Անգլիայի միապետների ցանկ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ
(Վերահղված է Անգլիայի թագավորից)

Սա Անգլիայի թագավորության թագավորների և թագուհիների ցանկն է, որը սկսվում է Ալֆրեդ Մեծից, ով սկզբում Ուեսեքսի թագավորն էր, որից սկիզբ առավ ժամանակակից Անգլիան։ Ալֆրեդը իրեն հռչակեց անգլոսաքսերի թագավոր 886 թվականին, սակայն նա բոլոր անգլիացիների առաջին թագավորը չէր, նրանով սկսվեց ամբողջ Անգլիայի թագավորական ընտանիքը` Ուեսեքսի տոհմը[1]։

Անգլիայի զինանշան, 1399–1603
Յոթ հիմնական անգլոսաքսոնյան թագավորությունները միավորվեցին և ձևավորվեց Անգլիայի թագավորությունը:

Կան փաստեր տարբեր թագավորների վերաբերյալ, որոնք կառավարել են բավական անգլոսաքսոնյան թագավորություններ և հավակնում են Անգլիայի առաջին թագավորի տիտղոսին։ Օրինակ` Մերսիայի թագավոր Օֆֆան և Ուեսեքսի թագավոր Էգբերտը ժամանակ առ ժամանակ բնորոշվում են Անգլիայի թագավոր հայտնի գրողների կողմից, սակայն պատմաբանների մեծամասնությունը համարում են նրան միավորված Անգլիայի ստեղծման հիմնական գործիչներ և ոչ Անգլիայի թագավորներ։ Պատմաբան Սիմոն Կեյնեսը օրինակ գտնում է, որ Օֆֆան ձգտում էր միայն հզորության և չէր մտածում Անգլիայի միավորման մասին[2]։ Սա վերաբերվում է 8-րդ դարի այն ժամանակաշրջանին, երբ Օֆֆան առավելության հասավ հարավային Անգլիայի շատ թագավորությունների նկատմամբ, սակայն չպահպանեց այն[3]։

829 թվականին Ուեսեքսի թագավոր Էգբերտը նվաճեց Մերսիան, սակայն շուտով կորցրեց վերահսկողությունը։ Միայն 9-րդ դարի վերջում Ուեսեքսը դարձավ ամենահզոր անգլոսաքսոնյան թագավորությունը։ Դա Ալֆրեդ Մեծի ժամանակ էր, երբ վերջինս հպատակեցրեց արևմտյան Մերսիան և օգտագործեց անգլոսաքսերի արքա տիտղոսը, սակայն երբեք չէր կառավարել արևելյան և հյուսիսային Անգլիայում, որը այդ ժամանակ հայտնի էր որպես Դանլոու և ավելի վաղ նվաճվել էր դաների կողմից։ Նրա որդի Էդուարդ Ավագը նվաճեց արևելյան Դանլոուն, սակայն Էդուարդի որդի Էթելսթանը դարձավ առաջին թագավորը ով կառավարեց ամբողջ Անգլիայում, երբ նա նվաճեց Նորտումբրիան 927 թվականին և շատ պատմաբաններ նրան համարում են Անգլիայի առաջին թագավոր[3]։ «Անգլիայի թագավոր» կամ Rex Anglorum տիտղոսը լատիներեն առաջին անգամ օգտագործվել է Էթելսթանին բնորոշելու համար նրա ժամանակագիրների կողմից։

Ուելսի իշխանությունը կցվեց Անգլիայի թագավորությանը 1284 թվականին Ռուդլենյան Ստատուտով և 1301 թվականին Էդուարդ I թագավորը իր ավագ որդուն` ապագա Էդուարդ II-ին շնորհեց Ուելսի արքայազն տիտղոսը։ Դրանից հետո, բացառությամբ Էդուարդ III-ի, անգլիայի միապետերի ավագ որդիները ծնվում էին այս տիտղոսով։

1603 թվականին Եղիսաբեթ I-ի առանց ժառանգ մահից հետո շոտլանդիայի Հակոբ VI-ը, ով դարձավ Անգիայի թագավոր որպես Հակոբ I, միավորեց Անգլիան և Շոտլանդիան։ Ըստ թագավորական մատյանների, Հակոբը իրեն հռչակեց Մեծ Բրիտանիայի թագավոր, սակայն նման թագավորություն չձևավորվեց մինչև 1707 թվականը, երբ Անգլիան և Շոտլանդիան միավորման ակտով դարձան Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն, մեկ բրիտանական խորհրդարանով։

Ուեսեքս հարստություն

խմբագրել
Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Ալֆրեդ Մեծ
886
-
26 հոկտեմբերի 899
  849
Էյթելվուլֆի
ու Օսբուրգի որդի
Էլսվիտա
Գեյնսբորո
868
5 երեխա
26 հոկտեմբերի 899
մոտ 50 տարեկանում
Էյթելվուլֆի որդի
Վեդմորի պայմանագիր
[4]
[5]
[6]
Էդուարդ Ավագ
26 հոկտեմբեր 899

17 հուլիս 924
  874
Ալֆրեդ Մեծի
և Էլսվիտայի որդի
(1) Էյգվին
893
2 երեխա
(2) Ալֆրիդ
900
8 երեխա
(3) Էդգիֆու
919
4 երեխա
17 հուսիս 924
մոտ 50 տարեկան
Ալֆրեդ Մեծի որդի [7]

Վիճելի

խմբագրել

Կա տեսակետ, որ Էտելվիրդը հնարավոր է եղել է թագավոր 924 թվականին նրա հայր Էդուարդ Ավագի և եղբայր Էթելսթան գահակալման միջև, սակայն չի թագադրվել։ 12-րդ դարի թագավորների ցանկում նրա թագավորելու ժամանակահատվածը նշված է չորս շաբաթ, չնայած մեկ այլ անգլոսաքսոնյան ժամանակագրային մատենագրություն ասում է, որ նա մահացել է 16 օր անց հոր մահից հետո[8]։ Այդուհանդերձ նրա կառավարումը չեն ընդունում բոլոր պատմաբանները։ Բացի այդ հայտնի չէ Էտելվիրդը եղել է միայն Ուեսեքսի թագավորը թե ամբողջ թագավորության։ Ըստ մեկ այլ աղբյուրի, երբ Էդուարդը մահացել է, Էտելվրիդը հռչակվել է Ուսեքսի թագավոր, իսկ Էթելսթանը` Մերսիայի[9]։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք
Էտելվիրդ
17 հուլիս 924
-
2 օգոստոս 924[10]
Չունի   901[11]
Էդուարդ Ավագի
և Ալֆրիդի որդին[11]
Հայտնի չէ
Ոչ մի երեխա
2 օգոստոսի 924[9]
մոտ 23 տարեկան 23[12]
Էդուարդ Ավագի որդի

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Էթելսթան
924
Անգլոսաքսոնների թագավոր (924–927)
-
Անգլիացիների թագավոր (927–939)
27 հոկտեմբեր 939
(14-15 տարի)
  894
Էդուարդ Ավագի
և Էյգվինի որդի
Չամուսնացած 27 հոկտեմբեր 939
45 տարեկան
Էդուարդ Ավագի որդի [13]
[14]
Էդմունդ I
27 հոկտեմբեր 939
-
26 մայիս 946
  921
Էդուարդ Ավագի
և Էդիգֆու Քենթացու որդի
(1) Ալգիֆու Ստաֆտեսբերացի
2 որդի
(2) Էդելֆրիդ Դամերհամցի
944
ոչ մի երեխա
26 մայիս 946
Փուքլչրչ
Սպանվել է վճաբանության ժամանակ 25 տարեկանում
Էդուարդ Ավագի որդի [15]
[16]
[17]
Էդրեդ
26 Մայիս 946
-
23 նոյեմբեր 955
  923
Էդուարդ Ավագի
և Էդիգֆու Քենթացու որդի
Չամուսնացած 23 նոյմեբեր 955
Ֆրոմ
32 տարեկան
Էդուարդ Ավագի որդի [18]
[19]
[20]
Էդվիգ
23 նոյեմբեր 955
-
1 հոկտեմբեր 959
  940
Էդմունդ I
և Ալգիֆու Ստաֆտեսբերացու որդի
Էլգիֆու
Ոչ մի երեխա
1 հոկտեմբեր 959
19 տարեկան
Էդմունդ I որդի [21]
[22]
[23]
Էդգար Խաղաղասեր
1 հոկտեմբեր 959
-
8 հուլիս 975
  943
Ուեսեքս
Էդմունդ I-ի որդի
(1) Էթելֆրիդ
Կաղապար:C.
1 որդի
(2) Էլֆրիդ
964
2 որդի
8 հուլիս 975
Վինչեսթեր
31 տարեկան
Էդմունդ I-ի որդի [24]
[25]
[26]
Էդվարդ Տառապյալ
8 հուլիս 975
-
18 մարտ 978
  962
Էդգար Խաղաղասերի
և Էթելֆրիդի որդի
Չամուսնացած 18 մարտ 978
Կորֆ ամրոց
Սպանվել է 16 տարեկանում
Էդգար Խաղաղասերի որդի [27]
[28]
(1-ին կառավարում)Էթելրեդ
Էթելրեդ Անպատրաստ
18 մարտ 978
-
1013
(34-35 տարի)
  968
Էդգար Խաղաղասերի
և Էլֆրիդի որդի
(1) Էլֆիգու Յորքացի
991
9 երեխա
(2) Էմմա Նորմանդացի
1002
3 երեխա
23 ապրիլ 1016
Լոնդոն
48 տարեկան
Էդգար Խաղաղասերի որդի [29]
[30]}}
[31]

Դանիական հարստություն

խմբագրել

Անգլիան անցավ Դանիայի թագավոր Սվեյն Երկարամորուսի տիրապետության տակ 1013 թվականի ներխուժումից հետո, որի ընթացքում Էթելրեդը գահընկեց արվեց և արտաքսվեց Նորմանդիա։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Սվեյն
Սվեն Երկարամորուս
25 դեկտեմբեր 1013
-
3 փետրբար
(41 օր)
  960
Դանիա
Հարալդ Կապտատամի
և Գիրիդ Շվեդացու որդի
(1) Գանհիլդ Վենդենցի
990
7 երեխա
(2) Սիգրիդ
1000
1 դուստր
3 փետրվար 1014
Գեյնսբորո
Մոտ 54 տարեկան
Նվաճման իրավունք [32]
[33]
[34]

Ուեսեքս հարստություն (1-ին վերադարձ)

խմբագրել

Սվեյնի մահից հետո Էթելրեդը վերադարձավ արտաքսումից և նորից հռչակվեց թագավոր 1014 թվականի փետրվարի 3-ին։ Նրան հաջորդեց որդին, ում Լոնդենի քաղաքացիները ընտրեցին թագավոր Վիտանում[35], չնայած դանիացիների պահանջներին թագի նկատմամբ։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(2-րդ կառավարում)
Էթելրեդ
Էթելրեդ Անպատրաստ
3 փետրվար 1014
-
23 ապրիլ 1016
(2 տարի, 81 օր)
  968
Էդգար Խաղաղասերի
և Էլֆրիդի որդի
(1) Էլֆիգու Յորքացի
991
9 երեխա
(2) Էմմա Նորմանդացի
1002
3 երեխա
23 ապրիլ 1016
Լոնդոն
48 տարեկան
Էդգար Խաղաղասերի որդի [29]
[30]
[31]
Էդմունդ Երկաթեմեջք
23 ապրիլ 1016
-
30 նոյեմբեր 1016
(222 օր)
  990
Էթելրեդ II
և Էլֆիգու Յորքացու որդի
Էլգրիդ
2 երեխա
30 նոյեմբեր 1016
Գլաստոնբերի
26 տարեկան
Էթելրեդ II-ի որդի [35]
[36]
[37]

Դանիական հարստություն (վերադարձ)

խմբագրել

1016 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Ասանդունի ճակատամարտում պարտություն կրելուց հետո Էդմունդ թագավորը պայմանագիր կնքեց Կնուդի հետ, համաձայն որի Անգլիան, բացառությամբ Ուեսեքսի անցնում էր Կնուդի վերահսկողության ներքո[38]։ Երբ Էդմունդը մահացավ մեկ ամիս անց նոյեմբերի 30-ին, Կնուդը միանձնյա դարձավ ամբողջ թագավորության արքան քսան տարի ժամանակով։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Կնուդ
Կնուդ Մեծ
18 հոկտեմբեր 1016
-
12 նոյեմբեր 1035
(19 տարի, 26 օր)
  995
Կանութ Դանիացու
և Սիգրիդի որդի
(1) Ալգիֆու Նորթամթոնացի
2 որդի
(2) Էմմա Նորմանդացի
1017
2 երեխա
12 նոյեմբեր 1035
Շաֆտսբերի
մոտ 40 տարեկան
Կանութ Դանիացու որդի
Դիրհարստի պայմանագիր
[39]
[40]
Հարոլդ
12 նոյեմբեր 1035
-
17 մարտ 1040
(4 տարի, 127 օր)
  1016
Կնուդի
Ալգիֆու Նորթամթոնացու որդի
Ալֆգիֆու
1 որդի
17 մարտ 1040
Օքսֆորդ
մոտ 24 տարեկան
Կնուդի որդի [41]
[42]
[43]
Հարդեկնուդ
17 մարտ 1040
-
8 հունիս 1042
(2 տարի, 84 օր)
  1018
Կնուդի
և Էմմա Նորմանդացու որդի
Չամուսնացած 8 հունիս 1042
Լամբեթ
Մոտ 24 տարեկան
Կնուդի որդի [44]
[45]
[46]

Ուեսեքս հարստություն (երկրորդ վերադարձ)

խմբագրել

Հարդեկնուդից հետո կարճ ժամանակահատվածով եղավ Ուեսեքսի հարստության վերականգնում 1042-ից 1066 թվականներին։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Էդվարդ Խոստովանող
8 հունիս 1042
-
5 հունվար 1066
(23 տարի, 212 օր)
  1003
Իսլիպ
Էթելրեդի
և Էմմա Նորմանդացու որդի
Էդիտա Ուեսեքսցի
23 հունվար 1045
Ոչ մի երեխա
5 հունվար 1066
Վեստմինստերյան պալատ
Մոտ 63 տարեկան
Էթելրեդի որդի [47]

Գոդվինների հարստություն

խմբագրել
Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Հարոլդ Գոդվինսոն
6 հունվար 1066
-
14 հոկտեմբեր
(282 օր)
  1022
Գոդվին Ուեսեքսցու
և Գիտա Թորկելսդոտիրի որդի
(1) Էդիթ Սվանեշա
5 երեխա
(2) Էլգիթ
1064
2 որդի
14 հոկտեմբեր 1066
Հասթինգս
Զոհվել է ճակատամարտում 44 տարեկանում
Անակնկալ ժառանգորդ է հայտարարվել Էդվարդ Խոստովանողի կողմից
Ընտրվել է Վիտենագեմոտում
[48]

Վիճարկված իրավունք (Ուեսեքս հարստություն)

խմբագրել

Երբ Հարոլդ թագավորը սպանվեց Հասթինգսի ճակատամարտում, Վիտենագեմոտը ընտրեց Էդգար Էտելինգը ընտրվեց որպես թագավոր, սակայն այդ ժամանակ նորմանները նվաճել էին երկիրը և Էդգարը երբեք չկառավարեց։ Նա դարձավ Վիլհելմ I Նվաճողի հպատակը։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(Տիտղեսը վիճելի է)
Էդգար Էտելինգ
15 հոկտեմբեր 1066
-
17 դեկտեմբեր 1066[49]
(64 օր)
  1051
Էդուարդ Արտաքսվածի
և Ագաթայի որդի
Չամուսնացած 1126
75 տարեկան
Էդմունդ Երկաթեմեջքի թոռ
Ընտրվել է Վիտենագեմոտում
[50]

Նորմանդական հարստություն

խմբագրել

1066 թվականին Անգլիայի գահի համար պայքարում էին մի քանի անձինք։ Նրանց թվում էին Հարոլս Գոդվինսոնը, ում ճանաչել էր թագավոր Վիտենագեմոտը Էդվարդ Խոստովանողի մահից հետո, Հարալդ Հարդրադան, ով Նորվեգիայի թագավորն էր և հավակնում էր գահին որպես Հարդեկնուդի ժառանգ և Նորմանդիայի դուքս Վիլհելմ II-ը, ով Ֆրանսիայի թագավորի վասալն էր և Էդուարդ Խոստովանողի առաջին զարմիկը։ Հարալդը և Վիլհելմը ներխուժեցին Անգլիա 1066 թվականին։ Գոդվինսոնը հաջողությամբ հետ մղեց Հարդրադային, սակայն զիջեց գահը Անգլիայի նորմանական նվաճումից հետո։

1066 թվականի հոկտեմբերի 14-ի Հասթինգսի ճակատամարտից հետո Վիլհելմ Նվաճողը մայրաքաղաքը Վինչեսթերից Լոնդոն։ Հարոլդ Գոդվինսոնի մահից հետո անգլոսաքսոնական Վիտենագեմոտը թագավոր ընտրեց Էդուարդ Արտաքսվածի որդի Էդգար Էտելինգին։ Երիտասարդ միապետը չկարողացավ դիմակայել նվաճողներին և երբեք չթագադրվեց։ Վիլհելմը թագադրվեց որպես Վիլհելմ I 1066 թվականին սուրբ ծննդյան օրը Վեստմինստերյան աբբայությունում և ներկայումս հայտնի է որպես Վիլհելմ նվաճող, Վիլհելմ Բաստարդ կամ Վիլհելմ I:

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Վիլհելմ I
Վիլհելմ Նվաճող[51]
25 դեկտեմբեր1066
-
9 սեպտեմբեր 1087
(20 տարի, 259 օր)
  1028
Ֆալեզ ամրոց
Նորմանդիայի դուքս Ռոբերտի
և Հերլևայի որդի
Մատիլդա Ֆլանդացի
Նորմանդիա
1053
9 երեխա
9 սեպտեմբեր 1087
Ռուան
59 տարեկանում
Անակնկալ ժառանգորդ է անվանվել Էդուարդ Խոստովանողի կողմից 1052 թվականին
Էդուարդ Խոստովանողի առաջին զարմիկ
Նվաճման իրավունք
[52]
[53]
Վիլհելմ II
Վիլհելմ Ռուֆուզ
26 սեպտեմբեր 1087
-
2 օգոստոս 1100
(12 տարի, 311 օր)
  1056
Նորմանդիա
Վիլհելմ I Նվաճողի
Մատիլդա Ֆլանդացու որդի
Չամուսնացած 2 օգոստոս 1100
Նյու Ֆորեսթ
Սպանվել է նետով 44 տարեկանում
Վիլհելմ I Նվաճողի որդի
Զիջվել է Անգլիայի թագավորությունը ավագ եղբայր Ռոբերտ Կուրդհոզ
[54]
[55]
Հենրի I
Հենրի Բոլկլերկ
5 օգոստոս 1100
-
1 դեկտեմբեր 1135
(35 տարի, 119 օր)
  Սեպտեմբեր 1068
Սելբի
Վիլհելմ I Նվաճողի
Մատիլդա Ֆլանդացու որդի
(1) Մատիլդա Շոտլանդացի
Վեստմինստերյան աբբայություն
11 նոյեմբեր 1100
2 երեխա
(2) Ադելիզա Լուվեյնցի
Վինձոր ամրոց
29 հունվար 1121
ոչ մի երեխա
1 դեկտեմբեր 1135
Լիոն դը Ֆորե
67 տարեկան
Վիլհելմ I Նվաճողի որդի
Խլել է թագը (Ռոբերտ Կուրտհոզից)
[56]
[55]

Բլուաների հարստություն

խմբագրել

Հենրի I-ը չթողեց օրինական տղամարդ ժառանգորդ, նրա որդի Վիլհելմ Ադելինը վախճանվեց Սպիտակ նավ-ի աղետի ժամանակ։ Սրանով ավարտվեց Անգլիայի թագավորների նորմանական հարստության ուղղակի գիծը։ Հենրին իրեն ժառանգորդ անվանեց ավագ դուստր Մատիլդային (Անժուի դքսուհի Անժուի կոմս Ժոֆրի Պլանտագենետի հետ ամուսնությության շնորհիվ, իսկ Մատիլդայի առաջին ամուսինը եղել էր Սրբազան Հռոմի կայսր Հենրի V-ը)։ Մատիլդային ժառանգորդ անվանելուց առաջ Հենրին քննարկումներ ունեցավ իր զարմիկ Ստեֆան Բլուայի հետ որպես ժառանգորդ։ Երբ Հենրին մահացավ, Ստեֆանը ներխուժեց Անգլիա և հեղաշրջումից հետո իրեն կարգեց թագավոր Մատիլդայի փոխարեն։ Ժամանակաշրջանը որ հաջորդեց դրան, կոչվեց Անարխիա, որը տևեց երկու տասնամյակ։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Ստեֆան
Ստեֆան Բլուա
22 դեկտեմբեր 1135
-
25 հոկտեմբեր 1154
(18 տարի, 308 օր)
  1096
Բլուա
Ստեֆան II Բլուայի
և Ադելա Նորմանդացու որդի
Մատիլդա Բուլոնացի
Վեստմինսթեր
1125
6 երեխա
25 հոկտեմբեր 1154
Դոուեր ամրոց
58 տարեկան
Վիլհելմ I-ի թող
Ինքնահռչակում
[55]
[57]

Վիճելի իրավունքներ

խմբագրել

Մատիլդա հռչակվել է հավանական ժառանգորդ իր հոր կողմից նրա եղբոր մահից հետո և ճանաչվել է որոշ բարոնների կողմից։ Հենրի I-ի մահից հետո գահը Մատիլդայից խլեց Ստեֆան Բլուան։ Անարխիայի ընթացքում Մատիլդան վերահսկեց Անգլիան մի քանի ամսով 1141 թվականին և առաջին կին ղեկավարն էր, սակայն երբեք չթագադրվեց և հազվադեպ է դասվում Անգլիայի միապետների ցանկում պատմաբանների կողմից։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(Տիտղոսը վիճելի է)
Մատիլդա
Կայսրուհի Մատիլդա
7 ապրիլ 1141

1 նոյեմբեր 1141
(209 օր)
  7 փետրվարի 1102
Սատտոն Կորտնի
Հենրի I
և Մատիլդա Շոտլանդացու դուստր
(1) Հենրի V|Հենրի V Սրբազան Հռոմի կայսր
Մայնց
6 հունվար 1114
Ոչ մի երեխա
(2) Ժոֆրի Պլանտագենետ
Լե Մանի տաճար
22 մայիս 1128
3 որդի
10 սեպտեմբեր 1167
Ռուան
65 տարեկան
Հենրի I
Գահի նվաճում
[58]
[57]

Էստվախի IV (մոտ 1130 – 17 օգոստոս 1153) հռչակվել է Անգլիայի համաթագավոր իր հոր` Ստեֆանի կողմից 1152 թվականի ապրիլի 6-ին, որպես երաշխավորություն նրա ժառանգության։ Հռոմի պապը և եկեղեցին չհամաձայնվեց դրա հետ և Էստվախին չթագադրվեց։ Էստվախին մահացավ հաջորդ տարի 23 տարեկանում, երբ հայրը դեռ կենդանի էր և այդպիսով երբեք չպայքարեց գահի համար[59]։

Անժուների հարստություն

խմբագրել

1153 թվականին Ստեֆան թագավորը համաձայնության եկավ Մատիլդայի հետ` ստորագրելով Ուոլինգֆորդի պայմանագիրը, որով Ստեֆանը Մատիլդայի և նրա ամուսին Անժուի կոմս Ժոֆրի Պլանտագենետի որդի Հենրիին ճանաչեց գահի ժառանգորդ։ Թագավորական հարստությունը, որը սկիզբ առավ Մատիլդայից և Ժոֆրիից լայնորեն կիրառվում է երկու անվամբ` Անժուների հարդտություն (Ժոֆրիի Անժուի կոմս լինելու պատճառով) կամ Պլանտագենետների հարստություն, Ժոֆրիի մականվան շնորհիվ։ Որոշ պատմաբաններ այս հարստության արքաներին բաժանում են երկու խմբի, մինչև Ֆրանսիայի տիրույթները կորցնելը և դրանից հետո, չնայած դրանք տարբեր հարստություններ չեն։

Անժևինները ղեկավարել են Անժևինյան կայսրությունը 12-րդ և 13-րդ դարերում և կայսրության սահմանները հասնում էր Պիրենեյան լեռներից Իռլանդիա։ Նրանք չէին համարում Անգլիան իրենց հայրենիքը, մինչև բոլոր մայրցամաքային տիրույթները չկորցրեց Հովհաննես թագավորը։ Չնայած Անժուների հարստությունը կարճ կյնաք ունեցավ, նրանց արական կողմի ժառանգորդներն էին Պլանտագենետները Լանկեստերները և Յորքացիները։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Հենրի II
Հենրի Պլանտագենետ
19 Դեկտեմբեր 1154
-
6 Հուլիս 1189
(34 տարի, 200 օր)
  5 մարտ 1133
Լե Ման
Անժուի կոմս Ժոֆրի Պլանտագենետի
և Մատիլդայի որդի
Էլեանոր Ակվիտանցի
Բորդոյի տաճար
18 մայիս 1152
8 երեխա
6 հուլիս 1189
Չինոն
56 տարեկան
Հենրի I-ի թոռ
Ուոլինգֆորդի պայմանագիր
[60]
[61]
Ռիչարդ I
Ռիչարդ Առյուծասիրտ
3 Սեպտեմբեր 1189
-
6 Ապրիլ 1199
(9 տարի, 216 օր)
  8 Սեպտեմբեր 1157
Բեոմոնտ պալատ
Հենրի II
և Էլեանոր Ակվիտանցու որդի
Բերենգարիա Նավառացի
Լիմասոլ
12 Մայիս 1191
ոչ մի երեխա
6 Ապրիլ 1199
Շալուս
Սպանվել է նետից 41 տարեկանում։
Հների II-ի որդի
Պրիմոգենտուրա
[62]
[61]
Հովհաննես
Հովհաննես Անհող
27 Մայիս 1199
-
19 Հոկտեմբեր 1216
(17 տարի, 146 օր)
  24 Դեկտեմբեր 1166
Բեոմոնտ պալատ
Հենրի II
և Էլեանոր Ակվիտանցու որդի
(1) Իզաբել Գլոքեսթերցի
Մալբորո ամրոց
29 օգոստոս 1189
ոչ մի երեխա
(2) Իզաբելլա Անգլուեմացի
Բորդոյի տաճար
24 Օգոստոս 1200
5 երեխա
19 հոկտեմբեր 1216
Նյուարկ-օն-Տրենտ
49 տարեկան
Հների II-ի որդի
ժառանգության իրավունք
[63]
[64]

Վիճարկված իրավունք

խմբագրել

Ֆրանսիայի թագավոր Լուի VIII կարճ ժամանակով տիրանում է Անգլիայի մի մասին 1216-1217 թվականներին, երբ նա սատարում էր բարոններին Առաջին բարոնական պատերազմում ընդդեմ Հովհաննես թագավորի։ Շքերթով անցնելով Լոնդոնով, նա ապստամբած բարոնների և Լոնդոնի քաղաքացիների կողմից Սուրբ Պողոս եկեղեցում հռչակվեց Անգլիայի թագավոր, սակայն երբեք չի թագադրվել։ Շատ ազնվականներ, ներառյալ Շոտլանդիայի թագավոր Ալեքսանդր II-ը իր Անգլիայի տիրույթների համար տուրք էին վճարում նրան։ Այնուամենայնիվ 1217 թվականին Լամբեթի պայմանագրով Լուին ընդունեց, որ ինքը երբեք չի եղել Անգլիայի օրինական թագավորը։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(Տիտղոսը վիճելի է)
Լուի
Լուի VIII Առյուծ
1216
-
22 Սեպտեմբեր 1217
(1 տարի)
  5 սեպտեմբեր 1187
Փարիզ
Ֆիլիպ II Օգոստոս
և Իզաբելլա դը Հենոյի որդի
Բլանկա Կաստիլիացի
Պորտ-Մորտ
23 Մայիս 1200
13 երեխա
8 նոյեմբեր 1226
Մոնպասիե
39 տարեկան
Նվաճման իրավունք

Պլանտագենետների հարստություն

խմբագրել

Պլանտագենետների հարստությունը իր անունը ստացել է Անժուի կոմս Ժոֆրի Պլանտագենետից, ով Մատիլդա կայսրուհի ամուսինն էր և Հների II-ի հայրը։ Պլանտագենետը ինքնին անծանոթ հարստության անվանում էր մինչև Ռիչարդ Յորքեցին ընդունեց որպես իր ընտանիքի անվանում 15-րդ դարում։ Դրանից հետո Անգլիայի թագավորներին սկսած Հենրի II-ից անվանել են Պլանտագենետ։ Ժամանակակից պատմաբանների մոտ ընդունված է Հենրի II-ին և նրա որդիներին անվանել Անժուաներ Մայրցամաքային Եվրոպայում լայնածավալ տիրույթների համար և Անժուաների թագավորների մեծ մասը մինչև Հովհաննեսը իրենց ժամանակի մեծ մասն անցկացրել են մայրցամաքային տիրույթներում և ոչ Անգլիայում։

Սկսած Հենրի III-ի կորսվեց մայրցամաքային տիրույթների մեծ մասը և Պլանտագենետ թագավորները բնավորությամբ ավելի անգլիացի էին։ Լանքեստերների և Յորքերի հարստությունները Պլանտագենետների ենթաճյուղերն են։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Հենրի III
Հենրի Վինչեսթերցի
28 հոկտեմբեր 1216
-
16 Նոյեմբեր
(56 տարի, 20 օր)
  1 հոկտեմբեր 1207
Վինչեսթերյան ամրոց
Հովհաննեսի
և Իզաբելլա Անգլուեմացու որդի
Էլեանոր Պրովանսացի
Քենթերբերիի տաճար
14 հունվար 1236
5 երեխա
16 նոյեմբեր 1272
Վեստմինստերյան պալատ
65 տարեկան
Հովհաննես թագավորի որդի
Առաջնեկ
[65]


[64]

Էդուարդ I
Էդուարդ Երկարաոտք
20 նոյեմբեր 1272
-
7 հուլիս 1307
(34 տարի, 230 օր)
  17 June 1239
Վեստմինստերյան պալատ
Հենրի III-ի
և Էլեանոր Պրովանսացու որդի
(1) Էլեանոր Կաստիլիացի
Սանտա Մարիա լա Ռեալ դե Լա Ուելգաս աբբայություն
18 հոկտեմբեր 1254
16 երեխա
(2) Մարգարետ Ֆրանսիացի
Քենթերբերի
10 սեպտեմբեր 1299
3 երեխա
7 հուլիս 1307
Burgh by Sands
68 տարեկան
Հենրի III-ի որդի
Առաջնեկ
[66]
[67]
Էդուարդ II
Էդուրադ Կարնարվոնացի
8 հուլիս 1307
-
20 հունվար 1327
(19 տարի, 197 օր)
  25 ապրիլ 1284
Կարնարվոն ամրոց
Էդուարդ I-ի
և Էլեանոր Կաստիլիացու որդի
Իզաբելլա Ֆրանսիացի
Բոլոնի տաճար
24 հունվար 1308
4 երեխա
21 սեպտեմբեր 1327
Բերքլի ամրոց
սպանվել է 43 տարեկանում
Էդուարդ I-ի որդի
Առաջնեկ
[68]
[69]
Էդուարդ III
25 հունվարի 1327
-
21 հունիսի 1377
(50 տարի, 148 օր)
  13 Նոյեմբեր 1312
Վինձոր ամրոց
Էդուարդ II
և Իզաբելլա Ֆրանսիացու որդի
Ֆիլիպա Հենեաու
Յորքի Սուրբ Պետրոսի տաճար
25 հուվար 1328
14 երեխա
21 հունիս 1377
Ռիչմոնդյան պալատ
64 տարեկան
Էդուարդ II-ի որդի
Առաջնեկ
[70]
[69]
Ռիչարդ II
22 հունիս 1377

29 սեպտեմբեր 1399
(22 տարի, 100 օր)
  6 հունվար 1367
Բորդո
Էդուարդ Սև արքայազնի
և Ժաննա Քենթացու որդի
(1) Աննա Բոհեմացի
14 հունվար 1382
ոչ մի երեխա
(2) Իզաբելլա Վալուացի
Կալե
4 նոյեմբեր 1396
Ոչ մի երեխա
14 փետրվար 1400
Պոնտեֆրակտ ամրոց
33 տարեկանում
Էդուարդ III-ի թոռ
Առաջնեկ
[71]
[72]

Լանկեստերների հարստություն

խմբագրել

Այս հարստությունը սերում է Էդուարդ III-ի երրորդ ողջ մնացած որդի Հովհան Գոնտացուց։ Հենրի IV-ը խլեց իշխանությունը Ռիչարդ II-ից (նաև փոխարինեց գահի հաջորդ ժառանգորդ Էդմունդ Մորտիմերից (այդ ժամանակ 7 տարեկան էր), ով սերում էր Էդուարդի III-ի երկրորդ որդի Լիոնել Անտվերպից

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Հենրի IV
Հենրի Բոլինբրոքցի
30 սեպտեմբեր 1399
-
20 մարտ 1413
(13 տարի, 172 օր)
  3 ապրիլ 1367
Բոլինբրոք ամրոց
Հովհան Գոնտացու
և Բլանկա Լանկեստերցու որդի
(1) Մարի դը Բոհուն
Արունդել ամրոց
27 հուլիս 1380
6 երեխա
(2) Ժաննա Նավառացի
Վինչեսթերի մայր տաճար
7 փետրվար 1403
Ոչ մի երեխա
20 մարտ 1413
Վեստմինստերյան աբբայություն
45 տարեկան
Էդուարդ III-ի թոռ
Ուզուրպատություն
[73]
[74]
[72]
Հենրի V
21 մարտ 1413
-
31 օգոստոս 1422
(9 տարի, 164 օր)
  16 սեպտեմբեր 1386
Մոնմաութ ամրոց
Հենրի IV
և Մարի դը Բոհունի որդի
Կատարինա Վալուացի
Տրոյեի տաճար
2 հունիս 1420
1 որդի
31 օգոստոս 1422
Վենսենյան ամրոց
36 տարեկան
Հենրի IV-ի որդի
Առաջնեկ
[75]
[76]
[77]
(1-ին կառավարում)
Հենրի VI
1 սեպտեմբեր 1422
-
4 մարտ 1461
(38 տարի, 185 օր)
  6 դեկտեմբեր 1421
Վինձոր ամրոց
Հենրի V
և Կատարինա Վալուացու որդի
Մարգարետ Անժուացի
Թիթչֆիլդի աբբայություն
22 ապրիլ 1445
1 որդի
21 մայիս 1471
Թաուեր
Սպանվել է 49 տարեկանում
Հենրի V-ի որդի
առաջնեկ
[78]
[77]

Յորքերի հարստություն

խմբագրել

Յորքերի հարստությունը հավակնեց գահի իրավունքին Էդուարդ III-ի երկրորդ ողջ մնացած որդի Լիոնել Անդվերպենի միջոցով, սակայն իր անվանումը ժառանգել է Էդուարդի չորրորդ ողջ մնացած որդի Էդմունդ Լանգլիից, ով Յորքի առաջն դուքսն էր։

Սպիտակ և կարմիր վարդերի պատերազմի (1455–1485) ընթացքում գահը մի քանի անգամ փոխանցվեց Լանկեսերների և Յորքերի միջև։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(1-ին կառավարում)
Էդուարդ IV
4 մարտ 1461
-
3 հոկտմեբեր 1470
(9 տարի, 214 օր)
  28 ապրիլ 1442
Ռուան
Ռիչարդ Յորքեցու
և Սեսիլ Նևիլի որդի
Էլիզաբեթ Վուդվիլ
Գրաֆթոն Ռագիս
1 մայիս 1464
10 երեխա
9 ապրիլ 1483
Վեստմինստերյան պալատ
40 տարեկան
Էդուարդ III ծոռ / ժառանգորդ
Թագի բռնազավթում
Ժառանգության իրավունք
[79]

Լանկեստերների հարստություն (վերականգնում)

խմբագրել
Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(2-րդ կառավարում)
Հենրի VI
3 հոկտեմբեր 1470
-
11 ապրիլ 1471
(191 օր)
  6 դեկտեմբեր 1421
Վինձոր ամրոց
Հենրի V
և Կատարինա Վալուացու որդի
Մարգարետ Անժուացի
Թիթչֆիլդի աբբայություն
22 ապրիլ 1445
1 որդի
21 մայիս 1471
Թաուեր
Սպանվել է 49 տարեկանում
Հենրի V-ի որդի
առաջնեկ
[78]
[77]

Յորքերի հարստություն (վերականգնում)

խմբագրել
Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(2-րդ կառավարում)
Էդուարդ IV
11 ապրիլ 1471
-
9 ապրիլ 1483
(11 տարի, 364 օր)
  28 ապրիլ 1442
Ռուան
Ռիչարդ Յորքեցու
և Սեսիլ Նևիլի որդի
Էլիզաբեթ Վուդվիլ
Գրաֆթոն Ռագիս
1 մայիս 1464
10 երեխա
9 ապրիլ 1483
Վեստմինստերյան պալատ
40 տարեկան
Էդուարդ III ծոռ / ժառանգորդ
Թագի բռնազավթում
Ժառանգության իրավունք
[79]
Էդուարդ V
9 ապրիլ 1483
-
25 հունիս 1483
(78 օր)
  2 նոյեմբեր 1470
Վեսթմինսթեր
Էդուարդ IV
և Էլիզաբեթ Վուդվիլի որդի
Չամուսնացած Անհետացել է 1483 թվականի կեսերին
Լոնդոն
Հավանաբար սպանվել է 12 տարեկանում
Էդուարդ IV-ի որդի
Ժառանգության իրավունք
[80]
[81]
[77]
Ռիչարդ III
26 հունիս 1483
-
22 օգոստոս 1485
(2 տարի, 58 օր)
  2 հոկտեմբեր 1452
Ֆորտերինգյան ամրոց
Ռիչարդ Յորքեցու
և Սեսի Նևիլի որդի
Աննա Նևիլ
Վեստմինստերյան աբբայություն
12 հուլիս 1472
1 որդի
22 օգոստոս 1485
Բոսֆորդի դաշտ
Սպանվել է մարտի դաշտում 32 տարեկանում
Էդուարդ III-ի ծոռ
Titulus Regius
[82]
[83]

Թյուդորների հարստություն

խմբագրել

Թյուդորները սերում են Ջոն Բոֆորտի իգական գծից, ով Հովհան Գոնտացու (Էդուարդ III-ի երրորդ ողջ մնացած որդին) ապօրինածին երեխաներից մեկն է։ Չնայած Անգլիայի միապետ կարող էին դառնալ թագավորների օրինական ժառանգորդները, իրավիճակը փոխվեց, երբ Գոնտացին և Սվինֆորդը վերջնական արդյունքում ամուսնացած 1396 թվականին (Ջոն Բոֆորտի ծնունդից 25 տարի անց)։ Ամուսնությունից հետո եկեղեցին Բոֆորտին համարեց օրինական ժառանգ պապական հրամանով նույն թվականին[84]։ Խորհրդարանը նույնն արեց 1397 թվականին[85]։ Հովհան Գոնտացու որդու օրինականացումից հետո Հենրի IV թագավորը նույնպես ճանաչեց Բոֆորտի օրինական լինելը, բայց հայտարարեց, որ նա երբեք չի հավակնի Անգլիայի գահին[86]։ Այնուամենայնիվ Բոֆորտը մտերմիկ հարաբերությունների մեջ մնաց Գոնտացու մյուս ժառանգորդների հետ։

Ջոն Բոֆորտի թոռնուհի Լեդի Մարգարետ Բոֆորտը ամուսնացավ Էդմունդ Թյուդորի հետ։ Թյուդորը ուելսացի դռնապահ Օվեյն Թյուդորի և Կատարինա Վալուայի որդին էր, ով լանկեստերների Հենրի V թագավորի այրին էր։ Էդմունդ Թյուդորը և նրա եղբայրները ու քույրերը նույնպես համարվում էին ապօրինածին կամ գաղտնի ամուսնությունից և պարտական էին իրենց խորթ եղբայր Հենրի VI թագավորին։ Երբ Լանկեստերների հարստությունը անկում ապրեց, նրանց հաջորդեցին Թյուդորները։

15-րդ դարի դրությամբ Թյուդորները Լանկեստերներին պաշտպանողների վերջին հույսն էին։ Էդմունդ Թյուդորի որդին դարձավ թագավոր որպես Հենրի VII` հաղթելով Ռիչարդ III-ին 1485 թվականի Բոսֆորտ Ֆիլդի ճակատամարտում` հաղթելով Վարդերի պատերազմում։ Հենրի թագավորը ամուսնացավ Էդուարդ IV-ի դուստր Էլիզաբեթ Յորքացու հետ` միավորելով Յորքերի և Լանկեստերների հետնորդներին։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Հենրի VII
22 օգոստոս 1485
-
21 ապրիլ 1509
(23 տարի, 243 օր)
  28 հունվար 1457
Փեմբրոք ամրոց
Էդմունդ Թյուդորի
և Մարգարեթ Բյուֆորտի որդի
Էլիզաբեթ Յորքեցի
Վեստմինստերյան աբբայություն
18 հունվար 1486
8 երեխա
21 ապրիլ 1509
Ռիչմոնդ ամրոց
52 տարեկան
Էդուարդ III-ի հետնորդ
Նվաճման իրավունք
[87]
Հենրի VIII
22 ապրիլ 1509
-
28 հունվար 1547
(37 տարի, 282 օր)
  28 հունիս 1491
Գրինվիչ ամրոց
Հենրի VIII
և Էլիզաբեթ Յորքեցու որդի
(1) Կատարինա Արագոնեցի
Գրինվիչ
11 հունիս 1509
1 դուստր
(2) Աննա Բոլեյն
Վեստմինստերյան պալատ
25 հունվար 1533
1 դուստր
(3) Ջեյն Սեյմուր
Վայթհոլ պալատ
30 մայիս 1536
1 որդի
երեք այլ ամուսնություններ
այլևս ոչ մի երեխա
28 հունվար 1547
Վայթհոլ պալատ
55 տարեկան
Հենրի VIII-ի որդի
Ավագ որդի
[88]
[89]
Էդուարդ VI
28 հունվար 1547
-
6 հուլիս 1553
(6 տարի, 160 օր)
  12 հոկտեմբեր 1537
Համփթոն Կորտ պալատ
Հենրի VIII
և Ջեյն Սեյմուրի որդի
Չամուսնացած 6 Հուլիս 1553
Գրինվիչ ամրոց
15
Հենրի VIII-ի որդի
Ժառանգության իրավունք
[90]

Վիճարկված իրավունք

խմբագրել

Էդուարդ VI-ը իր ժառանգորդ անվանեց Լեդի Ջեյն Գրեյին։ Էդուարդի մահից չորս օր անց 1953 թվականի հուլիսի 6-ին Ջեյնը հռչակվեց Անգլիայի թագավոր։ Ինն օր անց, հուլիսի 19-ին գաղտնի խորհուրդը չեղարկեց Ջեյնի իրավունքը և թագուհի հռչակեց Էդուարդ VI-ի կաթոլիկ խորթ քույր Մարիին թագուհի։ Ջեյնը մահապատժի ընթարկվեց պետական դավաճանության համար 1554 թվականին 16 տարեկանում։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(Կոչումը վիճարկված է)
Ջեյն
10 Հուլիս 1553
-
19 Հուլիս 1553
(9 օր)
  Հոկտեմբեր 1537
Բրադգեյթ պարկ
Սուֆլոկի 1-ին դուքսի
և Ֆրանշես Բրանդոնի դուստր
Դադլի Գիլֆորդ
Ստրենդ
21 մայիս 1553
Ոչ մի երեխա
12 Փետրվար 1554
Թաուեր
Մահապատժի է ենթարկվել 16 տարեկանում
Հենրի VII-ի ծոռնուհի
Էդուարդ VI-ի կամոք
[91]
[92]

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Մարի I
Արյունոտ Մարի
19 հուլիս 1553
-
17 նոյեմբեր 1558
(5 տարի, 122 օր)
  18 February 1516
Գրինվիչ պալատ
Հենրի VIII
և Կատերին Արագոնեցու դուստր
Ֆիլիպ II Հաբսբուրգ
Վինչեսթերի մայր տաճար
25 հուլիս 1554
ոչ մի երեխա
17 նոյեմբեր 1558
Սուրբ Ջեյմսի պալատ
42 տարեկանում
Հենրի VIII-ի դուստր
Երրորդ ժառանգության ակտ
[93]
(Jure uxoris)
Ֆիլիպ
25 հուլիս 1554
-
17 նոյեմբեր 1558
(4 տարի, 116 օր)
  21 Մայիս 1527
Վալյադոլիդ
Սրբազան Հռոմի կայսր Կառլոս V
և Իզաբելլա Պորտուգալացու որդի
Մարի Թյուդոր
Վինչեսթերի մայր տաճար
25 հուլիս 1554
Ոչ մի երեխա
3 այլ ամուսնություններ
7 երեխա
13 սեպտեմբեր 1598
Էլ Էսկորիալ
71 տարեկան
Մարի Թյուդորի ամուսին
Ամուսնության ակտ
Չկա տվյալ
 
Մարի I-ի զինանշան

Ֆիլիպ II Հաբսբուրգի (Ֆիլիպ II Իսպանիայի թագավոր 1556 թվականի հունվարի 15-ից) և թագուհի Մարի I- ամուսնության պայմանագի համաձայն, Ֆիլիպը պետք է վայելեր Մարիի բոլոր տիտղոսները այնքան, ինչքան կտևեր նրանց ամուսնությունը։ Բոլոր պաշտոնական փաստասթղթերում, ներառյալ խորհրդարանի որոշումներւմ նրանց անունները զետեղված էր միասին և Խորհրդարանը ենթակա էր զույգին։

Քանի որ Անգլիայի նոր թագավորը չէր կարողանում կարդալ անգլերեն, հրամայվեց, որ բոլոր պետական փաստաթղթերը թարգմանվեն լատիներեն կամ իսպաներեն[94][95][96]։ Մետաղադրամները հատվում էին երկուսի գլուխներով և Անգլիայի զինանշանը միացվեց Ֆիլիպին, որպեսզի ցուցադրվի միասնական կառավարումը[97][98]։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Եղիսաբեթ I
17 նոյմեբեր 1558
-
24 մարտ
(44 տարի, 128 օր)
    7 սեպտեմբեր 1533
Գրինվիչ պալատ
Հենրի VIII
և Աննա Բոլեյնի դուստր
Կաղապար:CNone Չամուսնացած 24 մարտ 1603
Ռիչմոնդ պալատ
69 տարեկան
Հենրի VIII դուստր
Երրորդ ժառանգության ակտ
[99]

Ստյուարտների հարստություն

խմբագրել

1603 թվականին Եղիսաբեթ I-ը մահացավ առանց երեխայի, նրա առաջին զարմիկ, երկու անգամ հեռացված Շոտլանդիայի թագավոր Հակոբ VI-ը ժառանգեց Անգլիայի գավաթը որպես Ջեյմս I: Հակոբը սերում էր Թյուդորներից, նրա մեծ տատիկն էր Հենրի VII-ի ավագ դուստր Մարգարետ Թյուդոր, ով նաև Շոտլանդիայի թագավոր Ջեյմս IV-ի կինն էր։ 1604 թվականին նա ներմուծեց Մեծ Բրիտանիայի թագավոր տիտղոսը։ Այնուամենայնիվ երկու երկրների խորհրդարանները մնացին առանձին մինչև 1707 թվականը[100]։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
Ջեյմս I
24 մարտ 1603
-
27 մարտ 1625
(22 տարի, 4 օր)
  19 հունիս 1566
Էդինբուրգյան դղյակ
Հենրի Ստյուարտի
և Մարի Ստյուարտի որդի
Աննա Դանիացի
Օսլո
23 նոյեմբեր 1589
7 երեխա
27 մարտ 1625
Թեոբալդս Հոուս
58 տարեկան
սերում է Հենրի VIII-ից [101]
Չարլզ I
27 մարտ 1625
-
30 հուվար 1649
(23 տարի, 310 օր)
  19 նոյեմբեր 1600
Դանֆերմլայն պալատ
Ջեյմս I
և Աննա Դանիացու որդի
Մարիա Հենրիետտա Ֆրանսիացի
Սուրբ Ավգուստին աբբայություն
13 հունիս 1625
9 երեխա
30 հունվար 1649
Վայթհոլ պալատ
Մահապատժի է ենթարկվել 48 տարեկանում
Ջեյմս I-ի որդի
Ժառանգության իրավունք
[102]

Անիշխանական շրջան

խմբագրել

Ոչ մի միապետ չկառավարեց 1649 թվականի Չառլզ I-ի մահապատժից մինչև Չառլզ IIվերականգնումը 1660 թվականին։ 1649-ից 1653 թվականներին Անգլիայում չկար մեկ ընդհանուր պետության ղեկավար, քանի որ Անգլիան ուղղակիուրեն ղեկավարում էր Պոչային խորհրդարանը Անգլիայի պետական խորհուրդի հետ միասին` լինելով գործադիր իշխանունություն մի շրջանում, որը կոչում են Անգլիայի համագործակցություն։ 1653 թվականի ռազմական հեղաշրջումից հետո Օլիվեր Կրոմվելը իր ձեռքն առավ իշանությունը։ Նա ցրեց Պոչային խորհրդարանը և Անգլիան մուտք գործեց այսպես կոչված Պրոտեկտորատի ժամանակաշրջան Կրոմվելի ուղղակի հսկողության ներքո, որպես Լորդ Պրոտեկտոր։

Լորդ Պրոտեկտորը իրավունք ուներ ընտրելու իրեն ժառանգորդ, և Օլիվեր Կրոմվելը ընտրեց իր ավագ որդուն Ռիչարդ Կրոմվելին, ով փոխարինեց նրան։ Ռիչարդը չկարողացավ արդյունավետ ղեկավարել բանակը և նրանց հարկադրաբար հեռացրեց Անգլիայի անվտանգության կոմիտեն Չառլս Ֆլիտվուդի ղեկավարությամբ 1659 թվականի մայիսին։ Անգլիան նորից չունեցավ եզակի պետության գլուխ մի քանի ամիս Ֆլիտվուդի կուսակցության և Ջորրջ Մոնկի միջև հակամարտության ժամանակ։ Մոնկը իր ձեռքն առավ երկրի իշխանությունը 1659 թվականի դեկտեմբերին և մոտ մեկ տարի անարխիայից հետո միապետությունը պաշտոնապես վերականգնվեց ու Չարլզ II Ստյուարտը վերադարձավ Ֆրանսիայից և համաձայնվեց բազմել Անգլիայի գահին։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան
Լորդ Պրոտեկտոր
Օլիվեր Կրոմվել
16 Դեկտեմբեր 1653
-
3 սեպտեմբեր 1658[103]
(4 տարի, 262 օր)
  25 Ապրիլ 1599
Հանտինգդոն[103]
Ռոմբերտ Կրոմվելի
և Եղիսաբեթ Ստյուարտի որդի[104]
Եղիսաբեթ Կրոմվել
Սրբ Ժիլես[105]
22 օգոստոս 1620
9 երեխա[103]
3 սեպտեմբեր 1658
Ուայթհոլ
59 տարեկան[103]
Ռիչարդ Կրոմվել
Թումբլան Դիկ
3 սեպտեմբեր 1658
-
7 մայիս 1659[106]
(247 օր)
  4 հոկտեմբեր 1626
Հանթինգդոն
Օլիվեր Կրոմվելի
և Եղիսաբեթ Կրոմվելի որդի[106]
Դորոթի Մեյջոր
մայիս 1649
9 երեխա[106]
12 հուլիս 1712
Չեշունտ
85 տարեկանում[107]

Ստյուարտների հարստության վերականգնում

խմբագրել

Երբ միապետական ռեժիմն Անգլիայում վերականգնվեց, իշխանության եկավ Չարլզ II-ը, ում կառավարման ժամանակաշրջանը հիմնականում խաղաղ էր։ Կաթոլիկների և բողոքականների միջև դեռևս կար լարվածություն։ Չառլսի եղբայր, բացահայտ կաթոլիկ Հակոբ II-ի իշխանության գալով Անգլիան նորից անցում կատարեց քաղաքական լաված ժամանակաշրջան։

Հակոբ II-ը պաշտոնանկ արվեց խորհրդարանի կողմից երեք տարուց քիչ կառավարելուց հետո, ում փոխարինեց նրա դուստր Մարի II-ը և նրա ամուսին (նաև զարմիկ) Վիլհելմ IIIՊանծալի հեղափոխության ժամանակաշրջանում։ Մինչդեռ Հակոբը և նրա ժառանգները շարունակեցին հավակնել գահին։ Բոլոր կաթոլիկներին (այդ թվում Հակոբը և նրա որդի Չարլզը) արգելվեց հավակնել գահին 1701 թվականի Գահաժառանգության ակտով, ընդունված Աննա թագուհու կողմից, ով Հակոբի բողոքական դուստրն էր։ 1707 թվականի Միության ակտով Անգլիան դադարեց գոյություն ունենալ որպես ինքնիշխան պետություն և նրան փոխարինեց նոր Մեծ Բրիտանիայի թագավորությունը։

Անուն Դիմանկար Ծնունդ Ամուսնություններ Վախճան Ժառ. իրավունք Ծան.
(Ճանաչված ռոյալիստների կողմից 1649 թվականին)
Չարլզ II
29 մայիս 1660
-
6 փետրվար 1685
(24 տարի, 254 օր)
  29 մայիս 1630
Սուրբ Հակոբի պալատ
Չարլզ I
և Հենրիետա Մարիա Ֆրանսիացու որդի
Կատարինա Բագանզացի
Պորտսմութ
21 մայիս 1662
ոչ մի երեխա
6 փետրվար 1685
Վայթհոլ պալատ
54 տարեկան
Չարլզ I-ի որդի
Առաջնեկության իրավունք
Միապետության վերականգնում
[108]
[109]
Հակոբ II
6 փետրվար 1685
-
23 դեկտեմբեր 1688
(Գահընյեց է արվել 3 տարի, 321 օր հետո)
  14 Հոկտեմբեր 1633
Սուրբ Հակոբի պալատ
Չարլզ I
և Հենրիետա Մարիա Ֆրանսիացու որդի
(1) Աննա Հայդ
Ստրենդ
3 սեպտեմբեր 1660
8 երեխա
(2) Մարի Մոդենացի
Դուվր
21 նոյեմբեր 1673
7 երեխա
16 սեպտեմբեր 1701
Սեն Ժերմեն պալատ
67 տարեկան
Չառլս I-ի որդի
ժառանգության իրավունք
[110]
Մարի II
13 փետրվար 1689
-
28 դեկտեմբեր 1694
(5 տարի, 319 օր)
  30 ապրիլ 1662
Սուրբ Հակոբի պալատ
Հակոբ II
և Աննա Հայդի դուստր
Վիլհելմ III Օրանացի
Սուրբ Հակոբի պալատ
4 նոյեմբեր 1677
ոչ մի երեխա
28 դեկտեմբեր 1694
Կենսինգթոն պալատ
32 տարեկան
Հակոբ II-ի դուստր
Ներկայացվել է խորհրդարանի կողմից
[111]
Վիլհելմ III
Վիլհելմ Օրանացի
13 փետրվար 1689
-
8 մարտ 1702
(13 տարի, 24 օր)
  4 նոյեմբեր 1650
Հաագա
Վիլհելմ II Օրանացու
և Մարի Անգլիացու որդի
Մարի II
Սուրբ Հակոբի պալատ
4 նոյեմբերի 1677
ոչ մի երեխա
8 մարտ 1702
Կենսինգթոն պալատ
51 տարեկան
Չարլզ I Ստյուարտի թոռ
Ներկայացվել է խորհրդարանի կողմից
[112]
[111]
Աննա
8 մարտ 1702
-
1 մայիս 1707[113]
(5 տարի, 55 օր)
(Մեծ Բրիտանիայի թագուհի մինչև
1 օգոստոսի 1714)
(12 տարի, 147 օր)
  6 փետրվար 1665
Սուրբ Հակոբի պալատ
Հակոբ II
և Աննա Հայդի դուստր
Գեորգ Դանիացի
Սուրբ Հակոբի պալատ
28 հուլիս 1683
Ողջ մնացած ոչ մի երեխա
1 օգոստոսի 1714
Կենսինգտոն պալատ
49 տարեկան
Հակոբ II-ի դուստր
Ժառանգության իրավունք
Բիլլ իրավունքների մասին (1689)
[114]

Միության ակտեր

խմբագրել

1707 թվականի Միության ակտերը խորհրդարանի զույգ ակտեր էին, ընդունված 1706 և 1707 թվականներին Անգլիայի խորհրդարանի և Շոտլանդիայի խորհրդարանի կողմից, որով վավերացրվեց 1706 թվականի հուլիսի 22-ին վավերացված Միության պայամանգիրը։ Ակտերով միավորվեցին՝ Անգլիայի թագավորությունը և Շոտլանդիայի թագավորություն (նախկինում առանձին ինքնիշխան պետություններ, առանձին օրենսդիր մամնով, մայց միասնական միապետով) ստեղծելով Մեծ Բրիտանիայի թագավորությունը[115]։

Անգլիան, Շոտլադնիան և Իռլանդիան արդեն ունեին մեկ միապետ ավելի քանի հարյուր տարի 1603 թվականից, երբ Հակոբ VI շոտլանդացին ժառանգեց Անգլիայի և Իռլանդիայի գահերը։

Միապետների ժամանակագրություն

խմբագրել
Աննա (Մեծ Բրիտանիայի թագուհի)Մարի II (Անգլիայի թագուհի)Վիլհելմ III ՕրանացիՀակոբ IIՉարլզ II ՍտյուարտՕլիվեր ԿրոմվելՉարլզ I ՍտյուարտՀակոբ ԱԵղիսաբեթ IՖիլիպ II ՀաբսբուրգՄարի ԹյուդորԼեդի Ջեյն ԳրեյԷդուարդ VIՀենրի VIIIՀենրի VII (Անգլիա)Ռիչարդ IIIԷդուարդ VԷդուարդ IVՀենրի VI (Անգլիայի թագավոր)Էդուարդ IVՀենրի VI (Անգլիայի թագավոր)Հենրի V (Անգլիա)Հենրի IV (Անգլիա)Ռիչարդ II (Անգլիայի թագավոր)Էդուարդ IIIԷդուարդ IIԷդուարդ IՀենրի III (Անգլիայի թագավոր)Հովհաննես (Անգլիայի թագավոր)Ռիչարդ I ԱռյուծասիրտՀենրի երիտասարդ թագավորՀենրի II ՊլանտագենետԿայսրուհի ՄատիլդաՍտեֆան (Անգլիայի թագավոր)Հենրի I (Անգլիայի թագավոր)Վիլհելմ II (Անգլիայի թագավոր)Վիլհելմ I ՆվաճողԷդգար ԷտելինգՀարոլդ ԳոդվինսոնԷդվարդ ԽոստովանողՀարդեկնուդՀարոլդ I (Անգլիայի թագավոր)Կնուդ I ՄեծԷդմունդ ԵրկաթեմեջքԷթելրեդ IIԿանութ ԴանիացիԷթելրեդ IIԷդվարդ ՏառապյալԷդգար ԽաղաղասերԷդվիգԷդրեդԷդմունդ IԷթելսթանԷտելվիրդԷդուարդ ԱվագԱլֆրեդ ՄեծՕրանյան հարստությունԱնգլիայի հանրապետությունՍտյուարտներԹյուդորներՅորքերի հարստությունԼանկեստերների հարստությունՊլանտագենետների հարստությունԱնժուների հարստությունԲլուաների հարստությունՆորմաններԳուդվինների հարստությունԿնուտլինգների հարստությունՈւեսեքս հարստություն

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Ashley, Mike (2003). A Brief History of British Kings and Queens: British Royal History from Alfred the Great to the Present. Running Press.
  2. Keynes, Simon (1999). «Offa». In Lapidge, Michael (ed.). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. Oxford: Blackwell Publishing. էջ 340. ISBN 978-0-631-22492-1.
  3. 3,0 3,1 Fryde, E. B., ed. (1996). Handbook of British Chronology (3rd ed.). Royal Historical Society. էջ 25. ISBN 978-0-521-56350-5.
  4. Pratt, David (2007). The political thought of King Alfred the Great. Vol. 67. Cambridge University Press. էջ 106. ISBN 978-0-521-80350-2. {{cite book}}: |journal= ignored (օգնություն)
  5. «Kings and Queens of England». britroyals.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 4-ին.
  6. «Alfred 'The Great' (r. 871–899)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  7. «Edward 'The Elder' (r. 899–924)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  8. Yorke, Barbara (1988). Bishop Æthelwold: His Career and Influence. Woodbridge. էջ 71.
  9. 9,0 9,1 Keynes, Simon (2001). «Rulers of the English, c 450–1066». In Lapidge, Michael (ed.). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. էջ 514.
  10. Miller, Sean (2001). «Æthelstan». In Lapidge, Michael (ed.). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. էջ 16.
  11. 11,0 11,1 Keynes, Simon (2001). «Edward the Elder». In Higham, N. J.; Hill, D. H. (eds.). Edward, King of the Anglo-Saxons. Routledge. էջեր 50–51.
  12. Thacker, Alan (2001). «Dynastic Monasteries and Family Cults». In Higham, N. J.; Hill, D. H. (eds.). Edward the Elder. Routledge. էջ 253.
  13. «Aethelstan». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 15-ին.
  14. «Athelstan (r.924–939)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  15. «Eadmund (Edmund)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  16. «Edmund the Elder». englishmonarchs.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  17. «Edmund I (r. 939–946)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  18. «Eadred (Edred)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  19. «King Edred». britroyals.com. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  20. «Edred (r. 946–55)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  21. «Eadwig (Edwy)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  22. «Edwy». newadvent.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  23. «Edwy (r.955–959)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  24. «Eadgar (Edgar the Peacemaker)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  25. «Family of Edgar +* and Aelfthryth +* of DEVON». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  26. «Edgar (r. 959–975)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  27. «Eadweard (Edward the Martyr)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  28. «Edward II 'The Martyr' (r. 975–978)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  29. 29,0 29,1 «Ethelred II, the Redeless». englishmonarchs.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  30. 30,0 30,1 «Aethelred (the Unready)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  31. 31,0 31,1 «Ethelred II 'The Unready' (r. 978–1013 and 1014–1016)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  32. «Sweyn (Forkbeard)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  33. «Sweyn Forkbeard». englishmonarchs.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  34. «Sweyn (r. 1013–1014)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  35. 35,0 35,1 «Eadmund (Edmund the Ironside)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  36. «Edmund Ironside». englishmonarchs.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 17-ին.
  37. «Edmund II 'Ironside' (r. Apr – Nov 1016)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  38. «Edmund II (king of England)». britannica.com. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 25-ին.
  39. «Cnut (Canute)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 21-ին.
  40. «Canute 'The Great' (r. 1016–1035)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  41. «Harold I». Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/12359. (Subscription or UK public library membership required.)
  42. «Harold (Harefoot)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  43. «Harold Harefoot (r. 1035–1040)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  44. «Harthacnut». Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/12252. (Subscription or UK public library membership required.)
  45. «Harthacnut». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  46. «Hardicanute (r. 1035–1042)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  47. «Edward III 'The Confessor' (r. 1042–1066)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  48. «Harold II (r. Jan – Oct 1066)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  49. «Eadgar (the Ætheling)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  50. «Edgar Atheling (r. Oct – Dec 1066)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  51. Նաև Վիլհելմ Բաստարդ
  52. «William I 'The Conqueror' (r. 1066–1087)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  53. Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 34. ISBN 978-0-521-56350-5.
  54. «William II (Known as William Rufus) (r. 1087–1100)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  55. 55,0 55,1 55,2 Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 35. ISBN 978-0-521-56350-5.
  56. «Henry I 'Beauclerc' (r. 1100–1135)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  57. 57,0 57,1 «Stephen and Matilda (r. 1135–1154)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  58. «Matilda (the Empress)». archontology.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  59. Ashley, Mike (1999). The Mammoth Book of British Kings and Queens. London: Robinson Publishing Ltd. էջ 516. ISBN 978-1-84119-096-9.
  60. «Henry II 'Curtmantle' (r. 1154–1189)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  61. 61,0 61,1 Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 36. ISBN 978-0-521-56350-5.
  62. «Richard I Coeur de Lion ('The Lionheart') (r.1189–1199)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  63. «John Lackland (r. 1199–1216)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  64. 64,0 64,1 Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 37. ISBN 978-0-521-56350-5.
  65. «Henry III (r. 1216–1272)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  66. «Edward I 'Longshanks' (r. 1272–1307)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  67. Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 38. ISBN 978-0-521-56350-5.
  68. «Edward II (r. 1307–1327)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  69. 69,0 69,1 Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 39. ISBN 978-0-521-56350-5.
  70. «Edward III (r. 1327–1377)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  71. «Richard II (r. 1377–1399)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  72. 72,0 72,1 Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 40. ISBN 978-0-521-56350-5.
  73. Mortimer, Ian (2007). «Henry IV's date of birth and the royal Maundy». Historical Research. 80 (210): 567–576. doi:10.1111/j.1468-2281.2006.00403.x. ISSN 0950-3471.
  74. «Henry IV (r.1399–1413)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  75. Allmand, Christopher (2010 թ․ սեպտեմբեր). «Henry V (1386–1422)». Oxford Dictionary of National Biography. Oxford, England, UK: Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/12952.
  76. «Henry V (r. 1413–1422)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  77. 77,0 77,1 77,2 77,3 Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 41. ISBN 978-0-521-56350-5.
  78. 78,0 78,1 «Henry VI (r.1422–1461 and 1470–1471)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  79. 79,0 79,1 «Edward IV (r. 1461–1470 and 1471–1483)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  80. «Edward V». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  81. «Edward V (Apr–Jun 1483)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  82. «Richard III». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  83. «Richard III (r. 1483–1485)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  84. Michael K. Jones and Malcolm G. Underwood, The King's Mother: Lady Margaret Beaufort, Countess of Richmond and Derby, (Cambridge University Press, 1995), 19–20.
  85. Chris Skidmore, The Rise of the Tudors: The Family That Changed English History, (St.Martin's Press, 2013), 22.
  86. Կաղապար:Cite DNBSupp
  87. «Henry VII (r. 1485–1509)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  88. «Henry VIII (r.1509–1547)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  89. Fryde, E. B., ed. (2003). Handbook of British Chronology (3rd revised ed.). Cambridge University Press. էջ 42. ISBN 978-0-521-56350-5.
  90. «Edward VI (r.1547–1553)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  91. «Lady Jane Grey: Marriage». britannia.com. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  92. «Lady Jane Grey (r. 10–19 July 1553)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  93. «Mary I (r.1553–1558)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  94. Montrose, Louis Adrian (2006). The subject of Elizabeth: authority, gender, and representation. University of Chicago Press.
  95. Pollard, A. F. (2007). The History of England – From the Accession of Edward VI to the Death of Elizabeth (1547–1603). Read Books.
  96. Groot, Wim de (2005). The Seventh Window: The King's Window Donated by Philip II and Mary Tudor to Sint Janskerk in Gouda (1557). Uitgeverij Verloren.
  97. Marks, Richard; Payne, Ann; British Museum; British Library, eds. (1978). British heraldry from its origins to c. 1800. British Museum Publications Ltd.
  98. The Numismatist. American Numismatic Association. 1971.
  99. «Elizabeth I (r.1558–1603)». royal.gov.uk. 2016 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  100.   Տեքստ՝ Անգլիայի միապետների ցանկ Վիքիդարանում
  101. «James I (r. 1603–1625)». royal.gov.uk. 2016 թ․ փետրվարի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  102. «Charles I (r. 1625–1649)». royal.gov.uk. 2015 թ․ դեկտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  103. 103,0 103,1 103,2 103,3 «Oliver Cromwell 1599–1658». british-civil-wars.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  104. «Oliver Cromwell – Faq 1». olivercromwell.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  105. «History of St Giles' without Cripplegate». stgilescripplegate.org.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  106. 106,0 106,1 106,2 «Richard Cromwell, Lord Protector, 1626–1712». british-civil-wars.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  107. «Cromwell, Richard». archontology.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  108. «Charles II (r. 1660–1685)». royal.gov.uk. 2016 թ․ փետրվարի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  109. «Oliver Cromwell (1649–1658 AD)». britannia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  110. «James II (r.1685–1688)». royal.gov.uk. 2016 թ․ փետրվարի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  111. 111,0 111,1 «William III (r. 1689–1702) and Mary II (r. 1689–1694)». royal.gov.uk. 2015 թ․ դեկտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  112. «William III». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  113. «Anne (England)». archontology.org. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  114. «Anne (r. 1702–1714)». royal.gov.uk. 2015 թ․ դեկտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  115. «Welcome». parliament.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.