Ֆեոդոր Խիտրուկ
Ֆեոդոր Սավելևիչ Խիտրուկ (ռուս.՝ Фёдор Савельевич Хитрук, ապրիլի 18 (մայիսի 1), 1917, Տվեր, Ռուսական կայսրություն[1] - դեկտեմբերի 3, 2012[2], Մոսկվա, Ռուսաստան), խորհրդային և ռուս մուլտիպլիկատոր, ռեժիսոր, սցենարիստ, մանկավարժ, թարգմանիչ։ ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1987)։ ԽՍՀՄ պետական մրցանակի կրկնակի դափնեկիր (1976, 1982), Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի մրցանակի (1999), ԳԴՀ ազգային մրցանակի (1971) դափնեկիր։
Ֆեոդոր Խիտրուկ | |
---|---|
Ծնվել է | ապրիլի 18 (մայիսի 1), 1917 |
Ծննդավայր | Տվեր, Ռուսական կայսրություն[1] |
Մահացել է | դեկտեմբերի 3, 2012[2] (95 տարեկան) |
Մահվան վայր | Մոսկվա, Ռուսաստան |
Կրթություն | State Academy of Fine Arts Stuttgart? |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Ռուսաստան |
Մասնագիտացում | կինոռեժիսոր, սցենարիստ, մուլտիպլիկատոր, թատերական ուսուցիչ, մանկավարժ և թարգմանիչ |
Ամուսին | Մարիա Մոտրուկ |
Պարգևներ | |
IMDb | ID ID 0451658 |
Կենսագրություն
խմբագրելՖեոդոր Խիտրուկ ծնվել է 1917 թվականի ապրիլի 18-ին (մայիսի 1) Տվերում, եղել է հրեական ընտանիքի երեք որդիներցի միջնեկը[3][4][5][6]։ Հայրը՝ Սավելի Դավիդովիչ Խիտրուկը (1887-1983), եղել է փականագործ, ապա ինժեներ, իսկ կյանքի վերջին տարիներին՝ հանրապետական նշանակության թոշակառու, ծագումով եղել է Պոլոցկից[7], մայրը՝ Աննա Անտոնովնա Խիտրուկը (օրրիորդական ազգանունը՝ Նախամչիկ, 1893-1985), ծնունդով եղել է Ռիգայից[* 1][8]։ Ծնողներն ամուսնացել են 1914 թվականին Ռիգայում, որտեղ էլ ծնվել է նրանց ավագ որդին՝ Միխայիլը (1915-2007)[9][10][11]։ 1917 թվականին ծնողները տեղափոխվել են Տվեր, որտեղ ծնվել են միջնեկ և կրտսեր որդիները՝ Ֆեոդորն ու Վլադիմիրը (1921-1993)։ 1924 թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Մոսկվա, իսկ այն բանից հետո, երբ հայրն ավարտել է Պլեխանովի ակադեմիան, նրան՝ որպես Ստանկոէքսպորտի ներկայացուցչի, գործուղել են Գերմանիա՝ զբաղվելու սարքավորումների գնմամբ (1931-1934)։ Հիմնականում ապրել են Շտուտգարտում, որտեղ ապագա մուլտիպլիկատորը սովորել է գեղարվեստա-արհետագործական ուսումանրանում[12][13]։
1936 թվականին պատանին արդեն Մոսկվայում սովորել է Պետական հրատարակությունների միավորման գեղարվեստի տեխնիկումում[14]։ Հետագայում սովորել է Նկարիչ-գրաֆիկների որակավորման բարձրացման ինստիտուտում[15] (Նիկոլայ Վիշեսլավցևի արվեստանոց[14])։ Մոսկվայի I միջազգային կինոփառատոնում (1935) Ուոլթ Դիսնեյի մուլտֆիլմերը դիտելուց հետո հետաքրքրվել է մուլտիպլիկացիայով և ծանոթ նկարչի խորհրդով որոշել է ընդունվել «Սոյուզմուլտֆիլմի» ստուդիա, բայց երկար ժամանակ մերժում է ստացել[16]։
1937 թվականի նոյեմբերից Ֆեոդոր Խիտրուկն սկսել է աշխատել «Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայում որպես մուլտիպլիկատոր-ստաժյոր, իսկ 1938 թվականից՝ որպես մուլտիպլիկատոր։ 1941 թվականի օգոստոսին՝ Հայրենական մեծ պատերազմի սկսվելուց հետո, կես տարով ուղարկվել է սովորելու Օտար լեզուների ինստիտուտում, որը տարհանվել էր Ստավրոպոլ նա Վոլգե։ Ուսումն ավարտելուց հետո Ֆեոդոր Խիտրուկը՝ որպես թարգմանիչ, ծառայել է 3-րդ Ուկրաինական ռազմաճակատում, եղել 17-րդ օդային բանակի ռադիոգրավման դասակի հրամանատար։ Պատերազմից հետո Ֆեոդոր Խիտրուկը երկու տարի որպես ռազմական թարգմանիչ աշխատել է Բեռլինում, ինչից հետո վերադարձել է «Սոյուզմուլտֆիլմ»։
1949 թվականից եղել է ՀամԿ(բ)Կ անդամ[15]։
1956-1981 թվականներին դասավանդել է «Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիային կից նկարիչ-մուլտիպլիկատորների դասընթացներում։ 1962 թվականին սկսել է զբաղվել ռեժիսուրայով։ Առաջին ֆիլմը՝ «Մի հանցագործության պատմություն»[17], մեծ հաջողություն է ունեցել[18]։ Ներկայում այն համարվում է խորհրդային մուլտիպլիկացիայում նոր ոճի սկիզբ, որ տարբերվել է 1950-1960-ական թվականների կանոնից և նմանվել դիսնեյյան ֆիլմերին[19]։
Խիտրուկը հանդես է եկել որպես մեծահասակների համար նախատեսված տարբեր ժանրերի կարճամետրաժ մուլտֆիլմերի ռեժիսոր։ Առավել հայտնի են բյուրոկրատիան ծաղրող «Մարդը շրջանակի մեջ» (ռուս.՝ «Человек в рамке», 1966), ժամանակակից հասարակությունում մարդու մենակության մասին պատմող «Կղզի» (ռուս.՝ «Остров», 1973) մուլտֆիլմերը, «Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ» (1968) պարոդիան, «Առյուծ և ցուլ» (ռուս.՝ «Лев и Бык», 1984) պրիտչան։ Նկարահանել է երեք մուլտֆիլմ Վինի Թուխի մասին[17]։
1980-ական թվականներին զբաղեցրել է «Մուլտհեռուստաֆիլմ» ստուդիայի գեղարվեստական ղեկավարի պաշտոնը, եղել է Անիմացիոն կինոյի միջազգային միության (ASIFA) փոխնախագահ[15] (1980-1988)։ 1980-2003 թվականներին դասավանդել է Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներում, որպես «եղել է ռեժիսոր-մուլտիպլիկատորների նախապատրաստման բաժնի ստեղծման նախաձեռնողներից մեկը»[20]։1995 թվականից եղել է «Ոսկե ձկնիկ» անիմացիոն ֆիլմերի միջազգային փառատոնի պատվավոր նախագահ։ 1996-2000 թվականներին եղել է Ռուսաստանի անիմացիոն կինոյի միության պատվավոր նախագահ։
Իր երկարամյա կարիերայի ընթացքում Ֆեոդոր Խիտրուկն արժանացել է բազմաթիվ կինեմատոգրաֆիական մրցանակների ու պարգևների։ Եղել է Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստների «Նիկա» ակադեմիայի ակադեմիկոս, Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտի պատվավոր պրոֆեսոր (2002)։ 1993 թվականի ապրիլին Ֆեոդոր Խիտրուկն ու երեք այլ առաջատար մուլտիպլիկատորներ (Յուրի Նորշտեյն, Անդրեյ Խրժանովսկի և Էդուարդ Նազարով) հիմնադրել են մուլտիպլիկացիոն «Шар» դպրոց-ստուդիան։
Ֆեոդոր Խիտրուկը եղել է անիմացիայի վերաբերյալ տերմինների միջազգային բառարանի կազմողներից մեկը։
Մինչև իր կյանքի վերջը Ֆեոդոր Խիտրուկն ապրել է Մոսկվայում։ Մահացել է 2012 թվականի դեկտեմբերի 3-ին[21]։ Դիակիզումը կատարվել է Խովանսկոե գերեզմանատանը[20], աճյունասափորը թաղվել է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը[22]։
Ընտանիք
խմբագրել- Առաջին կինը՝ Մարիա Մոտրուկը (1916-1984), նկարիչ-մուլտիպլիկատոր,
- Որդին՝ Անդրեյ Խիտրուկ (ծնվել է 1944 թվականին), երաժշտագետ, դաշնամուրի ուսուցիչ Գնեսինների անվան պետական երաժշտական քոլեջում, ՌԴ մշակույթի վաստակավոր գործիչ,
- Թոռնուհի՝ Անաստասիա Խիտրուկ (ծնվել է 1975 թվականին), Անդրեյ Խիտրուկի և դաշնակահարուհի Ելենա Թաթուլյանի (ծնվել է 1943 թվականին) դուստրն է[23][19][24][25],
- Երկրորդ կինը՝ Գալինա Նիկոլաևնա Խիտրուկ։
Ֆիլմագրություն
խմբագրելՌեժիսոր
խմբագրել- 1962 – Մի հանցագործության պատմություն (ռուս.՝ История одного преступления)
- 1964 – Արջուկը (ռուս.՝ Топтыжка)
- 1965 – Բոնիֆացիի արձակուրդը (ռուս.՝ Каникулы Бонифация)
- 1966 – Մարդը շրջանակի մեջ (ռուս.՝ Человек в рамке)
- 1967 – Օթելլո-67 (ռուս.՝ Отелло-67)
- 1968 – Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ (ռուս.՝ Фильм, фильм, фильм)
- 1969 – Վինի Թուխ (ռուս.՝ Винни-Пух (мультфильм))
- 1970 – Պատանի Ֆրիդրիխ Էնգելսը (ռուս.՝ Юноша Фридрих Энгельс) – Վադիմ Կուրչևսկու, Կլաուս Գեորգիի և Կատյա Գեորգիի հետ միասին
- 1971 – Վինի Թուխը գնում է հյուր (ռուս.՝ Винни-Пух идёт в гости)
- 1972 – Վինի Թուխը և հոգսերի օրը (ռուս.՝ Винни-Пух и день забот) – Գենադի Սոկոլսկու հետ միասին
- 1973 – Կղզի (ռուս.՝ Остров)
- 1974 – Նվիրում եմ քեզ աստղ (ռուս.՝ Дарю тебе звезду)
- 1976 – Իկարոսը և իմաստունները (ռուս.՝ Икар и мудрецы)
- 1982 – Օլիմպիոնիկները (ռուս.՝ Олимпионики)
- 1983 – Առյուծ և ցուլ (ռուս.՝ Лев и Бык)
Սցենարիստ
խմբագրել- 1964 – Արջուկը (ռուս.՝ Топтыжка)
- 1965 – Բոնիֆացիի արձակուրդը (ռուս.՝ Каникулы Бонифация)
- 1965 – Հեքիաթ ցարևիչի և երեք բուժակների մասին (ռուս.՝ Сказка о царевиче и трёх лекарях)
- 1966 – Մարդը շրջանակի մեջ (ռուս.՝ Человек в рамке)
- 1967 – Օթելլո-67 (ռուս.՝ Отелло-67)
- 1968 – Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ (ռուս.՝ Фильм, фильм, фильм), համահեղինակ՝ Վլադիմիր Գոլովանով
- 1969 – Վինի Թուխ (ռուս.՝ Винни-Пух (мультфильм)), համահեղինակ՝ Բորիս Զախոդեր
- 1970 – Պատանի Ֆրիդրիխ Էնգելսը (ռուս.՝ Юноша Фридрих Энгельс), համահեղինակներ՝ Վադիմ Կուրչևսկի, Կլաուս Գեորգի և Կատյա Գեորգի
- 1971 – Վինի Թուխը գնում է հյուր (ռուս.՝ Винни-Пух идёт в гости), համահեղինակ՝ Բորիս Զախոդեր
- 1972 – Վինի Թուխը և հոգսերի օրը (ռուս.՝ Винни-Пух и день забот), համահեղինակ՝ Բորիս Զախոդեր
- 1973 – Կղզի (ռուս.՝ Остров)
- 1973 – Վախի հավասարակշռություն (ռուս.՝ Равновесие страха), համահեղինակներ՝ Էդուարդ Նազարով, Անատոլի Կալոշին, Վլադիմիր Զույկով
- 1974 – Նվիրում եմ քեզ աստղ (ռուս.՝ Дарю тебе звезду), համահեղինակ՝ Մարիա Մոտրուկ
- 1976 – Իկարոսը և իմաստունները (ռուս.՝ Икар и мудрецы)
- 1982 – Օլիմպիոնիկները (ռուս.՝ Олимпионики)
- 1983 – Առյուծ և ցուլ (ռուս.՝ Лев и Бык)
- 1986 – Երեք նովել (ռուս.՝ Три новеллы)
- 2011 – Ցախավելին հեծած (ռուս.՝ Верхом на метле)
Նկարիչ
խմբագրել- 1956 – Աղջիկը ջունգլիներում (ռուս.՝ Девочка в джунглях)
Նկարիչ-մուլտիպլիկատոր
խմբագրել- 1938 – Իվաշկոն ու Բաբա-Յագան (ռուս.՝ Ивашко и Баба-Яга)
- 1938 – Որսորդ Ֆեոդորը (ռուս.՝ Охотник Фёдор)
- 1938 – Հեքիաթ բարի Ումարի մասին (ռուս.՝ Сказка о добром Умаре)
- 1939 – Քեռի Ստյոպան (ռուս.՝ Дядя Стёпа)
- 1940 – Արջուկը (ռուս.՝ Медвежонок)
- 1940 – Սիրելի հերոսներ (ռուս.՝ Любимые герои)
- 1941 – Տզզան ճանճը (ռուս.՝ Муха-Цокотуха)
- 1948 – Կախարդական գորգը (ռուս.՝ Волшебный ковёр)
- 1948 – Որսորդական հրացան (ռուս.՝ Охотничье ружьё)
- 1948 – Գորշ վզիկ (ռուս.՝ Серая Шейка)
- 1948 – Փիղը և մրջյունը (ռուս.՝ Слон и муравей)
- 1948 – Յոթնագույն ծաղիկ (ռուս.՝ Цветик-семицветик)
- 1949 – Սագեր-կարապներ (ռուս.՝ Гуси-лебеди)
- 1949 – Կկուն և սարյակը (ռուս.՝ Кукушка и скворец)
- 1949 – Առյուծն ու նապաստակը (ռուս.՝ Лев и заяц)
- 1949 – Կախարդական զանգակ (ռուս.՝ Чудесный колокольчик)
- 1949 – Շտապ օգնություն (ռուս.՝ Скорая помощь)
- 1950 – Կախարդական գանձը (ռուս.՝ Волшебный клад)
- 1950 – Երբ վառվում են տոնածառի լույսերը (ռուս.՝ Когда зажигаются ёлки)
- 1950 – Կրեպիշ (ռուս.՝ Крепыш)
- 1950 – Շինարար աղվեսը (ռուս.՝ Лиса-строитель)
- 1950 – Հեքիաթ ձկնորսի և ձկան մասին (ռուս.՝ Сказка о рыбаке и рыбке)
- 1951 – Բարձր սար (ռուս.՝ Высокая горка)
- 1951 – Մտերիմ ընկերներ (ռուս.՝ Друзья товарищи)
- 1951 – Անտառային ճանապարհորդներ (ռուս.՝ Лесные путешественники)
- 1951 – Սուրբ ծննդյան նախորդ գիշերը (ռուս.՝ Ночь перед Рождеством)
- 1951 – Հեքիաթ մեռած թագուհու և յոթ դյուցազունների մասին (ռուս.՝ Сказка о мёртвой царевне и о семи богатырях)
- 1952 – Ալվան ծաղիկը (ռուս.՝ Аленький цветочек)
- 1952 – Վալիդուբ (ռուս.՝ Валидуб)
- 1952 – Կաշտանկա (ռուս.՝ Каштанка)
- 1952 – Սարմիկո (ռուս.՝ Сармико)
- 1953 – Կախարդական խանութը (ռուս.՝ Волшебный магазин)
- 1953 – Ագռավը և աղվեսը, կկուն և աքաղաղը (ռուս.՝ Ворона и лисица, кукушка и петух)
- 1953 – Անհնազանդ կատվիկը (ռուս.՝ Непослушный котёнок)
- 1953 – Թռիչք դեպի Լուսին (ռուս.՝ Полёт на Луну)
- 1953 – Խիզախ Պակը (ռուս.՝ Храбрый Пак)
- 1954 – Գորտ արքայադուստրը (ռուս.՝ Царевна-Лягушка)
- 1954 – Երաժիշտ այծը (ռուս.՝ Козёл-музыкант)
- 1954 – Անտառային էստրադայում (ռուս.՝ На лесной эстраде)
- 1954 – Վտանգավոր չարաճճիություն (ռուս.՝ Опасная шалость)
- 1954 – Նարնջագույն վզիկ (ռուս.՝ Оранжевое горлышко)
- 1954 – Նետը թռչում է դեպի հեքիաթ (ռուս.՝ Стрела улетает в сказку)
- 1955 – Կախարդված տղան (ռուս.՝ Заколдованный мальчик)
- 1955 – Արտասովոր խաղ (ռուս.՝ Необыкновенный матч)
- 1955 – Ընկուզենու ճիպոտիկ (ռուս.՝ Ореховый прутик)
- 1955 – Շունն ու կատուն (ռուս.՝ Пёс и кот)
- 1955 – Փոստատար ձնեմարդը (ռուս.՝ Снеговик-почтовик)
- 1955 – Նավաստի Ստյոպան (ռուս.՝ Стёпа-моряк)
- 1955 – Քաջ նապաստակը (ռուս.՝ Храбрый заяц)
- 1955 – Սա ի՞նչ թռչուն է (ռուս.՝ Это что за птица?)
- 1956 – Տասներկու ամիսներ (ռուս.՝ Двенадцать месяцев)
- 1956 – Աղջիկը ջունգլիներում (ռուս.՝ Девочка в джунглях)
- 1956 – Մուրզիլկայի արկածները (թողարկում 1) (ռուս.՝ Приключения Мурзилки) (выпуск 1)
- 1956 – Հին ծանոթներ (ռուս.՝ Старые знакомые)
- 1957 – Ինչ-որ թագավորությունում (ռուս.՝ В некотором царстве…)
- 1957 – Ծանոթ նկարներ (ռուս.՝ Знакомые картинки)
- 1957 – Նորից անբավարար (ռուս.՝ Опять двойка)
- 1957 – Ձյունե թագուհին (ռուս.՝ Снежная королева)
- 1958 – Կատվի տունը (ռուս.՝ Кошкин дом)
- 1958 – Տղան Նեապոլից (ռուս.՝ Мальчик из Неаполя)
- 1958 – Պետյան ու Կարմիր գլխարկը (ռուս.՝ Петя и Красная Шапочка)
- 1958 – Ասք Չապաևի մասին (ռուս.՝ Сказ о Чапаеве)
- 1958 – Հեռավոր կղզու գաղտնիքը (ռուս.՝ Тайна далёкого острова)
- 1959 – Շուտով անձրև կլինի (ռուս.՝ Скоро будет дождь)
- 1959 – Ուղիղ երեքն անց տասնհինգ... (ռուս.՝ Ровно в три пятнадцать)
- 1959 – Բուրատինոյի արկածները (ռուս.՝ Приключения Буратино)
- 1960 – Մուրզիլկան արբանյակի վրա (ռուս.՝ Мурзилка на спутнике)
- 1960 – Չխմող ճնճղուկը։ Հեքիաթ մեծահասակների համար (ռուս.՝ Непьющий воробей. Сказка для взрослых)
- 1960 – Տարբեր անիվներ (ռուս.՝ Разные колёса)
- 1960 – Մարդուկին ես եմ նկարել (ռուս.՝ Человечка нарисовал я)
- 1961 – Մեծ անախորժություններ (ռուս.՝ Большие неприятности)
- 1961 – Բանալի (ռուս.՝ Ключ)
- 1961 – Ընտանեկան ժամանակագրություն (ռուս.՝ Семейная хроника)
- 1963 – Տատիկի այծիկը։ Հեքիաթ մեծահասակների համար (ռուս.՝ Бабушкин козлик. Сказка для взрослых)
- 1991 – Կախարդական գլոբուսի արկածները, կամ Վհուկի արարքները (ռուս.՝ Приключения волшебного глобуса, или Проделки ведьм)
Գեղարվեստական ղեկավար
խմբագրել- 1975 – Գետաձին (ռուս.՝ Бегемотик)
- 1984 – Գլխարկով կատուն (ռուս.՝ Кот в колпаке)
- 1985 – Կուտխն ու մկները (ռուս.՝ Кутх и мыши)
- 1985 – Հոլ (ռուս.՝ Волчок)
- 1995 – Ատրակցիոն (ռուս.՝ Аттракцион)
- 2001 – Հարևաններ (ռուս.՝ Соседи)
Ոչ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի մոլտիպլիկացիոն հատվածներ
խմբագրել- Ռեժիսոր
- 1968 – Հաջողության զիգզագ (ռուս.՝ Зигзаг удачи) (գեղարվեստական)
- 1971 – Շատախոս «ակտիվիստը» (ռուս.՝ Болтун-«активист», սյուժե «Фитиль» կինոամսագրից, «Фитиль № 112») – Գ. Սոկոլսկու հետ միասին,
- 1975 – Միստր Մաք-Քինլիի փախուստը (ռուս.՝ Бегство мистера Мак-Кинли) (գեղարվեստական)
- 1980 – Օ՜, սպո՛րտ, դու խաղաղություն ես (ռուս.՝ О спорт, ты – мир!) (վավերագրական-խաղարկային)
- Սցենարիստ
- 1971 – Շատախոս «ակտիվիստը» (ռուս.՝ Болтун-«активист», սյուժե «Фитиль» կինոամսագրից, «Фитиль № 112»), համահեղինակ՝ Արկադի Արկանով
- Նկարիչ
- 1973 – Սիրել մարդուն (ռուս.՝ «Любить человека»)
Նկարահանում վավերագրական ֆիլմերում
խմբագրել- 1997 – Անիմացիան Ա-ից մինչև Ֆ (ռուս.՝ Анимация от А до Я)
- 1999 – Ֆեոդոր Խիտրուկ։ Մասնագիտությունը՝ անիմատոր (ռուս.՝ Фёдор Хитрук. Профессия – аниматор)
- 2004 – Սոյուզմուլտֆիլմ։ Հեքիաթներ և եղելություններ (ռուս.՝ Союзмультфильм: Сказки и Были)
- 2004 – Կախարդական Ռուս (ռուս.՝ Волшебная Русь)
- 2005 – Հրաշքների ֆաբրիկա։ Ֆիլմ 1։ Ռեժիսոր-մուլտիպլիկատոր (ռուս.՝ Фабрика чудес. Фильм 1: Режиссёр-мультипликатор)
- 2006 – Անկշիռ կյանք (ռուս.՝ Невесомая жизнь)
- 2006 – Եվգենի Լեոնով։ Խոստովանություն (ռուս.՝ Евгений Леонов. Исповедь)
- 2008 – Հրաշքների ֆաբրիկա։ Ֆիլմ-նախաբան։ Հանդիսատեսի անունից (ռուս.՝ Фабрика чудес. Фильм – пролог: От лица зрителя)
- 2011 – Կղզիներ (ռուս.՝ Острова)
Մրցանակներ և պարգևներ
խմբագրելՊարգևներ և կոչումներ
խմբագրել- 1968 – ՌԽՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (9 հունվարի, 1968 թվական) – խորհրդային կինոարվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար[26]
- 1971 – Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան, օրդենի համար՝ 691837
- 1971 – ԳԴՀ ազգային մրցանակ – «Պատանի Ֆրիդրիխ Էնգելսը» ֆիլմի համար
- 1976 – ԽՍՀՄ պետական մրցանակ գրականության, արվեստի և ճարտարապետության բնագավառում 1976 թվականի համար (4 նոյեմբերի, 1976 թվական) – «Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ...» մուլտիպլիկացիոն ֆիլմի, Վինի Թուխի մասին եռագրության, «Կղզի», «Նվիրում եմ քեզ աստղ» մուլտֆիլմերի համար[27]
- 1977 – ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (7 հունվարի, 1977 թվական) – խորհրդային կինոարվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար[28]
- 1982 – ԽՍՀՄ պետական մրցանակ գրականության, արվեստի և ճարտարապետության բնագավառում 1982 թվականի համար (28 հոկտեմբերի, 1982 թվականа) – «Օ՜, սպո՛րտ, դու խաղաղություն ես» գեղարվեստական-հրապարակախոսական ֆիլմի համար[29]
- 1985 – Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան
- 1987 – ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (17 ապրիլի, 1987 թվական) – խորհրդային կինոարվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ ներդրման համար[30]
- 1998 – «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» III աստիճանի շքանշան (16 հունվարի, 1998 թվական) – հայրենական կինոարվեստի զարգացման գործում ունեցած անձնական մեծ ներդրման համար[31]
- 1999 – Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի մրցանակ գրականության և արվեստի բնագավառում 1998 թվականի համար (12 հունվարի, 1999 թվական)[32]
- 2002 – Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի հատուկ մրցանակ «Ռուսական կինոյի զարգացման գործում ունեցած ակնառու ներդրման համար» 2001 թվականի համար (30 մայիսի, 2002 թվական)[33]
Մրցանակներ փառատոններում
խմբագրել- 1962 – Սան Ֆրանցիսկոյի միջազգային կինոփառատոն – «Ոսկե դարպասներ» մրցանակ, «Մի հանցագործության պատմություն» մուլտֆիլմ
- 1963 – Օբերհաուզենի կարճամետրաժ ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – Պատվավոր դիպլոմ, «Մի հանցագործության պատմություն» մուլտֆիլմ
- 1964 – Համամիութենական կինոփառատոն – առաջին մրցանակ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի բաժնում, «Մի հանցագործության պատմություն» մուլտֆիլմ
- 1964 – Վենետիկի միջազգային կինոփառատոն – «Սուրբ Մարկոսի բրոնզե առյուծ», «Արջուկը» մուլտֆիլմ
- 1965 – Կորկայի միջազգային կինոփառատոն – պատվավոր դիպլոմ, «Բոնիֆացիի արկածներըW մուլտֆիլմ
- 1966 – Համամիութենական կինոփառատոն – առաջին մրցանակ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի բաժնում, «Բոնիֆացիի արկածներըW մուլտֆիլմ
- 1966 – Անիմացիոն ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն Մամայայում – «Ոսկե հավալուսն» մրցանակ մանկական ֆիլմերի բաժնում, «Բոնիֆացիի արկածներըW մուլտֆիլմ
- 1967 – Մանկական ֆիլմերի միջազգային փառատոն Թեհրանում – խրախուսական դիպլոմ, «Բոնիֆացիի արկածները» մուլտֆիլմ
- 1969 – Կրակովի կարճամետրաժ ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – պատվավոր դիպլոմ, «Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ» մուլտֆիլմ
- 1970 – Տամպերեի կարճամետրաժ ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – մրցանակ, «Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ» մուլտֆիլմ
- 1970 – Լայպցիգի ոչ խաղարկային և անիմացիոն ֆիլմերի միջազգային կիոնփառատոն – «Ոսկե աղավնի» մրցանակ, «Պատանի Ֆրիդրիխ Էնգելս» մուլտֆիլմ
- 1971 – Օբերհաուզենի կարճամետրաժ ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – Ժողովրդական համալսարանների միջազգային ժյուրիի մրցանակ, «Պատանի Ֆրիդրիխ Էնգելս» մուլտֆիլմ
- 1973 – Նյու Յորքի անիմացիոն ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – արծաթե մեդալ, «Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ» մուլտֆիլմ
- 1973 – Կոլոմբոյի միջազգային կինոփառատոն – մրցանակ լավագույն կարճամետրաժ ֆիլմի համար, «Ֆիլմ, ֆիլմ, ֆիլմ» մուլտֆիլմ
- 1974 – Համամիութենական կինոփառատոն – երկրորդ մրցանակ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի բաժնում, «Կղզի» մուլտֆիլմ
- 1974 – Կաննի միջազգային կինոփառատոն – գրան-պրի կարճամետրաժ ֆիլմի համար, «Կղզի» մուլտֆիլմ
- 1974 – Կրակովի կարճամետրաժ ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – «Վավելի ոսկե վիշապ» գրան-պրի, դրամական պարգև, «ՍԻԴԱԼԿ» դիպլոմ, «Կղզի» մուլտֆիլմ
- 1975 – Կաննի կինոփառատոն – ժյուրիի հատուկ մրցանակ (կարճամետրաժ ֆիլմերի հիմնական ծրագիր), «Նվիրում եմ քեզ աստղ» մուլտֆիլմ
- 1977 – Համամիութենական կինոփառատոն Ռիգայում – երկրորդ մրցանակ մուլտֆիլմերի բաժնում, «Իկարիոսն ու իմաստունները» մուլտֆիլմ
- 1983 – «Cinanima» միջազգային կինոփառատոն Էշպինիոյում – պատվավոր դիպլոմ 3-12 րոպե տևողությամբ ֆիլմերի բաժնում, «Առյուծ և ցուլ» մուլտֆիլմ
- 1983 – Տամպերեի կարճամետրաժ ֆիլմերի միջազգային կինոփառատոն – «Դասական անիմացիայի ոճի վարպետորեն տիրապետման համար», «Առյուծ և ցուլ» մուլտֆիլմ
- 1984 – Տորոնտոյի անիմացիոն ֆիլմերի միջազգային փառատոն – հանդիսատեսի մրցանակ, «Առյուծ և ցուլ» մուլտֆիլմ
- 1997 – Վլադիսլավ Ստարևիչի անվան մրցանակ
- 2005 – Անիմացիոն կինոյի Х ռուսական բաց փառատոն Սուզդալում – «Մասնագիտական ոլորտում ունեցած ներդրման համար»
- 2006 – Անեսիի անիմացիոն ֆիլմերի միջազգային փառատոն – ժյուրիի մրցանակ «Մասնագիտական ոլորտում ունեցած ձեռքբերումների համար»
- 2006 – «Նիկա» մրցանակ – ռուսաստանյան կինեմատոգրաֆում ունեցած ակնառու ներդրման համար
- 2006 – Զագրեբի անիմացիոն ֆիլմերի XVIII միջազգային փառատոն – մրցանակ «Մասնագիտական ոլորտում ունեցած ներդրման համար»
Մատենագիտություն
խմբագրել- Хитрук Ф. «Разговор о профессии» — Статья в книге-сборнике: Асенин С. Мудрость вымысла. Мастера мультипликации о себе и своём искусстве. М. Искусство, 1983, 207с., Тираж 25 000 экз.
- Хитрук Ф. Сотворение фильма, или Несколько интервью по служебным вопросам. — М., 1990.
- Фёдор Хитрук — Воспоминания. Киноведческие записки № 73 — 2005
- Хитрук Ф. Профессия — аниматор: В 2-х тт. — Т. 1-2. — М.: Гаятри, 2008, ISBN 978-5-9689-0137-8[34],
Թարգմանություն
խմբագրել- Молтин Леонард О мышах и магии. История американского рисованного фильма. — М.: Издательство Дединского, 2018. — 640 с. — ISBN 978-5-6040967-0-3Of Mice and Magic. A History of American Animated Cartoons. Переводчик Хитрук Ф.С.[35]
Նշումներ
խմբագրել- ↑ Ուիլյամ Մորիցը նշում է.
Խիտրուկը կյանքը սովորական չէ։ Լինելով տոհմիկ կոմունիստի և «հրեա մոր» որդի՝ նա դարձել է մոսկվացի դպրոցական այն ժամանակ, երբ քաղաքային կինոթատրոններում ցուցադրում էին Էյզենշտեյնի մեծ ֆիլմերը։ Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)Khitruk's life itself is fascinating. Born in 1917 of a Jewish mother and an ardent Communist father, he went to school in Moscow at the time when the great films of Eisenstein were screening at the local cinemas[4].
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 Khitruk, Feodor // Who's Who in Animated Cartoon: An International Guide to Film and Television's Award-Winning and Legendary Animators — NY: Hal Leonard LLC, 2006. — ISBN 978-1-55783-671-7
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ Некролог в «The Guardian»: «Khitruk was born into a well-to-do Jewish family — his father was an engineer — in the city of Tver in the year of the Russian revolution».
- ↑ 4,0 4,1 Moritz, 1999
- ↑ Некролог в «The Independent»: «Khitruk was born into a Jewish family in the city of Tver in 1917».
- ↑ Май, труд, Хитрук (интервью с Фёдором Хитруком, 2008): «У нас была еврейская семья, но по паспорту мой отец — белорус, и я тоже белорус. Не знаю почему. Может, это комплекс неполноценности…»
- ↑ ГА РФ: Савелий Давыдович Хитрук
- ↑ Фёдор Хитрук: «Когда вы приносите радость, вы не устаете»
- ↑ Շևել Խիտրուկի և Նեխա Նախամչիկի ամուսնության՝ դիվանատանը Ռիգայի քաղաքային րաբբիի կողմից արված արձանագրությունը հասանելի է հրեական գենեալոգիայի JewishGen.org կայքում (Լատվիայի վերաբերյալ տվյալների բազա, պահանջվում է գրանցում)։
- ↑ Шевель Хитрук, Неха Нахамчик (Рига, 1914)
- ↑ 95 лет уроженцу Твери Фёдору Хитруку
- ↑ Who’s Who in Animated Cartoons
- ↑ «Владимир Плетинский «Фёдор Хитрук и все, все, все…»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 30-ին.
- ↑ 14,0 14,1 Хитрук, 2007, Том 1., էջ 43
- ↑ 15,0 15,1 15,2 Юткевич, 1986, էջ 467
- ↑ Капков, 2007
- ↑ 17,0 17,1 The Independent (некролог)
- ↑ Наталья Василькова. Фёдор Хитрук // Наши мультфильмы / Арсений Мещеряков, Ирина Остаркова. — Интеррос, 2006. — ISBN 5-91105-007-2
- ↑ 19,0 19,1 Bergan, 2012
- ↑ 20,0 20,1 РИА Новости, 2012
- ↑ «Умер создатель мультфильма про Винни-Пуха Федор Хитрук». forbes.ru. 2012 թ․ դեկտեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Урна с прахом Федора Хитрука захоронена на Новодевичьем…». animator.ru. 2013 թ․ հունվարի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 20-ին. «Могила находится на 3-м участке кладбища (это старая территория) рядом с захоронениями Ии Саввиной, Беллы Ахмадуллиной, Людмилы Касаткиной и Сергея Колосова»
- ↑ «Лучшая инструментальная запись солиста с оркестром. Номинанты». lenta.ru; archive.org. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ Anastasia Khitruk finds her own string theory
- ↑ Fyodor Khitruk Obituary
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 9 января 1968 года «О присвоении заслуженного деятеля искусств РСФСР Хитруку Ф. С.»
- ↑ Постановление ЦК КПСС, Совмина СССР от 4 ноября 1976 года № 905 «О присуждении Государственных премий СССР в области литературы, искусства и архитектуры 1976 года»
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 7 января 1977 года «О присвоении почётного звания народного артиста РСФСР»
- ↑ Постановление ЦК КПСС, Совмина СССР от 28 октября 1982 года № 947 «О присуждении Государственных премий СССР 1982 года в области литературы, искусства и архитектуры»
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 17 апреля 1987 года № 6850 «О присвоении почётного звания «Народный артист СССР» тов. Хитруку Ф. С.»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 16 января 1998 года № 50 «О награждении орденом «За заслуги перед Отечеством» III степени Хитрука Ф. С.»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 12 января 1999 года № 93 «О присуждении премий Президента Российской Федерации в области литературы и искусства 1998 года»
- ↑ Распоряжение Президента Российской Федерации от 30 мая 2002 года № 239-рп «О присуждении специального приза Президента Российской Федерации «За выдающийся вклад в развитие российского кино» за 2001 год»
- ↑ Вышел в свет двухтомник Федора Хитрука "Профессия — аниматор".23.07.2008
- ↑ «О мышах и магии. История американского рисованного фильма» в переводе Фёдора Хитрука
Գրականություն
խմբագրել- Хитрук Фёдор Савельевич // Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич. — М.: Сов. энциклопедия, 1986. — С. 467. — 640 с. — 100 000 экз.
- Сергей Капков Энциклопедия отечественной мультипликации. — М.: Алгоритм, 2006. — С. 687—689. — 816 с. — 3 000 экз. — ISBN 5-9265-0319-4
- Освальд Айтен (Oswald Iten). Пух Райтермана и Пух Хитрука: сравнительная характеристика персонажей = Pooh vs. Pukh, a character analysis // Сolorful animation expressions, Швейцария (2011)(անգլ.) // ИноСМИ.ру. — 2012.
- Хитрук Ф.С. Профессия - аниматор. (В 2 тт., т. 1). — Гаятри, 2007. — С. 43. — 304 с. — ISBN 978-5-9689-0137-8
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Энциклопедия отечественного кино: Хитрук Федор Савельевич (биография) Արխիվացված 2007-05-09 Wayback Machine
- «Фёдор Хитрук на animator.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
- Капков С. (2007 թ․ ապրիլի 28). «Фёдор Хитрук: «Когда вы приносите радость, вы не устаете»». utro.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- «История одного аниматора: скончался создатель Винни-Пуха Фёдор Хитрук». ria.ru. 2012 թ․ դեկտեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- Moritz W. (1999). «The Spirit Of Genius: Feodor Khitruk». Animation World Magazine, 3.12 (անգլերեն). awn.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- Bergan R. (2012 թ․ դեկտեմբերի 10). «Fyodor Khitruk obituary» (անգլերեն). theguardian.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- «Fyodor Khitruk: Acclaimed Soviet animator» (անգլերեն). independent.co.uk. 2012 թ․ դեկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆեոդոր Խիտրուկ» հոդվածին։ |