Օլիվեր Կրոմվել
Օլիվեր Կրոմվել (անգլ.՝ Oliver Cromwell, ապրիլի 25 (մայիսի 5), 1599[3][2][8][…], Հանթինգդոն, Huntingdonshire, Անգլիայի թագավորություն[1][2][3] - սեպտեմբերի 3 (13), 1658[3][7][8][…], Palace of Whitehall, Անգլիական հանրապետություն[9]), Անգլիական հեղափոխության առաջնորդ, նշանավոր զորավար և պետական գործիչ։ 1643-1650 թվականներին՝ Անգլիայի խորհրդարանի բանակի գեներալ-լեյտենանտ, 1650-1653 թվականներին՝ լորդ-գեներալ, 1653 - 1658 թվականներին՝ Անգլիայի, Շոտլանդիայի և Իռլանդիայի լորդ-պրոտեկտոր[10]։ Օլիվեր Կրոմվելը մեծացել է պուրիտանական (կրոնական ուղղություն Անգլիայում) ընտանիքում։ Հոր մահից հետո մեկնել է Լոնդոն՝ իրավունք ուսումնասիրելու։ Քաղաքական գործունեությունն սկսել է 1628 թվականից, երբ առաջին անգամ ընտրվել է Համայնքների պալատի պատգամավոր։ 1640 թվականից ընդդիմության գործիչներից էր։
| Օլիվեր Կրոմվել Oliver Cromwell | |||
| |||
| |||
|---|---|---|---|
| Կուսակցություն՝ | Վիգեր | ||
| Կրթություն՝ | Սիդնի Սասեքս քոլեջ | ||
| Մասնագիտություն՝ | զորավար, քաղաքական գործիչ, ագարակապան և բանակի սպա | ||
| Դավանանք | կոնգրեգացիոնալիզմ և Պուրիտանություն | ||
| Ծննդյան օր | 1599 թ. ապրիլի 25 | ||
| Ծննդավայր | Հանթինգդոն, Huntingdonshire, Անգլիայի թագավորություն[1][2][3] | ||
| Վախճանի օր | 1658 թ. սեպտեմբերի 3 | ||
| Վախճանի վայր | .svg){kind=small} Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիա
| ||
| Թաղված | Վեստմինստերյան աբբայություն | ||
| Քաղաքացիություն |  Անգլիայի թագավորություն և  Անգլիական հանրապետություն
| ||
| Հայր | Ռոբերտ Կրոմվել[4][5] | ||
| Մայր | Elizabeth Steward?[6][4][5] | ||
| Ամուսին | Էլիզաբեթ Կրոմվել[4] | ||
| Զավակներ | Ֆրանսիս Կրոմվել | ||
| Ինքնագիր | 
| ||
Ստյուարտների դեմ նրա ճառերն աչքի են ընկել բուրժուազիայի և նոր ազնվականության շահերի պաշտպանությամբ։ Թագավորի դեմ քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Կրոմվելն ստեղծել է բանակի նոր տեսակ՝ «երկաթյա» կարգապահությամբ, որն ստացել է «երկաթակողերի բանակ» անվանումը և դարձել վերակազմված խորհրդարանական բանակի կորիզը։
1645 թվականի հունիսի 14-ին Նեսբի գյուղի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում ջախջախել է Կարլոս I Ստյուարտի բանակը։ 1650 թվականին Կրոմվելը պաշտոնապես նշանակվել է լորդ-գեներալ՝ հանրապետության բոլոր զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար։ 1649-1650 թվականներին անգլիական բանակը դաժանորեն ճնշել է դեռևս 1641 թվականին ծագած իռլանդական ազգային ապստամբությունը։
1650-1652 թվականներին Կրոմվելը հնազանդեցրել և Անգլիային է միացրել Շոտլանդիան։ 1653 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Կրոմվելի և բանակի խորհրդի ձեռնարկած պետական հեղաշրջումը փաստորեն վերացրել է հանրապետությունը և հաստատել ռազմական բռնապետություն լորդ-պրոտեկտոր Օլիվեր Կրոմվելի միանձնյա իշխանությամբ։
Հատկապես ակտիվ են եղել Կրոմվելի գաղութակալական ձեռնարկումները։ Կրոմվելի մահից կարճ ժամանակ անց վերացվել է պրոտեկտորատի վարչակարգը։ Երկրում ստեղծվել է քաղաքական խառնակ իրավիճակ, ակտիվացել են ժողովրդական շարժումները։
Այս պայմաններում բուրժուաազնվականական շրջաններն անհրաժեշտ են համարել վերականգնել միապետությունը և Ստյուարտների գահը։ 1660 թվականի ապրիլին Լոնդոնում գումարված Սահմանադիր խորհրդարանը Կարլոս I-ի որդուն հռչակել է թագավոր։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 http://news.bbc.co.uk/local/cambridgeshire/hi/people_and_places/history/newsid_8998000/8998465.stm
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 https://books.google.ca/books?id=bveSSImAmSIC&pg=PA369
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 http://www.olivercromwellshouse.co.uk/index.php?page=oliver_cromwell
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Kindred Britain
- ↑ 5,0 5,1 Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 7,0 7,1 https://books.google.ca/books?id=bveSSImAmSIC&pg=PA374
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Morrill J. S., Ashley M. Encyclopædia Britannica
- ↑ 9,0 9,1 https://www.olivercromwellshouse.co.uk/history/
- ↑ Кромвель Оливер // Энциклопедия «Мир вокруг нас» [Электронный ресурс].- Электрон. дан. / Ин-т «Открытое общество». — М. : Некоммерческий фонд «Поддержки культуры, образования и новых информационных технологий», 2000 . — 1 CD-ROM Загл. с контейнера . — ББК 92.0 .
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Օլիվեր Կրոմվելը դասարան․ամ֊ում
- Oliver Cromwell by Theodore Roosevelt
- Adamson, John (1987), «The English Nobility and the Projected Settlement of 1647», Historical Journal, 30 (3)
- BBC staff (2014 թ․ հոկտեմբերի 3), «The Execution of Charles I», BBC Radio 4—This Sceptred Isle—The Execution of Charles I., BBC Radio 4, Վերցված է 2007 թ․ նոյեմբերի 4-ին
- Carlyle, Thomas, ed. (1845), Oliver Cromwell's letters and speeches, with elucidations (1904 ed.), Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 26-ին, Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 6-ին
- Churchill, Winston (1956), A History of English Speaking Peoples:, Dodd, Mead & Company, էջ 314
- Coward, Barry (2003), The Stuart Age: England, 1603–1714, Longman, ISBN 0-582-77251-6
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օլիվեր Կրոմվել» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օլիվեր Կրոմվել» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 697)։ 
|