In 1553 English explorer Hugh Willoughby with chief pilot Richard Chancellor were sent out with three vessels in search of a passage by London's Company of Merchant Adventurers to New Lands. During the voyage across the Barents Sea, Willoughby thought he saw islands to the north, and islands called Willoughby's Land were shown on maps published by Plancius and Mercator into the 1640s. The vessels were separated by "terrible whirlwinds" in the Norwegian Sea and Willoughby sailed into a bay near the present border between Finland and Russia. His ships with the frozen crews, including Captain Willoughby and his journal, were found by Russian fishermen a year later. Richard Chancellor was able to drop anchor in the White Sea and trudge his way overland to Moscow and Ivan the Terrible's Court, opening trade with Russia and the Company of Merchant Adventurers became the Muscovy Company.

Barentsz' Arctic exploration

5 June 1594, Dutch cartographer Willem Barentsz departed from Texel in a fleet of three ships to enter the Kara Sea, with the hopes of finding the Northeast Passage above Siberia. At Williams Island the crew encountered a polar bear for the first time. They managed to bring it on board, but the bear rampaged and was killed. Barentsz reached the west coast of Novaya Zemlya and followed it northward, before being forced to turn back in the face of large icebergs.

The following year, Prince Maurice of Orange named him chief pilot of a new expedition of six ships, loaded with merchant wares that the Dutch hoped to trade with China. The party came across Samoyed "wild men" but eventually turned back upon discovering the Kara Sea frozen. In 1596, the States-General offered a high reward for anybody who successfully navigated the Northeast Passage. The Town Council of Amsterdam purchased and outfitted two small ships, captained by Jan Rijp and Jacob van Heemskerk, to search for the elusive channel, under the command of Barents. They set off on May, and on June discovered Bear Island and Spitsbergen, sighting its northwest coast. They saw a large bay, later called Raudfjorden and entered Magdalenefjorden, which they named Tusk Bay, sailing into the northern entrance of Forlandsundet, which they called Keerwyck, but were forced to turn back because of a shoal. On 28 June they rounded the northern point of Prins Karls Forland, which they named Vogelhoek, on account of the large number of birds, and sailed south, passing Isfjorden and Bellsund, which were labelled on Barentsz's chart as Grooten Inwyck and Inwyck.

Crew of Willem Barentsz fighting a polar bear

The ships once again reached Bear Island on 1 July, which led to a disagreement. They parted ways, with Barentsz continuing northeast, while Rijp headed north. Barentsz reached Novaya Zemlya and, to avoid becoming entrapped in ice, headed for the Vaigatch Strait but became stuck within the icebergs and floes. Stranded, the 16-man crew was forced to spend the winter on the ice. The crew used lumber from their ship to build a lodge they called Het Behouden Huys (The Kept House). Dealing with extreme cold, they used the merchant fabrics to make additional blankets and clothing and caught Arctic foxes in primitive traps, as well as polar bears. When June arrived, and the ice had still not loosened its grip on the ship, scurvy-ridden survivors took two small boats out into the sea. Barentsz died at sea on 20 June 1597, while studying charts. It took seven more weeks for the boats to reach Kola where they were rescued by a Russian merchant vessel. Only 12 crewmen remained, reaching Amsterdam in November. Two of Barentsz' crewmembers later published their journals, Jan Huyghen van Linschoten, who had accompanied him on the first two voyages, and Gerrit de Veer who had acted as the ship's carpenter on the last.

In 1608, Henry Hudson made a second attempt, trying to go across the top of Russia. He made it to Novaya Zemlya but was forced to turn back. Between 1609 and 1611, Hudson, after several voyages on behalf of English merchants to explore a prospective Northern Sea Route to India, explored the region around modern New York City while looking for a western route to Asia under the auspices of the Dutch East India Company (VOC).

Dutch Australia and New Zealand

The route of Abel Tasman's 1642 and 1644 voyages in New Holland (Australia) in the service of the VOC (Dutch East India Company)

Terra Australis Ignota (Latin, "the unknown land of the south") was a hypothetical continent appearing on European maps from the 15th to the 18th centuries, with roots in a notion introduced by Aristotle. It was depicted on the mid-16th-century Dieppe maps, where its coastline appeared just south of the islands of the East Indies; it was often elaborately charted, with a wealth of fictitious detail. The discoveries reduced the area where the continent could be found; however, many cartographers held to Aristotle's opinion, like Gerardus Mercator (1569) and Alexander Dalrymple even so late as 1767 argued for its existence, with such arguments as that there should be a large landmass in the Southern Hemisphere as a counterweight to the known landmasses in the Northern Hemisphere. As new lands were discovered, they were often assumed to be parts of this hypothetical continent.

Juan Fernandez, sailing from Chile in 1576, claimed he had discovered the Southern Continent. Luis Váez de Torres, a Galician navigator working for the Spanish Crown, proved the existence of a passage south of New Guinea, now known as Torres Strait. Pedro Fernandes de Queirós, a Portuguese navigator sailing for the Spanish Crown, saw a large island south of New Guinea in 1606, which he named La Australia del Espiritu Santo. He represented this to the King of Spain as the Terra Australis incognita. In fact, it was not Australia but an island in present-day Vanuatu.

Duyfken replica, Swan River, Australia

Dutch navigator and colonial governor, Willem Janszoon sailed from the Netherlands for the East Indies for the third time on December 18, 1603, as captain of the Duyfken (or Duijfken, meaning "Little Dove"), one of twelve ships of the great fleet of Steven van der Hagen. Once in the Indies, Janszoon was sent to search for other outlets of trade, particularly in "the great land of Nova Guinea and other East and Southlands." On November 18, 1605, the Duyfken sailed from Bantam to the coast of western New Guinea. Janszoon then crossed the eastern end of the Arafura Sea, without seeing the Torres Strait, into the Gulf of Carpentaria. On February 26, 1606, he made landfall at the Pennefather River on the western shore of Cape York in Queensland, near the modern town of Weipa. This is the first recorded European landfall on the Australian continent. Janszoon proceeded to chart some 320 կիլոmetres (199 miles) of the coastline, which he thought was a southerly extension of New Guinea. In 1615, Jacob le Maire and Willem Schouten's rounding of Cape Horn proved that Tierra del Fuego was a relatively small island.

In 1642–1644 Abel Tasman, also a Dutch explorer and merchant in the service of the VOC, circumnavigated New Holland proving that Australia was not part of the mythical southern continent. He was the first known European expedition to reach the islands of Van Diemen's Land (now Tasmania) and New Zealand and to sight the Fiji islands, which he did in 1643. Tasman, his navigator Visscher, and his merchant Gilsemans also mapped substantial portions of Australia, New Zealand and the Pacific Islands.

Russian exploration of Siberia (1581–1660)

Հիմնական հոդվածներ՝ Russian conquest of Siberia, Conquest of the Khanate of Sibir, Siberian River Routes, և List of Russian explorers

Siberian river routes were of primary significance in the process of exploration.

In the mid-16th century the Tsardom of Russia conquered the Tatar khanates of Kazan and Astrakhan, thus annexing the entire Volga Region and opening the way to the Ural Mountains. The colonization of the new easternmost lands of Russia and further onslaught eastward was led by the rich merchants Stroganovs. Tsar Ivan IV granted vast estates near the Urals as well as tax privileges to Anikey Stroganov, who organized large scale migration to these lands. Stroganovs developed farming, hunting, saltworks, fishing, and ore mining on the Urals and established trade with Siberian tribes.

Conquest of the Khanate of Sibir

Around 1577, Semyon Stroganov and other sons of Anikey Stroganov hired a Cossack leader called Yermak to protect their lands from the attacks of Siberian Khan Kuchum. By 1580 Stroganovs and Yermak came up with the idea of the military expedition to Siberia, in order to fight Kuchum in his own land. In 1581 Yermak began his voyage into the depths of Siberia. After a few victories over the khan's army, Yermak's people defeated the main forces of Kuchum on Irtysh River in a 3-day Battle of Chuvash Cape in 1582. The remains of the khan's army retreated to the steppes, and thus Yermak captured the Siberia Khanate, including its capital Qashliq near modern Tobolsk. Kuchum still was strong and suddenly attacked Yermak in 1585 in the dead of night, killing most of his people. Yermak was wounded and tried to swim across the Wagay River (Irtysh's tributary), but drowned under the weight of his own chain mail. The Cossacks had to withdraw from Siberia completely, but thanks to Yermak's having explored all the main river routes in West Siberia, Russians successfully reclaimed all his conquests just several years later.

Yermak Timofeyevich and his band of adventurers crossing the Ural Mountains at Tagil, entering Asia from Europe

Siberian river routes

In the early 17th century the eastward movement of Russians was slowed by the internal problems in the country during the Time of Troubles. However, very soon the exploration and colonization of the huge territories of Siberia was resumed, led mostly by Cossacks hunting for valuable furs and ivory. While Cossacks came from the Southern Urals, another wave of Russians came by the Arctic Ocean. These were Pomors from the Russian North, who already had been making fur trade with Mangazeya in the north of the Western Siberia for quite a long time. In 1607 the settlement of Turukhansk was founded on the northern Yenisei River, near the mouth of Lower Tunguska, and in 1619 Yeniseysky ostrog was founded on the mid-Yenisei at the mouth of the Upper Tunguska.

Between 1620 and 1624 a group of fur hunters led by Demid Pyanda left Turukhansk and explored some 1,430 miles (2,301 կիլոmetres) of the Lower Tunguska, wintering in the proximity of the Vilyuy and Lena rivers. According to later legendary accounts (folktales collected a century after the fact), Pyanda discovered the Lena River. He allegedly explored some 1,500 miles (2,414 կիլոmetres) of its length, reaching as far as central Yakutia. He returned up the Lena until it became too rocky and shallow, and portaged to the Angara River. In this way, Pyanda may have become the first Russian to meet Yakuts and Buryats. He built new boats and explored some 870 miles (1,400 կիլոmetres) of the Angara, finally reaching Yeniseysk and discovering that the Angara (a Buryat name) and Upper Tunguska (Verkhnyaya Tunguska, as initially known by Russians) are one and the same river.

In 1627 Pyotr Beketov was appointed Yenisei voevoda in Siberia. He successfully carried out the voyage to collect taxes from Zabaykalye Buryats, becoming the first Russian to step in Buryatia. He founded the first Russian settlement there, Rybinsky ostrog. Beketov was sent to the Lena River in 1631, where in 1632 he founded Yakutsk and sent his Cossacks to explore the Aldan and farther down the Lena, to found new fortresses, and to collect taxes.

Yakutsk soon turned into a major starting point for further Russian expeditions eastward, southward and northward. Maksim Perfilyev, who earlier had been one of the founders of Yeniseysk, founded Bratsky ostrog on the Angara in 1631, and in 1638 he became the first Russian to step into Transbaikalia, travelling there from Yakutsk.

A map of Irkutsk and Lake Baikal in its neighbourhood, as depicted in the late-17th-century Remezov Chronicle

In 1643 Kurbat Ivanov led a group of Cossacks from Yakutsk to the south of the Baikal Mountains and discovered Lake Baikal, visiting its Olkhon Island. Later Ivanov made the first chart and description of Baikal.

Russians reach the Pacific

In 1639 a group of explorers led by Ivan Moskvitin became the first Russians to reach the Pacific Ocean and to discover the Sea of Okhotsk, having built a winter camp on its shore at the Ulya River mouth. The Cossacks learned from the locals about the large Amur River far to the south. In 1640 they apparently sailed south, explored the south-eastern shores of the Okhotsk Sea, perhaps reaching the mouth of the Amur River and possibly discovering the Shantar Islands on their way back. Based on Moskvitin's account, Kurbat Ivanov drew the first Russian map of the Far East in 1642.

In 1643, Vasily Poyarkov crossed the Stanovoy Range and reached the upper Zeya River in the country of the Daurs, who were paying tribute to the Manchu Chinese. After wintering, in 1644 Poyarkov pushed down the Zeya and became the first Russian to reach the Amur River. He sailed down the Amur and finally discovered the mouth of that great river from land. Since his Cossacks provoked the enmity of the locals behind, Poyarkov chose a different way back. They built boats and in 1645 sailed along the Sea of Okhotsk coast to the Ulya River and spent the next winter in the huts that had been built by Ivan Moskvitin six years earlier. In 1646 they returned to Yakutsk.

A 17th-century koch in a museum in Krasnoyarsk. Kochi were the earliest icebreakers and were widely used by Russians in the Arctic and on Siberian rivers.

In 1644 Mikhail Stadukhin discovered the Kolyma River and founded Srednekolymsk. A merchant named Fedot Alekseyev Popov organized a further expedition eastward, and Semyon Dezhnyov became a captain of one of the kochi. In 1648 they sailed from Srednekolymsk down to the Arctic and after some time they rounded Cape Dezhnyov, thus becoming the first explorers to pass through the Bering Strait and to discover Chukotka and the Bering Sea. All their kochi and most of their men (including Popov himself) were lost in storms and clashes with the natives. A small group led by Dezhnyov reached the mouth of the Anadyr River and sailed up it in 1649, having built new boats from the wreckage. They founded Anadyrsk and were stranded there, until Stadukhin found them, coming from Kolyma by land. Subsequently, Stadukhin set off south in 1651 and discovered Penzhin Bay on the northern coast of the Okhotsk Sea. He also may have explored the western shores of Kamchatka.

In 1649–50 Yerofey Khabarov became the second Russian to explore the Amur River. Through Olyokma, Tungur and Shilka Rivers he reached Amur (Dauria), returned to Yakutsk and then back to Amur with a larger force in 1650–53. This time he was met with armed resistance. He built winter quarters at Albazin, then sailed down Amur and found Achansk, which preceded the present-day Khabarovsk, defeating or evading large armies of Daurian Manchu Chinese and Koreans on his way. He charted the Amur in his Draft of the Amur river. Subsequently, Russians held on to the Amur Region until 1689, when by the Treaty of Nerchinsk this land was assigned to Chinese Empire (it was returned, however, by the Treaty of Aigun in 1858).

In 1659–65 Kurbat Ivanov was the next head of Anadyrsky ostrog after Semyon Dezhnyov. In 1660 he sailed from Anadyr Bay to Cape Dezhnyov. Atop his earlier pioneering charts, Ivanov is credited with creation of the early map of Chukotka and Bering Strait, which was the first to show on paper (very schematically) the yet undiscovered Wrangel Island, both Diomede Islands and Alaska, based on the data collected from the natives of Chukotka.

So, by the mid-17th century, Russians established the borders of their country close to modern ones, and explored almost the whole of Siberia, except the eastern Kamchatka and some regions north of the Arctic Circle. The conquest of Kamchatka later would be achieved in the early 1700s by Vladimir Atlasov, while the discovery of the Arctic coastline and Alaska would be completed by the Great Northern Expedition in 1733–1743.

Հավելյալ տեղեկություն՝ Major explorations after the Age of Discovery

Global impact

Հիմնական հոդվածներ՝ Columbian Exchange, History of colonialism, և Globalization

New World crops. Clockwise from top right: 1. Corn (Zea mays) 2. Tomato (Solanum lycopersicum) 3. Potato (Solanum tuberosum) 4. Vanilla (genus Vanilla, esp. Vanilla planifolia) 5. Pará rubber tree (Hevea brasiliensis) 6. Cacao (Theobroma cacao) 7. Tobacco (Nicotiana rustica)

European overseas expansion led to the contact between the Old and New Worlds producing the Columbian Exchange, named after Columbus. It started the global silver trade from the 16th to 18th centuries and led to direct European involvement the Chinese porcelain trade. It involved the transfer of goods unique to one hemisphere to another. Europeans brought cattle, horses, and sheep to the New World, and from the New World Europeans received tobacco, potatoes and maize. Other items becoming important in global trade were the sugarcane and cotton crops of the Americas, and the gold and silver brought from the Americas not only to Europe but elsewhere in the Old World.

The new trans-oceanic links and their domination by the European powers led to the Age of Imperialism, where European colonial powers came to control most of the planet. The European appetite for trade, commodities, empire and slaves greatly affected many other areas of the world. Spain participated in the destruction of aggressive empires in the Americas, only to substitute its own, and forcibly replaced the original religions. The pattern of territorial aggression was repeated by other European empires, most notably the Dutch, Russian, French and British. Christianity replaced older "pagan" rituals, as were new languages, political and sexual cultures, and in some areas like North America, Australia, New Zealand and Argentina, the indigenous peoples were abused and driven off most of their lands, being reduced to small, dependent minorities.

Portuguese Nanbanjin arriving at Japan much to the surprise of locals, detail from a Nanban panel of the Kanō school, 1593–1600

Similarly, in coastal Africa, local states supplied the appetite of European slave traders, changing the complexion of coastal African states and fundamentally altering the nature of African slavery, causing impacts on societies and economies deep inland. (See Atlantic slave trade).

Aboriginal peoples were living in North America at this time and still do today. There were many conflicts between Europeans and Natives. The Europeans had many advantages over the natives. They gave them diseases that they had not been exposed to before and this wiped out 50–90% of their population. (See Population history of indigenous peoples of the Americas.)

Maize and manioc were introduced into Africa in the 16th century by the Portuguese. They are now important staple foods, replacing native African crops. Alfred W. Crosby speculated that increased production of maize, manioc, and other New World crops led to heavier concentrations of population in the areas from which slavers captured their victims.

In the global silver trade from the 16th to 18th centuries, the Ming Dynasty was stimulated by trade with the Portuguese, Spanish, and Dutch. Although global, much of that silver ended up in the hands of the Chinese and China dominated silver imports. Between 1600 and 1800 China received 100 tons of silver on average per year. A large populace near the Lower Yangzte averaged a hundreds of taels of silver per household in the late 16th century. Altogether, more than 150,000 tons of silver were shipped from Potosí by the end of the 18th century. From 1500 to 1800, Mexico and Peru produced about 80% of the world's silver with more than 30% of it eventually ending up in China (largely because of European merchants who used it to purchase exotic Chinese commodities). In the late 16th and early 17th century, Japan was also exporting heavily into China and the foreign trade at large. Trade with European powers and the Japanese brought in massive amounts of silver, which then replaced copper and paper banknotes as the common medium of exchange in China. During the last decades of the Ming the flow of silver into China was greatly diminished, thereby undermining state revenues and indeed the entire Ming economy. This damage to the economy was compounded by the effects on agriculture of the incipient Little Ice Age, natural calamities, crop failure, and sudden epidemics. The ensuing breakdown of authority and people's livelihoods allowed rebel leaders such as Li Zicheng to challenge Ming authority.

Jesuit scholars collaborated extensively with Chinese astronomers, introducing Copernican principles. Top: Matteo Ricci, Adam Schaal and Ferdinand Verbiest (1623–1688); Bottom: Paul Siu (Xu Guangqi), Colao or Prime Minister of State, and his granddaughter Candide Hiu

New crops that had come to Asia from the Americas via the Spanish colonizers in the 16th century contributed to the Asia's population growth. Although the bulk of imports to China were silver, the Chinese also purchased New World crops from the Spanish Empire. This included sweet potatoes, maize, and peanuts, foods that could be cultivated in lands where traditional Chinese staple crops—wheat, millet, and rice—could not grow, hence facilitating a rise in the population of China. In the Song Dynasty (960–1279), rice had become the major staple crop of the poor; after sweet potatoes were introduced to China around 1560, it gradually became the traditional food of the lower classes.

The arrival of the Portuguese to Japan in 1543 initiated the Nanban trade period, with the Japanese adopting several technologies and cultural practices, like the arquebus, European-style cuirasses, European ships, Christianity, decorative art, and language. After the Chinese had banned direct trade by Chinese merchants with Japan, the Portuguese filled this commercial vacuum as intermediaries between China and Japan. The Portuguese bought Chinese silk and sold it to the Japanese in return for Japanese-mined silver; since silver was more highly valued in China, the Portuguese could then use Japanese silver to buy even larger stocks of Chinese silk. However, by 1573—after the Spanish established a trading base in Manila—the Portuguese intermediary trade was trumped by the prime source of incoming silver to China from the Spanish Americas. Although China acted as the cog running the wheel of global trade during the 16th to 18th centuries, Japan's huge contribution of silver exports to China were critical to the world economy and China's liquidity and success with the commodity.

Italian Jesuit Matteo Ricci (1552–1610) was the first European allowed into the Forbidden City. He taught the Chinese how to construct and play the spinet, translated Chinese texts into Latin and vice versa, and worked closely with his Chinese associate Xu Guangqi (1562–1633) on mathematical work.

Economic impact in Europe

Հիմնական հոդվածներ՝ Commercial Revolution, Renaissance, Renaissance in the Low Countries, և Great Divergence

Կաղապար:Renaissance As a wider variety of global luxury commodities entered the European markets by sea, previous European markets for luxury goods stagnated. The Atlantic trade largely supplanted pre-existing Italian and German trading powers which had relied on their Baltic, Russian and Islamic trade links. The new commodities also caused social change, as sugar, spices, silks and chinawares entered the luxury markets of Europe.

The European economic centre shifted from the Mediterranean to Western Europe. The city of Antwerp, part of the Duchy of Brabant, became "the centre of the entire international economy", and the richest city in Europe at this time. Centred in Antwerp first and then in Amsterdam, "Dutch Golden Age" was tightly linked to the Age of Discovery. Francesco Guicciardini, a Venetian envoy, stated that hundreds of ships would pass Antwerp in a day, and 2,000 carts entered the city each week. Portuguese ships laden with pepper and cinnamon would unload their cargo. With many foreign merchants resident in the city and governed by an oligarchy of banker-aristocrats forbidden to engage in trade, the economy of Antwerp was foreigner-controlled, which made the city very international, with merchants and traders from Venice, Ragusa, Spain and Portugal and a policy of toleration, which attracted a large Orthodox Jewish community. The city experienced three booms during its golden age, the first based on the pepper market, a second launched by New World silver coming from Seville (ending with the bankruptcy of Spain in 1557), and a third boom, after the Treaty of Cateau-Cambresis, in 1559, based on the textiles industry.

Despite initial hostilities, by 1549 the Portuguese were sending annual trade missions to Shangchuan Island in China. In 1557 they managed to convince the Ming court to agree on a legal port treaty that would establish Macau as an official Portuguese trade colony. The Portuguese friar Gaspar da Cruz (c. 1520 February 5, 1570) wrote the first complete book on China and the Ming Dynasty that was published in Europe; it included information on its geography, provinces, royalty, official class, bureaucracy, shipping, architecture, farming, craftsmanship, merchant affairs, clothing, religious and social customs, music and instruments, writing, education, and justice.

From China the major exports were silk and porcelain, adapted to meet European tastes. The Chinese export porcelains were held in such great esteem in Europe that, in English, china became a commonly-used synonym for porcelain. Kraak porcelain (believed to be named after the Portuguese carracks in which it was transported) was among the first Chinese ware to arrive in Europe in mass quantities. Only the richest could afford these early imports, and Kraak often featured in Dutch still life paintings. Soon the Dutch East India Company established a lively trade with the East, having imported 6 million porcelain items from China to Europe between the years 1602 to 1682. The Chinese workmanship impressed many. Between 1575 and 1587 Medici porcelain from Florence was the first successful attempt to imitate Chinese porcelain. Although Dutch potters did not immediately imitate Chinese porcelain, they began to do it when the supply to Europe was interrupted, after the death of Wanli Emperor in 1620. Kraak, mainly the blue and white porcelain, was imitated all over the world by potters in Arita, Japan and Persia—where Dutch merchants turned when the fall of the Ming Dynasty rendered Chinese originals unavailable—and ultimately in Delftware. Dutch and later English Delftware inspired by Chinese designs persisted from about 1630 to the mid-18th century alongside European patterns.

Antonio de Morga (1559–1636), a Spanish official in Manila, listed an extensive inventory of goods that were traded by Ming China at the turn of the 16th to 17th century, noting there were "rarities which, did I refer to them all, I would never finish, nor have sufficient paper for it". After noting the variety of silk goods traded to Europeans, Ebrey writes of the considerable size of commercial transactions: In one case a galleon to the Spanish territories in the New World carried over 50,000 pairs of silk stockings. In return China imported mostly silver from Peruvian and Mexican mines, transported via Manila. Chinese merchants were active in these trading ventures, and many emigrated to such places as the Philippines and Borneo to take advantage of the new commercial opportunities.

The increase in gold and silver experienced by Spain coincided with a major inflationary cycle both within Spain and Europe, known as the price revolution. Spain had amassed large quantities of gold and silver from the New World. In the 1520s large scale extraction of silver from Mexico's Guanajuato began. With the opening of the silver mines in Zacatecas and Bolivia's Potosí in 1546 large shipments of silver became the fabled source of wealth. During the 16th century, Spain held the equivalent of US$1.5 trillion (1990 terms) in gold and silver from New Spain. Being the most powerful European monarch at a time full of war and religious conflicts, the Habsburg rulers spent the wealth in wars and arts across Europe. "I learnt a proverb here", said a French traveller in 1603: "Everything is dear in Spain except silver". The spent silver, suddenly spread throughout a previously cash-starved Europe, caused widespread inflation. The inflation was worsened by a growing population with a static production level, low salaries and a rising cost of living, which damaged local industry. Increasingly, Spain became dependent on the revenues flowing in from the mercantile empire in the Americas, leading to Spain's first bankruptcy in 1557 due to rising military costs. Phillip II of Spain defaulted on debt payments in 1557, 1560, 1575 and 1596. The increase in prices as a result of currency circulation fuelled the growth of the commercial middle class in Europe, the bourgeoisie, which came to influence the politics and culture of many countries.

One effect of the inflation, particularly in Great Britain, was that tenant farmers who held long term leases from lords saw real decreases in rent. Some lords opted to sell their leased land, giving rise to small land-owing farmers such as yeoman and gentlemen farmers.

• 
  World map from Johannes Kepler's Rudolphine Tables (1627), incorporating many of the new discoveries.
• 
  Delftware depicting Chinese scenes, 18th century. Ernest Cognacq Museum
• 
  Jan Davidsz. de Heem, detail of silverware from A Richly Laid Table with Parrots, c. 1650

See also

• Age of Sail
• Atlantic slave trade
• Catholic Church and the Age of Discovery
• Chinese maritime exploration
• Chronology of European exploration of Asia
• Columbian Exchange
• Exploration
• European exploration of Australia
• History of navigation
• L'Anse aux Meadows
• List of explorations
• Major explorations after the Age of Discovery
• Maritime history
• Portuguese inventions
• Pre-Columbian trans-oceanic contact
• Scramble for Africa
• Timeline of European exploration
• Timeline of maritime migration and exploration
• Winds in the Age of Sail

References

Bibliography

Primary sources

• Sen, Tansen (2016). «The Impact of Zheng He's Expeditions on Indian Ocean Interactions». Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 79 (3): 609–636. doi:10.1017/S0041977X16001038. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Castillo, Bernal Díaz del, John Michael Cohen (1963) [1632]. The conquest of New Spain. Penguin Classics. ISBN 978-0-14-044123-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Galvano, Antonio (2004-03-01) [1563year=2004]. The Discoveries of the World from Their First Original Unto the Year of Our Lord 1555, issued by the Hakluyt Society. Kessinger Publishing. ISBN 978-0-7661-9022-1. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Linschoten, Jan Huyghen van (2004) [1598]. Voyage to Goa and Back, 1583–1592, with His Account of the East Indies: From Linschoten's Discourse of Voyages, in 1598. New Delhi, AES. ISBN 978-81-206-1928-9.
• Pires, Tomé, Armando Cortesão, Francisco Rodrigues (1990) [1512]. The Suma oriental of Tome Pires: an account of the East, from the Red Sea to China, written in Malacca and India in 1512–1515; and, The book of Francisco Rodrigues: Pilot-Major of the armada that discovered Banda and the Moluccas. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0535-0. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Mancall, Peter C. (2006). Travel narratives from the age of discovery: an anthology. Oxford University Press US. ISBN 978-0-19-515597-6. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• «Real Cédula aprobando la capitulación concedida por Carlos V a Francisco Pizarro para la conquista y población del Perú» (իսպաներեն). Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Վերցված է 17 June 2010-ին.

Books

• Abu-Lughod, Janet (1991). Before European Hegemony: The World System A.D. 1250–1350. Oxford University Press US. ISBN 978-0-19-506774-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Anderson, James Maxwell (2000). The history of Portugal. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-31106-2. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Arciniegas, Germán (1978). Amerigo and the New World: The Life & Times of Amerigo Vespucci. Octagon Books. ISBN 978-0-374-90280-3.
• Armesto, Felipe Fernandez (2006). Pathfinders: A Global History of Exploration. W.W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06259-5.
• Arnold, David (2002). The Age of Discovery, 1400–1600, Lancaster pamphlets. Routledge. ISBN 978-0-415-27996-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Boxer, Charles Ralph (1969). The Portuguese Seaborne Empire 1415–1825. Hutchinson. ISBN 978-0-09-131071-4. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Boxer, Charles Ralph (1977). The Dutch seaborne empire, 1600–1800. Taylor & Francis. ISBN 978-0-09-131051-6. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Braudel, Fernand (1992) [1979]. The Wheels of Commerce, vol. II of Civilization and Capitalism 15th–18th Century. University of California Press. ISBN 978-0-520-08115-4. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Braudel, Fernand (1992) [1985]. The perspective of the world. University of California Press. ISBN 978-0-520-08116-1. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Brook, Timothy (1998). The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. University of California Press. ISBN 978-0-520-22154-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Burns, William E. (2001). The scientific revolution: an encyclopædia. ABC-CLIO. ISBN 978-0-87436-875-8. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Butel, Paul (1999). The Atlantic. Routledge. ISBN 978-0-415-10690-0. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Cole, Juan Ricardo (2002). Sacred Space and Holy War. I.B.Tauris. ISBN 978-1-86064-736-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Cook, Noble David (1998). Born to die: disease and New World conquest, 1492–1650. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-62730-6. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Crosby, Alfred W., Jr (2003) [1972]. The Columbian Exchange: Biological and Cultural Consequences of 1492 (30th Anniversary ed.). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-98092-4. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Cromer, Alan (1995). Uncommon Sense: The Heretical Nature of Science. Oxford University Press US. ISBN 978-0-19-509636-1. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Crow, John A. (1992). The Epic of Latin America. University of California Press. էջ 136. ISBN 978-0-520-07723-2. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Daus, Ronald (1983). Die Erfindung des Kolonialismus. Wuppertal/Germany: Peter Hammer Verlag. ISBN 978-3-87294-202-9.
• Davenport, Frances Gardiner (1917). European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies to 1648. Washington, DC: Carnegie Institute of Washington. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• De Lamar, Jensen (1992). Renaissance Europe: age of recovery and reconciliation. D.C. Heath. ISBN 978-0-669-20007-2.
• Diffie, Bailey (1977). Foundations of the Portuguese Empire, 1415–1580. University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-0782-2. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Diffie, Bailey (1960). Prelude to empire: Portugal overseas before Henry the Navigator. University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-5049-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Dymytryshyn, Basil, E.A.P. Crownhart-Vaughan, Thomas Vaughan (1985). Russia's conquest of Siberia, 1558–1700: a documentary record (Russian). Western Imprints, The Press of the Oregon Historical Society. ISBN 978-0-8032-5049-9. Վերցված է 2016-02-10-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
• Donkin, R.A. (2003). Between east and west: the Moluccas and the traffic in spices up to the arrival of Europeans. Memoirs of the American Philosophical Society, Diane Publishing. ISBN 978-0-87169-248-1. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Dunn, Ross E. (2004). The adventures of Ibn Battuta, a Muslim traveler of the fourteenth century. University of California Press. ISBN 978-0-520-24385-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Dunton, Larkin (1896). The World and Its People. Silver, Burdett.
• Ebrey, Patricia Buckley, Anne Walthall, James B. Palais (2006–2008). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Houghton Mifflin. ISBN 978-0-618-13384-0. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Fisher, Raymond H. (1981). The Voyage of Semen Dezhnev in 1648. The Hakluyt Society. ISBN 978-0-904180-07-7.
• Fiske, John (1892–2009). The Discovery of America: With Some Account of Ancient America and the Spanish Conquest. Houghton Mifflin. ISBN 978-1-110-32015-8. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Forbes, Jack D. (1993). Africans and Native Americans: the language of race and the evolution of Red-Black peoples. University of Illinois Press. ISBN 978-0-252-06321-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Gernet, Jacques (1962). Daily life in China, on the eve of the Mongol invasion, 1250–1276. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0720-6. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Gitzen, Garry (2011). Francis Drake in Nehalem Bay 1579, Setting the Historical Record Straight. Fort Nehalem. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Goodrich, Luther Carrington, Chao-ying Fang, Ming Biographical History Project Committee – Association for Asian Studies. (1976). Dictionary of Ming biography, 1368–1644. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-03833-1.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Gutierrez, Ramon A, and Richard J. Orsi (1998). Contested Eden: California before the Gold Rush. University of California Press. ISBN 978-0-520-21274-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Hacquebord, Louwrens (September 1995). «In Search of Het Behouden Huys: A Survey of the Remains of the House of Willem Barentsz on Novaya Zemlya» (PDF). Arctic. 48 (3): 250. CiteSeerX 10.1.1.505.5702. doi:10.14430/arctic1246. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 27 March 2009-ին. Վերցված է 2009-03-08-ին.
• Hochstrasser, Julie (2007). Still life and trade in the Dutch golden age. Yale University Press. ISBN 978-0-300-10038-9.
• Howard, David and John Ayers (1978). China for the West: Chinese Porcelain and other Decorative Arts for Export, Illustrated from the Mottahedeh Collection. London and New York: Sotheby Parke Bernet.
• Lach, Donald F., Edwin J. Van Kley (1998). Asia in the Making of Europe, Volume III: A Century of Advance. Book 3: Southeast Asia. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-46768-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Lawson, Edward W. (2007). The Discovery of Florida and Its Discoverer Juan Ponce de Leon. Kessinger Publishing. ISBN 978-1-4325-6124-6.
• Lincoln, W. Bruce (2007) [1994]. The Conquest of a Continent: Siberia and the Russians. Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-8922-8. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Locke, John (1824). The works of John Locke: in nine volumes, Volume 9" The history of navigation. C. and J. Rivington. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Mancall, Peter C. (1999). "The Age of Discovery" in The Challenge of American History, ed. Louis Masur. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-6222-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Medina (1974) [1918]. El Piloto Juan Fernandez descubridor de las islas que ilevan su hombre, y Juan Jufre, armador de la expedicion que hizo en busca de otras en el mar del zur (իսպաներեն). Gabriela Mistral. ISBN 978-0-313-32043-9.
• Milton, Giles (1999). Nathaniel's Nutmeg. London: Sceptre. ISBN 978-0-340-69676-7.
• Morison, Samuel Eliot (2007) [1942]. Admiral of the Ocean Sea: The Life of Christopher Columbus. Read Books. ISBN 978-1-4067-5027-0. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Mutch, T.D. (1942). The First Discovery of Australia. Sydney: Journal of the Royal Australian Historical Society. Արխիվացված օրիգինալից 29 June 2011-ին. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Newitt, Malyn D.D. (2005). A History of Portuguese Overseas Expansion, 1400–1668. Routledge. ISBN 978-0-415-23979-0. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Nowell, Charles E. (1947). The Discovery of the Pacific: A Suggested Change of Approach. The Pacific Historical Review" (Volume XVI, Number 1).
• Otfinoski, Steven (2004). Vasco Nuñez de Balboa: explorer of the Pacific. Marshall Cavendish. ISBN 978-0-7614-1609-8. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Pacey, Arnold (1991). Technology in world civilization: a thousand-year history. MIT Press. ISBN 978-0-262-66072-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Paine, Lincoln P. (2000). Ships of discovery and exploration. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-395-98415-4. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Parry, J.H. (1981). The age of reconnaissance. University of California Press. ISBN 978-0-520-04235-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Parry, J.H. (1981). The Discovery of the Sea. University of California Press. ISBN 978-0-520-04237-7. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Penrose, Boies (1955). Travel and Discovery in the Renaissance:1420–1620. Harvard University Press. ISBN 978-0-689-70153-5.
• Pfoundes, C. (1882). Notes on the History of Eastern Adventure, Exploration, and Discovery, and Foreign Intercourse with Japan. Transactions of the Royal Historical Society (Volume X).
• Restall, Matthew (2004). Seven Myths of the Spanish Conquest. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517611-7. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Russell-Wood, A.J.R. (1998). The Portuguese empire, 1415–1808: a world on the move. JHU Press. ISBN 978-0-8018-5955-7. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Spence, Jonathan D. (1999). The Chan's Great Continent: China in Western Minds. W.W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-31989-7.
• Spufford, Peter (1989). Money and its Use in Medieval Europe. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-37590-0. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Bagrow, Leo, R.A. Skelton (1964). History of cartography. Transaction Publishers, 2009. ISBN 978-1-4128-1154-5. Վերցված է 2011-06-16-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Synge, J.B. (2007) [1912]. A Book of Discovery. Yesterday's Classics. ISBN 978-1-59915-192-2. Արխիվացված օրիգինալից 10 June 2011-ին. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Tamura, Eileen H.; Linda K. Mention; Noren W. Lush; Francis K.C. Tsui; Warren Cohen (1997). China: Understanding Its Past. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1923-1. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Tracy, James D. (1994). Handbook of European History 1400–1600: Late Middle Ages, Renaissance, and Reformation. Boston: Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-09762-9.
• Tsai, Shih-Shan Henry (2002). Perpetual Happiness: The Ming Emperor Yongle. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-98124-6. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Volker, T. (1971). Porcelain and the Dutch East India Company: as recorded in the Dagh-registers of Batavia Castle, those of Hirado and Deshima and other contemporary papers, 1602–1682. E.J. Brill.
• Walton, Timothy R. (1994). The Spanish Treasure Fleets. Pineapple Press (FL). ISBN 978-1-56164-049-2. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Weddle, Robert S. (1985). Spanish Sea: the Gulf Of Mexico in North American Discovery, 1500–1685. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-211-4.
• Wilford, John Noble (1982). The Mapmakers, the Story of the Great Pioneers in Cartography from Antiquity to Space Age. Vintage Books, Random House. ISBN 978-0-394-75303-4.
• Zweig, Stefan (2007) [1938]. Conqueror of the Seas – The Story of Magellan. Read Books. ISBN 978-1-4067-6006-4. Վերցված է 2011-06-16-ին.

Web sources

• «Amerigo Vespucci». Catholic Encyclopædia (New Advent). Վերցված է 22 June 2010-ին.
• «Ancient Silk Road Travelers». Silk Road Foundation. Վերցված է 14 June 2010-ին.
• «By the road of pathfinders» (ռուսերեն). Sbaikal.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 15 November 2011-ին. Վերցված է 19 June 2010-ին.
• «Discovering Francis Drake's California Harbor». Drake Navigators Guild. Վերցված է 17 June 2010-ին.
• «Oregon History of Francis Drake». Fort Nehalem Publishing. Վերցված է 10 May 2014-ին.
• «Exploration–Jacques Cartier». The Historica Dominion Institute. Արխիվացված է օրիգինալից 1 March 2010-ին. Վերցված է 9 November 2009-ին.
• «Ferdinand Magellan». Catholic Encyclopædia (New Advent). Արխիվացված օրիգինալից 13 January 2007-ին. Վերցված է 14 January 2007-ին.
• «Food Bacteria-Spice Survey Shows Why Some Cultures Like It Hot». ScienceDaily. March 5, 1998.
• Grunberg, Bernard (July–August 2007). «La folle aventure d'Hernan Cortés». L'Histoire. 322: 22.
• «Historic and contemporary political and physical maps of California, including early exploration». University of San Francisco. Վերցված է 14 January 2007-ին.
• Mayne, Richard J. «History of Europe». Britannica Online Encyclopædia. Վերցված է 17 June 2010-ին.
• «Issues and Trends in China's Demographic History». Columbia University. Արխիվացված է օրիգինալից 22 June 2010-ին. Վերցված է 4 June 2010-ին.
• Eccles, W.J. «Jacques Cartier». Britannica Online Encyclopædia. Արխիվացված օրիգինալից 12 July 2010-ին. Վերցված է 17 June 2010-ին.
• «Juan Rodriguez Cabrillo». San Diego Historical Society. Վերցված է 17 June 2010-ին.
• «Maize Streak Virus-Resistant Transgenic Maize: an African solution to an African Problem». www.scitizen.com. August 2007. Վերցված է 14 June 2010-ին.
• «The Cabot Dilemma: John Cabot's 1497 Voyage & the Limits of Historiography» ((on subscription)). Derek Croxton, University of Virginia. Վերցված է 15 June 2010-ին.
• «The European Voyages of Exploration». The Applied History Research Group, University of Calgary. Արխիվացված է օրիգինալից 22 July 2010-ին. Վերցված է 22 June 2010-ին.
• «The Lost Fort of Columbus». Smithsonian Magazine. Արխիվացված է օրիգինալից 11 April 2013-ին. Վերցված է 14 June 2010-ին.
• «The Perfilyevs family» (ռուսերեն). VSP.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 5 May 2010-ին. Վերցված է 19 June 2010-ին.
• «Super-Sized Cassava Plants May Help Fight Hunger In Africa». Researchnews, The Ohio State University. May 24, 2006. Արխիվացված է օրիգինալից December 8, 2013-ին.
• «Willem Barentsz and the Northeast passage». University Library of Tromsø – The Northern Lights Route. Վերցված է 18 June 2010-ին.
• Harwood, Jeremy (2006). To the Ends of the Earth: 100 Maps that Changed the World. F+W Publications Inc.

Further reading

• Brook, Timothy (2007). Vermeer's Hat: The Seventeenth Century and the Dawn of the Global World (reissue ed.). Bloomsbury Press. ISBN 978-1-59691-444-5.
• Cipolla, Carlo (1970). European Culture and Overseas Expansion. Pelican, London.
• DeVoto, Bernard (1998) [1952]. The Course of Empire. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-395-92498-3. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Hall, Robert L. (1991). «Savoring Africa in the New World». In Viola, Herman J.; Margolis, Carolyn (eds.). Seeds of Change: A Quincentennial Commemoration. Smithsonian Institution Press. էջեր 161–?. ISBN 978-1-56098-036-0.
• Love, Ronald S. (2006). Maritime Exploration in the Age of Discovery, 1415–1800. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-32043-9. Վերցված է 2011-06-16-ին.
• Rice, Eugene F., Jr. (1994) [1970]. The Foundations of Early Modern Europe: 1460–1559. W. W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-96304-5.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Wright, John K. (March 1947). «Terrae Incognitae: The Place of the Imagination in Geography». Annals of the Association of American Geographers. 37 (1): 1–15. doi:10.1080/00045604709351940.

External links

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Էլենկա/Ավազարկղ կատեգորիայում։

• "The Faustian Impulse and European Exploration" at The Fortnightly Review
• "Discover Columbus: Re-reading the Past" at Zinn Education Project.org (six-page lesson plan for high school students from Rethinking Schools)

Կատեգորիա:Exploration Կատեգորիա:History of European colonialism Կատեգորիա:European colonization of the Americas Կատեգորիա:European colonisation in Asia Կատեգորիա:European colonisation in Oceania Կատեգորիա:Historical eras Կատեգորիա:History of Europe Կատեգորիա:History of geography Կատեգորիա:Maritime history . . . . . Կատեգորիա:15th century in international relations Կատեգորիա:16th century in international relations Կատեգորիա:17th century in international relations Կատեգորիա:18th century in international relations Կատեգորիա:Portuguese colonization of the Americas Կատեգորիա:Spanish colonization of the Americas Կատեգորիա:Maritime history topical overviews