Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ
Պրիցկերի մրցանակ (անգլ.՝ Pritzker Architecture Prize), ամենամյա մրցանակ, որ տրվում է ճարտարապետության բնագավառում նշանակալի ձեռքբերումների համար։ Մրցանակը լայնորեն հայտնի է աշխարհում, Նոբելյան մրցանակի նմանօրինակն է։ Ճարտարապետության ոլորտում Նոբելյան մրցանակ չի շնորհվում, ինչն էլ ստիպել է Պրիցկերների ընտանիքին (այն ամբողջ աշխարհում Hyatt Hotels Corporation ցանցի սեփականատերն է) 1979 թվականին սահմանել մրցանակ ճարտարապետության բնագավառում։ Պրիցկերների ընտանիքի հիմնադիրը Կիևից Չիկագո արտագաղթած Նիկոլայ Պրիցկերն է (1871-1956), ով ռուս փիլիսոփա Լև Շեստովի ազգականն էր։ Մրցանակը սահմանել է Նիկոլայ Պրիցկերի թոռը` Ջեյ Պրիցկերը (1922-1999)։ Մրցանակի ֆոնդը 100.000 դոլար է կազմում։
Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ | |
---|---|
Տեսակ | architecture prize? |
Հիմնադրվել է | 1979 |
Շնորհվում է | Ճարտարապետության բնագավառում նշանակալից ձեռքբերումների համար |
Առաջին շնորհում | 1979 |
Անվանված է | Jay Pritzker? |
Կայք | pritzkerprize.com |
Մրցանակի ժյուրիի կազմը ամեն տարի փոփոխվում է։ Այն կազմվում է ամենահեղինակավոր ճարտարապետներից, ճարտարապետության քննադատներից, գործարարներից։ Հաղթողը որոշվում է փակ քվեարկությամբ։ Մրցանակաբաշխության տեղը ևս ամեն տարի փոխվում է և ուղեկցվում է ցուցահանդեսով, որտեղ ներկայացվում են Պրիցկերի բոլոր մրցանակակիրների աշխատանքները։ Մրցանակի գոյության 30 տարիների ընթացքում մրցանակը հանձնվել է Վաշինգտոնի Արվեստի ազգային պատկերասրահում, Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանում, Փարիզի Վերսալի պալատում, Վաշինգտոնի Սպիտակ տանը, Հռոմի Կապիտոլիումում, Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժի թատրոնում, Փոլ Գեթթի և Սողոմոն Գուգենհայմի թանգարանների շինարարական հրապարակներում։
Մրցանակի հանձնման կարևոր նախապայման է ճարտարապետական նորարարական գաղափարների կիրառումը։
Պրիցկերի մրցանակակիրներԽմբագրել
Պրիցկերյան առաջին մրցանակակիրը եղել է Ֆիլիպ Ջոնսոնը, ով 50 տարիների ընթացքում ճարտարապետական իր հարուստ երևակայությունն իրագործել է բազմաթիվ թանգարանների, գրադարանների, տների, այգիների նախագծմամբ ու կառուցումով[1]։ 2004 թվականին ծագումով իրաքցի բրիտանացի ճարտարապետ Զահա Հադիդը դարձել է Պրիցկերի մրցանակի առաջին կին մրցանակակիրը[2]։ 2010 թվականին ճապոնացի ճարտարապետ Ռյուե Նիսիձավան 44 տարեկան հասակում դարձել է ամենաերիտասարդ մրցանակակիրը[3]։
No. | Տարի | Մրցանակակիր | Ազգություն | Լուսանկար | Աշխատանք, տարեթիվ | Մրցանակաբաշխության վայր | Ծան. | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 1979 | Ֆիլիպ Ջոնսոն | ԱՄՆ | Ապակե տուն (1949) | Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն | [4] | |||
2 | 1980 | Լուիս Բարագան | Մեքսիկա | Torres de Satélite (1957) | Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն | [5] | |||
3 | 1981 | Ջեյմս Սթիրլինգ | Մեծ Բրիտանիա | Սիլի պատմական գրադարան (1968) | Ճարտարապետության ազգային թանգարան, Վաշինգտոն | [6] | |||
4 | 1982 | Քևին Ռոչ | ԱՄՆ | – | Knights of Columbus Building (1969) | Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ | |||
5 | 1983 | Յույ Մին Փեյ | ԱՄՆ | Արվեստի ազգային պատկերասրահ, արևմտյան մասնաշենք (1978) | Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք | [7][B] | |||
6 | 1984 | Ռիչարդ Մեյեր | ԱՄՆ | Արվեստների բարձրագույն թանգարան (1983) | Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն | ||||
7 | 1985 | Հանս Հոլայն | Ավստրիա | Աբթեյբերգ թանգարան (1982) | Հանթինգթոնի գրադարան, Սան Մարինո, Կալիֆորնիա | ||||
8 | 1986 | Գոթֆրիդ Բյոմ | Գերմանիա | Christi Auferstehung (1968) | Գոլդսմիթ ընկերություն, Լոնդոն | ||||
9 | 1987 | Կենձո Տանգե | Ճապոնիա | Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Տոկիո (1964) | Քիմբել արվեստի թանգարան, Տեխաս | [8] | |||
10 | 1988 | Գորդոն Բունշաֆտ (կիսել է մրցանակը) | ԱՄՆ | – | Հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի Բեյնեկե գրադարան (1963) | Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ | |||
10 | 1988 | Օսկար Նիմեյեր (կիսել է մրցանակը) | Բրազիլիա | Բրազիլիայի մայր տաճար (1958) | Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ | ||||
11 | 1989 | Ֆրենկ Գերի | Կանադա ԱՄՆ |
Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ (1999–2003) | Թոդայ-ձի տաճար, Նարա, Ճապոնիա | [7][C] | |||
12 | 1990 | Ալդո Ռոսսի | Իտալիա | — | Նոնեֆանտեն թանգարան (1990) | Պալացցո Գրասսի, Վենետիկ | [9] | ||
13 | 1991 | Ռոբերտ Վենտուրի | ԱՄՆ | Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ, Sainsbury Wing (1991) | Ինթուրբիդ պալատ, Մեխիկո | [10] | |||
14 | 1992 | Ալվարու Սիզա Վիեյրա | Պորտուգալիա | Պորտուգալիայի տաղավար Expo 98 (1998) | Հարոլդ Վաշինգտոնի գրադարան, Չիկագո | [11] | |||
15 | 1993 | Ֆումիհիկո Մակի | Ճապոնիա | Տոկիոյի Մետրոպոլիտեն գիմնազիա (1991) | Պրահայի ամրոց, Պրահա | [8] | |||
16 | 1994 | Քրիստիան դե Պորտզամպարկ | Ֆրանսիա | - | Ֆրանսիայի դեսպանատուն, Բեռլին (2003) | Կոլումբուս, Ինդիանա | [12] | ||
17 | 1995 | Թադաո Անդո | Ճապոնիա | Լույսի տաճար (1989) | Վերսալի պալատ | [13] | |||
18 | 1996 | Ռաֆայել Մոնեո | Իսպանիա | Կուրսաալ պալատ (1999) | Գեթի կենտրոն, Լոս Անջելես | [7] | |||
19 | 1997 | Սվերե Ֆեն | Նորվեգիա | – | Նորվեգական Գլասիեր թանգարան (1991) | Բիլբաոյի Գուգենհայմ թանգարան | [14] | ||
20 | 1998 | Ռենցո Պիանո | Իտալիա | Կանսայի միջազգային օդանավակայան (1994) | Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն | [15] | |||
21 | 1999 | Նորման Ֆոսթեր | Մեծ Բրիտանիա | Միլենիում կամուրջ, Լոնդոն (2000) | Հին թանգարան, Բեռլին | [7] | |||
22 | 2000 | Ռեմ Կոլհաս | Նիդեռլանդներ | Casa da Música, Պորտու (2003) | Երուսաղեմի հնագիտական պարկ | [16] | |||
23 | 2001 | Herzog & de Meuron ընկերություն | Շվեյցարիա | – | Tate Modern (2000) | Մոնտիչելո դղյակ, Վիրջինիա | [17] | ||
24 | 2002 | Գլեն Մյորկատ | Ավստրալիա | Berowra Waters Inn (1983) | Կապիտոլիում, Հռոմ | [18] | |||
25 | 2003 | Յորն Ուդզոն | Դանիա | – | Սիդնեյի օպերային թատրոն (1973) | Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, Մադրիդ | [19] | ||
26 | 2004 | Զահա Հադիդ | Իրաք Մեծ Բրիտանիա |
Ժամանակակից արվեստի կենտրոն (2003) | Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ | [7][D] | |||
27 | 2005 | Թոմ Մեյն | Մեծ Բրիտանիա | – | Սան Ֆրանցիսկոյի դաշնային կենտրոն (2007) | Պրիցկերի տաղավար, Չիկագո | [20] | ||
28 | 2006 | Պաուլու Մենդես դա Ռոշա | Բրազիլիա | Սուրբ Պետրոսի տաճար, Սան Պաուլու (1987) | Դոլմաբահչե, Ստամբուլ | [21] | |||
29 | 2007 | Ռիչարդ Ռոջերս | Մեծ Բրիտանիա | Լլոյդ կենտրոն (1986) | Բանքեթինգ հաուս, Լոնդոն | [22][E] | |||
30 | 2008 | Ժան Նուվել | Ֆրանսիա | Ագբար աշտարակ (2005) | Կոնգրեսի գրադարան, Վաշինգտոն | [7][23] | |||
31 | 2009 | Պետեր Ցումտոր | Շվեյցարիա | – | Therme Vals (1996) | Բուենոս Այրեսի քաղաքային խորհրդի օրենսդիր պալատ, Բուենոս Այրես | [7][24] | ||
32 | 2010 | Կաձույո Սեձիմա և Ռյուե Նիսիձավա (SANAA) |
Ճապոնիա | Ժամանակակից արվեստի 21-րդ դարի թանգարան, Կանազավա (2003) | Էլիս կղզի, Նյու Յորք | ||||
33 | 2011 | Էդուարդու Սոուտու դե Մոուրա | Պորտուգալիա | Estádio Municipal de Braga (2004) | Էնդրյու Մելոնի սրահ, Վաշինգտոն | [25] | |||
34 | 2012 | Վան Շու | Չինաստան | Նինգբո թանգարան, (2008) | Ժողովրդական նիստերի դահլիճ, Պեկին | [26] | |||
35 | 2013 | Տոյոո Իտո | Ճապոնիա | Sendai Mediatheque, (2001) | Ջոն Քենեդու գրադարան-թանգարան, Բոստոն | [27] | |||
36 | 2014 | Սիգերու Բան | Ճապոնիա | 100px | Պոմպիդու-Մեց կենտրոն (2010) | Պետական թանգարան, Ամստերդամ | [28] | ||
37 | 2015 | Ֆրայ Օտտո | Գերմանիա | Մյունխենի օլիմպիական մարզադաշտ (1972) | Համաշխարհային նոր կենտրոն, Մայամի | [29][30] | |||
38 | 2016 | Ալեխանդրո Արավենա | Չիլի | Չիլիի կաթոլիկ համալսարան երկվորյակ աշտարակներ (2005) | ՄԱԿ-ի գրասենյակ, Նյու Յորք | [31][32] | |||
39 | 2017 | –
|
RCR Arquitectes | Rafajel A8anda | 56 | Իսպանիա | Տոկիո, Ակասակա դղյակ | ||
Կարմե Պիհեմ[en] | 55 | ||||||||
Ռամոն Վիլատա | 57 | ||||||||
40 | 2018 | Բալկրիշնա Դոշի | 90 | Հնդկաստան | Տորոնտո, Ագա Խանի թանգարան | ||||
41 | 2019 | Արատա Իսոզակի | 87 | Ճապոնիա | Վերսալ (Փարիզի արվարձան), Վերսալի պալատ | [33][34][35] |
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ «Philip Johnson – 1979 Laureate – Jury Citation»։ Pritzker Architecture Prize official site։ The Hyatt Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից ապրիլի 16, 2009-ին։ Վերցված է հունիսի 30, 2009
- ↑ «Hadid designs landmark building»։ BBC News։ հունվարի 15, 2005։ Վերցված է հունիսի 29, 2009
- ↑ «Pritzker Architecture Prize 1984 Announcement»։ The Hyatt Foundation։ Վերցված է մարտի 30, 2010
- ↑ «People – In the News»։ Milwaukee Sentinel։ Associated Press։ մայիսի 23, 1979։ էջ 2։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Endicott Katherine (հոկտեմբերի 14, 2006)։ «The Mexican garden revisited»։ San Francisco Chronicle։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Reynolds Nigel (մարտի 23, 2004)։ «Top prize for architect who is ignored by fellow British»։ The Daily Telegraph։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Pilkington Ed (ապրիլի 14, 2009)։ «Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award»։ The Guardian։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ 8,0 8,1 Muschamp Herbert (ապրիլի 26, 1993)։ «Pritzker Prize for Japanese Architect»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Iovine Julie (սեպտեմբերի 5, 1997)։ «Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Blau Eleanor (ապրիլի 8, 1991)։ «Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Ribeiro Ana Maria (փետրվարի 24, 2009)։ «Siza Vieira fala para casa cheia»։ Correio da Manhã (Portuguese)։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Muschamp Herbert (մայիսի 2, 1994)։ «Priztker prize goes to French architect for the first time»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Viladas Pilar (օգոստոսի 19, 2001)։ «Fashion's New Religion»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 27, 2009
- ↑ Samaniego Fernando (հունիսի 1, 1997)։ «El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao»։ El País (Spanish)։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Muschamp Herbert (ապրիլի 20, 1998)։ «Renzo Piano Wins Architecture's Top Prize»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ «Koolhaas receives 'Nobel of architecture' in Jerusalem»։ CNN։ մայիսի 29, 2000։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ «Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg»։ Das Spiegel։ հունիսի 14, 2005։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ «Top honour for Australian architect»։ BBC News։ ապրիլի 16, 2002։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ «Prize for Opera House designer»։ BBC News։ ապրիլի 7, 2003։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ «Paris skyscraper to rival tower»։ BBC News։ նոյեմբերի 28, 2006։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Forgey Benjamin (ապրիլի 9, 2006)։ «Brazilian wins Pritzker Prize»։ The Washington Post։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ Glancey Jonathan (մարտի 29, 2007)։ «Rogers takes the 'Nobel for architecture'»։ The Guardian։ Վերցված է հունիսի 26, 2009
- ↑ «Nouvel wins top architect's prize»։ BBC News։ մարտի 31, 2008։ Վերցված է մայիսի 19, 2012
- ↑ Pogrebin Robin (ապրիլի 12, 2009)։ «Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor»։ The New York Times։ Վերցված է մայիսի 19, 2012
- ↑ Taylor Kate (մարտի 28, 2011)։ «Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize»։ The New York Times։ Վերցված է մարտի 28, 2011
- ↑ Basulto David (February 2012)։ «2012 Pritzker Prize: Wang Shu»։ Arch Daily։ Վերցված է փետրվարի 27, 2012
- ↑ Hawthorne Christopher (մարտի 17, 2013)։ «Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize»։ Los Angeles Times։ Վերցված է մարտի 17, 2013
- ↑ Hawthorne Christopher (մարտի 24, 2014)։ «Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize»։ Los Angeles Times։ Վերցված է մարտի 24, 2014
- ↑ «Frei Otto, 2015 Laureate»։ Pritzker Architecture Prize։ մարտի 10, 2015։ Վերցված է մարտի 11, 2015
- ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, Նյու Յորք Թայմս, March 10, 2015
- ↑ «Announcement»։ pritzkerprize.com։ Վերցված է հունվարի 13, 2016
- ↑ «Ceremony»։ pritzkerprize.com։ Վերցված է հունվարի 13, 2016
- ↑ «Arata Isozaki Named 2019 Pritzker Prize Laureate» (անգլերեն)։ ArchDaily։ 2019-03-05։ Վերցված է 2019-03-05
- ↑ «Притцкеровская премия вручена Арате Исодзаки» (ռուսերեն)։ Интерьер+Дизайн։ Վերցված է 2019-03-05
- ↑ «Arata Isozaki | The Pritzker Architecture Prize» (անգլերեն)։ www.pritzkerprize.com։ Վերցված է 2019-03-05