Ջոն Քեբոտ (իտալ.՝ Giovanni Caboto), մոտ 1450[1], Ջենովա, Իտալիա - մոտ 1498[1], Հյուսիսային Ատլանտիկա), ծագումով իտալացի[3] ծովագնաց և հայտնագործությունների հեղինակ։ 1497 թվականին ղեկավարելով Անգլիայի Հենրի Յոթերորդ թագավորի ֆինանսավորած ծովարշավը՝ հայտնագործել է ներկայիս Կանադայի ափերը՝ դառնալով առաջին եվրոպացին, ով ոտք է դրել Հյուսիսային Ամերիկայի մայրցամաքային ափի վրա։ Ջոն Քեբոտը փաստորեն համարվում է Հյուսիսային Ամերիկա մայրցամաքի հայտնագործողը։

Ջոն Քեբոտ
Դիմանկար
Ծնվել էմոտ 1450[1]
ԾննդավայրՋենովա, Իտալիա
Մահացել էմոտ 1498[1]
Մահվան վայրՀյուսիսային Ատլանտիկա
Քաղաքացիություն Վենետիկի հանրապետություն
Մասնագիտությունgestor, ծովագնաց և ստրկավաճառ
Ծնողներհայր՝ Giulio Caboto?[2]
ԵրեխաներՍեբաստիան Կաբոտ
 Giovanni Caboto Վիքիպահեստում

Անունը և ծագումը խմբագրել

 
Giovanni Caboto bust

Նշանավոր ծովագնացին իտալերենով ներկայումս անվանում են Giovanni Caboto, վենետիկյան բարբառով՝ Zuan Chabotto, անգլերենով՝ John Cabot: Ինքն անձամբ Վենետիկի հանրապետությունում գտնված ժամանակ ստորագրել է "Zuan Chabotto"[4] և իր անուն-ազգանվան այդ ձևը շարունակել է գործածել Անգլիայում գտնվելիս, առնվազն իտալացիների շրջանում։ Լոնդոնում գտնված բանկի իտալացի տերը նրան դիմելիս գործածել է 'Giovanni Chabbote' անվանաձևը[5]։

Հայտնի է, որ նա ծնվել է Իտալիայում, Ջուլիո Կաբոտոյի որդին է, ունեցել է Պիերո անունով եղբայր[6]։ Որպես նրա ծննդավայր նշվում են Գաետան՝ Լատինա մարզում և Կաստիլիոնե Կիավարեզեն՝ Ճենովայի մարզում[6][7][8]։ Գաետայի օգտին գլխավոր վկայությունը ծխամատյանի գրանցումներն են, սակայն 1443 թվականից հետո այնտեղ արված գրառումներում Կաբոտոներ այլևս չեն հիշատակվում[9]։

Լոնդոնում Իսպանիայի դեսպան Պեդրո դե Ավալան, որ Քեբոտի ժամանակակիցն է, 1498 թվականին Իսպանիայի թագավորին ուղարկած իր նամակներից մեկում նրան ներկայացնում է որպես "Կոլումբոսի նման մեկ ուրիշ ճենովացու".[10]: Ջոն Քեբոտի որդին՝ Սեբաստիանը, որը նույնպես ճանաչված ծովագնաց էր և համարվում է անգլիական նավատորմի հիմնադրիներից մեկը, ասել է, որ իր հայրը ծագումով Ճենովայից է։ Փաստաթղթերը վկայում են, որ 1476 թվականին Ջոն Քեբոտը ստացել է Վենետիկի հանրապետության քաղաքացիություն, ինչի համար նա, ըստ սահմանված կարգի, պետք է առնվազն տասնհինգ տարի ապրած լիներ Վենետիկում։ Այսպիսով՝ 1461 թվականից նա ապրել է այդ քաղաքում[11][12]։

Հիշատակի հավերժացում խմբագրել

 
Քեբոտի հրապարակը Մոնրեալում
 
~ The Matthew ~
1897 թ.՝ Քեբոտի նշանավոր նավարկության 400-ամյակի պատվին կանադական Նյուֆաունդլենդ երկրամասի գլխավոր փոստի թողարկած հատուկ նամականիշը
  • Giovanni Caboto (1762), նկար Վենետիկի դուքսի պալատում
  • Քեբոտի աշտարակ (Նյուֆաունդլենդ, կառուցվել է 1897 թվականին, ի հիշատակ Քեբոտի պատմական նավարկության 400-ամյակի)
  • Քեբոտի աշտարակ անգլիակն Բրիստոլ քաղաքում, ծովափին. կառուցվել է 1897 թվականին, ի հիշատակ Քեբոտի պատմական նավարկության 400-ամյակի
  • Denis William Eden-ի նկարը՝ John Cabot and his sons receive the charter from Henry VII to sail in search of new lands (1910), խորհրդարանի շենքում[13]
  • Giovanni Caboto Club (հիմնվել է 1925 թ.), իտալական ակումբ, որ գործում է կանադական Օնտարիո երկրամասի Վինձոր քաղաքում[14]
  • Նշանավոր ծովագնացի արձանը (1952 թ.) Բրիստոլի քաղաքային խորհրդի շենքում[15] Photograph: Statue of John Cabot / Elizabethan Seaman Արխիվացված 2017-02-24 Wayback Machine
  • Ջոն Քեբոտի համալսարան Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում։ Համանուն մի համալսարան էլ 1972 թվականին հիմնվել է Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում
  • 1985 թվականին անգլիական Բրիստոլ նավահանգստում տեղադրվել է Ջոն Քեբոտի՝ քանդակագործ Սթիվեն Ջոյսի հեղինակած բրոնզե արձանը.
  • Ջոն Քեբոտի Matthew նավի կրկնօրինակը նրա նավարկության 500-ամյակի առթիվ պատրաստվել և խարիսխ է գցել Բրիստոլի նավակայանում
  • Ջոն Քեբոտի Matthew նավի կրկնօրինակը նրա նավարկության 500-ամյակի առթիվ պատրաստվել և խարիսխ է գցել նաև Բոնավիստա ծովածոցում
  • The scenic Cabot Trail in the Cape Breton Highlands is named after the explorer.
  • Ջոն Քեբոտի ակադեմիա - ինքնավար դպրոց Բրիստոլում (Անգլիա)
  • Ջոն Քեբոտի հրապարակ՝ Լոնդոնում (Անգլիա) և նույնանուն հրապարակ Մոնրեալում (Կանադա)
  • Cabot Circus, հանրախանութ Բրիստոլում. անվանվել է 2008 թվականին անցկացված համաքաղաքային հանրաքվեի արդյունքների հիման վրա
  • Քեբոտի փողոց St. John's, Newfoundland and Labrador.
  • Նշանավոր ծովագնացի բրոնզե արձանը Confederation Building, St. John's.
  • Նշանավոր ծովագնացի բրոնզե արձանը՝ նաև Բոնավիստա ծովածոցի ափին, Նյուֆաունդլենդում։ Հուշատարտակը փորագրված է անգլերեն, իտալերեն, ֆրանսերեն։
  • Ջոն Քեբոտի անվան կաթոլիկ միջնակարգ դպրոց Կանադայի Mississauga բնակավայրում
  • Giovanni Caboto զբոսայգի Կանադայի Ալբերտա երկրամասի Էդմոնտոն քաղաքում

Գրականություն խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 University of Toronto, Laval University Dictionary of Canadian Biography, Dictionnaire biographique du Canada / G. Brown, D. Hayne, F. Halpenny, R. Cook, J. English, M. Trudel, A. Vachon, J. HamelinUTP, Presses de l'Université Laval, 1959. — ISSN 0420-0446; 0070-4717
  2. 2,0 2,1 Pas L. v. Genealogics — 2003.
  3. Frederic C., Lane (1978). Storia di Venezia (Italian). Turin: Einaudi.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  4. Edoardo Giuffrida, "New documents on Giovanni Caboto" in R. Mamoli Zorzi (ed.), Attraversare gli Oceani: Da Giovanni Caboto al Canada Multiculturale (Venice, 1999), 61. Juliana de Luna, Names from Sixteenth Century Venice (2008).
  5. "Cabot Project", Bristol Website
  6. 6,0 6,1 6,2 |title = Cabot, John |first= R.A. |last=Skelton |volume=1 |url = http://www.biographi.ca/en/bio/cabot_john_1E.html}}(չաշխատող հղում)
  7. «SCHEDA TECNICA DOCUMENTARIO "CABOTO": I CABOTO E IL NUOVO MONDO» (PDF) (Press release) (Italian). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 3-ին.{{cite press release}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) (TECHNICAL DOCUMENTARY "CABOTO": I and Catalan origins have been proved to be without foundation.
  8. (PDF) (Press release) (in Italian). (TECHNICAL DOCUMENTARY "CABOTO": I and Catalan origins have been proved to be without foundation."CABOT". Canadian Biography. 2007. Retrieved 17 May 2008. «"SCHEDA TECNICA DOCUMENTARIO "CABOTO": I CABOTO E IL NUOVO MONDO"» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  9. Roberto Almagiá, Commemorazione di Sebastiano Caboto nel IV centenario della morte (Venice, 1958), pp. 37–38. (իտալերեն)
  10. «Pedro de Ayala letter 1498 to the Spanish Crown». The Smugglers' City. Department of Historical Studies, University of Bristol. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 20-ին.
  11. J.A. Williamson, The Cabot Voyages and Bristol Discovery Under Henry VII (Hakluyt Society, Second Series, No. 120, CUP, 1962), pp. 33–34.
  12. Магидович И.П., Магидович В.И. Очерки по истории географических открытий. Т.2. Великие географические открытия (конец XV - середина XVII в.) – М., Просвещение. 1983. С. 33..
  13. Denis William Eden: John Cabot and his sons receive the charter from Henry VII to sail in search of new lands (1910), at Houses of Parliament
  14. Giovanni Caboto Club History Արխիվացված 17 Օգոստոս 2009 Wayback Machine
  15. Douglas Merritt, Sculpture in Bristol (Bristol, 2002), p. 90. Note: In 1956 this was designated as a "symbolic figure of an Elizabethan seaman," although the sculptor Charles Wheeler exhibited the work in the Royal Academy Summer Exhibition of 1952 as "Number 1423, John Cabot – sketch model for the statue on the New Council House, Bristol". The figure is dressed in fifteenth-century clothing, has a fifteenth-century navigational instrument (astrolabe) hanging from his belt and holds what appear to represent Cabot's letters patent.
  16. Peter Pope, "Review: The Race to the New World: Christopher Columbus, John Cabot, and a Lost History of Discovery. Douglas Hunter", The Canadian Historical Review, Vol.93, No.4, December 2012 (subscription required)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

  • Evan T. Jones and Margaret M. Condon, Cabot and Bristol's Age of Discovery: The Bristol Discovery Voyages 1480–1508 (University of Bristol, Nov. 2016). This short book provides an up-to-date account of the voyages, based on the research of the "Cabot Project", aimed at a general audience.
  • Evan T. Jones, "Alwyn Ruddock: 'John Cabot and the Discovery of America' " Արխիվացված 2011-07-11 archive.today, Historical Research Vol 81, Issue 212 (2008), pp. 224–254. Provides updated information on new discoveries of documents related to Cabot and his voyage, and claims made in the late 20th century by Alwyn Ruddock.
  • Evan T. Jones, "Henry VII and the Bristol expeditions to North America: the Condon documents" Արխիվացված 2012-09-19 archive.today, Historical Research, 27 Aug 2009, relates primarily to newly discovered documents related to William Weston's 1499 voyage.
  • Francesco Guidi-Bruscoli, 'John Cabot and his Italian Financiers', Historical Research (Published online, April 2012).
  • J.A. Williamson, The Cabot Voyages and Bristol Discovery Under Henry VII (Hakluyt Society, Second Series, No. 120, CUP, 1962). Considered the essential source-book for Cabot and his voyages. Numerous documents have been discovered in the Italian, Spanish and English archives that provide new insights into these events and era.
  • http://www.biographi.ca/en/bio/cabot_john_1E.html}}(չաշխատող հղում) A short introduction; it has been updated based on material published related to The Cabot Project at the University of Bristol.
  • H.P. Biggar (ed.), The Precursors of Jacques Cartier, 1497–1534: A Collection of Documents Relating to the Early History of the Dominion of Canada (Ottawa, 1911). Contains transcriptions of many of the original documents in their original languages – i.e. Latin, Spanish and Italian.
  • P. D'Epiro, M.D. Pinkowish, Sprezzatura: 50 Ways Italian Genius Shaped the World, 1st Anchor Book Edition, 2001, pp. 179–180.