Գայանա, պաշտոնապես Գայանայի կոոպերատիվ հանրապետություն[6], երկիր Հարավային Ամերիկայի հյուսիսային հատվածում։ Այն միակ անգլախոս երկիրն է Հարավային Ամերիկայում և մշակութապես համարվում է Անգլոֆոն-Կարիբյան հատվածի մաս։ Երկիրը համարվում է Կարիբյան համագործակցության հիմնադիր անդամներից մեկը։ Գայանան սահմանակցում է Ատլանտյան Օվկիանոսին հյուսիսց, Բրազիլիային` հարավից և հարավ արևմուտքից, Վենեսուելային արևմուտքից և Սուրինամին արևելքից։ Մոտ 215.000 քառակուսի կիլոմետր տարածքով Գայանան երրորդ ամենափոքր ինքնիշխան պետությունն է Հարավային Ամերիկայի մայրցամաքային գոտում Ուրուգվայից ու Սուրինամից հետո։

Գայանա
Գայանայի դրոշ Զինանշան
Flag of Guyana.svg
Coat of arms of Guyana.svg
GUY orthographic.svg
Կարգավիճակինքնիշխան պետություն և երկիր
Ներառում էBarima-Waini?, Cuyuni-Mazaruni?, Demerara-Mahaica?, East Berbice-Corentyne?, Essequibo Islands-West Demerara?, Mahaica-Berbice?, Pomeroon-Supenaam?, Potaro-Siparuni?, Upper Demerara-Berbice? և Upper Takutu-Upper Essequibo?
Պետական լեզուանգլերեն
ՄայրաքաղաքՋորջթաուն
Օրենսդիր մարմինNational Assembly?
Երկրի ղեկավարԻրֆաան Ալի[1]
Կառավարության ղեկավարՄարկ Ֆիլիպս[2]
Ազգաբնակչություն777 859 մարդ (2017)[3]
ՀիմնDear Land of Guyana, of Rivers and Plains?
ԿարգախոսOne People, One Nation, One Destiny, Един народ,една нация, една съдба և South America Undiscovered
Հիմնադրված է1966 թ.
ԱրժույթGuyanese dollar?
Կենտրոնական բանկԳայանայի բանկ
Ժամային գոտիUTC−4 և America/Guyana?[4]
Հեռախոսային կոդ+592
Ինտերնետ-դոմեն.gy
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս0,714[5]
parliament.gov.gy

ՊատմությունԽմբագրել

Գայանայի բնիկները եղել են հնդկացի ցեղեր։ Այստեղ հայտնված առաջին եվրոպացիները իսպանացի ծովագնացներ էին (XV դարի վերջ)։ XVI դարի վերջին հոլանդացի առևտրականները Գայանայում հիմնեցին բնակավայրեր, որոնք ավելի ուշ (XVIII դար) ստացան հոլանդական գաղութի ստատուս։ Գայանային տիրելու համար պայքարում էին Մեծ Բրիտանիան, Նիդերլանդիան և Ֆրանսիան։ Ի վերջո Անգլիան տիրացավ այդ բնակավայրերին, որոնք 1831 թվականին միավորվեցին՝ կազմելով Բրիտանական Գվիանա գաղութը։

Վարչական բաժանումԽմբագրել

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 675