Արագոնի թագավորություն (արագոներեն՝ Reino d'Aragón, կատ.՝ Regne d'Aragó, լատին․՝ Regnum Aragonum, իսպ.՝ Reino de Aragón) միջնադարյան և վաղ ժամանակակից թագավորություն Պիրենեյան թերակղզում, տարածքներով մոտավոր է համընկնում է ներկայիս Իսպանիայի կազմի մեջ մտնող Արագոնի ինքնավար համայնքի հետ։ Այն տարբերվում է Արագոնի թագից, որը նաև ներառում էր այլ տարածներ այդ թվում` Կատալոնիայի պրինցիպատը (որը ներառում էր Բարսելոնայի կոմսությունը և այլ կատալոնական կոմսություններ), Վալենսիայի թագավորությունը, Մալյորկայի թագավորությունը և այլ տարածներ, որոնք ներկայիս Ֆրանսիայի, Իտալիայի և Հունաստանի մաս են կազմում։ Այսպիսով Արագոնի թագավորը միշտ չէ որ նշանակում է Արագոնի թագավորության թագավոր։

Արագոնի թագավորություն
Reino d'Aragón
1035 - 1715 Արագոնի թագ 
(Դրոշ) (Զինանշան)
Քարտեզ


(1443)

Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք Ջակա, Հուեսկա, Սարագոսա
Լեզու Արագոներեն, կատալոներեն, իսպաներեն և Լատիներեն
Կրոն Կաթոլիկ
Իշխանություն
Պետական կարգ Միապետություն
Պետության գլուխ Թագավոր
Պատմություն

Պատմություն խմբագրել

Անկախ թագավորություն խմբագրել

Արագոնը սկզբնական շրջանում եղել է Կառոլինյան կայսրության ֆեոդալական կոմսություն Ժակա քաղաքի շրջակայքում, որը 9-րդ դարի առաջին կեսին դարձավ Պամպլոնիա թագավորության (ավելի ուշ Նավառեի) կախյալ թագավորություն, իր սեփական տոհմով, որը ավարտվեց առանց արական սեռի ժառանգորդի 922 թվականին։ Արագոն անվանումը գալիս է Արագոն գետից, որը հոսում է Ժակա քաղաքով։

Նավառեի արքա Սանչո III-ի մահից հետո Նավառայի թագավորությունը բաժանվեց երեք մասի` (1) Պամպլոնա և այն գտնվում է Բասկերի երկրի արևմտյան և ափամերձ հատվածում, (2) Կաստիլիա և (3) Սոբրարբե, Ռիբագորսա և Արագոն։ Սանչոյի որդուն` Գոնսալոյին անցան Սոբրարբեն և Ռիբարգորսան, իսկ նրա ոչ օրինական որդուն` Ռամիրոյին անցավ Արագոնը, սակայն Գոնսալոն սպանվեց շուտով և նրա տարածները անցան Ռամիրոյին և այդպիսով Ռամիրոն դե ֆակտո դարձավ Արագոնի թագավոր[1], չնայած պաշտոնապես այս տիտղոսը չստացավ։

Հաղթելով իր եղբորը ` Գարսիա Սանչես III-ին` Ռամիրոն անկախացրեց Արագոնը։ Նրա որդին` Սանչո Ռամիրեսը հայտարարեց իրեն Արագոնի թագավոր[2]։ Հարավում տարածներ նվաճելով Ալ Անդալուսից` մայրաքաղաքը տեղափոխվեց Հուեսկա (1096), ավելի ուշ Սարագոսա (1118)։ 1135 թվականին անզավակ մահացավ Արագոնի թագավոր Ալֆոնսո ճակատամարտողտ և Նավառայի և Արագոնի թագավորությունների թագավոր դարձավ միևնույն անձը։ 1285 թվականին ավարտվեց Արագոնի ազատագրումը մուսուլմաններից։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. CAI Tourism of Aragon Արխիվացված 2012-05-04 Wayback Machine. Retrieved 2010-03-05
  2. Antonio Ubieto, Creación y desarrollo de la Corona de Aragón, Anubar, Zaragoza, 1987, pp. 58–59. ISBN 84-7013-227-X