Բանգլադեշ

গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
*Gônoprojatontri Bangladesh*
Բանգլադեշի Ժողովրդային Հանրապետություն গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ ; Gônoprojatontri Bangladesh
; Դրոշ	; Զինանշան
	Նշանաբան՝; ոչ մի
	Օրհներգ՝; Amar Shonar Bangla; Իմ ոստի Բենգալս;
Մայրաքաղաք	Դաքքա; 23°42′N, 90°22′E
Ամենամեծ քաղաք	մայրաքաղաք
Պետական լեզուներ	Բենգալի
Կառավարում	Խորհրդարանական հանրապետություն
Անկախություն	Պակիստանից
Տարածք
Բնակչություն
ՀՆԱ (ԳՀ)	2006 գնահատում
Ջինի (2000)	31.8 (միջին)
ՄԶՀ (2004)	0.530 (միջին) (137-րդ)
Արժույթ	Տակա (BDT)
Ժամային գոտի	BDT (ՀԿԺ+6)
Ազգային դոմեն	.bd
Հեռախոսային կոդ	+880

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բանգլադեշ (այլ կիրառումներ)

Բանգլադեշ, պաշտոնական անվանում՝ Բանգլադեշի Ժողովրդական Հանրապետություն (բենգալերեն՝ গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ), երկիր Հարավային Ասիայում։ Հյուսիսից, արևելքից ու արևմուտքից սահմանակցում է Հնդկաստանին, ծայր հարավ-արևելքում՝ Մյանմային. հարավում Հնդկական օվկիանոսն է։

Տեղակայված է Բենգալյան ծոցում, սահմանակցում է Հնդկաստանին և Մյանմարին և Նեպալից ու Բութանից տարանջատված է Սիլիգուրի միջանցքով^[1]։ Մոտ 170 միլիոն բնակչությամբ Բանգլադեշը յոթերորդն է աշխարհում բնակչության թվով և հինգերորդը Ասիայում և երրորդը՝ իսլամական երկրների մեջ։ Երկրի պաշտոնական Բենգալերեն լեզուն յոթերորդ ամենաշատ խոսվող լեզուն է աշխարհում։

Ասիայի երեք խոշորագույն գետերը՝ Գանգեսը (տեղի ժողովուրդը անվանում է Պադմա), Բրահմապուտրան (տեղի ժողովուրդը անվանում է Ջամունա) և Մեգհնան հոսում են Բանգլադեշով՝ ձևավորելով Գանգեսի դելտան, որը ամենամեծն է աշխարհում^[2]։ Կենսաբազմազանությամբ հարուստ Բանգլադեշով հոսում է մոտ 700 գետ, որոնց մեծ մասը Սունդարբաններովներով, ձևավորելով աշխարհի ամենամեծ մանգրային անտառները։ Բանգլադեշը աշխարհի ամենախիտ բնակեցված երկրներից մեկն է։ Մայրաքաղաք Դաքքան և նավահանգստային Չիտտագոնգ քաղաքը խոշորագույնն են երկրում։ Ազգաբնակչության մեծ մասը պատկանում է բենգալներ էթնիկ խմբին, մեծամասնությունը մուսուլման են, այնուհետև հինդու։

Մեծ Բենգալիան հայտնի էր հին հույների և Հռոմեացիների մոտ որպես «Գանգարիդայ»^[3]։ Դելտայի ժողովուրդները զարգացրել են սեփական լեզուն, այբուբենը, գրականությունը, երաժշտությունը և ճարտարապետությունը։ Վաղ ասիական գրականության մեջ տարածքը նկարագրված է որպես ծովային տերություն^[4]։ Այն կարևոր նավահանգիստ է եղել պատմական Մետաքսե ճանապարհի համար։ Բենգալիան դարձել է մուսուլմանական տերություն և չորս դար այստեղ իշխել են սուլթաննեը, ներառյալ Դելիի սուլթանությունը և Բենգալիայի սուլթանությունը։ Դրանից հետո դարձել է Մոնղոլական կայսրության մաս։ Բրիտանացիները գաղութացրեցին Բանգլադեշը 18-րդ դարի վերջին։

Ժամանակակից Բանգլադեշի սահմանները հիմնադրվել են Բենգալի և Հնդկաստանի բաժանման արդյունքում 1947 թվականի օգոստոսին, երբ տարածաշրջանը դարձավ Արևելյան Պակիստան, որպես նոր ձևավորված Պակիստանի Դոմինիոնի մաս և համարվեց Պակիստանի և Հնդկաստանի սահման^[5]։ Հետագայում Բենգալյան ազգայնականության հիմքով ձևավորվեց ժողովրդականամետ շարժում և սկսվեց Անկախության պատերազմ, որի արդյունքում Բանգլադեշը դարձավ անկախ պետություն 1971 թվականին։

Բանգլադեշն աշխարհում միակ պետությունն է, որը ձևավորվել է էթնիկ կազմի և լեզվի հիման վրա^[6]^[7]։ Բենգալացիները կազմում են Բանգլադեշի բնակչության 98%-ը^[8]^[9], դառնալով էթիկ միատարրությամբ աշխարում է առաջին երկիրը^[10]^[11]։ Մեծ մահմեդական բնակչությամբ Բանգլադեշը աշխարհում երրորդն է մահմեդականների թվով^[12]։ Սահմանադրությամբ Բանգլադեշը աշխարհիկ երկիր է, իսկ Իսլամը՝ պետական կրոն^[13]։ Որպես միջին տերություն համաշխարհային քաղաքականության մեջ^[14] Բանգլադեշն ունիտար խորհրդարանական համակարգով սահմանադրական հանրապետություն է կառավարման Վեստմինստերյան համակարգով։ Երկիրը բաժանված է ութ վարչատարածքային միավորի և 64 շրջանների։ Չնայած երկիրն առերեսվեց ռոհինջաների փախստականների խնդրին^[15], կոռուպցիային^[16], և կլիմայի փոփոխության խնդիրներին^[17]։ Բանգլադեշի տնտեսությունը աշխարհում ամենաարագ տեմպերով աճողներից է և 39-րդն է ՀՆԱ-ի մակարդակով ու 29-ը ՀԱԱ-ով։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ The Pearson Concise General Knowledge Manual 2012։ Pearson Education India։ էջեր 11–։ ISBN 978-81-317-6191-5
↑ Green Jen (2009)։ Coastlines Around the World։ The Rosen Publishing Group։ էջեր 26–։ ISBN 978-1-4358-2957-2
↑ «Gangaridai, the wellspring of Bangladesh»։ Dhaka Tribune։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-13-ին։ Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 9
↑ Accounts of the Vanga Kingdom in the Mahabharata and Sinhalese chronicles on the voyage of Prince Vijaya
↑ Jacobs Frank (6 January 2013)։ «Peacocks at Sunset»։ The New York Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 14-ին։ Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 15
↑ Anwar S. Dil (2000)։ Bengali language movement to Bangladesh։ Ferozsons։ ISBN 978-969-0-01577-8
↑ Robert S. Stern (2000)։ Democracy and Dictatorship in South Asia: Dominant Classes and Political Outcomes in India, Pakistan, and Bangladesh։ Praeger Publishers։ ISBN 978-0-275-97041-3
↑ «Article 3. The state language»։ The Constitution of the People's Republic of Bangladesh։ bdlaws.minlaw.gov.bd (Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh)։ Վերցված է 1 February 2017
↑ «Bānlādēśakē jānuna» জানুন [Discover Bangladesh] (բենգալերեն)։ National Web Portal of Bangladesh։ Արխիվացված է օրիգինալից 16 February 2015-ին։ Վերցված է 13 February 2015
↑ Rich Morin (July 18, 2013)։ «The most (and least) culturally diverse countries in the world»։ Pew Research Center։ Վերցված է June 19, 2020
↑ «Most Diverse Countries 2020»։ World Population Review։ Վերցված է June 19, 2020
↑ «Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population»։ Pew Research Center։ 2009-10-07։ Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 30
↑ The Constitution of the People's Republic of Bangladesh։ bdlaws.minlaw.gov.bd (Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh)։ Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 17։ «Article 2A. – The state religion and Article 12. – Secularism and freedom of religion»
↑ Oosterveld Willem, Torossian Bianca։ «A Balancing Act: The Role of Middle Powers in Contemporary Diplomacy»։ Strategic Monitor 2018–2019։ Clingendael Institute։ Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 25
↑ Lisa Schlein (3 March 2020)։ «Rohingya Refugee Crisis Has Bangladesh, UN Calling for Help | Voice of America – English»։ VOA News (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 5-ին
↑ Zafarullah Habib, Siddiquee Noore Alam (1 December 2001)։ «Dissecting Public Sector Corruption in Bangladesh: Issues and Problems of Control»։ Public Organization Review (անգլերեն) 1 (4): 465–486։ ISSN 1566-7170։ doi:10.1023/A:1013740000213
↑ Braun David Maxwell (20 October 2010)։ «Bangladesh, India Most Threatened by Climate Change, Risk Study Finds»։ National Geographic։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 3-ին։ Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Բանգլադեշ կատեգորիայում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 273)։

[1] The Pearson Concise General Knowledge Manual 2012։ Pearson Education India։ էջեր 11–։ ISBN 978-81-317-6191-5

[2] Green Jen (2009)։ Coastlines Around the World։ The Rosen Publishing Group։ էջեր 26–։ ISBN 978-1-4358-2957-2

[3] «Gangaridai, the wellspring of Bangladesh»։ Dhaka Tribune։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-13-ին։ Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 9

[4] Accounts of the Vanga Kingdom in the Mahabharata and Sinhalese chronicles on the voyage of Prince Vijaya

[NYT-5] Jacobs Frank (6 January 2013)։ «Peacocks at Sunset»։ The New York Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 14-ին։ Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 15

[6] Anwar S. Dil (2000)։ Bengali language movement to Bangladesh։ Ferozsons։ ISBN 978-969-0-01577-8

[7] Robert S. Stern (2000)։ Democracy and Dictatorship in South Asia: Dominant Classes and Political Outcomes in India, Pakistan, and Bangladesh։ Praeger Publishers։ ISBN 978-0-275-97041-3

[bdlaws.minlaw.gov.bd-8] «Article 3. The state language»։ The Constitution of the People's Republic of Bangladesh։ bdlaws.minlaw.gov.bd (Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh)։ Վերցված է 1 February 2017

[বাংলাদেশকে_জানুন-9] «Bānlādēśakē jānuna» জানুন [Discover Bangladesh] (բենգալերեն)։ National Web Portal of Bangladesh։ Արխիվացված է օրիգինալից 16 February 2015-ին։ Վերցված է 13 February 2015

[10] Rich Morin (July 18, 2013)։ «The most (and least) culturally diverse countries in the world»։ Pew Research Center։ Վերցված է June 19, 2020

[11] «Most Diverse Countries 2020»։ World Population Review։ Վերցված է June 19, 2020

[12] «Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population»։ Pew Research Center։ 2009-10-07։ Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 30

[Secularism-13] The Constitution of the People's Republic of Bangladesh։ bdlaws.minlaw.gov.bd (Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh)։ Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 17։ «Article 2A. – The state religion and Article 12. – Secularism and freedom of religion»

[balancing-14] Oosterveld Willem, Torossian Bianca։ «A Balancing Act: The Role of Middle Powers in Contemporary Diplomacy»։ Strategic Monitor 2018–2019։ Clingendael Institute։ Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 25

[15] Lisa Schlein (3 March 2020)։ «Rohingya Refugee Crisis Has Bangladesh, UN Calling for Help | Voice of America – English»։ VOA News (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 5-ին

[16] Zafarullah Habib, Siddiquee Noore Alam (1 December 2001)։ «Dissecting Public Sector Corruption in Bangladesh: Issues and Problems of Control»։ Public Organization Review (անգլերեն) 1 (4): 465–486։ ISSN 1566-7170։ doi:10.1023/A:1013740000213

[Braun-2010-17] Braun David Maxwell (20 October 2010)։ «Bangladesh, India Most Threatened by Climate Change, Risk Study Finds»։ National Geographic։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 3-ին։ Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]