2023
տարեթիվ
| Տարիներ |
|---|
| 2019 · 2020 · 2021 · 2022 — 2023 — 2024 · 2025 · 2026 · 2027 |
| Տասնամյակներ |
| 2000‑ականներ · 2010‑ականներ — 2020‑ականներ — 2030‑ականներ · 2040‑ականներ |
| Դարեր |
| 20-րդ դար — 21-րդ դար — 22-րդ դար |
| Գրիգորյան օրացույց | 2023 MMXXIII |
| Հուլյան օրացույց | 2022—2023 (հունվարի 14 -ից) |
| Հուլյան օրացույց բյուզանդական շրջան |
7531—7532 (սեպտեմբերի 14-ից) |
| Հռոմի հիմնադրումից սկսած | 2775—2776 (մայիսի 4-ից) |
| Հայկյան տոմար | 4515—4516 (օգոստոսի 11-ից) ՏՇԺԵ—ՏՇԺԶ |
| Հրեական օրացույց |
5783—5784 ה'תשפ"ג — ה'תשפ"ד |
| Իսլամական օրացույց | 1444—1445 |
| Չինական օրացույց | 4719—4720 壬寅 — 癸卯 սև վագր — սև ճագար |
| Եթովպական օրացույց | 2015—2016 |
| Հին հնդկական օրացույց | |
| - Վիկրամ սամվատ | 2079—2080 |
| - Շակա սամվատ | 1945—1946 |
| - Կալի յուգա | 5124—5125 |
| Իրանական օրացույց | 1401—1402 |
| Բուդդայական օրացույց | 2566 |
2023 թվական, ոչ նահանջ տարի, ըստ Գրիգորյան օրացույցի սկսում է կիրակի օրը։ Սա մեր թվարկության 2023 թվականն է,
XXI դարի 23-րդ տարին։
Իրադարձություններ
խմբագրելՀունվար
խմբագրել- Հունվարի 1
- 1952-ին մահացած բոլոր հեղինակների գործերը Հայաստանում կդառնան հանրային սեփականություն։
- Խորվաթիան ընդունում է եվրոն և միանում Շենգեն գոտուն՝ դառնալով Եվրագոտու 20-րդ անդամ երկիրը և Շենգենյան գոտու 27-րդ անդամը[1][2][3]։
- Ուզբեկստանը ավարտեց լատինական այբուբենին անցումը[4]։
- Լուիս Ինասիու Լուլա դա Սիլվան ստանձնում է Բրազիլիայի նախագահ[5]։
- Ըստ Ֆրանսիայի ներքին գործերի նախարարության հաշվետվության՝ Ֆրանսիայի տարածքում Ամանորի գիիշերը այրվել է 690 մեքենա[6]։
- Հունվարի 10 - Մայքրոսոֆթը դադարեց Windows 8.1 օպերացիոն համակարգի աջակցությունը[7]։
- Հունվարի 15 - ապրիլի 15 - Բուենոս Արյեսում կայացել է Expo 2023-ը։
Փետրվար
խմբագրել- Փետրվարի 2-4 - Չինական աերոստատի միջադեպ։
- Փետրվարի 6 - Հզոր երկրաշարժ Թուրքիայում, Սիրիայում, Լիբանանում, ուժեղ ու թույլ երկրաշարժեր աշխարհի տարբեր ծայրերում գտնվող այլ երկրներում։ Ավելի քան 7200 մարդ մահացել է, ավելի քան 32000 մարդ տարբեր ծանրության վնասվածքներ է ստացել։
Մարտ
խմբագրել- Մարտի 5 - Էստոնիայում խորհրդարանական ընտրություններ, Հաղթեց իշխող լիբերալ Բարեփոխումների կուսակցությունը։
- Մարտի 7 - Թբիլիսիում և ողջ Վրաստանում բողոքի ցույցեր են անցկացվել օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի դեմ։
Ապրիլ
խմբագրել- Վոյաջեր 2-ը կանցնի Պիոներ 10-ին՝ դառնալով Երկրից երկրորդ ամենահեռու տիեզերանավը։
- Ապրիլի 2 - Ֆինլանդիայի պառլամենտական ընտրություններ։
- Ապրիլի 4 - Ֆինլանդիան միացավ ՆԱՏՕ-ին։
- Ապրիլի 14 - Եվրոպական տիեզերական գործակալությունը գործարկել է JUICE-ը, որը հետազոտելու է Յուպիտերի արբանյակները։
- Ապրիլի 30 - Պարագվայի գլխավոր ընտրություններ[8]։
Մայիս
խմբագրել- Մայիսի 3 - Անօդաչու թռչող սարքի հարձակում Մոսկվայի Կրեմլի վրա։
- Մայիսի 5 - ԱՀԿ-ն հայտարարում է COVID-19 համաճարակի ավարտի և հանրային առողջության արտակարգ դրության վերացման մասին։
- Մայիսի 6 - Լոնդոնում տեղի է ունեցել Չարլզ III-ի թագադրումը[9]։
- Մայիսի 9-13 - Մեծ Բրիտանիայում անցկացվել է 67-րդ Եվրատեսիլ մրցույթը[10][11]։
- Մայիսի 12-28 - անցկացվել է տափօղակով հոկեյի միջազգային առաջնությունը[12]։
- Մայիսի 14 - Թուրքիայում խորհրդարանական և առաջին փուլի նախագահական ընտրությունների անցկացում։
- Մայիսի 28 - Թուրքիայում նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլը։
Հունիս
խմբագրել- Հունիսի 18 - «Տիտան» բաթիսկաֆի վթար։
- Հունիսի 23-24 - ՄՌԿ «Վագներ» կազմակերպած ապստամբությունը։
- Հունիսի 23 - հուլիսի 2 - Կրակովում կայացան Եվրոպական խաղերը։
- Հունիսի 25 - Գվատեմալայի գլխավոր ընտրություններ։
- Հունիսի 20 - օգոստոսի 20 - ՖԻՖԱ կանանց առաջնությունը տեղի ունեցավ Ավստրալիայում և Նոր Զելանդիայում։
- Հունիսի 27 - Նանտերում արաբ դեռահասի սպանությունը Ֆրանսիայում 2005 թվականից ի վեր ամենամեծ անկարգությունների պատճառ դարձավ։
Հուլիս
խմբագրել- Հուլիսի 23 - գլխավոր ընտրությունները Կամբոջայում։
- Հուլիսի 26 - ռազմական հեղաշրջում Նիգերում, նախագահ Մոհամեդ Բազումի նստավայրը գրավել են։ Հաջորդ օրը նա հեռացվում է իշխանությունից։
Օգոստոս
խմբագրել- Անցկացվեցին Աֆրիկայի Սուպեր Լիգայի խաղերը։
- Օգոստոսի 23
- Հնդկաստանի Chandrayaan-3-ը դառնում է առաջին տիեզերանավը, որը վայրէջք է կատարում Լուսնի հարավային բևեռի մոտ՝ կրելով Վիկրամ անունով լուսնային վայրէջք և Պրագյան անունով լուսնագնաց։
- Վագների խումբի ղեկավար Եվգենի Պրիգոժինը, հիմնադիր Դմիտրի Ուտկինը և ևս ութ մարդ զոհվում են Ռուսաստանում իրենց ինքնաթիռի կործանման հետևանքով։
- Օգոստոսի 25 - սեպտեմբերի 10 - ՖԻԲԱ բասկետբոլի աշխարհի գավաթի առաջնությունը Ֆիլիպիններում, Ճապոնիայում և Ինդոնեզիայում[13]
Սեպտեմբեր
խմբագրել- Սեպտեմբերի 8 - Երկրաշարժ Մարոկկոյում։ Մահացել է ավելի քան 2000 մարդ։
- Սեպտեմբերի 19
- Ադրբեջանը ռազմական ներխուժում է իրականացնում Արցախի Հանրապետության դեմ։
- Հայաստանում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով բողոքի ցույցերի մեկնարկ։
- Սեպտեմբերի 20 - Ադրբեջանը կոչ է անում Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ հայկական ուժերի «լիովին հանձնվել» և կարգադրում է Արցախի Հանրապետության կառավարությանը ցրվել՝ ասելով, որ իր ռազմական հարձակումը կշարունակվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ տարածաշրջանը չի անցել իր լիակատար վերահսկողության տակ։
- Սեպտեմբերի 24 - Արցախի կառավարությունն ասում է, որ իր բնակչության մեծ մասը կհեռանա Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տարածքը գրավելուց հետո՝ հաստատելով, որ Արցախից 1050 փախստական է ժամանել երկիր։
- Սեպտեմբերի 29 - Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր է ստորագրել 2024 թվականի սկզբից Արցախի պետական բոլոր կառույցները լուծարելու մասին։
Հոկտեմբեր
խմբագրելՆոյեմբեր
խմբագրել- Նոյեմբերի 11 - Լեհաստանի պառլամենտական ընտրություններ։
Դեկտեմբեր
խմբագրել- Դեկտեմբերի 15 - Իսպանիայում տեղի կունենան գլխավոր կորտեսների ընտրությունները։
- Դեկտեմբերի 31 - Եմենցի հութիների կողմից վերահսկվող շրջաններից չորս նավակներ գնդակոծում են բեռնարկղեր տեղափոխող «Maersk Hangzhou» նավը, որը պատկանում է դանիական «Maersk Line» նավագնացային ընկերութանը։ ԱՄՆ ռազմական ուղղաթիռները պատասխան կրակ են բացել և խորտակել են նրանց երեք նավերը, իսկ զինված նավակների մի քանի անձնակազմեր սպանվել են[14]։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Եվրոն կդառնա Խորվաթիայի պաշտոնական արժույթը». Armenian Business News.
- ↑ «Խորվաթիան ակնկալում է հունվարի 1-ից Շենգենյան գոտու մաս կազմել». ejc.am.
- ↑ «Շենգենյան համաձայնագրին միացավ ևս մեկ երկիր». geopolitics.am.
- ↑ Uzbekistan Aims For Full Transition To Latin-Based Alphabet By 2023, February 12, 2021 12:54 GMT, RadioFreeEurope
- ↑ Davies, Alys (2022 թ․ նոյեմբերի 2). «Bolsonaro tells protesting truckers to clear roads». BBC News. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ «Ֆրանսիայում հայտնել են, որ Ամանորի գիշերը այրել են 745 մեքենաներ». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ «Windows 8.1 support will end on January 10, 2023».
- ↑ «Juice's journey and Jupiter system tour». Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
- ↑ Coronation on 6 May for King Charles and Camilla, Queen Consort
- ↑ «UK to Host Eurovision 2023 on Behalf of Ukraine». Բլումբերգ. 2022 թ․ հուլիսի 25. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 26-ին.
- ↑ «Liverpool will host Eurovision 2023». Eurovision (անգլերեն). European Broadcasting Union (EBU). 2022 թ․ հոկտեմբերի 7. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Games» (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Striking new logo unveiled for FIBA Basketball World Cup 2023».
- ↑ «Բրիտանիան պատրաստվում է Կարմիր ծովում հարված հասցնել հուսիներին. The Times». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 9-ին.