Մեծ Հայքի վարչական բաժանում
Մեծ Հայքի վարչատարածքային միավորներն են եղել՝ ըստ Ե դարի աշխարհագետ և պատմագետ Մովսես Խորենացու՝ նահանգները և գավառները։ Ընդհանուր թվով կար 15 նահանգ և մոտավորապես 178–181 գավառ։ Այդ տարածքով Մեծ Հայքի թագավորության մակերեսը կազմում էր 3 միլիոն քառակուսի կիլոմետր։ Այնինչ դրանից մոտ երեք դար առաջ՝ ըստ մ․թ․ Բ դարի հույն աշխարհագետ Կլավդիոս Պտղոմեոսի՝ Մեծ Հայքը բաղկացած էր քսան կամ քսանմեկ «աշխարհ»–ից կամ «սատրապիայից», որոնք բոլորը միասին ունեին 120 «զորավարություն» կամ «ստրատեգիա»–ներ։ Այդ տարածքով Մեծ Հայքի թագավորության մակերեսը կազմում էր 330 հազարից մինչև 350 հազար քառակուսի կիլոմետր մակերես, որոնց մեջ ներառված էին նաև Մեծ Հայքի թագավորի «ձեռական իշխանության» տարածքները, այդ թվում՝ Մեծ Հայքի հարևան Ատրպատական երկրամասի մի մասը կազմող Ատրպատիճք նահանգը[1]։
Մեծ Հայք երկրամասի նահանգների («աշխարհների») և գավառների ցանկԽմբագրել
Տարածքներ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ ներառվել են Մեծ Հայքի մեջԽմբագրել
Տարածքներ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ ներառվել են Մեծ Հայքի մեջ | Գավառ | Տարածք |
---|---|---|
Փոքր Հայք | Առաջին Հայք, Երկրորդ Հայք, Երրորդ Հայք և Գամիրք (4 գավառ) | 70, 000-130, 000 քառ. կմ |
Հայկական Միջագետք | 27, 000 քառ. կմ | |
Փոքր Հայք, Հայկական Միջագետք | 4 գավառ | 97, 000-157, 000 քառ. կմ |
Տես նաևԽմբագրել
ԳրականությունԽմբագրել
- Հայ Ժողովրդի Պատմութիւն, Հ. 1. Խմբ. կոլ.` Աղայան Է. Բ., Առաքելեան Բ. Ն., Գալոյեան Գ. Ա., Երեմեան Ս. Տ., Խաչիկեան Լ. Ս., Յակոբեան Ա. Մ., Հովհաննիսեան Ա. Գ., Ներսիսեան Մ. Գ.: ՀՍՍՀ ԳԱ Պատմութեան ին-տ. Երեւան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1971։
- Հայ ժողովրդի պատմութիւն, Հ. 2. Խմբ. կոլ.` Աղայան Է. Բ., Առաքելեան Բ. Ն., Աւէտիսեան Հ. Ա., Գալոյեան Գ. Ա., Երեմեան Ս. Տ., Խաչիկեան Լ. Ս., Յակոբեան Ա. Մ., Հովհաննիսեան Ա. Գ., Ներսիսեան Մ. Գ.: ՀՍՍՀ ԳԱ Պատմութեան ին-տ. Երեւան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1984։
- Հայոց պատմութիւն, հ. II. Միջին դարեր (IV դ. - XVII դ. առաջին կէս), գիրք երկրորդ (IX դարի կէս-XVII դարի առաջին կէս), Երեւան, ՀՀ ԳԱԱ Պատմութեան ինստիտուտ, "Զանգակ-97" հրատարակչութիւն, 2014, 800 էջ + 24 ներդիր։
- Լեոյ, Հայոց պատմութիւն, Առաջին հատոր, Հին պատմութիւն, «Երկերի ժողովածու տասը հատորով, Առաջին հատոր», «Հայաստան», Եր․ 1966։
- Լեոյ, Հայոց պատմութիւն, Երկրորդ հատոր, Լեոյ ” Հատոր 2։ «Հայոց պատմութիւն» երկրորդ հատորը պէտք է ընդգրկեր 5-15-րդ դարերը, կամ հեղինակի խօսքերով ասած՝ միջին դարերը, հայկական միջնադարը։ Սակայն Լեոն չկարողացաւ ամբողջովին իրականացնել իր ծրագիրը. այս հատորում նա շարադրեց միայն 5-11-րդ դարերի պատմութիւնը։
- Յակոբեան Թ. Խ., Հայաստանի պատմական աշխարհագրութիւն, Երեւան, ԵՊՀ հրատ., 2007, 518 էջ։
- Յակոբեան Թ. Խ., Հայաստանի պատմական աշխարհագրութիւն (ուրուագծեր), 2-րդ հրատ., Երեւան, ԵՊՀ հրատ., 1968, 509 էջ։
- Յարութիւնեան Բ.Հ․, «Աշխարհացոյցը» եւ չորս Հայքերի խնդիրը, Երեւան, 1997։
- Յարութիւնեան Բ.Հ․, Մեծ Հայքի վարչաքաղաքական բաժանման համակարգը ըստ «Աշխարհացոյց»-ի», մաս Ա, Երեւան, 2001։
- Յարութիւնեան Բ.Հ․, Հայոց պատմութեան ուսումնական ատլաս, Ա հատոր, Երեւան, 2003։
- Յարութիւնեան Բ.Հ․, Հայոց պատմութեան ուսումնական ատլաս, Բ հատոր, Երեւան, 2008։
- Յարութիւնեան Բ.Հ․, Ազգային ատլաս, Բ հատոր, Երեւան, 2008։
ՊատկերասրահԽմբագրել
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Հմմտ․ Մ․Ա․Մալխասյան, պատմական գիտությունների թեկնածու, Մեծ Հայքի թագավորության սահմաններն ըստ Կլավդիոս Պտղոմեոսի «Աշխարհագրություն» երկի։Հայաստանի Հանրապետության և մերձավոր արտասահմանի երկրների տնտեսության զարգացման և տեղաբաշխման ժամանակակից հիմնախնդիրները։ Երևան, 2017թ․։
- ↑ Յակոբեան Թ. Խ., Մելիք-Բախշեան Ստ. Տ., Բարսեղեան Հ. Խ., Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկեան Լ. Գ.), Երեւան, «Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչութիւն», 1986, էջ 102 — 992 էջ։
- ↑ Յակոբեան Թ. Խ., Մելիք-Բախշեան Ստ. Տ., Բարսեղեան Հ. Խ., Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկեան Լ. Գ.), Երեւան, «Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչութիւն», 1986, էջ 173 — 992 էջ։
- ↑ Թ. Խ. Յակոբեան, Հայաստանի պատմական աշխարհագրութիւն, Երեւան, «Միտք», 1968, էջ 121-128։
- ↑ եպ. Մակար Բարխուդարեանց, Արցախ, Բաքու, «Արօր» — 21-22, էջեր 21-22 — 405 էջ։
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան։ Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան։