Չիկագո
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Չիկագո (այլ կիրառումներ)
Չիկագոն (անգլ.՝ Chicago, կարդ.՝ 
Շիքագո), քաղաք Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Իլինոյս նահանգում։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| անգլ.՝ City of Chicago[1] | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  ԱՄՆ | ||||
| Հիմնադրված է | օգոստոսի 12, 1833 և մարտի 4, 1837 թ. | ||||
| Մակերես | 606,424 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 179 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | անգլերեն | ||||
| Բնակչություն | ▲2 746 388 մարդ (ապրիլի 1, 2020)[2] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC-6 և UTC-5 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 872, 312 և 773 | ||||
| Փոստային դասիչ | 60601–60827, 60601, 60827, 60655, 60603, 60607, 60613, 60620, 60622, 60626, 60628, 60631, 60633, 60634, 60641, 60642, 60644, 60646, 60652, 60657, 60659, 60662, 60664, 60667, 60672, 60676, 60681, 60684, 60689, 60685, 60688, 60693, 60696, 60700, 60703, 60708, 60713, 60716, 60719, 60723, 60726, 60729, 60732, 60734, 60735, 60736, 60738, 60741, 60745, 60750, 60752, 60754, 60758, 60763, 60766, 60768, 60770, 60773, 60776, 60782, 60786, 60789, 60791, 60793, 60796, 60798, 60802, 60807, 60809, 60811, 60813, 60818, 60820, 60821, 60826, 60602, 60606, 60610, 60616, 60621, 60627, 60632, 60637, 60639, 60643, 60648, 60650, 60656, 60661, 60665, 60670, 60674, 60678, 60687, 60690, 60692, 60697, 60702, 60707, 60712, 60720, 60727, 60737, 60742 և 60624 | ||||
| Պաշտոնական կայք | chicago.gov(անգլ.) | ||||
| |||||
Քաղաքը երկրի երկրորդ խոշոր ֆինանսական կենտրոնն է (Նյու Յորքից հետո) և Հյուսիսային Ամերիկայի խոշորագույն տրանսպորտային հանգույցը։ Գտնվում է Միչիգան լճի հարավարևմտյան ափին, Իլինոյս նահանգում։ Վարչական կենտրոնը Կուկ շրջանն է։
Չիկագոյի բնակչությունը (2014 թվականի դրությամբ) կազմում էր 2 722 389 մարդ։ Չիկագոյի ագլոմերացիան (տարբեր արվարձանների հետ միասին) կոչվում է «Մեծ Չիկագո» կամ «Չիկագո Երկիր» (անգլ.՝ Chicagoland, անվանումն առաջարկել է Chicago Tribune թերթը 20-րդ դարի սկզբին)։ Ագլոմերացիայում բնակվում է 9 551 031 մարդ։ Այն բնակչության թվով երկրում 37-րդ տեղն է զբաղեցնում։
Չիկագոն նաև համարվում է Միջին Արևմուտքի տնտեսական, արդյունաբերական, տրանսպորտային և մշակութային մայրաքաղաքը։ Ոչ պաշտոնապես այն նաև անվանում են «Երկրորդ Քաղաք» և «Քամիների քաղաք»։ Առաջին անգամ Չիկագոն անվանվել է «Քամիների քաղաք» 1858 թվականին «Chicago Tribune» թերթի հոդվածում։
ՊատմությունԽմբագրել
17-19-րդ դարերԽմբագրել
1674 թվականին ժամանակակից Չիկագոյի տեղում ֆրանսիացի ճիզվիտ Ժակ Մարքետի կողմից հիմնադրվել է միսիոներական կետ։
Չիկագոն քարտեզի վրա ի հայտ է եկել 1833 թվականին, որպես 350 բնակչություն ունեցող գյուղ[3]։ «Չիկագո» անվանումն իրենից ներկայացնում է ֆրանսիացիների կողմից տեղական հնդկացիական լեզվի «shikaakwa» բառի փոփոխված բառ, որը թարգմանաբար նշանակում է «վայրի սոխ» կամ «սխտոր»[4][5][6][7]։
1837 թվականին Չիկագոն քաղաքի կարգավիճակ է ստացել, իսկ արդեն 1840 թվականին բնակչությունը կազմել է ավելի քան 4 հազար մարդ։ Գրավելով հարմար աշխարհագրական դիրք ԱՄՆ-ի արևմուտքի և արևելքի միջև, Չիկագոն շատ արագ դառնում է երկրի տրանսպորտային հանգույցը, ինչն իր հերթին զարգացնում է քաղաքի արդյունաբերությունը, ինչպես նաև գրանվում է ներգաղթյալների աճ։ 1856 թվականին քաղաքային մունիցիպալիտետը հավանություն է տվել ԱՄՆ-ում առաջին կոյուղու կառուցման նախագիծը[8]։
1871 թվականին քաղաքի մեծ մասն այրվել է Չիկագոյի մեծ հրդեհի ժամանակ։ Դա հնարավորություն տվեց վերակառուցել քաղաքը և առիթ է հանդիսացել ԱՄՆ-ում նոր շինարարական բումի համար, ինչը հանգեցրեց նրան, որ քաղաքը դարձել է ԱՄՆ-ի ճարտարապետական կենտրոն[9]։
Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիրԽմբագրել
Աշխարհագրական դիրքԽմբագրել
Չիկագոն տեղակայված է Իլինոյս նահանգի հյուսիս-արևելքում, Միչիգան լճի հարավարևմտյան ափին։ Քաղաքը գտնվում է Չիկագո գետի Կալումետ գետի ափերին։ Չիկագոյի սանիտարա-նավային ջրանցքը միացնում է Չիկագո գետը Դես Փլեյնս գետի հետ, որը հոսում է քաղաքի միջով։ Նախկինում նավարկության համար օգտագործվում էր Չիկագո գետը, իսկ այժմ այդ նպատակներով հիմնականում օգտագործվում է Միչիգան լիճը։
ԿլիմաԽմբագրել
Չիկագոն գտնվում է խոնավ ցամաքային կլիմայական գոտում (ըստ Կյոպենի կլիմաների դասակարգման՝ Dfa)։ Ամառը երկարատև է և անձրևոտ, խոնավ և շոգ, ձմեռը համեմատաբար ցուրտ է, բայց կարճատև և փոփոխական։ Հուլիսի օրական միջին ջերմաստիճանը կազմում է 23,3˚C, հունվարին՝ -4,6˚C։
- Տեղումների տարեկան քանակը կազմում է 940 մմ։
- Օդի տարեկան միջին քանակությունը՝ 9,9˚C
- Քամու միջին արագությունը՝ 4,3 մ/վ
- Օդի հարաբերական խոնավությունը՝ 71%
| Չիկագո (Միգդուեյ օդանավակայան), 1981–2010, 1928–ներկայի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F (°C) | 67 (19) |
75 (24) |
86 (30) |
92 (33) |
102 (39) |
107 (42) |
109 (43) |
102 (39) |
101 (38) |
94 (34) |
81 (27) |
72 (22) |
109 (43) |
| Միջին բարձր °F (°C) | 31.5 (−0.3) |
35.8 (2.1) |
46.8 (8.2) |
59.2 (15.1) |
70.2 (21.2) |
79.9 (26.6) |
84.2 (29) |
82.1 (27.8) |
75.3 (24.1) |
62.8 (17.1) |
48.6 (9.2) |
35.3 (1.8) |
59.4 (15.2) |
| Միջին ցածր °F (°C) | 18.2 (−7.7) |
21.7 (−5.7) |
30.9 (−0.6) |
41.7 (5.4) |
51.6 (10.9) |
62.1 (16.7) |
67.5 (19.7) |
66.2 (19) |
57.5 (14.2) |
45.7 (7.6) |
34.5 (1.4) |
22.7 (−5.2) |
43.5 (6.4) |
| Ռեկորդային ցածր °F (°C) | −25 (−32) |
−20 (−29) |
−7 (−22) |
10 (−12) |
28 (−2) |
35 (2) |
46 (8) |
43 (6) |
34 (1) |
20 (−7) |
−3 (−19) |
−20 (−29) |
−25 (−32) |
| Տեղումներ դյույմ (մմ) | 2.06 (52.3) |
1.94 (49.3) |
2.72 (69.1) |
3.64 (92.5) |
4.13 (104.9) |
4.06 (103.1) |
4.01 (101.9) |
3.99 (101.3) |
3.31 (84.1) |
3.24 (82.3) |
3.42 (86.9) |
2.57 (65.3) |
39.09 (992.9) |
| Ձյան տեղումներ դյույմ (սմ) | 11.5 (29.2) |
9.1 (23.1) |
5.4 (13.7) |
1.0 (2.5) |
trace | 0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0.1 (0.3) |
1.3 (3.3) |
8.7 (22.1) |
37.1 (94.2) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 10.7 | 8.8 | 11.2 | 11.1 | 11.4 | 10.3 | 9.9 | 9.0 | 8.2 | 10.2 | 11.2 | 11.1 | 123.1 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0.1 in) | 8.1 | 5.5 | 3.8 | 0.7 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.1 | 1.8 | 6.7 | 26.7 |
| աղբյուր: NOAA,[10][11][12] WRCC[13] | |||||||||||||
| Չիկագո (Օ'Հարի օդանավակայան, 1981–2010, 1871–ներկայ[14][15]ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F (°C) | 67 (19) |
75 (24) |
88 (31) |
91 (33) |
98 (37) |
104 (40) |
105 (41) |
102 (39) |
101 (38) |
94 (34) |
81 (27) |
71 (22) |
105 (41) |
| Միջին բարձր °F (°C) | 31.0 (−0.6) |
35.3 (1.8) |
46.6 (8.1) |
59.0 (15) |
70.0 (21.1) |
79.7 (26.5) |
84.1 (28.9) |
81.9 (27.7) |
74.8 (23.8) |
62.3 (16.8) |
48.2 (9) |
34.8 (1.6) |
59.1 (15.1) |
| Միջին ցածր °F (°C) | 16.5 (−8.6) |
20.1 (−6.6) |
29.2 (−1.6) |
38.8 (3.8) |
48.3 (9.1) |
58.1 (14.5) |
63.9 (17.7) |
62.9 (17.2) |
54.3 (12.4) |
42.8 (6) |
32.4 (0.2) |
20.7 (−6.3) |
40.8 (4.9) |
| Ռեկորդային ցածր °F (°C) | −27 (−33) |
−21 (−29) |
−12 (−24) |
7 (−14) |
27 (−3) |
35 (2) |
45 (7) |
42 (6) |
29 (−2) |
14 (−10) |
−2 (−19) |
−25 (−32) |
−27 (−33) |
| Տեղումներ դյույմ (մմ) | 1.73 (43.9) |
1.79 (45.5) |
2.50 (63.5) |
3.38 (85.9) |
3.68 (93.5) |
3.45 (87.6) |
3.70 (94) |
4.90 (124.5) |
3.21 (81.5) |
3.15 (80) |
3.15 (80) |
2.25 (57.2) |
36.89 (937) |
| Ձյան տեղումներ դյույմ (սմ) | 10.8 (27.4) |
9.1 (23.1) |
5.6 (14.2) |
1.2 (3) |
trace | 0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0.2 (0.5) |
1.2 (3) |
8.2 (20.8) |
36.3 (92.2) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 10.5 | 8.8 | 11.1 | 12.0 | 11.6 | 10.2 | 9.8 | 9.8 | 8.3 | 10.2 | 10.8 | 11.0 | 124.1 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0.1 in) | 8.2 | 5.9 | 4.2 | 0.9 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.2 | 1.7 | 6.9 | 28.0 |
| % խոնավություն | 72.2 | 71.6 | 69.7 | 64.9 | 64.1 | 65.6 | 68.5 | 70.7 | 71.1 | 68.6 | 72.5 | 75.5 | 69.6 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 135.8 | 136.2 | 187.0 | 215.3 | 281.9 | 311.4 | 318.4 | 283.0 | 226.6 | 193.2 | 113.3 | 106.3 | 2508,4 |
| Տոկոս հնարավոր արևի լույս | 46 | 46 | 51 | 54 | 62 | 68 | 69 | 66 | 60 | 56 | 38 | 37 | 56 |
| աղբյուր: NOAA (relative humidity and sun 1961–1990)[11][16][17] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներԽմբագրել
Չիկագոն ունի 27 քույր-քաղաք.[18]։
.svg){kind=small}
Քաղաք-գործընկերներ
Չիկագոյի համայնապատկերներԽմբագրել
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ https://www.chicago.gov/city/en/about/history.html
- ↑ 2020 United States Census / United States Census Bureau
- ↑ «Timeline: Early Chicago History»։ Chicago: City of the Century։ WGBH Educational Foundation And Window to the World Communications, Inc.։ 2003։ Արխիվացված օրիգինալից 2009-05-26-ին։ Վերցված է 2009-05-26
- ↑ "Origin of the word Chicago"// History of Chicago, A. T. Andreas, Chicago (1884) pp 37–38.
- ↑ Swenson, John F. (Winter 1991)։ «Chicagoua/Chicago: The origin, meaning, and etymology of a place name»։ Illinois Historical Journal 84 (4): 235–248։ ISSN 0748-8149։ OCLC 25174749
- ↑ McCafferty, Michael (դեկտեմբերի 21, 2001)։ «"Chicago" Etymology»։ The LINGUIST List։ Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 22
- ↑ McCafferty Michael (Summer 2003)։ «A Fresh Look at the Place Name Chicago»։ Journal of the Illinois State Historical Society (Illinois State Historical Society) 96 (2)։ ISSN 1522-1067։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 5-ին։ Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 22
- ↑ «Chicago Daily Tribune, Thursday Morning, February 14»։ Jonathanriley.net։ Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 31-ին։ Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 4
- ↑ Bruegmann, Robert (2004—2005). Built Environment of the Chicago Region. Encyclopedia of Chicago (online version).
- ↑ «Station Name: IL CHICAGO MIDWAY AP»։ National Climatic Data Center։ Վերցված է 2013-03-12
- ↑ 11,0 11,1 «NowData - NOAA Online Weather Data»։ NWS Romeoville, IL։ Վերցված է 2016-04-18
- ↑ «Top 20 Weather Events of the Century for Chicago and Northeast Illinois 1900–1999»։ NWS Romeoville, IL։ Վերցված է 2014-06-16
- ↑ «CHICAGO MIDWAY AP 3 SW, ILLINOIS»։ Western Regional Climate Center։ Վերցված է 2014-06-12
- ↑ History of the Chicago and Rockford weather observation sites
- ↑ ThreadEx
- ↑ «Station Name: IL CHICAGO OHARE INTL AP»։ National Oceanic and Atmospheric Administration։ Վերցված է 2013-03-18
- ↑ «Chicago/O'Hare, IL Climate Normals 1961-1990»։ National Oceanic and Atmospheric Administration։ Վերցված է May 14, 2013
- ↑ Chicago Sister Cities (անգլ.)
- ↑ Փարիզի քաղաք-գործընկերները Archived 2010-01-22 at the Wayback Machine. (ֆր.)