Համաճարակների ցանկ
Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ
Սույն հոդվածով ներկայացվում է վարակիչ հիվանդությունների՝ համաճարակների, ցանկը։ Սովորական և քրոնիկ բողոքները, ինչպիսիք են սիրտանոթային հիվանդությունները և ալերգիան, ներառված չեն, եթե դրանք վարակիչ չեն համարվում։
Մինչև 15-րդ դար խմբագրել
| Մահվան դեպքեր (նախահաշիվ) | Գտնվելու վայրը | Ամսաթիվ | Հոդվածը | Հիվանդություն | Հղումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| 75,000–100,000 | Հունաստան | Մեր թվարկությունից առաջ 429–426 թվականներ | Աթենքի ժանտախտ | Անհայտ, հնարավոր է8 տիֆ, տիֆոիդ տենդ կամ վիրուսային հեմոռագիկ տենդ | [1][2][3] |
| 5–10 միլիոն | Հռոմեական կայսրություն | 165–180 թվականներ (հնարավոր է մինչև 190 թվական) | Անտոնին ժանտախտ | Անհայտ է, հնարավոր է`Բնական ծաղիկ  |
[4] |
| Եվրոպա | 250–266 թվականներ | Կիպրոսյան ժանտախտ | Անհայտ է, հնարավոր է`Բնական ծաղիկ |
[5] | |
| 25–50 միլիոն, բնակչության 40%-ը | Եվրոպա, Եգիպտոս, Հարավարևմտյան Ասիա | 541–542 թվականներ | Հուստինիանոսի ժանտախտ | Ժանտախտ  |
[6] |
| Հռոմ | 590 թվական | 590 թվականի հռոմեական ժանտախտ | Ժանտախտ |
[7] | |
| > 100,000 | Տիզբոն, Պարսկաստան | 628 թվական | Ժանտախտ |
[8] | |
| Բրիտանական կղզիներ | 664–689 թվականներ | 664 թվականի ժանտախտ | Ժանտախտ |
[9] | |
| Ճապոնիա | 735–737 թվականներ | 735–737 ճապոնական ջրծաղիկի համաճարակ | Բնական ծաղիկ |
[10][11] | |
| Բյուզանդական կայսրություն, Հարավարևմտյան Ասիա, Աֆրիկա | 746–747 թվականներ | Ժանտախտ |
[12] | ||
| 75–200 միլիոն, բնակչության 30–60%-ը | Եվրոպա, Ասիա և Հյուսիսային Աֆրիկա | 1331–1353 թվականներ | Սև մահ | Ժանտախտ  |
[13] |
| հազար | Անգլիա և հետո Եվրոպա | 1485-1551 թվականներ | Անգլիական քրտինք |
16–17-րդ դարեր խմբագրել
| Մահվան դեպքեր (նախահաշիվ) | Գտնվելու վայրը | Ամսաթիվ | Հոդվածը | Հիվանդություն | Հղումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| 5–15 միլիոն (բնակչության 80%-ը) | Մեքսիկա | 1545–1548 թվականներ | 1545–1548 թվականների Կոկոլիզտլիի համաճարակ | Հնարավոր է Սալմոնելլա էնտերիկա | [14][15][16][17] |
| > 20,100 Լոնդոնում | Լոնդոն | 1563–1564 թվականներ | Լոնդոնի 1563 թվականի ժանտախտ | Ժանտախտ |
|
| 2–2.5 միլիոն (բնակչության 50%-ը) | Մեքսիկա | 1576–1580 թվականներ | 1576 թվականի Կոկոլիզտլի էպիդեմիա | Հնարավոր է Սալմոնելլա էնտերիկա | [14][15][16][17] |
| 5000–9000 | Տեներիֆե | 1582-1583 | Սան Կրիստոբալ դե լա Լագունա 1582 թվականի ժանտախտ | Ժանտախտ |
[18] |
| Սենեկայի բնակչություն | 1592–1596 թվականներ | Կարմրուկ  |
[19] | ||
| > 19,900 Լոնդոնում և նրա հարակից տարածքներում | Լոնդոն | 1592–1593 թվականներ | 1592–1593 Լոնդոնի ժանտախտ | Ժանտախտ |
|
| Իսպանիա | 1596–1602 թվականներ | Ժանտախտ |
[20] | ||
| Հարավային Ամերիկա | 1600–1650 թվականներ | Մալարիա | |||
| Անգլիա | 1603 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Եգիպտոս | 1609 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Բակչության 30–90%-ը | Նոր Անգլիա, հատկապես Վամպանոագի բնակչությունը | 1616–1619 թվականներ | Անհայտ պատճառ։ Վերջերս կատարված ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ լեպտոսպիրոզի համաճարակը Վիլլի համախտանիշի առաջացնում։ Դասական բացատրությունները ներառում են դեղին տենդ, Բուբոնիկ ժանտախտ   |
[21][22] | |
| 280,000 | Իտալիա | 1629–1631 թվականներ | 1629–1631 թվականների իտալական ժանտախտ | Ժանտախտ |
[23] |
| Հուրոններ | 1630 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1633 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1634 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| Անգլիա | 1636 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Չինաստան | 1641–1644 թվական | Ժանտախտ |
[24] | ||
| Իսպանիա | 1647–1652 թվականներ | Սևիլիայի մեծ ժանտախտ | Ժանտախտ |
||
| Հարավային Ամերիկա | 1648 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Իտալիա | 1656 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1657 թվական | Կարմրուկ |
|||
| 24,148[25] | Նիդեռլանդներ | 1663–1664 թվականներ | Ժանտախտ |
||
| 100,000[26] | Անգլիա | 1665–1666 թվականներ | Լոնդոնի մեծ ժանտախտ | Ժանտախտ |
[27] |
| 40,000 | Ֆրանսիա | 1668 թվական | Ժանտախտ |
||
| Իսպանի | 1676–1685 թվականներ | Ժանտախտ |
|||
| 76,000 | Ավստրիա | 1679 թվական | Վիեննայի մեծ ժանտախտ | Ժանտախտ |
|
| Տասներեք գաղութներ | 1687 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1690 թվական | Դեղին տենդ |
18-րդ դար խմբագրել
| Մահվան դեպքեր (նախահաշիվ) | Գտնվելու վայրը | Ամսաթիվ | Հոդվածը | Հիվանդություն | Հղումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| Կանադա, Նոր Ֆրանսիա | 1702–1703 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
[28] | ||
| > 18,000 (բնակչության 36%-ը) | Իսլանդիա | 1707–1709 թվական | Մեծ բնական ծաղկի համաճարակ | Բնական ծաղիկ |
|
| Շվեդիա | 1710–1712 թվականններ | Ժանտախտի բռնկում հյուսիսային պատերազմում | Ժանտախտ |
||
| Տասներեք գաղութներ | 1713 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1713–1715 թվականներ | Կարմրուկ |
|||
| Կանադա, Նոր Ֆրանսիա | 1714–1715 թվականներ | Կարմրուկ |
[29] | ||
| Ֆրանսիա | 1720–1722 թվականներ | Ժանտախտ |
[30] | ||
| Տասներեք գաղութներ | 1721–1722 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
[31] | ||
| Տասներեք գաղութներ | 1729 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Իսպանիա | 1730 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Տասներեք գաղութներ | 1732–1733 թվական | Գրիպ |
[32] | ||
| Կանադա, Նոր Ֆրանսիա | 1733 | Բնական ծաղիկ |
[33] | ||
| > 50,000 | Բալկանյան թերակղզի | 1738 թվական | 1738 թվականի Մեծ ժանտախտ | Ժանտախտ |
|
| Տասներեք գաղութներ | 1738 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1739–1740 թվականներ | Կարմրուկ |
|||
| Իտալիա | 1743 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Տասներեք գաղութներ | 1747 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1755–1756 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
|||
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1759 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Հյուսիսային Ամերիկա, Վեստ Ինդիա | 1761 թվական | Գրիպ |
|||
| Հյուսիսային Ամերիկա, ներկայիս Փիթսբուրգ տարածք | 1763 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| > 50,000 | Ռուսական կայսրություն | 1770–1772 թվականներ | 1770–1772 թվականների ռուսական ժանտախտ | Ժանտախտ |
|
| Հյուսիսարևմտյան հնդկացիներ | 1770-ական թվականներ | Բնական ծաղիկ |
[34] | ||
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1772 թվականներ | Կարմրուկ |
|||
| > 2,000,000 | Պարսկաստան | 1772 թվական | Ժանտախտ |
[8] | |
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1775 թվական | Անհայտ պատճառ | |||
| Անգլիա | 1775–1776 թվականներ | Գրիպ |
[35] | ||
| Իսպանիա | 1778 թվականներ | Մլակային տենդ  |
|||
| Մեծ տափաստանների հնդկացիներ | 1780–1782 թվականներ | Հյուսիսային Ամերիկայի բնական ծաղկի էպիդեմիա | Բնական ծաղիկ |
[36] | |
| Պուեբլո | 1788 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1788 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Նոր Հարավային Ուելս | 1789–1790 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
[37] | ||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1793 թվական | Գրիպ |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1793 թվական | Գրիպ |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1793–1798 թվականներ | 1793 Ֆիլադելֆիայի դեղին տենդի համաճարակ | Դեղին տենդ | [38] |
19-րդ դար խմբագրել
| Մահվան դեպքեր (նախահաշիվ) | Գտնվելու վայրը | Ամսաթիվ | Հոդվածը | Հիվանդություն | Հղումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| Իսպանիա | 1800–1803 թվականներ | Դեղին տենդ | [39] | ||
| Օսմանյան կայսրություն, Եգիպտոս | 1801 | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[40] | ||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1803 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Եգիպտոս | 1812 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Օսմանյան կայսրություն | 1812 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Մալթա | 1813 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Ռումինիա | 1813 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Իռլանդիա | 1816–1819 թվականներ | Բծավոր տիֆ | |||
| > 100,000 | Ասիա, Եվրոպա | 1816–1826 թվական | Խոլերայի առաջին համաճարակ | Խոլերա  |
[41] |
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1820–1823 թվականներ | Դեղին տենդ | |||
| Իսպանիա | 1821 թվականներ | Դեղին տենդ | [42] | ||
| Նոր Հարավային Ուելս | 1828 թվական | Բնական ծաղիկ |
[43] | ||
| Նիդեռլանդներ | 1829 թվական | Գրոնինգենի համաճարակ | Մալարիա | ||
| Հարավային Ավստրալիա | 1829 թվական | Բնական ծաղիկ |
[44] | ||
| Իրան | 1829–1835 թվական | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[45] | ||
| > 100,000 | Ասիա, Եվրոպա, Հյուսիսային Ամերիկա | 1829–1851 թվական | Խոլերայի երկրորդ համաճարակ | Խոլերա |
[41] |
| Եգիպտոս | 1831 թվական | Խոլերա |
[46][47] | ||
| Մեծ տափաստանների հնդկացիներ | 1831–1834 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
|||
| Անգլիա, Ֆրանսիա | 1832 թվական | Խոլերա |
|||
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1832 թվական | Խոլերա |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1833 թվական | Խոլերա |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1834 թվական | Խոլերա |
|||
| Եգիպտոս | 1834–1836 թվականներ | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[46][47] | ||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1837 թվական | Բծավոր տիֆ | |||
| Մեծ Հարթավայրեր | 1837–1838 թվականներ | 1837 թվականի Մեծ Հարթավայրի բնական ծաղկի համաճարակ | Բնական ծաղիկ |
[48] | |
| Դալմաթիա | 1840 թվական | Ժանտախտ |
|||
| Հարավային Աֆրիկա | 1840 թվական | Բնական ծաղիկ |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1841 թվական | Դեղին տենդ | |||
| > 20,000 | Կանադա | 1847–1848 թվականներ | 1847 թվականի համաճարակային տիֆի համաճարակ | Համաճարակային տիֆ | [49] |
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1847 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Ամբողջ աշխարհում | 1847–1848 թվականներ | Գրիպ |
[50] | ||
| Եգիպտոս | 1848 թվական | Խոլերա |
[46][47] | ||
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1848–1849 թվականներ | Խոլերա |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1850 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Հյուսիսային Ամերիկա | 1850–1851 թվական | Գրիպ |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1851 թվական | Խոլերա |
|||
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1852 թվական | Դեղին տենդ | |||
| 1,000,000 | Ռուսաստան | 1852–1860 թվականներ | Խոլերայի երրորդ համաճարակ | Խոլերա |
[41] |
| Օսմանյան կայսրություն | 1853 թվական | Ժանտախտ |
[51] | ||
| 4,737 | Կոպենհագեն, Դանիա | 1853 թվական | 1853 թվականին խոլերայի համաճարակ Կոպենհագենում | Խոլերա |
[52] |
| 616 | Անգլիա | 1854 թվական | Խոլերա բռնկված Բռոդ փողոցում | Խոլերա |
[53] |
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1855 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Ամբողջ աշխարհում | 1855–1960 թվական | Ժանտախտի երրորդ համաճարակ | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[54] | |
| Պորտուգալիա | 1857 թվական | Դեղին տենդ | |||
| Վիկտորիա, Ավստրալիա | 1857 թվական | Բնական ծաղիկ |
[55] | ||
| Եվրոպա, Հյուսիսային Ամերիկա, Հարավային Ամերիկա | 1857–1859 թվականներ | Գրիպ |
[56] | ||
| >3000 | Բելլա Կուլա | 1862-1863 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
[57] | |
| Միջին Արևելք | 1863–1879 թվականներ | Խոլերայի չորրորդ համաճարակ | Խոլերա |
[41] | |
| Եգիպտոս | 1865 թվական | Խոլերա |
[46][47] | ||
| Ռուսաստան, Գերմանիա | 1866–1867 թվականներ | Խոլերա |
|||
| Ավստրալիա | 1867 թվական | Կարմրուկ |
|||
| Իրաք | 1867 թվական | Ժանտախտ |
[58] | ||
| Արգենտինա | 1852–1871 թվականներ | Դեղին տենդի համաճարակ Բոյնոս Այրեսում | Դեղին տենդ | [59] | |
| Գերմանիա | 1870–1871 թվականներ | Բնական ծաղիկ |
|||
| 40,000 | Ֆիջի | 1875 թվական | Կարմրուկ |
[60] | |
| Ռուսական կայսրություն | 1877 թվական | Ժանտախտ |
[61] | ||
| Եգիպտոս | 1881 թվական | Խոլերա |
[46][47] | ||
| > 9,000 | Հնդկաստան, Գերմանիա | 1881–1896 թվականներ | Խոլերայի հինգերորդ համաճարակ | Խոլերա |
[41] |
| 3,164 | Մոնրեալ | 1885 թվական | Բնական ծաղիկ |
||
| 1,000,000 | Ամբողջ աշխարհով | 1889–1890 թվականներ | 1889–1890 թվականների գրիպի համաճարակ | Գրիպ |
[62] |
| Արևմտյան Աֆրիկա | 1900 թվական | Դեղին տենդ |
20-րդ դար խմբագրել
| Մահվան դեպքեր (նախահաշիվ) | Գտնվելու վայրը | Ամսաթիվ | Հոդվածը | Հիվանդություն | Հղումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| Կոնգո Բասին | 1896–1906 թվականներ | Տրիպանոսոմոզներ | [63] | ||
| > 800,000 | Եվրոպա, Ասիա, Աֆրիկա | 1899–1923 թվականներ | Խոլերայի վեցերորդ համաճարակ | Խոլերա |
[41] |
| 113 | Սան Ֆրանցիսկո | 1900–1904 թվականներ | 1900–1904 թվականների ժանտախտ համաճարակ Սան Ֆրանցիսկոյում | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[64] |
| Ուգանդա | 1900–1920 թվականներ | Տրիպանոսոմոզներ | [65] | ||
| Եգիպտոս | 1902 թվական | Խոլերա |
[46][47] | ||
| Հնդկաստան | 1903 թվական | Ժանտախտ |
[66] | ||
| 4 | Ֆրեմանտլ | 1903 թվական | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[67] | |
| 40,000 | Չինաստան | 1910–1912 թվականներ | Բուբոնիկ ժանտախտ |
[68] | |
| 1.5 million | Ամբողջ աշխարհով | 1915–1926 թվականներ | Լետարգիկ էնցեֆալիտ | ||
| 100,000,000-ից ավել | Ամբողջ աշխարհով | 1918–1920 թվականներ | Իսպանական գրիպ | Գրիպ  |
[69] |
| Ռուսաստան | 1918–1922 թվականներ | Բծավոր տիֆ | |||
| 30 | Լոս Անջելես | 1924 թվական | 1924 թվականին Լոս Անջելեսի թոքաբորբի ժանտախտի բռնկում | Թոքաբորբի ժանտախտ | |
| Եգիպտոս | 1942–1944 թվականներ | Մալարիա | [46][47] | ||
| Չինաստան | 1946 թվական | Բուբոնիկ ժանտախտ |
|||
| Եգիպտոս | 1946 թվական | Ետադարձ տիֆ | [46][47] | ||
| Եգիպտոս | 1947 թվական | Խոլերա |
[46][47] | ||
| 2,000,000 | Ամբողջ աշխարհով | 1957–1958 թվականներ | Ասիական գրիպ | Գրիպ |
[70] |
| Ամբողջ աշխարհով | 1961–1975 թվականներ | Խոլերայի յոթերորդ համաճարակ | Խոլերա |
[41] | |
| 4 | Շվեդիա | 1963 թվական | Բնական ծաղիկ |
[71][72] | |
| 1,000,000 | Ամբողջ աշխարհով | 1968–1969 թվականներ | Հոնկոնգյան գրիպ | Գրիպ |
[70] |
| 5 | Նիդեռլանդներ | 1971 թվական | Պոլիոմիելիտ | [73] | |
| 35 | Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն | 1972 թվական | 1972 թվականին Հարավսլավիայում բնական ծաղիկի համաճարակի բռնկում | Բնական ծաղիկ |
|
| Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | 1972–1973 թվականներ | Լոնդոնյան գրիպ | Գրիպ |
[74] | |
| 15,000 | Հնդկաստան | 1974 թվական | 1974 թվականին Հնդկաստանում բնական ծաղիկի համաճարակի բռնկում | Բնական ծաղիկ |
|
| > 30,000,000 | Ամբողջ աշխարհով | 1960-ական թվականներ | ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի համաճարակ | ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ | [75] |
| Հարավային Ամերիկա | 1990-ական թվականներ | Խոլերա |
|||
| 52 | Հնդկաստան | 1994 թվական | 1994 թվականին ժանտախտի համաճարակ Սուրատում | Ժանտախտ |
[76] |
| 231 | Ամբողջ աշխարհով | 1996-2001 թվականներ | Վարիանտ Կրոցֆելդ-Ջակբ հիվանդություն | ||
| Արևելյան Աֆրիկա | 1996 թվական | Մենինգիտ | |||
| Կենտրոնական Ամերիկա | 2000 թվական | Մլակային տենդ |
[77] |
21-րդ դար խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Plague of Athens: Another Medical Mystery Solved at University of Maryland». University of Maryland Medical Center. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին.
- ↑ Papagrigorakis, Manolis J.; Yapijakis, Christos; Synodinos, Philippos N.; Baziotopoulou-Valavani, Effie (2006). «DNA examination of ancient dental pulp incriminates typhoid fever as a probable cause of the Plague of Athens». International Journal of Infectious Diseases. 10 (3): 206–214. doi:10.1016/j.ijid.2005.09.001. PMID 16412683.
- ↑ Olson, PE; Hames, CS; Benenson, AS; Genovese, EN (1996). «The Thucydides syndrome: Ebola déjà vu? (or Ebola reemergent?)». Emerging Infect. Dis. 2 (2): 155–156. doi:10.3201/eid0202.960220. PMC 2639821. PMID 8964060.
- ↑ "Past pandemics that ravaged Եվրոպա", BBC News, November 7, 2005
- ↑ D. Ch. Stathakopoulos Famine and Pestilence in the late Roman and early Byzantine Empire (2007) 95
- ↑ Rosen, William (2007), Justinian's Flea: Plague, Empire, and the Birth of Եվրոպա. Viking Adult; p. 3; 978-0-670-03855-8.
- ↑ Andrew Ekonomou. Byzantine Rome and the Greek Popes. Lexington Books, 2007
- ↑ 8,0 8,1 Shahraki, Abdolrazag Hashemi (2016), Plague in Iran: Its history and current status.
- ↑ Adomnan of Iona. Life of St Columba. Penguin books, 1995
- ↑ Suzuki, A. (2011). «Smallpox and the epidemiological heritage of modern Japan: Towards a total history». Medical History. 55 (3): 313–18. doi:10.1017/S0025727300005329. PMC 3143877. PMID 21792253.
- ↑ Kohn, George C. (2002). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Princeton, New Jersey: Checkmark Books. էջ 213. ISBN 978-0816048939.
- ↑ The Politics of Despair: The Plague of 746–747 and Iconoclasm in the Byzantine Empire David Turner The Annual of the British School at Athens Vol. 85 (1990), pp. 419–434
- ↑ Austin Alchon, Suzanne (2003). A pest in the land: new world epidemics in a global perspective. University of New Mexico Press. էջ 21. ISBN 978-0-8263-2871-7.
- ↑ 14,0 14,1 «American plague». New Scientist. 2000 թ․ դեկտեմբերի 19.
- ↑ 15,0 15,1 Acuna-Soto, R.; Romero, L. C.; Maguire, J. H. (2000). «Large epidemics of hemorrhagic fevers in Mexico 1545–1815». The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 62 (6): 733–739. doi:10.4269/ajtmh.2000.62.733. PMID 11304065.
- ↑ 16,0 16,1 Acuna-Soto, Rodolfo; Stahle, D. W.; Cleaveland, M. K.; Therrell, M. D. (2002). «Megadrought and Megadeath in 16-րդ դար Mexico». Emerging Infectious Diseases. 8 (4): 360–362. doi:10.3201/eid0804.010175. PMC 2730237. PMID 11971767.
- ↑ 17,0 17,1 Vågene, Åshild J.; Herbig, Alexander; Campana, Michael G.; Robles García, Nelly M.; Warinner, Christina; Sabin, Susanna; Spyrou, Maria A.; Andrades Valtueña, Aida; Huson, Daniel; Tuross, Noreen; Bos, Kirsten I.; Krause, Johannes (2018). «Salmonella enterica genomes from victims of a major sixteenth-century epidemic in Mexico». Nature Ecology & Evolution. 2 (3): 520–528. doi:10.1038/s41559-017-0446-6. PMID 29335577.
- ↑ «La Peste. El cuarto jinete» (PDF).
- ↑ American Indian Epidemics Արխիվացված 2015-02-14 Wayback Machine
- ↑ «A History of Spain and Portugal». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Marr, John S.; Cathey, John T. (2010). «New Hypothesis for Cause of Epidemic among Native Americans, New England, 1616–1619». Emerging Infectious Diseases. 16 (2): 281–286. doi:10.3201/eid1602.090276. PMC 2957993. PMID 20113559.
- ↑ Mann, Charles C. (2005 թ․ դեկտեմբեր). «Native intelligence».
- ↑ Hays, J. N. (2005). Epidemics and pandemics their impacts on human history. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. էջ 103. ISBN 978-1851096589.
- ↑ Timothy Brook (1999). The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. University of California Press. էջ 163. ISBN 978-0-520-22154-3. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 31-ին.
- ↑ nl:Pestepidemie in Amsterdam
- ↑ Ross, David. «UK travel and heritage – Britain Express UK travel guide». The London Plague of 1665. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ Archives, The National. «Great Plague of 1665–1666 – The National Archives». Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ Desjardins, Bertrand (1996). «Demographic Aspects of the 1702–1703 Smallpox Epidemic in the St. Lawrence Valley». Canadian Studies in Population. 23 (1): 49–67. doi:10.25336/P6459C.
- ↑ Mazan, Ryan; Gagnon, Alain; Desjardins, Bertrand (2009). «The Measles Epidemic of 1714–1715 in New France». Canadian Studies in Population. 36 (3–4): 295–323. doi:10.25336/P63P5Q.
- ↑ Devaux, Christian A. (2013). «Small oversights that led to the Great Plague of Marseille (1720–1723): Lessons from the past». Infection, Genetics and Evolution. 14: 169–185. doi:10.1016/j.meegid.2012.11.016. PMID 23246639.
- ↑ «Zabdiel Boylston and inoculation». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ «Ambrosevideo.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 29-ին.
- ↑ Gagnon, Alain; Mazan, Ryan (2009). «Does exposure to infectious diseases in infancy affect old-age mortality? Evidence from a pre-industrial population». Social Science & Medicine. 68 (9): 1609–1616. doi:10.1016/j.socscimed.2009.02.008. PMID 19269727.
- ↑ Greg Lange,"Smallpox epidemic ravages Native Americans on the northwest coast of North America in the 1770s", 23 Jan 2003, HistoryLink.org, Online Encyclopedia of Washington State History, accessed 2 Jun 2008
- ↑ Prichard, Augustin; Fothergill, John (1894). «Influenza in 1775». The Lancet. 143 (3673): 175–176. doi:10.1016/S0140-6736(01)66026-4.
- ↑ Houston, C. S.; Houston, S. (2000). «The first smallpox epidemic on the Canadian Plains: In the fur-traders' words». The Canadian Journal of Infectious Diseases. 11 (2): 112–5. doi:10.1155/2000/782978. PMC 2094753. PMID 18159275.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link) - ↑ The History of Small-Pox in Australia, 1788–1908, JHL Cumpston, (1914, Government Printer, Melb.)This epidemic is unlikely to have been a natural event. see, Warren (2013) [https://web.archive.org/web/20080625020532/http://www.ahc.org.au/history/history.html Արխիվացված 2008-06-25 Wayback Machine [After Cook] and coinciding with Colonisation]
- ↑ «Epidemics». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 29-ին.
- ↑ «Tiger mosquitoes and the history of [[Դեղին տենդ]] and dengue in Spain». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
{{cite web}}: URL–wikilink conflict (օգնություն) - ↑ Andrew Davidson (1893). Hygiene & diseases of warm climates. Pentland. էջ 337. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 31-ին.
- ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 41,5 41,6 J. N. Hays (2005). Epidemics and pandemics: their impacts on human history. ABC-CLIO. ISBN 978-1-85109-658-9. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 29-ին.
- ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). «[[s:en:1911 Encyclopædia Britannica/Դեղին տենդ|Դեղին տենդ]]». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 28 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 910–911.
- ↑ «Aboriginal Health History». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Barry Leadbeater. «South Australian History Timeline (19-րդ դար)». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ A History of the Human Plague in Iran Արխիվացված 2011-07-19 Wayback Machine, Mohammad Azizi, Farzaneh Azizi
- ↑ 46,0 46,1 46,2 46,3 46,4 46,5 46,6 46,7 46,8 Kuhnke, Laverne. Lives at Risk: Public Health in Nineteenth-Century Egypt. ark.cdlib.org, Berkeley: University of California Press, c1990.
- ↑ 47,0 47,1 47,2 47,3 47,4 47,5 47,6 47,7 47,8 Gallagher, Nancy. Egypt's Other Wars: Epidemics and the Politics of Public Health. Syracuse University Press, c1990. Published by the American University in Cairo Press. 977-424-295-5
- ↑ «Smallpox decimates tribes; survivors join together – Timeline – Native Voices». www.nlm.nih.gov. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ Gallagher, The Reverend John A. (1936). «The Irish Emigration of 1847 and Its Canadian Consequences». Canadian Catholic Historical Association Report, University of Manitoba Web Site. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 23-ին.
- ↑ a s, &NA (1849). «On the Influenza, or Epidemic Catarrhal Fever of 1847–8». The American Journal of the Medical Sciences. 18 (35): 148–154. doi:10.1097/00000441-184907000-00018. PMC 5277660.
- ↑ Practitioner. 1877. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 29-ին.
- ↑ [1] About Cholera epidemic of Copenhagen 1853
- ↑ John Snow (1855). On the mode of communication of cholera. John Churchill. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 29-ին.
- ↑ Pryor, E. G. (1975). «The great plague of Hong Kong». Journal of the Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society. 15: 61–70. JSTOR 23881624. PMID 11614750.
- ↑ «Australian Medical Pioneers Index (AMPI) – Colonial Medical Life». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Beveridge, W.I.B. Influenza, the Last Great Plague (Heinemann, London, 1977)
- ↑ Swanky, Tom (2016). The Smallpox War in Nuxalk Territory. British Columbia, Canada: Dragon Heart. էջ 93. ISBN 978-1365410161.
- ↑ «1902Encyclopedia.com». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Cited in: Howlin, Diego (2004). "Vómito Negro, Historia de la fiebre amarilla, en Buenos Aires de 1871", Revista Persona.
- ↑ «Death of Forty Thousand Fijians from Measles». Liverpool Mercury. 1875 թ․ սեպտեմբերի 29. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 21 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 693–705.
- ↑ Great Britain. Local Government Board (1893). Further report and papers on epidemic influenza, 1889–92: with an introduction by the medical officer of the Local Government Board. Eyre. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 29-ին.
- ↑ African trypanosomiasis, WHO
- ↑ Echenberg, Myron (2007). Plague Ports: The Global Urban Impact of Bubonic Plague: 1894–1901. Sacramento: New York University Press. էջ 231. ISBN 978-0-8147-2232-9.
- ↑ Reanalyzing the 1900–1920 sleeping sickness epidemic in Uganda
- ↑ «Texas Department of State Health Services, History of Plague». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 29-ին.
- ↑
Տեքստ՝ Համաճարակների ցանկ Վիքիդարանում
- ↑ In Memory of the 1910 Harbin Plague
- ↑ Patterson, K. D.; Pyle, G. F. (1991). «The geography and mortality of the 1918 influenza pandemic». Bulletin of the History of Medicine. 65 (1): 4–21. PMID 2021692.
- ↑ 70,0 70,1 William E. Paul (2008 թ․ մայիսի 1). Fundamental immunology. Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-6519-0. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 29-ին.
- ↑ Spross, Åke (2018 թ․ հունվարի 21). «Så kan vaccin utrota sjukdomar» (Swedish). Uppsala Nya Tidning. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 12-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Sjukdomsinformation om smittkoppor» (Swedish). Public Health Agency of Sweden. 2013 թ․ հոկտեմբերի 17. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 12-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Geschiedenis 24 – Polio in Staphorst. Geschiedenis24.nl (2010-11-17). Retrieved on 2014-05-12.
- ↑ «New, Deadly Flu Strain Detected in Albany Co». Schenectady Gazette. Associated Press. 1975 թ․ հունվարի 24. էջ 3. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ UNAIDS (2010) report on the global AIDS epidemic' Արխիվացված 2020-06-01 Wayback Machine
- ↑ Dutt, Ashok (2006). «Surat Plaque of 1994 re-examined» (PDF). Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health. 37 (4): 755–60. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 19-ին.
- ↑ «Dengue in the Americas: The Epidemics of 2000». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 29-ին.
- ↑ «Nigeria cholera outbreak kills 400». 2001 թ․ նոյեմբերի 26. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ «Cholera Spreads Through South Africa Townships». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Bertherat, Eric; Bekhoucha, Souad; Chougrani, Saada; Razik, Fathia; Duchemin, Jean B.; Houti, Leila; Deharib, Larbi; Fayolle, Corinne; Makrerougrass, Banaouda; Dali-Yahia, Radia; Bellal, Ramdan; Belhabri, Leila; Chaieb, Amina; Tikhomirov, Evgueni; Carniel, Elisabeth (2007). «Plague Reappearance in Algeria after 50 Years, 2003». Emerging Infectious Diseases. 13 (10): 1459–1462. doi:10.3201/eid1310.070284. PMC 2851531. PMID 18257987.
- ↑ «World Health Organization action in Afghanistan aims to control debilitating leishmaniasis». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Faruque, S. M.; Islam, M. J.; Ahmad, Q. S.; Faruque, A. S. G.; Sack, D. A.; Nair, G. B.; Mekalanos, J. J. (2005). «Self-limiting nature of seasonal cholera epidemics: Role of host-mediated amplification of phage». Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (17): 6119–6124. Bibcode:2005PNAS..102.6119F. doi:10.1073/pnas.0502069102. PMC 1087956. PMID 15829587.
- ↑ Staff Reporter. «Cholera epidemic takes hold in Senegal». The M&G Online. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Mali: Դեղին տենդ epidemic in Kayes
- ↑ Koh, B. K.; Ng, L. C.; Kita, Y.; Tang, C. S.; Ang, L. W.; Wong, K. Y.; James, L.; Goh, K. T. (2008). «The 2005 dengue epidemic in Singapore: Epidemiology, prevention and control» (PDF). Annals of the Academy of Medicine, Singapore. 37 (7): 538–45. PMID 18695764.
- ↑ Worst cholera outbreak in Angola, BBC
- ↑ «Malaria Epidemic Sweeps Northeast India». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 29-ին.
- ↑ «Dengue epidemic threatens India's capital». News-Medical.net. 2006 թ․ հոկտեմբերի 2. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ «WHO – Chikungunya in India». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Khan, E.; Siddiqui, J.; Shakoor, S.; Mehraj, V.; Jamil, B.; Hasan, R. (2007). «Dengue outbreak in Karachi, Pakistan, 2006: Experience at a tertiary care center». Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. 101 (11): 1114–1119. doi:10.1016/j.trstmh.2007.06.016. PMID 17706259.
- ↑ "Mourners die as fever grips Congo." Sydney Morning Herald, August 30, 2007
- ↑ Xan Rice (2007 թ․ փետրվարի 22). «Fatal outbreak not a cholera epidemic, insists Ethiopia». The Guardian. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Cholera death toll in India rises, BBC News
- ↑ Cholera outbreak in Iraq growing Արխիվացված 2017-02-04 Wayback Machine, Associated Press
- ↑ Vaccine-linked polio hits Nigeria, BBC News
- ↑ Dengue fever epidemic hits Caribbean, Latin America Արխիվացված 2009-08-03 Wayback Machine, Reuters
- ↑ «Somalia cholera death fears grow». 2007 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Cholera epidemic losing its sting Արխիվացված 2008-06-26 Wayback Machine
- ↑ Cambodia suffers worst dengue epidemic, 407 dead Արխիվացված 2009-11-11 Wayback Machine, Reuters
- ↑ Cholera epidemic in western Chad kills 123
- ↑ Madagascar: eighteen dead from Bubonic Plague, five in hospital since 1 January 2008 Արխիվացված 9 Մայիս 2009 Wayback Machine
- ↑ «Dengue cases in Philippines rise by 43 percent: government». Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Vietnam PM urges action against diarrhea outbreak Արխիվացված 2008-04-16 Wayback Machine, Thanh Nien Daily
- ↑ McCredie, J. (2009). «Dengue fever epidemic hits northern Australia». BMJ. 338: b967. doi:10.1136/bmj.b967. PMID 19273518.
- ↑ Odigwe, C. (2009). «West Africa has worst meningitis epidemic for 10 years». BMJ. 338: b1638. doi:10.1136/bmj.b1638. PMID 19383759.
- ↑ «First Global Estimates of 2009 H1N1 Pandemic Mortality Released by CDC-Led Collaboration». Centers for Disease Control and Prevention. 2012 թ․ հունիսի 25.
- ↑ «2009 Swine-Flu Death Toll 10 Times Higher Than Thought». LiveScience.com. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Ministère de la Santé Publique et de la Population official cholera reportԿաղապար:Full citation needed
- ↑ «Why Cholera Persists in Haiti Despite an Abundance of Aid».
- ↑ «Doctorswithoutborders.org». MSF USA. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ «Democratic Republic of Congo: More measles vaccinations needed». Médecins Sans Frontières (MSF) International. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ Vietnam on alert as common virus kills 81 children – Yahoo News Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine. News.yahoo.com (2011-08-19). Retrieved on 2014-05-12.
- ↑ Nguyen, Ngoc TB; Pham, Hau V.; Hoang, Cuong Q.; Nguyen, Tien M.; Nguyen, Long T.; Phan, Hung C.; Phan, Lan T.; Vu, Long N.; Tran Minh, Nguyen N. (2014). «Epidemiological and clinical characteristics of children who died from hand, foot and mouth disease in Vietnam, 2011». BMC Infectious Diseases. 14: 341. doi:10.1186/1471-2334-14-341. PMC 4068316. PMID 24942066.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link) - ↑ Yuill, Thomas M.; Woodall, John P.; Baekeland, Susan (2013). «Latest outbreak news from ProMED-mail. Դեղին տենդ outbreak—Darfur Sudan and Chad». International Journal of Infectious Diseases. 17 (7): e476–e478. doi:10.1016/j.ijid.2013.03.009.
- ↑ Middle East Respiratory Syndrome coronavirus (MERS-CoV) – Saudi Arabia. World Health Organisation (2015-06-11). Retrieved on 2015-06-20.
- ↑ Situation summary Latest available situation summary, 26 June 2015. World Health Organisation (2015-06-19). Retrieved on 2015-06-20.
- ↑ Gignoux, Etienne; Idowu, Rachel; Bawo, Luke; Hurum, Lindis; Sprecher, Armand; Bastard, Mathieu; Porten, Klaudia (2015). «Use of Capture–Recapture to Estimate Underreporting of Ebola Virus Disease, Montserrado County, Liberia». Emerging Infectious Diseases. 21 (12): 2265–2267. doi:10.3201/eid2112.150756. PMC 4672419. PMID 26583831.
- ↑ «Número de casos informados de artritis epidémica chikungunya en las Américas – SE 5 (February 6, 2015)». Pan American Health Organization. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 11-ին.
- ↑ «Plague – Madagascar». WHO. World Health Organization. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «Odisha grapples with jaundice outbreak». Deccan Herald. 2015 թ․ փետրվարի 17. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 17-ին.
- ↑ Press Trust of India (2015 թ․ մարտի 21). «Swine flu deaths at 1895; number of cases near 32K mark». The Indian Express. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 21-ին.
- ↑ «India struggles with deadly swine flu outbreak». BBC News. 2015 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 21-ին.
- ↑ «Death toll Gujarat». Business Standard. 2015 թ․ մարտի 15. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 15-ին.
- ↑ «[[Դեղին տենդ]] – countries with dengue: alert 2016-03-28 20:39:56 Archive Number: Archive Number: 20160328.4123983». ProMED-mail. International Society for Infectious Diseases. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 29-ին.
{{cite web}}: URL–wikilink conflict (օգնություն) - ↑ «Operations Dashboard for ArcGIS». who.maps.arcgis.com. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ «Ebola Virus Disease Outbreak Uganda Situation Reports». WHO | Regional Office for Africa (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
- ↑ «DR Congo measles: Nearly 5,000 dead in major outbreak». BBC (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «Human-to-human transmission confirmed in China coronavirus». The Sydney Morning Herald (անգլերեն). 2020 թ․ հունվարի 20. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 21-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Hunter, Philip (2007). «Inevitable or avoidable? Despite the lessons of history, the world is not yet ready to face the next great plague». EMBO Reports. 8 (6): 531–534. doi:10.1038/sj.embor.7400987. PMC 2002527. PMID 17545992.
- Clayton, David and Michael Hills (1993) Statistical Models in Epidemiology Oxford University Press. 0-19-852221-5
- Miquel Porta, editor (2014) "A dictionary of epidemiology", 6th edn, New York։ Oxford University Press. [2]
- Morabia, Alfredo, editor. (2004) A History of Epidemiologic Methods and Concepts. Basel, Birkhauser Verlag. Part I. [3] [4]
- Smetanin P, Kobak P, Moyer C, Maley O (2005). "The Risk Management of Tobacco Control Research Policy Programs" The World Conference on Tobacco OR Health Conference, 12–15 July 2006 in Washington DC.
- Szklo M, Nieto FJ (2002). "Epidemiology: beyond the basics", Aspen Publishers.
- Robertson LS (2015). Injury Epidemiology։ Fourth Edition. Free online at www.nanlee.net
- Rothman K, Sander Greenland, Lash T, editors (2008). "Modern Epidemiology", 3rd Edition, Lippincott Williams & Wilkins. 0-7817-5564-6, 978-0-7817-5564-1
- Olsen J, Christensen K, Murray J, Ekbom A. An Introduction to Epidemiology for Health Professionals. New York: Springer Science+Business Media; 2010. 978-1-4419-1497-2
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Եվրոպաan Centre for Disease Prevention and Control
- International Epidemiological Association (IEA)
- A Dictionary of Epidemiology (IEA)
- People's Epidemiology Library
- Video Discussion of the Prostate Cancer Epidemic
- Monash Virtual Laboratory - Simulations of epidemic spread across a landscape
- "The Next Epidemic — Lessons from Ebola", essay by Bill Gates, New England Journal of Medicine (March 18, 2015)