HS Disambig.svg Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բաղդադ (այլ կիրառումներ)

Բաղդադ (արաբ․՝ بغداد‎‎), Իրաքի մայրաքաղաքը և խոշորագույն բնակավայրը։ Բաղդադի բնակչությունը 2016 թվականի տվյալներով կազմում է մոտավորապես 8 765 000 մարդ[1][2], որով այն համարվում է արաբական աշխարհի երկրորդ քաղաքը Կահիրեից հետո և Թեհրանից հետո երկրորդը Արևմտյան Ասիայում։

Քաղաք
Բաղդադ
արաբ․՝ بغداد‎‎
Haifa street, as seen from the medical city hospital across the tigres.jpg
Բաղդադը
ԵրկիրԻրաք Իրաք
ՆահանգԲաղդադ
ՔաղաքապետՍաբիր Նաբեթ Ալ-Իսսավի
Հիմնադրված է762 թ.
Մակերես2260.2 կմ²
ԲԾՄ34 մ
Բնակչություն8 126 755 մարդ (2018)
Ագլոմերացիա8 000 000
Տեղաբնականունբաղդադցի
Ժամային գոտիUTC+4, ամառը UTC+5
Փոստային դասիչ10001–10090
Պաշտոնական կայքamanatbaghdad.gov.iq
##Բաղդադ (Իրաք)
Red pog.png
Աբբասյան խալիֆայության ժամանակներից պահպանված Ալ Խուլաֆա մզկիթը

Բաղդադը Իրաքի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնն է։ Այստեղ են գտնվում երկրի կառավարությունը, պետական ու կրոնական բոլոր կենտրոնական հիմնարկությունները, դիվանագիտական բազմաթիվ ներկայացուցչություններ, բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, թատրոններ, թանգարաններ, պատմաճարտարապետական հուշարձաններ։ Քաղաքը նաև տրանսպորտային կարևորագույն հանգույց է։

Բաղդադը գտնվում է Տիգրիս գետի ափին։ Նրա մոտակայքում են գտնվում է հնագույն Բաբելոն և Տիզբոն մայրաքաղաքները։ Բաղդադը հիմնադրվել է 8-րդ դարում որպես Աբբասյան խալիֆայության մայրաքաղաք։ Միջնադարում Բաղդադը դարձել է իսլամության կենտրոնը և աշխարհի խոշորագույն քաղաքը՝ 1 200 000-անոց բնակչությամբ[3]։ Սակայն Բաղդադը մեծապես տուժեց 1258 թվականին մոնղոլների գրավման հետևանքով։

1938 թվականից, երբ Իրաքը ճանաչվեց իբրև անկախ պեոտություն, Բաղդադն աստիճանաբար վերստացավ իր նախկին դերն ու նշանակությունը որպես արաբական մշակույթի կենտրոն։

Արդի ժամանակներում քաղաքը մեծապես տուժել է 2003 թվականին ամերիկյան և ՆԱՏՕ-ի զորքերի՝ Իրաք ներխուժելու և դրան հաջորդած իրաքյան պատերազմի հետևանքով։ Ռազմական գործողությունների հետևանքով վնասվել են հնագիտական բարձր արժեք ունեցող պատմական հուշարձաններ, մշակութային ժառանգության նմուշներ և արվեստի գործեր։ 2012 թվականին կազմված ցանկում Բաղդադը նշվել է որպես ամենաանհյուրընկալ քաղաքներից մեկն աշխարհում[4], միաժամանակ դասվել է կենսամակարդակի ամենացածր չափանիշներ ունեցող բնակավայրերի շարքին[5]։

ԲնակչությունԽմբագրել

Տարի Բնակչություն
2016 6 960 000 մարդ [6]
2018 8 126 755 մարդ


Հայ համայնքԽմբագրել

Բաղդադն Իրաքի հայ համայնքի կենտրոններից մեկն է։ Հայերը հաստատվել են Բաղդադում 17-րդ դարում՝ Շահ-Աբասի մահից հետո, երբ վերջինիս տեղահանած հայերի մի մասը Պարսկաստանից գաղթել են Բաղդադ։ Ավելի ուշ Բաղդադում հիմնավորվեցին հայեր Տիգրանակերտից, Ուրֆայից, Ադանայից և Իզմիրից։ Հայերի վերջին ներհոսքը Բաղդադ եղել է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունից հետո[7]։

Լույս է տեսնում Հայոց առաջնորդարանի «Հաղորդագրություն» պարբերաթերթը։ Իրաքում գործում են 10 առաքելական եկեղեցիներ, որոնցից առաջինը՝ Սուրբ Աստվածածինը, կառուցվել է Բաղդադում 1640 թվականին։ Բաղդադում գործում են ազգային Սրբոց թարգմանչաց-Սվաճյան, Հայ ազգային, Հայոց դպրոց վարժարանները։ Համայնքի մշակութային կյանքը ձևավորվել է 1920-ական թվականներից։ Աշխույժ է եղել հատկապես թատերական և երաժշտական կյանքը։

ԳրականությունԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. «Largest cities in 2015»։ 2015 
  2. «Baghdad»։ Encyclopedia Britannica (անգլերեն)։ Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 30 
  3. «Largest Cities Through History»։ Geography.about.com։ 2011-04-06։ Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 24-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 19 
  4. Inocencio, Ramy (դեկտեմբերի 4, 2012)։ «What city has world's best quality of life?»։ CNN։ Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 4-ին։ Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 4 
  5. «The Central African Republic: On the brink»։ Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին։ Վերցված է օգոստոսի 24, 2017 
  6. http://www.demographia.com/db-worldua.pdf
  7. «Համայնքի մասին»։ iraq.mfa.am (հայերեն)։ Վերցված է 2022-09-21 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 250