Ֆիլիպինների Հանրապետություն (թագալերեն՝ Republika ng Pilipinas), կամ Ֆիլիպիններ[10] (թագալերեն՝ Pilipinas), երկիր Հարավ-Արևելյան Ասիայում։ Կազմված է բազմաթիվ կղզիներից, որոնք գտնվում են Խաղաղ օվկիանոսում՝ Ինդոնեզիայից հյուսիս։ Մայրաքաղաքն է Մանիլան։

Ֆիլիպիններ
Pilipinas
Ֆիլիպինների դրոշ Զինանշան
Flag of the Philippines.svg
Coat of arms of the Philippines.svg
PHL orthographic.svg
Կարգավիճակինքնիշխան պետություն, կղզեխմբային պետություն և երկիր
Ներառում էIlocos Region?[1], Կագայան հովիտ[1], Central Luzon?[1], Կալաբարսոն[1], Mimaropa?[1], Բիկոլի շրջան[1], Western Visayas?[1], Կենտրոնական Վիսարյա[1], Eastern Visayas?[1], Zamboanga Peninsula?[1], Northern Mindanao?[1], Davao Region?[1], Soccsksargen?[1], Caraga?[1], Bangsamoro?[1], Cordillera Administrative Region?[1] և Մետրո Մանիլա
Պետական լեզուֆիլիպիներեն[2][3] և անգլերեն[4]
ՄայրաքաղաքՄանիլա[5]
Պետական կարգհանրապետություն
Օրենսդիր մարմինCongress of the Philippines?
Երկրի ղեկավարՖերդինանդ Մարկոս
Կառավարության ղեկավարՖերդինանդ Մարկոս
Մակերես299 764 կմ²
Ազգաբնակչություն109 035 343 մարդ (մայիսի 1, 2020)[6]
Խտություն306,6 մարդ/կմ²
ՀիմնLupang Hinirang?[7]
ԿարգախոսIt's more fun in the Philippines
Հիմնադրված է1565, հուլիսի 4, 1901, նոյեմբերի 15, 1935 և հուլիսի 4, 1946 թ.
ԱրժույթՖիլիպինական պեսո
Կենտրոնական բանկBangko Sentral ng Pilipinas?
Ազգային տոնՆոր տարվա օր, Մայիսի մեկ, Ավագ հինգշաբթի, Ավագ Ուրբաթ, Independence Day?, Eid al-Fitr?, Կուրբան Բայրամ, Bonifacio Day?, Feast of the Immaculate Conception?, Սուրբ Ծնունդ և Rizal Day?
Ժամային գոտիPhilippine Standard Time? և Asia/Manila?[8]
Հեռախոսային կոդ+63
Ինտերնետ-դոմեն.ph
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս0,699[9]
gov.ph(անգլ.)

Ֆիլիպինները գտնվում են խաղաղօվկիանոսյան Հրե օղակում, ինչով էլ պայմանավորված է նրանց հրաբխային ծագումը և ռելիեֆի լեռնային բնույթը։ Կղզեխումբը գտնվում է հասարակածից ոչ մեծ հեռավորության վրա, ունի արևադարձային բուսական և կենդանական հարուստ աշխարհ, որտեղ գերակշռում են թռչունները և սողունները։

Երկրի անվանումը կապված է Իսպանիայի թագավոր Ֆիլիպ II-ի անվան հետ։

ԲնությունԽմբագրել

Ֆիլիպինյան կղզիները (երկարությունը․՝ ավելի քան 1800 կմ) խաղաղօվկիանոսյան գեոսինկլինալային գոտու արևմտյան մասի կղզիների աղեղի մի օղակն են։ Մակերևույթի մոտ 3/4-ը զբաղեցնում են լեռներն ու սարավանդները։ Լեռնաշղթաների միջին բարձրությունը մոտ 2000 մ է, առավելագույնը՝ 2954 մ (Ապո հրաբուխը՝ Մինդանաո կղզում)։ Ֆիլիպիններում կան ավելի քան 10 գործող և բազմաթիվ հանգած հրաբուխներ։ Ափագծերը չափազանց կտրտված են։ Ընդերքը հարուստ է պղնձի, նիկելի, կոբալտի, քրոմիտների, սնդիկի, երկաթի, մանգանի պաշարներով։ Կան նաև ածխի, բնական գազի հանքավայրեր։ Կլիման հասարակածային է, հյուսիսում՝ մերձհասարակածային, մուսսոնային։ Օդի ջերմաստիճանը ծովեզերքին ամբողջ տարվա ընթացքում գրեթե նույնն է (24-28°С), բայց ըստ բարձրության նվազում է (մինչև 15-17°С)։ Տեղումներն արևմտյան լանջերին տարեկան մինչև 3000-4000 մմ են, հողմատակ արևելյան լանջերին՝ 1000 մմ-ից պակաս։

Աշնանը հաճախակի են թայֆունները, որոնք երբեմն մեծ վնաս են պատճառում։ Գետերը կարճ են, սահանքավոր, ունեն պոտենցիալ մեծ հիդրոռեսուրսներ։ Հողածածկույթում գերակշռում են լատերիտային տիպի կարմրահողերն ու դեղնահողերը։ Ֆիլիպինների տարածքի 46%-ը ծածկված է անտառներով, ծովեզերքին կան մանգլի մացառուտներ։

Ֆիլիպիններում խոշոր կաթնասուններ չկան․ հանդիպում են կապիկներ, լեմուրներ, թռչող շներ, մանր եղջերուներ, ֆիլիպինյան բրդաթևիկ, անտառային կատու։ Կան շատ թռչուններ և սողուններ (այդ թվում՝ պիթոններ)։

Հայերը ՖիլիպիններումԽմբագրել

Ֆիլիպիններում հայ առաջին վաճառականները հաստատվել են 16-րդ դարի 2-րդ կեսին՝ իսպանական տիրապետության ժամանակ։ Նրանց մուտքը կղզիներ, ի տարբերություն այլ օտարազգիների, եղել է ազատ և խրախուսվել տեղական իշխանությունների կողմից։

1686 թ. Հնդկաստանում գործող Արևելա-հնդկական առևտրական ընկերության և տեղի հայ վաճառականների միջև կնքված պայմանագրով հայ վաճառականներն անգլիական նավերով Մանիլայում ազատ ելումուտի և առևտրի իրավունք են ստացել։ Հայ առևտրականները Մանիլայից հիմնականում արտահանել են համեմունք, մետաքս, կերպաս և այլն, ներմուծել շաքար և արծաթ, ինչպես նաև «հայկական» կոչվող ներկատեսակ։

Հայ ակնավաճառների ձեռքում է եղել Ֆիլիպիններում թանկագին քարերի առևտրի մենաշնորհը։

18-րդ դարում Մանիլայի հայ գաղութը հիշվում է Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի գրագրություններում՝ որպես Իրանա-Հնդկաստանի (Նոր Ջուղայի) Հայոց թեմի մեջ մտնող համայնք։

18-րդ դարի երկրորդ կեսին Ֆիլիպիններում ապրել և ստեղծագործել է պատմաբան Զաքարիա Ջուղայեցին։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ Ճապոնական օկուպացիայի տարիներին (1942-1945), Ֆիլիպիններում հայերի թիվը նվազել է։ Ներկայումս Ֆիլիպիններում շատ հայեր կան։

ԱղբյուրներԽմբագրել

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Վիքիճամփորդն ունի Ֆիլիպիններին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։