Վիքիպեդիա

Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ

Պրիցկերի մրցանակ (անգլ.՝ Pritzker Architecture Prize), ամենամյա մրցանակ, որ տրվում է ճարտարապետության բնագավառում նշանակալի ձեռքբերումների համար: Մրցանակը լայնորեն հայտնի է աշխարհում, Նոբելյան մրցանակի նմանօրինակն է: Ճարտարապետության ոլորտում Նոբելյան մրցանակ չի շնորհվում, ինչն էլ ստիպել է Պրիցկերների ընտանիքին (այն ամբողջ աշխարհում Hyatt Hotels Corporation ցանցի սեփականատերն է) 1979 թվականին սահմանել մրցանակ ճարտարապետության բնագավառում: Պրիցկերների ընտանիքի հիմնադիրը Կիևից Չիկագո արտագաղթած Նիկոլայ Պրիցկերն է (1871-1956), ով ռուս փիլիսոփա Լև Շեստովի ազգականն էր: Մրցանակը սահմանել է Նիկոլայ Պրիցկերի թոռը` Ջեյ Պրիցկերը (1922-1999): Մրցանակի ֆոնդը 100.000 դոլար է կազմում:

Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ
Premio Pritzker.png
Տեսակarchitecture prize?
Հիմնադրվել է1979
Շնորհվում էՃարտարապետության բնագավառում նշանակալից ձեռքբերումների համար
Առաջին շնորհում1979
Անվանված էJay Pritzker?

Մրցանակի ժյուրիի կազմը ամեն տարի փոփոխվում է: Այն կազմվում է ամենահեղինակավոր ճարտարապետներից, ճարտարապետության քննադատներից, գործարարներից: Հաղթողը որոշվում է փակ քվեարկությամբ: Մրցանակաբաշխության տեղը ևս ամեն տարի փոխվում է և ուղեկցվում է ցուցահանդեսով, որտեղ ներկայացվում են Պրիցկերի բոլոր մրցանակակիրների աշխատանքները: Մրցանակի գոյության 30 տարիների ընթացքում մրցանակը հանձնվել է Վաշինգտոնի Արվեստի ազգային պատկերասրահում, Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանում, Փարիզի Վերսալի պալատում, Վաշինգտոնի Սպիտակ տանը, Հռոմի Կապիտոլիումում, Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժի թատրոնում, Փոլ Գեթթի և Սողոմոն Գուգենհայմի թանգարանների շինարարական հրապարակներում:

Մրցանակի հանձնման կարևոր նախապայման է ճարտարապետական նորարարական գաղափարների կիրառումը:

Պրիցկերի մրցանակակիրներԽմբագրել

Պրիցկերյան առաջին մրցանակակիրը եղել է Ֆիլիպ Ջոնսոնը, ով 50 տարիների ընթացքում ճարտարապետական իր հարուստ երևակայությունն իրագործել է բազմաթիվ թանգարանների, գրադարանների, տների, այգիների նախագծմամբ ու կառուցումով[1]: 2004 թվականին ծագումով իրաքցի բրիտանացի ճարտարապետ Զահա Հադիդը դարձել է Պրիցկերի մրցանակի առաջին կին մրցանակակիրը[2]: 2010 թվականին ճապոնացի ճարտարապետ Ռյուե Նիսիձավան 44 տարեկան հասակում դարձել է ամենաերիտասարդ մրցանակակիրը[3]:

No. Տարի Մրցանակակիր Ազգություն Լուսանկար Աշխատանք, տարեթիվ Մրցանակաբաշխության վայր Ծան.
1 1979 Ֆիլիպ Ջոնսոն ԱՄՆ     Ապակե տուն (1949) Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն [4]
2 1980 Լուիս Բարագան Մեքսիկա     Torres de Satélite (1957) Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն [5]
3 1981 Ջեյմս Սթիրլինգ Մեծ Բրիտանիա     Սիլի պատմական գրադարան (1968) Ճարտարապետության ազգային թանգարան, Վաշինգտոն [6]
4 1982 Քևին Ռոչ ԱՄՆ –   Knights of Columbus Building (1969) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
5 1983 Յույ Մին Փեյ ԱՄՆ     Արվեստի ազգային պատկերասրահ, արևմտյան մասնաշենք (1978) Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք [7][B]
6 1984 Ռիչարդ Մեյեր ԱՄՆ     Արվեստների բարձրագույն թանգարան (1983) Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն
7 1985 Հանս Հոլայն Ավստրիա     Աբթեյբերգ թանգարան (1982) Հանթինգթոնի գրադարան, Սան Մարինո, Կալիֆորնիա
8 1986 Գոթֆրիդ Բյոմ Գերմանիա     Christi Auferstehung (1968) Գոլդսմիթ ընկերություն, Լոնդոն
9 1987 Կենձո Տանգե Ճապոնիա     Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Տոկիո (1964) Քիմբել արվեստի թանգարան, Տեխաս [8]
10 1988 Գորդոն Բունշաֆտ (կիսել է մրցանակը) ԱՄՆ –   Հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի Բեյնեկե գրադարան (1963) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
10 1988 Օսկար Նիմեյեր (կիսել է մրցանակը) Բրազիլիա     Բրազիլիայի մայր տաճար (1958) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
11 1989 Ֆրենկ Գերի Կանադա
ԱՄՆ		     Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ (1999–2003) Թոդայ-ձի տաճար, Նարա, Ճապոնիա [7][C]
12 1990 Ալդո Ռոսսի Իտալիա —   Նոնեֆանտեն թանգարան (1990) Պալացցո Գրասսի, Վենետիկ [9]
13 1991 Ռոբերտ Վենտուրի ԱՄՆ     Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ, Sainsbury Wing (1991) Ինթուրբիդ պալատ, Մեխիկո [10]
14 1992 Ալվարու Սիզա Վիեյրա Պորտուգալիա     Պորտուգալիայի տաղավար Expo 98 (1998) Հարոլդ Վաշինգտոնի գրադարան, Չիկագո [11]
15 1993 Ֆումիհիկո Մակի Ճապոնիա     Տոկիոյի Մետրոպոլիտեն գիմնազիա (1991) Պրահայի ամրոց, Պրահա [8]
16 1994 Քրիստիան դե Պորտզամպարկ Ֆրանսիա -   Ֆրանսիայի դեսպանատուն, Բեռլին (2003) Կոլումբուս, Ինդիանա [12]
17 1995 Թադաո Անդո Ճապոնիա     Լույսի տաճար (1989) Վերսալի պալատ [13]
18 1996 Ռաֆայել Մոնեո Իսպանիա     Կուրսաալ պալատ (1999) Գեթի կենտրոն, Լոս Անջելես [7]
19 1997 Սվերե Ֆեն Նորվեգիա –   Նորվեգական Գլասիեր թանգարան (1991) Բիլբաոյի Գուգենհայմ թանգարան [14]
20 1998 Ռենցո Պիանո Իտալիա     Կանսայի միջազգային օդանավակայան (1994) Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն [15]
21 1999 Նորման Ֆոսթեր Մեծ Բրիտանիա     Միլենիում կամուրջ, Լոնդոն (2000) Հին թանգարան, Բեռլին [7]
22 2000 Ռեմ Կոլհաս Նիդեռլանդներ     Casa da Música, Պորտու (2003) Երուսաղեմի հնագիտական պարկ [16]
23 2001 Herzog & de Meuron ընկերություն Շվեյցարիա –   Tate Modern (2000) Մոնտիչելո դղյակ, Վիրջինիա [17]
24 2002 Գլեն Մյորկատ Ավստրալիա     Berowra Waters Inn (1983) Կապիտոլիում, Հռոմ [18]
25 2003 Յորն Ուդզոն Դանիա –   Սիդնեյի օպերային թատրոն (1973) Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, Մադրիդ [19]
26 2004 Զահա Հադիդ Իրաք
Մեծ Բրիտանիա		   Ժամանակակից արվեստի կենտրոն (2003) Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ [7][D]
27 2005 Թոմ Մեյն Մեծ Բրիտանիա –   Սան Ֆրանցիսկոյի դաշնային կենտրոն (2007) Պրիցկերի տաղավար, Չիկագո [20]
28 2006 Պաուլու Մենդես դա Ռոշա Բրազիլիա     Սուրբ Պետրոսի տաճար, Սան Պաուլու (1987) Դոլմաբահչե, Ստամբուլ [21]
29 2007 Ռիչարդ Ռոջերս Մեծ Բրիտանիա     Լլոյդ կենտրոն (1986) Բանքեթինգ հաուս, Լոնդոն [22][E]
30 2008 Ժան Նուվել Ֆրանսիա     Ագբար աշտարակ (2005) Կոնգրեսի գրադարան, Վաշինգտոն [7][23]
31 2009 Պետեր Ցումտոր Շվեյցարիա –   Therme Vals (1996) Բուենոս Այրեսի քաղաքային խորհրդի օրենսդիր պալատ, Բուենոս Այրես [7][24]
32 2010 Կաձույո Սեձիմա և
Ռյուե Նիսիձավա (SANAA)		 Ճապոնիա     Ժամանակակից արվեստի 21-րդ դարի թանգարան, Կանազավա (2003) Էլիս կղզի, Նյու Յորք
33 2011 Էդուարդու Սոուտու դե Մոուրա Պորտուգալիա     Estádio Municipal de Braga (2004) Էնդրյու Մելոնի սրահ, Վաշինգտոն [25]
34 2012 Վան Շու Չինաստան     Նինգբո թանգարան, (2008) Ժողովրդական նիստերի դահլիճ, Պեկին [26]
35 2013 Տոյոո Իտո Ճապոնիա     Sendai Mediatheque, (2001) Ջոն Քենեդու գրադարան-թանգարան, Բոստոն [27]
36 2014 Սիգերու Բան Ճապոնիա   100px Պոմպիդու-Մեց կենտրոն (2010) Պետական թանգարան, Ամստերդամ [28]
37 2015 Ֆրայ Օտտո Գերմանիա   Մյունխենի օլիմպիական մարզադաշտ (1972) Համաշխարհային նոր կենտրոն, Մայամի [29][30]
38 2016 Ալեխանդրո Արավենա Չիլի     Չիլիի կաթոլիկ համալսարան երկվորյակ աշտարակներ (2005) ՄԱԿ-ի գրասենյակ, Նյու Յորք [31][32]
39 2017
–
 RCR Arquitectes Rafajel A8anda 56 Իսպանիա Տոկիո, Ակասակա դղյակ
Կարմե Պիհեմ[en] 55
Ռամոն Վիլատա 57
40 2018   Բալկրիշնա Դոշի 90 Հնդկաստան Տորոնտո, Ագա Խանի թանգարան
41 2019   Արատա Իսոզակի 87 Ճապոնիա Վերսալ (Փարիզի արվարձան), Վերսալի պալատ [33][34][35]

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ «Philip Johnson – 1979 Laureate – Jury Citation»։ Pritzker Architecture Prize official site։ The Hyatt Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից April 16, 2009-ին։ Վերցված է June 30, 2009 
  2. ↑ «Hadid designs landmark building»։ BBC News։ January 15, 2005։ Վերցված է June 29, 2009 
  3. ↑ «Pritzker Architecture Prize 1984 Announcement»։ The Hyatt Foundation։ Վերցված է March 30, 2010 
  4. ↑ «People – In the News»։ Milwaukee Sentinel։ Associated Press։ May 23, 1979։ էջ 2։ Վերցված է June 26, 2009 
  5. ↑ Endicott Katherine (October 14, 2006)։ «The Mexican garden revisited»։ San Francisco Chronicle։ Վերցված է June 26, 2009 
  6. ↑ Reynolds Nigel (March 23, 2004)։ «Top prize for architect who is ignored by fellow British»։ The Daily Telegraph։ Վերցված է June 26, 2009 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Pilkington Ed (April 14, 2009)։ «Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award»։ The Guardian։ Վերցված է June 26, 2009 
  8. ↑ 8,0 8,1 Muschamp Herbert (April 26, 1993)։ «Pritzker Prize for Japanese Architect»։ The New York Times։ Վերցված է June 26, 2009 
  9. ↑ Iovine Julie (September 5, 1997)։ «Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66»։ The New York Times։ Վերցված է June 26, 2009 
  10. ↑ Blau Eleanor (April 8, 1991)։ «Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize»։ The New York Times։ Վերցված է June 26, 2009 
  11. ↑ Ribeiro Ana Maria (February 24, 2009)։ «Siza Vieira fala para casa cheia»։ Correio da Manhã (Portuguese)։ Վերցված է June 26, 2009 
  12. ↑ Muschamp Herbert (May 2, 1994)։ «Priztker prize goes to French architect for the first time»։ The New York Times։ Վերցված է June 26, 2009 
  13. ↑ Viladas Pilar (August 19, 2001)։ «Fashion's New Religion»։ The New York Times։ Վերցված է June 27, 2009 
  14. ↑ Samaniego Fernando (June 1, 1997)։ «El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao»։ El País (Spanish)։ Վերցված է June 26, 2009 
  15. ↑ Muschamp Herbert (April 20, 1998)։ «Renzo Piano Wins Architecture's Top Prize»։ The New York Times։ Վերցված է June 26, 2009 
  16. ↑ «Koolhaas receives 'Nobel of architecture' in Jerusalem»։ CNN։ May 29, 2000։ Վերցված է June 26, 2009 
  17. ↑ «Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg»։ Das Spiegel։ June 14, 2005։ Վերցված է June 26, 2009 
  18. ↑ «Top honour for Australian architect»։ BBC News։ April 16, 2002։ Վերցված է June 26, 2009 
  19. ↑ «Prize for Opera House designer»։ BBC News։ April 7, 2003։ Վերցված է June 26, 2009 
  20. ↑ «Paris skyscraper to rival tower»։ BBC News։ November 28, 2006։ Վերցված է June 26, 2009 
  21. ↑ Forgey Benjamin (April 9, 2006)։ «Brazilian wins Pritzker Prize»։ The Washington Post։ Վերցված է June 26, 2009 
  22. ↑ Glancey Jonathan (March 29, 2007)։ «Rogers takes the 'Nobel for architecture'»։ The Guardian։ Վերցված է June 26, 2009 
  23. ↑ «Nouvel wins top architect's prize»։ BBC News։ March 31, 2008։ Վերցված է May 19, 2012 
  24. ↑ Pogrebin Robin (April 12, 2009)։ «Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor»։ The New York Times։ Վերցված է May 19, 2012 
  25. ↑ Taylor Kate (March 28, 2011)։ «Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize»։ The New York Times։ Վերցված է March 28, 2011 
  26. ↑ Basulto David (February 2012)։ «2012 Pritzker Prize: Wang Shu»։ Arch Daily։ Վերցված է February 27, 2012 
  27. ↑ Hawthorne Christopher (March 17, 2013)։ «Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize»։ Los Angeles Times։ Վերցված է March 17, 2013 
  28. ↑ Hawthorne Christopher (March 24, 2014)։ «Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize»։ Los Angeles Times։ Վերցված է March 24, 2014 
  29. ↑ «Frei Otto, 2015 Laureate»։ Pritzker Architecture Prize։ March 10, 2015։ Վերցված է March 11, 2015 
  30. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, Նյու Յորք Թայմս, March 10, 2015
  31. ↑ «Announcement»։ pritzkerprize.com։ Վերցված է 13 January 2016 
  32. ↑ «Ceremony»։ pritzkerprize.com։ Վերցված է 13 January 2016 
  33. ↑ «Arata Isozaki Named 2019 Pritzker Prize Laureate» (անգլերեն)։ ArchDaily։ 2019-03-05։ Վերցված է 2019-03-05 
  34. ↑ «Притцкеровская премия вручена Арате Исодзаки» (ռուսերեն)։ Интерьер+Дизайн։ Վերցված է 2019-03-05 
  35. ↑ «Arata Isozaki | The Pritzker Architecture Prize» (անգլերեն)։ www.pritzkerprize.com։ Վերցված է 2019-03-05 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պրիցկերի_ճարտարապետական_մրցանակ&oldid=6205175» էջից