2020
տարեթիվ
| Տարիներ |
|---|
| 2016 · 2017 · 2018 · 2019 — 2020 — 2021 · 2022 · 2023 · 2024 |
| Տասնամյակներ |
| 1990‑ականներ · 2000‑ականներ — 2010‑ականներ — 2020‑ականներ · 2030‑ականներ |
| Դարեր |
| 20-րդ դար — 21-րդ դար — 22-րդ դար |
| Գրիգորյան օրացույց | 2020 MMXX |
| Հուլյան օրացույց | 2019—2020 (հունվարի 14 -ից) |
| Հուլյան օրացույց բյուզանդական շրջան |
7528—7529 (սեպտեմբերի 14-ից) |
| Հռոմի հիմնադրումից սկսած | 2772—2773 (մայիսի 4-ից) |
| Հայկյան տոմար | 4512—4513 (օգոստոսի 11-ից) ՏՇԺԲ—ՏՇԺԳ |
| Հրեական օրացույց |
5780—5781 ה'תש"ף — ה'תשפ"א |
| Իսլամական օրացույց | 1441—1442 |
| Չինական օրացույց | 4716—4717 己亥 — 庚子 դեղին խոզ — սպիտակ առնետ |
| Եթովպական օրացույց | 2012—2013 |
| Հին հնդկական օրացույց | |
| - Վիկրամ սամվատ | 2076—2077 |
| - Շակա սամվատ | 1942—1943 |
| - Կալի յուգա | 5121—5122 |
| Իրանական օրացույց | 1398—1399 |
| Բուդդայական օրացույց | 2563 |
2020 (երկու հազար քսան), Գրիգորյան օրացույցի նահանջ տարի, որն սկսվում է չորեքշաբթիով։ Սա մեր թվարկության 2020-րդ տարին է, 3-րդ հազարամյակի 20-րդ տարին, 21-րդ դարի 20-րդ տարին, 21-րդ դարի 2-րդ տասնամյակի 10-րդ տարին, 2020-ականների 1-ին տարին։
2020 թվականը մեծապես սահմանված էր COVID-19 համաճարակով, ինչը հանգեցրեց գլոբալ սոցիալական և տնտեսական խաթարման, զանգվածային չեղարկումների և իրադարձությունների հետաձգման և աշխարհում արգելափակումների։
Իրադարձություններ խմբագրել
Հունվար խմբագրել
- հունվարի 1
- Ֆրանսիայում ուժի մեջ մտավ օրենք, որով արգելվում է այն ապրանքների արտադրանքը և արտահանումը, որոնց մեջ պարունակվում է E171 սննդային ներկանյութը։
- Սկսվեց ռուս-բելառուսական նավթային կոնֆլիկտը։
- հունվարի 3 - ԱՄՆի կողմից Բաղդադի օդանավակայանը հրթիռակոծելու արդյունքում սպանվեց Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հատուկ ծառայության գեներալ Ղասեմ Սոլեյմանին։ Հրթիռակոծության հետևանքով մահացել է ոչ քիչ քան 8 մարդ, ավելի քան տասը վիրավորվեցին։ Պենտագոնից հայտնեցին, որ գեներալին սպանելու հրամանը անձամբ տվել էր ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը։
- հունվարի 4 - Իրանը դուրս եկավ վերջին միջուկային գործարքից, որը կնքվել էր ԱՄՆ-ի և Իրանի միջև 2015 թվականին։
- հունվարի 5
- Խորվաթիայի ընդդիմադիր Սոցիալ-Դեմոկրատական կուսակցության թեկնածուն, նախկին վարչապետ Զորան Միլանովիչը հաղթում է նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլում։
- Լուիս Պարան հաստատվեց Վենեսուելայի Ազգային Ասսամբլեայի խոսնակի պաշտոնում։
- հունվարի 7
- Իրանի խորհրդարանը Պենտագոնը ճանաչեց, որպես ահաբեկչական կազմակերպություն, ինչպես նաև բոլոր հրամանատարներին, գործակալներին և այլ մարդկանց, ովքեր գեներալ Ղասեմ Սոլեյմանիի սպանությանը մասնակցություն են ունեցել։ Փաստացի ԱՄՆ-ի ամբողջ բանակը Իրանի խորհրդարանի կողմից ճանաչվեց, որպես «ահաբեկչական կազմակերպություն»։
- Ղասեմ Սոլեյմանիի հուղարկավորությանը եկավ մոտ 800 հազար մարդ, որի արդյունքում առաջացավ մասսայական հրմշտուք, որի պատճառով մահացավ 56 մարդ։
- հունվարի 8
- Իրանում սխալմամբ հրթիռակոծվեց Ուկրաինայի Միջազգային Ավիաուղիներին պատկանող մարդատար Boeing 737-800, որը PS 752 ռեյսով Թեհրանից ուղևորվում էր դեպի Կիեվ, ինքնաթիռում գտնվող բոլոր 176 ուղևորները մահացան։ Աղետի պատասխանատվությունը իր վրա վերցրեց Իրանը։
- Իրաքի տարածքում գտնվող ԱՄՆ-ի մի քանի ռազմական օբյեկտներ՝ Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի կողմից ենթարկվեցին հարձակման։ Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը՝ Իրաքի տարածքում գտնվող ԱՄՆ ռազմական օբյեկտները հարձակման ենթարկելու պատասխանատվությունը վերցրեց իր վրա, մեկնաբանելով, որ հարձակումը վրեժ էր Ղասեմ Սոլեյմանիի սպանության համար։
- Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը և Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ազդարարեցին «Թուրքական հոսք» ծրագրի մեկնարկը։
- հունվարի 9 - Աբխազիայում ընդդիմության կողմից սկսվեցին բողոքի ցույցեր՝ նախագահ Ռաուլ Հաջիմբաի հրաժարականի պահանջով։
- հունվարի 10
- Աբխազիայի բարձրագույն դատարանը չեղարկեց նախագահական ընտրությունների արդյունքները և ԿԸՀ-ին կարգադրեց անցկացնել նոր ընտրություններ։
- Անզավակ Օմանի սուլթան Քաբոս բին Սաիդը 49 տարի կառավարելուց հետո վախճանվեց, նրան հաջորդող դարձավ Հայսամ բին Թարիքը։
- հունվարի 10-19 - Լոզանում (Շվեյցարիա) տեղի ունեցավ 3-րդ Ձմեռային պատանեկան օլիմպիական խաղերը[1]
- հունվարի 11 - Ցայ Ին Վենը ընտրվեց Թայվանի նախագահ։
- հունվարի 13 - Windows 7 օպերացիոն համակարգի թարմացումների ընդհատում
Փետրվար խմբագրել
- Լենինգրադյան ատոմային էլեկտրակայանի 2-րդ էներգաբլոկի շահագործումը ВВЭР-1200 ռեակտորով[2]։
Մարտի խմբագրել
- Մարտի 17 - ՈՒԵՖԱ-ն հետաձգեց ֆուտբոլի Եվրոպայի 16-րդ առաջնություն[3] մյուս տարի կորոնավիրուսի պատճառով։
- Մարտի 24 - Միջազգային օլիմպիական կոմիտեն կորոնավիրուսի պատճառով Ճապոնիայի Տոկիո քաղաքում անցկացվող ամառային օլիմպիական խաղերը հետաձգում է հաջորդ տարի։
Հուլիս խմբագրել
Օգոստոս խմբագրել
- օգոստոսի 4 - Անվտանգ կուտակված ամոնիումի նիտրատի հետևանքով պայթյունի արդյունքում զոհվում է ավելի քան 220 մարդ, վիրավորվում են հազարավոր մարդիկ և լուրջ վնաս է հասցվում Լիբանանի Բեյրութի նավահանգստին։
- օգոստոսի 9 - Նախագահական ընտրությունները Բելառուսում[4], բողոքի ցույցեր են առաջացել այն բանից հետո, երբ արդյունքն ավարտվել է Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հաղթանակով։
Սեպտեմբեր խմբագրել
Նոյեմբեր խմբագրել
- Նոյեմբերի 3 - Նախագահական ընտրությունները ԱՄՆ-ում, Ջո Բայդենը հաղթում է։
- Նոյեմբերի 9 - Ադրբեջանը Հայաստանում խոցել է ՌԴ ռազմաօդային ուժերի Մի-24 ուղղաթիռը։ Անձնակազմի երկու անդամները զոհվել են։ Ադրբեջանը պաշտոնապես ներողություն է խնդրել Ռուսաստանից։
- Նոյեմբերի 10 - Հայաստանը, Ադրբեջանը և Ռուսաստանը ստորագրել են եռակողմ հայտարարություն, ինչը հանգեցրեց բողոքի ցույցերի մեկնարկին Հայաստանում։։
Դեկտեմբեր խմբագրել
- դեկտեմբերի 14 - տեղի է ունեցել արևի լրիվ խավարումը, որն ավելի լավ տեսանելի է եղել Խաղաղ օվկիանոսի հարավ-արևմուտքում, Չիլիում, Արգենտինայում, Ատլանտյան օվկիանոսի հարավում, ինչպես նաև Աֆրիկայի հարավ-արևելքում[5]։
- դեկտեմբերի 31 - Կիոտոյի արձանագրության ժամկետը լրացել է[6]։
- 1999 JU3 աստերոիդից Խայաբուսի զոնդ 2-ը վերադարձել է Երկիր[7]
Առանց հստակ ժամկետի խմբագրել
- Պլանավորվում է Լուսին ուղարկել առաջին մասնավոր տիեզերանավը[8]
- Եվրոպական տիեզերական գործակալությունը և ՆԱՍԱ-ն պլանավորում են գործարկել Euclid տիեզերական տելեսկոպը, որը նախատեսված է մութ նյութերի և մութ էներգիայի համար[9]
- Ներդրվելու է հեռախոսային 5-րդ սերնդի կապը՝ 5G-ն[10][11][12]
- Կանցկացվի համառուսական մարդահամար[13]
- Էստոնիայում և Ղազախստանում կանցկացվի մարդահամար[14][15]
- Նախատեսվում է ավարտել Մուրմանսկի տրանսպորտային հանգույցի կառուցումը[16]
- Նախատեսվում է սկսել ռուսական միջին ուղևորափոխադրական МС-21 լայների սերիական արտադրությունը[17]
- Հնարավոր է դադարեցվի Ուկրաինայի տարածքով անցնող «Գազպրոմի» գազատարի տարանցումը[18]
- Կգործարկվի «Galileo» արբանյակային նավիգացիոն համակարգի եվրոպական նախագիծը[19]
- Սպասվում է Բելառուսի ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի շահագործումը[20]
- Նախատեսվում է առաջին տուրիստական խմբի մեկնումը տիեզերք[21]
- Կշահագործարկվի Բալթյան ատոմակայանի առաջին էներգաբլոկը (հստակ ժամկետ չի նշվում)
- Կավարտվի համաշխարհային առևտրի կենտրոնի նոր համալիրի կառուցումը (հստակ ժամկետ չի նշվում)
Մահեր խմբագրել
- հունվարի 3 - Ղասեմ Սոլեյմանի, իրանցի ռազմական գործիչ և գեներալ մայոր
- հունվարի 26 - Կոբի Բրայանտ, ամերիկացի բասկետբոլիստ, մահանում է ուղղաթիռի վթարի արդյունքում դստեր Ջանանի ու 7 այլ անձանց հետ
- Մայիսի 25 - Ջորջ Ֆլոյդ, աֆրոամերիկացի, որը մահացել է Մինեապոլիսում՝ ոստիկանության կողմից ձերբակալման ժամանակ։ Նրա մահը բազմաթիվ բողոքների պատճառ է դարձել ԱՄՆ-ի տարածքում
- Հունիսի 26 - Գևորգ Դոդոզյան, հայ դերասան, կատակերգու, շոումեն
- հուլիսի 20 - Բոկա, խորհրդահայ երգիչ
- Օգոստոսի 28 - Չեդվիկ Բոուզման, ամերիկացի դերասան, ռեժիսոր և պրոդյուսեր
- Սեպտեմբերի 18 - Ռութ Բեյդեր Գինզբուրգ, ամերիկացի իրավաբան
- Սեպտեմբերի 29՝ Դավիթ Առուշանյան, Արցախի Հանրապետության ազգային հերոս
- Հոկտեմբերի 30 - Վասիլ Սարգսյան, հայ դերասան
- Նոյեմբերի 14 - Արմեն Ջիգարխանյան, սովետական և ռուսահայ դերասան
- Նոյեմբերի 19 - Մանվել Գրիգորյան, հայ ռազմական, քաղաքական գործիչ և գեներալ-լեյտենանտ
- Նոյեմբերի 20 - Ռիտա Սարգսյան, Հայաստանի 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կինը
- Նոյեմբերի 25 - Դիեգո Մարադոնա, արգենտինացի ֆուտբոլիստ
- Արցախյան պատերազմում ներգրավված զինվորներ և ռազմական գործիչներ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Lausanne and the Canton of Vaud will host the Winter Youth Olympic Games in 2020!. Արխիվացված 2016-06-22 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ «Շուկայի խորհուրդը համաձայնվել է մի քանի միջուկային ստորաբաժանումների արդյունաբերական ներդրումների փոխանցմանը մեկ կամ երկու տարի ժամկետով Արխիվացված 2015-11-19 Wayback Machine.
- ↑ Եվրո 2020-ը կանցնի Եվրոպայի 13 քաղաքներում.
- ↑ Ընտրությունների եւ հանրաքվեների օրացույց Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine.
- ↑ Total solar eckipse of 2020 dec 14.(անգլ.)
- ↑ «Կիոտոյի արձանագրության վավերությունը դեռեւս երկարաձգվում է». Евроньюс. 8 декабря 2012 года. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ JAXA Report on Hayabusa-2, Procyon, and International Collaboration Sample Return Working Group. Արխիվացված 2014-07-15 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Մասնավոր ընկերությունը պատրաստվում է զբոսաշրջիկներին ուղարկել Լուսին.
- ↑ «NASA Officially Joins ESA's 'Dark Universe' Mission» (անգլերեն). JPL. 24 января 2013 года.
- ↑ Xichun Li, Abudulla Gani, Rosli Salleh, Omar Zakaria The Future of Mobile Wireless Communication Networks // International Conference on Communication Software and Networks. — 2009. — P. 556. — 850 p. — ISBN 978-0-7695-3522-7(անգլ.)
- ↑ P. Prasad, S. Dixit, R. van Nee, T. Ojanpera Globalization of Mobile and Wireless Communications. Today and in 2020. — P. 66-67. — 335 p. — ISBN 978-94-007-0106-9(անգլ.)
- ↑ Ramjee Prasad, Fernando J. Velez WiMAX Networks. Techno-Economic Vision and Challenges. — P. 4. — 488 p. — ISBN 978-90-481-8751-5(անգլ.)
- ↑ Մարդահամարի մեջ կհայտնվի կրոնական պատկանելության հարցը.
- ↑ Վիճակագրության բաժինը սկսում է 2020 մարդահամարի նախապատրաստական աշխատանքները.
- ↑ Агентство по статистике решило опять пересчитать казахстанцев.
- ↑ Մոսւրմանսկ նավահանգստի շինարարության մասին.
- ↑ MS-21 ինքնաթիռի զանգվածային արտադրության մեկնարկը տեղափոխվել է 2020 թվական.
- ↑ Գազպրոմը եւ Էներգետիկայի նախարարությունը չեն բացառում 2020 թվականից Ուկրաինայի գազի տարանցման դադարեցումը.
- ↑ Роскосмос: РН «Союз-СТ-Б»-ն КА Galilio հաջողությամբ մեկնեց Կորու տիեզերական թռիչքների կայանից Արխիվացված 2016-02-03 Wayback Machine.
- ↑ Բելառուսի ատոմակայանի առաջին էներգաբլոկը կգործարկվի 2018 թվականին.
- ↑ Ռուսաստանը հավանություն տվեց առաջին տիեզերական զբոսաշրջային նախագծին.