Բարաք Օբամա

ԱՄՆ 44-րդ նախագահ
(Վերահղված է Օբամաից)

Բարաք Հուսեին Օբամա II (/bəˈrɑːk hˈsn ˈbɑːmə/ ( ) bə-RAHK hoo-SAYN oh-BAH-mə;[26] օգոստոսի 4, 1961(1961-08-04)[1][8][9][…], Հոնոլուլու, ԱՄՆ[1]), ամերիկացի քաղաքական գործիչ, որը 2009-2017 թվականներին զբաղեցրել է Միացյալ Նահանգների 44-րդ նախագահի պաշտոնը։ Դեմոկրատական կուսակցության անդամ, ԱՄՆ պատմության առաջին աֆրոամերիկացի նախագահը։ 1997-2004 թվականներին Օբաման եղել է Իլինոյս նահանգի սենատի անդամ, իսկ արդեն 2005-2008 թվականներին՝ Իլինոյս նահանգից ԱՄՆ Սենատի անդամ։ Զբաղվել է նաև քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությամբ և դասախոսել մի շարք համալսարաններում։

Բարաք Օբամա
անգլ.՝ Barack Obama[2][3]
 
Կուսակցություն՝ Դեմոկրատական կուսակցություն[4]
Կրթություն՝ Մենթենգ 01 պետական տարրական դպրոց (1971)[2][3], Փունահոու դպրոց (1979)[2][3], Օքսիդենթալ քոլեջ (1981)[2][3], Կոլումբիայի համալսարան (1983), Հարվարդի իրավունքի դպրոց (1991)[2][3], Նոելանիի տարրական դպրոց (1967)[3], Կենտավրոս ավագ դպրոց, Չիկագոյի համալսարանի իրավաբանական դպրոց (2002)[5], Հարվարդի համալսարան (1991)[5], Նելսոնի ավագ դպրոց և Քինգ քոլեջի նախապատրաստական ավագ դպրոց
Գիտական աստիճան՝ Բակալավր[2][3] և Իրավագիտության դոկտոր[6]
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, փաստաբան, քաղաքական հրապարակախոս, community organizer, պետական գործիչ, իրավաբան, պոդքաստեր, ակադեմիկոս և հիշատակագիր
Ազգություն աֆրոամերիկացի
Դավանանք բողոքականություն, կոնգրեգացիոն եկեղեցի[7], կոնգրեգացիոնալիզմ և Քրիստոսի միասնական եկեղեցի
Ծննդյան օր օգոստոսի 4, 1961(1961-08-04)[1][8][9][…] (63 տարեկան)
Ծննդավայր Հոնոլուլու, ԱՄՆ[1]
Դինաստիա Բարաք Օբամայի ընտանիք[2][3]
Քաղաքացիություն  ԱՄՆ և  Քենիա
Ի ծնե անուն անգլ.՝ Barack Hussein Obama II[1]
Հայր Բարաք Հուսեյն Օբամա (ավագ)[1][10]
Մայր Էնն Դանհամ[1]
Ամուսին Միշել Օբամա[11][12][10]
Զավակներ Սաշա Օբամա[2][3] և Մալիա Օբամա[2][3]
 
Կայք՝ barackobama.com
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
Բրիտանական կայսրութւան շքանշանի ասպետ-կոմանդոր Ռաջամիտրաբհորնի շքանշան

Աբդուլազիզ արքայի մեդալ

[19]
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ[13][14] Գրեմմի մրցանակ Լավագույն արտասանած խոսք ալբոմի համար[15]
Պատվի նախագահական շքանշան[16]

Տարվա մարդ՝ ըստ Թայմ ամսագրի

[2][3]

Տարվա մարդ՝ ըստ Թայմ ամսագրի

[2][3]
Գրեմմի մրցանակ Լավագույն արտասանած խոսք ալբոմի համար[2][3]

NAACP Image Award՝ լավագույն փաստագրական գրական ստեղծագործության համար

NAACP Image Award - նախագահի մրցանակ

[17]

Գերմանական լրատվամիջոցների պարգև

[18]
Սիկատունայի շքանշան[20]
Ազգային գիտական մեդալ[2][3]

Նոտր Դամի համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչում

Հյուսիսարևմտյան համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Յոհաննեսբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Romy

[3]

Փրայմթայմ Էմմի մրցանակ ականավոր պատմողի համար

[21]

Financial Times-ի տարվա մարդ

[22]

Phoenix մրցանակ

[23]

Audie մրցանակ հեղինակի կողմից պատմելու համար

[24]
և

Խիզախության դրսևորման մրցանակ

[25]

Օբաման ծնվել է ԱՄՆ Հավայի նահանգի Հոնոլուլու քաղաքում։ 1983 թվականին ավարտել է Կոլումբիայի համալսարանը՝ ստանալով քաղաքագիտության բակալավրի աստիճան։ Ավելի ուշ, Չիկագոյում աշխատել է որպես համայնքային կազմակերպիչ։ 1988 թվականին աշխատանքի է անցել Հարվարդի իրավունքի դպրոցում, որտեղ եղել է «Harvard Law Review»-ի առաջին սևամորթ նախագահը։ Եղել է քաղաքացիական իրավունքների հարցերով փաստաբան և պրակտիկ գիտնական՝ 1992-2004 թվականներին Չիկագոյի համալսարանի իրավունքի դպրոցում դասավանդելով սահմանադրական իրավունք։ Համալսարանական գործունեությունից զատ Օբաման ակտիվ ներգրավվածություն է ունեցել նաև քաղաքական գործընթացներին։ 1997-2004 թվականներին Իլինոյսի Սենատում ներկայացրել է 13-րդ շրջանը, իսկ 2004 թվականին՝ ընտրվել ԱՄՆ Սենատի անդամ։ 2008 թվականին Դեմոկրատական կուսակցության նախագահական փրայմերիզի ժամանակ, որտեղ նրա հիմնական մրցակիցը Հիլարի Քլինթոնն էր, կուսակցությունը Բարաք Օբամային առաջադրեց որպես նախագահի, իսկ Ջո Բայդենին՝ որպես փոխնախագահի թեկնածու։ 2008 թվականի նոյեմբերին Օբաման հաղթեց նախագահական ընտրություններում՝ պարտության մատնելով հանրապետական Ջոն Մաքքեյնին։ Նրա երդմնակալության արարողությունը կայացավ 2009 թվականի հունվարի 20-ին։ Ընտրվելուց իննը ամիս անց Բարաք Օբաման արժանացավ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի։ Այս որոշումը ինչպես գովասանքի, այնպես էլ քննադատական ալիք առաջացրեց։

Օբամայի առաջին պաշտոնավարման հիմնական գործողություններն ուղղված էին համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի հետևանքների վերացմանը և ներառում էին Վերականգնման և վերաներդրման ամերիկյան ակտը, որը տնտեսությանն օգնեց վերականգնվել Մեծ ռեցեսիայից։ Բացի այդ, Օբաման մասնակի ընդլայնեց Ջորջ Ու. Բուշի օրոք ներդրված հարկերի կրճատման մոտեցումը, մշակեց առողջապահական բարեփոխումների օրենսդրություն, ֆինանսական կարգավորումների բարեփոխումների օրենք, ինչպես նաև վերջ դրեց Իրաքում ամերիկյան ռազմական խոշոր ներկայությանը։ Օբաման նշանակել է նաև ԱՄՆ գերագույն դատարանի դատավորներ Սոնյա Սոթոմայորին և Ելենա Քագանին։ Սոթոմայորը դարձել է Միացյալ Նահանգների Գերագույն դատարանի առաջին իսպանախոս ամերիկացին։ Օբամայի հրամանով իրականացվել է «Նեպտունի եռաժանի» գործողությունը, որի հետևանքով սպանվել է Ուսամա բեն Լադենը։ Նա երկրորդ պլան մղեց Բուշի հակապարտիզանական պատերազմի մոդելը՝ ընդլայնելով օդային հարվածները և լայնորեն կիրառելով հատուկ նշանակության ուժերը՝ միաժամանակ խրախուսելով նաև ընդունող երկրի զինված ուժերի մասնակցությունը նման գործողություններին։ 2011 թվականին Բարաք Օբամայի հանձնարարությամբ ամերիկյան զինված ուժերը ներխուժեցին Լիբիա։ Նպատակը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 1973 թվականի բանաձևի իրագործումն էր, ինչի հետևանքով Տրիպոլիում տապալվեց Մուամմար ալ-Կադդաֆիի վարչակարգը։

2012 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ Բարաք Օբաման կարողացավ հաղթել հանրապետական Միթ Ռոմնիին։ Նրա երկրորդ երդմնակալության արարողությունը կայացավ 2013 թվականի հունվարի 20-ին։ Իր պաշտոնավարման երկրորդ ժամանակահատվածում Օբաման գործուն քայլեր ձեռնարկեց կլիմայի փոփոխությունների դեմ պայքարի ուղղությամբ՝ ստորագրելով Փարիզի համաձայնագիրը և գործադիր հրաման, որով սահմանափակվում էր ջերմոցային գազերի արտանետումները։ Օբաման շարունակել է իրագործել նաև «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական օգնության ու սպասարկման մասին» օրենքի կիրառումը, որն ընդունվել էր դեռևս նրա առաջին նախագահության շրջանում ու հայտնի էր նաև «Obamacare» անվամբ։ Բարաք Օբաման բանակցել և Իրանի ու մյուս երկրների հետ կնքել է Համատեղ համապարփակ գործողությունների ծրագիրը ու կարգավորել Կուբայի հետ հարաբերությունները։ Օբամայի նախագահության երկրորդ շրջանում Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի թիվն էականորեն կրճատվել է։ Այդուհանդերձ, նրա նախագահության շրջանում ամերիկյան զորքերը չլքեցին այդ երկիրը։ Օբաման իր աջակցությունը հայտնեց նաև ԱՄՆ-ում ԼԳԲՏ համայնքին, որի գագաթնակետը դարձավ «Օբերգեֆելն ընդդեմ Հոջեսի» գործի շրջանակներում Գերագույն դատարանի կողմից միասեռ ամուսնությունների արգելքը հակասահմանադրական ճանաչելը։

Բարաք Օբաման նախագահի պաշտոնը թողեց 2017 թվականի հունվարի 20-ին ու շարունակեց բնակվել մայրաքաղաք Վաշինգտոնում։ Չիկագոյում նրա նախագահական գրադարանը սկսեց կառուցվել 2021 թվականին։ Նախագահի պաշտոնը թողնելուց հետո՝ Օբաման շարունակեց ակտիվ դերակատարում ունենալ Դեմոկրատական կուսակցության քաղաքական գործընթացներում՝ ներառյալ ամերիկյան տարբեր ընտրություններում դեմոկրատ թեկնածուների քարոզարշավներին մասնակցությունը։ 2020 թվականին ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների ժամանակ նա իր աջակցությունը հայտնեց նախկին փոխնախագահ Ջո Բայդենի թեկնածությանը։ Քաղաքականությունից զատ Օբաման 3 բեսթսելերների հեղինակ է. «Հորս երազանքները» (1995 թվական), Հույսի հանդգնությունը (2006 թվական) և Ավետյաց երկիր (2020 թվական)։ Գիտնականների և պատմաբանների վարկանիշները, որտեղ Օբաման հայտնվել է 2010 թվականից, նրան դնում են ամերիկյան նախագահների միջին և վերին էշելոններում[27][28][29]։

Վաղ կյանք և կարիերա

խմբագրել

Օբաման ծնվել է 1961 թվականի օգոստոսի 4-ին[30] Հոնոլուլուի Կապիոլանիի կանանց և երեխաների բժշկական կենտրոնում[31][32][33][34]։ Նա միակ նախագահն է, որը ծնվել է 48 սահմանակից նահանգներից դուրս[35]։ Մայրն ամերիկացի է, իսկ հայրը՝ քենիացի։ Մայրը՝ Էնն Դանհեմը (1942-1995 թվականներ), ծնվել է Կանզասի Ուիչիտո քաղաքում, ուներ անգլիական, ուելսական, գերմանական, շվեյցարական և իռլանդական արմատներ։ 2007 թվականին պարզվեց, որ նրա ապուպապը՝ Ֆալմութ Քիրնին, 1850 թվականին Իռլանդիայի Մոնիգալ գյուղից գաղթել է ԱՄՆ[36]։ 2012 թվականի հուլիսին «Ancestry.com» կայքը պարզեց, որ ամենայն հավանականությամբ Դանհեմը սերում է Ջոն Փանչի տոհմից՝ աֆրիկացի ստրուկ, որը 17-րդ դարում ապրել է Վիրջինիա գաղութում[37][38]։ Օբամայի հայրը՝ Բարաք Օբամա ավագը (1934–1982 թվականներ)[39][40], սերում էր Նյանգոմա Կոգելո գյուղի լուո ժողովրդից[41][42]։ Ազգանունը՝ Օբաման, առաջացել է նրա լուոական ծագումից[43]։ Օբամայի ծնողները ծանոթացել են 1960 թվականին Մանոայի հավայական համալսարանում ընթացող ռուսաց լեզվի դասերին, որտեղ հայրն օտարերկրացի ուսանող էր, որը սովորում էր կրթաթոշակով[44][45]։ Զույգն ամուսնացել է 1961 թվականի փետրվարի 2-ին Հավայիի Վաիլուկու քաղաքում՝ Օբամայի ծնվելուց վեց ամիս առաջ[46][47]։

1961 թվականի օգոստոսի վերջին՝ նրա ծնվելուց մի քանի շաբաթ անց, Բարաքը մոր հետ տեղափոխվում է Սիեթլի Վաշինգտոնի համալսարան, որտեղ ապրում են մեկ տարի։ Այդ ժամանակահատվածում Բարաքի հայրը 1962 թվականի հունիսին Հավայիում ստանում է տնտեսագետի բակալավրի աստիճան։ Այնուհետև ուսումը կրթաթոշակով շարունակում է Հարվարդի համալսարանում, որտեղ ստանում է տնտեսագիտության մագիստրոսի աստիճան։ 1964 թվականի մարտին Օբամայի ծնողներն ամուսնալուծվում են[48], և Օբամա ավագը վերադառնում է Քենիա, որտեղ ամուսնանում է երրորդ անգամ և սկսում աշխատել Ֆինանսների նախարարությունում որպես ավագ տնտեսական վերլուծաբան[49]։ Հայրը որդուն Հավայիում այցելել է միայն մեկ անգամ՝ 1971 թվականի Սուրբ ծննդին[50]։ Երբ Օբաման 21 տարեկան էր, 1982 թվականին հայրը զոհվում է ավտովթարից[51]։ Հիշելով իր վաղ մանկությունը՝ Օբաման ասել է. «Այն, որ հայրս ոչնչով նման չէր ինձ շրջապատող մարդկանց. այն, որ նա ձյութի պես սև էր, իսկ մայրս՝ կաթի նման սպիտակ, ուշագրավ բան չէր ինձ համար»[45]։ Նա նկարագրել է երիտասարդ տարիքում իր մղած պայքարը՝ փորձել կողմնորոշվել և հասկանալ, թե ինչպես է հասարակությունը ընկալում իր բազմազգ ժառանգությունը[52]։

1963 թվականին Դանհեմը Հավայիի համալսարանում ծանոթացավ Լոլո Սուտորոյի հետ. վերջինս ինդոնեզիացի էր, Արևելք-Արևմուտք կենտրոնի աշխարհագրության բաժնի ասպիրանտ։ 1965 թվականի մարտի 15-ին զույգն ամուսնացավ Մոլոկաի կղզում[53]։ Երկու անգամ մեկ տարով J-1 վիզան երկարացնելուց հետո Լոլոն 1966 թվականին վերադարձավ Ինդոնեզիա։ 1967 թվականին՝ 16 ամիս անց, կինն ու խորթ որդին ևս տեղափոխվեցին Ինդոնեզիա։ Սկզբնական շրջանում ընտանիքը բնակվում էր Հարավային Ջակարտայի Թեբեթ շրջանի Մենթենգ Դալամ թաղամասում, իսկ 1970 թվականից բնակվում էին Կենտրոնական Ջակարտայի Մենթենգ շրջանի ավելի բարեկեցիկ թաղամասում[54]։

Կրթություն

խմբագրել
 
Օբամայի առաջադիմության թերթիկը Սուրբ Ֆրանցիսկոս Ասիսիի ինդոնեզական կաթոլիկ տարրական դպրոցում ուսանելիս։ Օբաման դպրոց էր ընդունվել որպես «Բարրի Սուտորո» (թիվ 1) և սխալմամբ գրանցվել էր որպես Ինդոնեզիայի քաղաքացի (թիվ 3) և մուսուլման (թիվ 4)[55]։

Վեց տարեկան հասակում Օբաման մոր հետ տեղափոխվում է Ինդոնեզիա՝ խորթ հոր մոտ։ 6-10 տարեկանում «Բարրի» անվան ներքո ընդունվում է տեղի ինդոնեզիական դպրոցներ. երկու տարի հաճախում է Սուրբ Ֆրանցիսկոս Ասիսիի կաթոլիկ տարրական դպրոց, մեկուկես տարի էլ՝ Մենթենգի պետական տարրական դպրոց №01[55]։ Բացի սրանից, Օբաման, Քալվերթ դպրոցի ուսումնական ծրագրի հիման վրա, տանը նաև լրացուցիչ կրթություն էր ստանում անգլերենով, իսկ մայրը վերահսկում էր տնային ուսուցման գործընթացը[56][57]։ Երեխա ժամանակ, Ջակարտայում անցկացրած չորս տարիների արդյունքում, ազատ խոսել է ինդոնեզերեն[58]։ Ինդոնեզիայում ապրելու ժամանակ Օբամայի խորթ հայրը նրան սովորեցրել է կյանքի կանոնները և թե ինչպես լինել տոկուն[59]։

1971 թվականին Օբաման վերադառնում է Հոնոլուլու՝ մայրական կողմի տատ ու պապի՝ Մեդլին և Սթենլի Դենհամների մոտ։ Կրթաթոշակ ստանալով՝ սկսում է հաճախել մասնավոր նախապատրաստական՝ Փունահոուի դպրոցը, որն ավարտում է 1979 թվականին[60]։ Ավագ դպրոցում Օբաման շարունակում էր կրել «Բարրի» մականունը, որն այդպես էլ մնաց մինչև 1980 թվականը՝ Քենիա այցելելը[61]։ 1972-1975 թվականներին, երբ մայրը Հավայիի համալսարանի մարդաբանության բաժնում ասպիրանտ էր, Օբաման խորթ քրոջ՝ Մայա Սուտորոյի և մոր հետ բնակվում էր Հավայիում։ Երբ 1975 թվականին մայրն ու քույրը վերադարձան Ինդոնեզիա, որպեսզի մայրը կարողանար գործնականում զբաղվել մարդաբանությամբ, Օբաման նախընտրեց մնալ Հավայիում[62]։ Մայրը հետագա քսան տարիների մեծ մասն անցկացրեց Ինդոնեզիայում. 1980 թվականին ամուսնալուծվեց Լոլո Սուտորոյից, 1992 թվականին ստացավ դոկտորական աստիճան, իսկ 1995 թվականին ձվարանների և արգանդափողի քաղցկեղի անհաջող բուժման հետևանքով մահացավ Հավայիում[63]։

Հոնոլուլուում ապրած տարիների մասին Օբաման գրել է. «Այն հնարավորությունը, որ տվեց ինձ Հավային՝ փոխադարձ հարգանքի մթնոլորտում ծանոթանալ բազմազան մշակույթների հետ, դարձավ իմ աշխարհայացքի ձևավորման անքակտելի մասը և այն արժեքների հիմքը, որը հոգուս մոտ են»[64]։ Օբաման նաև գրել և խոսել է այն մասին, որ դեռահաս տարիքում օգտագործել է էթանոլ, մարիխուանա և կոկաին՝ «գլխից հանելու այն հարցերը, թե ով է եղել ինքը»[65]։ Օբաման եղել է նաև «Choom Gang» խմբի անդամ՝ ընկերական խումբ, որը միասին ժամանակ էր անցկացնում և երբեմն՝ մարիխուանա ծխում[66][67]։

Քոլեջ և հետազոտական աշխատանքներ

խմբագրել

1979 թվականին ավագ դպրոցն ավարտելուց հետո Օբաման տեղափոխվեց Լոս Անջելես՝ ամբողջական կրթաթոշակով Արևմտյան քոլեջ (անգլ.՝ Occidental College) հաճախելու համար։ 1981 թվականի փետրվարին Օբաման առաջին անգամ հրապարակային ելույթ ունեցավ՝ քոլեջին կոչ անելով հրաժարվել Հարավային Աֆրիկայում ներդրումներ կատարել՝ ի պատասխան այդ երկրում վարվող ապարտհեյդի քաղաքականության[68]։ 1981 թվականի կեսերին Օբաման մեկնեց Ինդոնեզիա՝ այցելելու մորն ու խորթ քրոջը՝ Մայային, ինչպես նաև երեք շաբաթով Պակիստանում գտնվող իր քոլեջի ընկերների ընտանիքներին այցելելու համար[68]։ 1981 թվականի վերջերին՝ երրորդ կուրսում, տեղափոխվեց Նյու Յորքի Կոլումբիայի համալսարան, որտեղ մասնագիտացավ քաղաքագիտության ոլորտում՝ հարակից ուղղություններ ընտրելով միջազգային հարաբերությունները[69] և անգլերեն գրականությունը[70]։ Բնակվում էր կամպուսից դուրս՝ 109-րդ Վեսթ փողոցում[71]։ 1983 թվականին 3,7 միավորով ավարտեց համալսարանը՝ ստանալով բակալավրի աստիճան։ Համալսարանն ավարտելուց հետո Օբաման գրեթե մեկ տարի որպես ֆինանսական հետազոտող և գրող աշխատեց «Business International Corporation»-ում[72][73], այնուհետև 1985 թվականին՝ Նյու Յորքի քաղաքային քոլեջում երեք ամիս աշխատեց որպես «New York Public Interest Research Group»-ի համակարգող[74][75][76]։

Համայնքային կազմակերպիչ և Հարվարդի իրավաբանական դպրոց

խմբագրել

Կոլումբիայի համալսարանն ավարտելուց երկու տարի անց Օբաման, երբ աշխատանքի ընդունվեց որպես «Զարգացող համայնքներ» նախագծի տնօրեն, Նյու Յորքից տեղափոխվեց Չիկագո. վերջինս կրոնական համայնքային կազմակերպություն էր, որն ի սկզբանե ներառում էր ութ կաթոլիկ ծուխ Ռոզլենդից, Վեսթ Փալմանից և Ռիվերդեյլից։ Վերջիններս գտնվում էին Չիկագոյի Հարավային հատվածում։ 1985 թվականի հունիսից մինչև 1988 թվականի մայիս ամիսներին այնտեղ աշխատել է որպես համայնքային կազմակերպիչ[75][77]։ Օգնել է ստեղծել մասնագիտական ուսուցման ծրագիր, քոլեջ ընդունվելու համար նախապատրաստական ծրագիր և վարձակալների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպություն «Altgeld Gardens Homes»-ում[78]։ Օբաման աշխատել է նաև համայնքային կազմակերպմամբ զբաղվող հաստատությունում՝ Գամալիել հիմնադրամում, որպես խորհրդատու և ուսուցիչ[79]։ 1988 թվականի կեսերին առաջին անգամ երեք շաբաթով մեկնեց Եվրոպա, այնուհետև՝ հինգ շաբաթով Քենիա, որտեղ առաջին անգամ հանդիպեց հորական կողմի իր բարեկամներից շատերին[80][81]։

  Արտաքին տեսաֆայլեր
  Դերիք Բելը սպառնում է հեռանալ Հարվարդից, ապրիլի 24, 1990 թ., 11:34, Բոստոնի հեռուստատեսության թվային արխիվ[82]։ Ուսանող Բարաք Օբաման ներկայացնում է պրոֆեսոր Դերիք Բելին՝ սկսած 6:25 րոպեից։

Չնայած նրան ամբողջական կրթաթոշակ առաջարկեցին Հյուսիսարևմտյան համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում սովորելու համար՝ Օբաման, բնակվելով հարևան Սոմերվիլում, 1988 թվականի աշնանն ընդունվեց Հարվարդի իրավաբանական դպրոց[83]։ Առաջին կուրսի վերջում նա ընտրվեց «Harvard Law Review»-ի խմբագիր[84], երկրորդ կուրսում՝ ամսագրի նախագահ[78][85]։ Ուսումնառության ընթացքում դարձավ նաև սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Լոուրենս Թրայբի օգնականը[86]։ Ամառները վերադառնում էր Չիկագո. 1989 թվականին աշխատել է «Sidley Austin» իրավաբանական ընկերությունում, իսկ 1990 թվականին՝ «Hopkins & Sutter»-ում[87]։ Օբամայի՝ որպես «Harvard Law Review»-ի առաջին սևամորթ խմբագիր դառնալը գրավեց ԶԼՄ-ների ուշադրությունը[78][85] և հանգեցրեց ռասայական հարաբերությունների մասին գրքի հրատարակման և առաջխաղացման համար պայմանագրի կնքմանը[88], որը հետագայում վերածվեց անձնական հուշերի։ Ձեռագիրը հրատարակվեց 1995 թվականի կեսերին՝ «Հորս երազանքները» անվամբ[88]։ 1991 թվականին Օբաման գերազանցությամբ ավարտեց Հարվարդի իրավաբանական դպրոցը՝ ստանալով իրավագիտության դոկտորի աստիճան[84][89]։

Չիկագոյի համալսարանի իրավաբանական դպրոց

խմբագրել

1991 թվականին Օբաման ընդունեց Չիկագոյի համալսարանի իրավաբանական դպրոցում երկու տարով հրավիրյալ գիտաշխատողի հաստիքը զբաղեցնելու հրավերը, որպեսզի աշխատի իր առաջին գրքի վրա[88][90]։ Այնուհետև նույն համալսարանում 12 տարի դասավանդեց սահմանադրական իրավունք՝ 1992-1996 թվականներին որպես դասախոս, իսկ 1996-2004 թվականներին՝ որպես ավագ դասախոս[91]։

1992 թվականի ապրիլից հոկտեմբեր ամիսներին Օբաման ղեկավարել է Իլինոյսի «Քվեարկելու նախագիծը», որը ընտրողների գրանցմանն ուղղված արշավ էր. իրականացվում էր 10-ը աշխատակցի և 700 կամավորների օգնությամբ։ Օբաման հասավ նրան, որ նահանգի 400 000 չգրանցված աֆրոամերիկացի քվեարկողներից 150 000-ը գրանցվեց, որի արդյունքում «Crain's Chicago Business» շաբաթաթերթը 1993 թվականին Օբամային ներառեց իր «40 under Forty» ցանկում՝ որպես իր մասնագիտական ոլորտում ազդեցիկ դեմքի[92]։

Ընտանիք և անձնական կյանք

խմբագրել

2006 թվականին մի հարցազրույցի ժամանակ Օբաման ընդգծեց իր մեծ ընտանիքի բազմազանությունը. «Կարծես փոքրիկ ՄԱԿ լինի։ Բարեկամներ ունեմ, որ նման են Բեռնի Մաքին։ Բարեկամներ էլ ունեմ, որ նման են Մարգարետ Թետչերին»[93]։ Օբաման խորթ քույր ունի՝ Մայա Սուտորո Ինը, ում հետ մեծացել է, յոթ խորթ եղբայր էլ ունի քենիացի հոր կողմից, որոնցից վեցը ողջ են[94]։ Օբամայի մայրը մահացել է վաղ տարիքում, իսկ մորական կողմի տատը՝ Մեդլին Դանհեմը[95], մահացել է 2008 թվականի նոյեմբերի 2-ին[96]՝ Օբամայի նախագահ ընտրվելուց երկու օր առաջ։ Օբաման ունի նաև իռլանդական արմատներ. 2011 թվականի մայիսին Մանիգոլում ծանոթացել է իր իռլանդացի զարմիկների հետ[97]։ «Հորս երազանքները» հուշագրության մեջ Բարաք Օբաման մոր ընտանիքի արմատները կապում է բնիկ ամերիկացիների սերունդների հետ։ Բացի այդ, նա հնարավոր է համարում նաև հեռու բարեկամական կապը Ջեֆերսոն Դևիսի հետ, որն Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգների նախագահն էր։ Ընդհանուր նախնիներ ունի նաև Ջորջ Ու. Բուշի և Դիք Չեյնիի հետ[98][99][100]։

1980-ական թվականներին Չիկագոյում համայնքային կազմակերպիչ աշխատելու ժամանակ Օբաման ապրել է մարդաբան Շեյլա Միյոսի Ջագերի հետ։ Երկու անգամ ամուսնության առաջարկություն է արել նրան, սակայն աղջիկն ու նրա ծնողները մերժել են[101][102]։ Այս հարաբերությունների մասին հանրությանը հայտնի դարձավ միայն 2017 թվականի մայիսին՝ նախագահի պաշտոնը թողնելուց մի քանի ամիս անց[102]։

 
Օբաման կնոջ՝ Միշելի և դուստրերի՝ Սաշայի և Մալիայի հետ՝ Սպիտակ տան Կանաչ սենյակում, 2009 թվական։

1989 թվականի հունիսին Չիկագոյի «Sidley Austin» իրավաբանական ընկերությունում աշխատելիս, Օբաման ծանոթացավ Միշել Ռոբինսոնի հետ[103]։ Ռոբինսոնը երեք ամսով նշանակվել էր որպես իր խորհրդական և սկզբնական շրջանում մերժում էր ժամադրության հրավերները[104]։ Օբաման և Միշելը սկսեցին ժամադրվել ավելի ուշ՝ այդ ամռանը, նշանվեցին 1991 թվականին և ամուսնացան 1992 թվականի հոկտեմբերի 3-ին[105]։ Երեխայի վիժումից հետո Միշելը դիմեց արտամարմնային բեղմնավորման[106]։ Զույգի առաջին դուստրը՝ Մալիա Էննը, ծնվել է 1998 թվականին[107], իսկ երկրորդ դուստրը՝ Նատաշան («Սաշա»)՝ 2001 թվականին[108]։ Օբամայի դուստրերը հաճախել են Չիկագոյի համալսարանի լաբորատոր դպրոցները։ 2009 թվականի հունվարին, երբ նրանք տեղափոխվեցին Վաշինգտոն, աղջիկները սկսեցին հաճախել Սայդուել Ֆրենդս դպրոցը[109]։ Օբամաները պորտուգալական երկու ջրաշուն ունեին. առաջինը՝ արու Բոն էր, որին նվիրել էր սենատոր Թեդ Քենեդին[110], իսկ երկրորդը՝ էգ Սանին, որը ձեռք բերեցին 2013 թվականին[111]։ Բոն 2021 թվականի մայիսի 8-ին անկեց քաղցկեղից[112]։

Օբաման Չիկագո Ուայթ Սոքս բեյսբոլի թիմի երկրպագու է, և երբ դեռ սենատոր էր, 2005 թվականի Ամերիկյան լիգայի առաջնությունում թիմի առաջին նետումը կատարեց[113]։ 2009 թվականին Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի բոլոր աստղերի խաղին կրկին առաջին նետումը կատարեց՝ Ուայթ Սոքսի ժակետով[114]։ Նա նաև Ֆուտբոլի ազգային լիգայում հանդես եկող «Չիկագո Բերս» թիմի երկրպագու է, սակայն երիտասարդ տարիքում երկրպագել է նաև «Փիթսբուրգ Սթիլերզ» թիմին, և նախագահի պաշտոնը ստանձնելուց 12 օր անց՝ Սուպերբոուլ XLIII-ի ժամանակ, հենց այս թիմին էր երկրպագում[115]։ 2011 թվականին Օբաման Սպիտակ տուն հրավիրեց «Չիկագո Բերսի» թիմի՝ 1985 թվականի կազմին։ Սուպերբոուլում տարած հաղթանակից հետո թիմը չէր հրավիրվել Սպիտակ տուն՝ «Չելենջեր» տիեզերանավի աղետի պատճառով[116]։ Օբաման բասկետբոլ է խաղում, ընդգրկված է եղել ավագ դպրոցի թիմում[117]. ձախլիկ է[118]։

2005 թվականին Օբամա ընտանիքը, գրքից ստացած շահույթով, Չիկագոյի Հայդ Պարկ թաղամասից տեղափոխվեց Քենվուդ թաղամասում գտնվող 1,6 մլն դոլարանոց առանձնատուն (2022 թվականի դրությամբ համարժեք է 2,4 մլն դոլարի)[119]։ Հարակից հողամասի գնումը և կառուցապատողի՝ արշավը հովանավորող ընկերոջ՝ Թոնի Ռեզքոյի կնոջ կողմից դրա մի մասի վաճառքն Օբամային, գրավեց ԶԼՄ-ների ուշադրությունը, քանի որ որոշ ժամանակ անց Ռեզքոյին մեղադրեցին և դատապարտեցին քաղաքական կոռուպցիայի համար։ Վերջինս, սակայն, կապված չէր Օբամայի հետ[120]։

2007 թվականի դեկտեմբերին «Money» ամսագիրը Օբամայի կարողությունը գնահատել է 1,3 մլն դոլար (2022 թվականի դրությամբ համազոր է 1,8 մլն դոլարի)[121]։ 2009 թվականի հարկային հայտարարագրում ընտանեկան եկամուտը նշվել է 5,5 մլն դոլար, որը 2007 թվականին 4,2 մլն էր, իսկ 2005 թվականին՝ 1,6 մլն։ 2009 թվականի եկամուտը հիմնականում գոյացել է նրա գրքերի վաճառքից[122][123]։ 2010 թվականին իր 1,7 միլիոն դոլար եկամտից Օբաման 14%-ը հատկացրել է ոչ հասարակական կազմակերպություններին, այդ թվում՝ 131 000 դոլար՝ Ֆիշեր Հաուս բարեգործական հիմնադրամին, որն օգնում է վիրավոր վետերանների ընտանիքներին բնակություն հաստատել այնտեղ, որտեղ վետերանը բուժում է ստանում[124][125]։ Ըստ Օբամայի 2012 թվականի հայտարարագրի՝ նրա կարողությունը կազմել է 10 մլն դոլար[126]։

Կրոնական հայացքներ

խմբագրել

Օբաման բողոքական քրիստոնյա է, ում կրոնական հայացքները ձևավորվել են հասուն տարիքում[127]։ Իր «Հույսի հանդգնությունը» գրքում նա գրել է, որ «չի մեծացել կրոնական միջավայրում»։ Իր մորը, որի ծնողները հավատացյալ չեն եղել, նկարագրել է որպես կրոնից կտրված, բայց «շատ առումներով ամենահոգևոր մարդը, որին ճանաչել է» և «աշխարհիկ հումանիզմի միայնակ վկան»։ Երբ ծնողները ծանոթացել են, հայրը «երդվյալ աթեիստ» է եղել, իսկ խորթ հորը Օբաման նկարագրում է որպես «մի մարդու, որը կրոնը համարել է ոչ այնքան օգտակար բան»։ Օբաման բացատրում է, թե ինչպես է քսան տարեկանում, աշխատելով սևամորթների եկեղեցիների հետ՝ որպես համայնքի կազմակերպիչ, հասկացել «աֆրոամերիկյան կրոնական ավանդույթի ուժը՝ խթանելու սոցիալական փոփոխություններ»[128]։

 
Օբամաները Վաշինգտոնի Շայլո բապտիստական եկեղեցում, 2011 թվականի ապրիլ։
 
Օբամա ամուսինները Վաշինգտոնի Սիոնի բապտիստական եկեղեցում, 2012 թվականի հունվար։

2008 թվականի հունվարին Օբաման «Christianity Today» ամսագրին ասել է. «Ես քրիստոնյա եմ և ես բարեպաշտ քրիստոնյա եմ։ Ես հավատում եմ քավող մահին և Հիսուս Քրիստոսի հարությանը։ Ես կարծում եմ, որ հավատքն ինձ հնարավորություն է տալիս մաքրվել մեղքերից և հավիտենական կյանք ունենալ»[129]։ 2010 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Օբաման հայտարարություն տարածեց՝ մեկնաբանելով իր կրոնական հայացքները.

  Ես քրիստոնյա եմ դարձել իմ ընտրությամբ։ Ընտանիքս չի ինձ դրան դրդել. անկեղծ ասած՝ ծնողներս այն մարդկանցից չէին, որ ամեն շաբաթ եկեղեցի են գնում։ Մայրս ինձ հանդիպած ամենահոգևոր մարդն էր, բայց նա ինձ չի մեծացրել եկեղեցուն մոտ։ Այնպես որ ես հանգել եմ քրիստոնեական հավատքին ավելի հասուն տարիքում և այն պատճառով, որ Հիսուս Քրիստոսի պատվիրաններն այն տեսակի կյանքի մասին էին, որը ես կցանկանայի վարել՝ լինել իմ եղբայրների և քույրերի պահապանը, վերաբերվել ուրիշներին այնպես, ինչպես նրանք կվերաբերվեին ինձ[130][131]։  

1987 թվականի հոկտեմբերին Օբաման ծանոթացավ Քրիստոսի երրորդություն միասնական եկեղեցու հովիվ Ջերեմիա Ռայթի հետ, իսկ 1992 թվականին դարձավ եկեղեցու անդամ[132]։ 2008 թվականի մայիսին՝ Օբամայի նախագահական առաջին քարոզարշավի ժամանակ, նա հեռացավ Երրորդության եկեցուց, երբ Ռայթի որոշ հայտարարություններ քննադատության արժանացան[133]։ 2009 թվականին Վաշինգտոն տեղափոխվելուց հետո Օբամա ընտանիքը հաճախել է մի քանի բողոքական եկեղեցի, այդ թվում՝ Շայլո բապտիստական եկեղեցի և Սուրբ Հովհաննես եպիսկոպոսական եկեղեցի, ինչպես նաև Քեմփ Դևիդի մշտադալար մատուռ, սակայն ընտանիքի անդամները կանոնավոր կերպով եկեղեցի չեն հաճախում[134][135][136]։

2016 թվականին Օբաման ասաց, որ ոգեշնչվում է մի քանի իրերից, որոնք իրեն հիշեցնում են «բոլոր այն մարդկանց, որոնց ես հանդիպել եմ իմ ճանապարհին»՝ հավելելով. «Դրանք միշտ ինձ հետ են։ Ես սնահավատ չեմ և այնպես չէ, որ կարծում եմ՝ դրանք միշտ պետք է ինձ հետ վերցնեմ»։ Այդ իրերն են Ֆրանցիսկոս պապի նվիրած համրիչը, հինդու աստված Հանումանի արձանիկը, Եթովպիայից ղպտիական խաչը, մի վանականի նվիրած Բուդդայի փոքրիկ արձանը և պոկերի մի մետաղական ֆիշկա, որն Այովայից մի մոտոցիկլավարի հաջողության թալիսմանն է եղել[137][138]։

Փաստաբանի կարիերա

խմբագրել

Քաղաքացիական իրավունքների գծով փաստաբան

խմբագրել

Օբաման աշխատել է «Davis, Miner, Barnhill & Galland» փաստաբանական ընկերությունում, որն ուներ 13 փաստաբան և մասնագիտացած էր քաղաքացիական իրավունքի գծով դատական գործընթացների և քաղաքային թաղամասերի տնտեսական զարգացման վրա։ 1993-1996 թվականներին նա այս ընկերությունում աշխատել է որպես փաստաբան, իսկ 1996-2004 թվականներին՝ որպես իրավախորհրդատու։ 1994 թվականին «Բայքս-Ռոբերսոնն ընդդեմ «Սիթիբանկ» դաշնային խնայողությունների բանկի» գործով փաստաբաններից մեկն էր։ 1994 թվականին ներկայացված կոլեկտիվ հայցով Սելմա Բայքս-Ռոբերսոնը գլխավոր հայցվորն էր. վերջինս պնդում էր, որ «Սիթիբանկ» դաշնային խնայողությունների բանկն այնպիսի գործունեություն է ծավալում, որն արգելված է «Հավասար վարկային հնարավորությունների մասին» օրենքով և «Քաղաքացիական իրավունքների մասին» 1968 թվականի օրենքով։ Գործը լուծվեց արտադատական ​​կարգով։

1994-2002 թվականներին Օբաման ընդգրկված էր Չիկագոյի Վուդս հիմնադրամի տնօրենների խորհրդի մեջ, որը 1985 թվականին դարձավ առաջին հիմնադրամը, որը ֆինանսավորեց Համայնքների զարգացման նախագիծը։ Օբաման ներգրավված էր նաև Ջոյս հիմնադրամում[75]։ 1995-2002 թվականներին «Chicago Annenberg Challenge» ծրագրի տնօրենների խորհրդում էր, իսկ 1995-1999 թվականներին, որպես հիմնադիր, ղեկավարել է նաև տնօրենների խորհուրդը[75]։ 2007 թվականին Օբաման կասեցրեց փաստաբանի իր արտոնագիրը[139][140]։

Կարիերան օրենսդիր մարմիններում

խմբագրել

Իլինոյսի Սենատ (1997–2004 թվականներ)

խմբագրել
 
Նահանգային սենատոր Օբաման և մյուսները 1998 թվականին տոնում են Չիկագոյի փողոցներից մեկի անվանակոչումը «ShoreBank»-ի համահիմնադիր Միլթոն Դևիսի պատվին։

Բարաք Օբաման 1996 թվականին ընտրվեց Իլինոյսի Սենատի անդամ՝ կարողանալով հաղթել Իլինոյսի 13-րդ շրջանից դեմոկրատ նահանգային սենատոր Էլիս Փալմերին։ 13-րդ շրջանն այդ ժամանակ ներառում էր Չիկագոյի հարավային թաղամասերը, հարավում Հայդ Փարք Քենվուդից մինչև Հարավային ափ ու արևմուտք՝ դեպի Չիկագո Լոուն[141]։ Դառնալով նահանգային օրենսդիր մարմնի անդամ՝ Օբաման կարողացավ ստանալ էթիկայի և առողջապահության օրենսդրության բարելավմանն ուղղված իր օրենսդրական նախագծերին երկու խոշոր կուսակցությունների աջակցությունը[142][143]։ Նա աջակցեց օրենսդրական մի նախաձեռնության, որը ցածր եկամուտ ունեցող աշխատավորների համար մեծացնում էր հարկային արտոնությունները, դաշնային կառավարությունից պահանջում քայլեր ձեռնարկել սոցիալական ապահովման համակարգի բարեփոխումների ուղղությամբ և նպաստում երեխաների խնամքի սուբսիդիաների ավելացմանը[144]։ 2001 թվականին, որպես Վարչական կառավարման միացյալ երկուսակցական հանձնաժողովի համանախագահ, Օբաման աջակցեց հանրապետական նահանգապետ Ջորջ Ռայանի առաջարկած «Վարկ մինչ աշխատավարձ» նախագծին ու հիփոթեքային վարկերի «գիշատիչ վարկավորման» կարգավորումներին, որոնք միտված էին տների բռնագրավման կանխմանը[145][146]։

Օբաման Իլինոյսի Սենատի կազմում վերընտրվեց 1998 թվականին՝ համընդհանուր ընտրություններում պարտության մատնելով հանրապետական Եսե Եհուդային։ Սենատի կազմում նա դարձյալ վերընտրվեց 2002 թվականին[147][148]։ 2000 թվականին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի ընտրությունների փրայմերիզում Օբաման Իլինոյսի 1-ին ընտրական շրջանում պարտվեց Բոբի Ռաշին, որը պայքարում էր 4 տարով ընտրվելու համար[149]։

2003 թվականի հունվարին Օբաման դարձավ Իլինոյսի Սենատի առողջապահության և սոցիալական ծառայությունների հանձնաժողովի նախագահ, երբ դեմոկրատները, շուրջ մեկ տասնամյակ Սենատում լինելով փոքրամասնություն, դարձյալ մեծամասնություն կազմեցին[150]։ Նա հանդես եկավ որպես նահանգային երկկուսակցական օրենսդիր մարմնի կողմից ռասայական պրոֆիլավորման վերահսկման մասին օրենքի միաձայն ընդունման հովանավոր և նախաձեռնող՝ ոստիկանությանը պարտավորեցնելով արձանագրել ձերբակալված վարորդների ռասայական պատկանելությունը, ինչպես նաև այն օրենքը, որը Իլինոյսը դարձրեց ԱՄՆ առաջին նահանգը, որը պարտավորեցրեց ոստիկանությանը սպանությունների հետաքննության բաժնում տեսանկարահանել հարցաքննությունները[144][151][152][153]։ 2004 թվականին ԱՄՆ Սենատում ընտրվելու իր քարոզարշավի ժամանակ ոստիկանության ներկայացուցիչները հարգանքի տուրք մատուցեցին Օբամային՝ մահապատժի բարեփոխումների իրականացման ուղղությամբ ոստիկանական ստորաբաժանումների հետ ակտիվ ներգրավման համար[154]։ Օբաման 2004 թվականի նոյեմբերին հրաժարական տվեց Իլինոյսի Սենատի անդամի պաշտոնից՝ ԱՄՆ Սենատի կազմում իր ընտրման պատճառով[155]։

2004 թվականին ԱՄՆ Սենատում ընտրության քարոզարշավ

խմբագրել

2002 թվականի մայիսին Օբաման նախաձեռնեց հասարակական կարծիքի հարցում՝ հասկանալու, թե արդյոք ինքը, որպես թեկնածու, հեռանկարներ ունի 2004 թվականին մասնակցելու ԱՄՆ Սենատի ընտրություններին։ Նա ստեղծեց նախընտրական շտաբ, սկսեց միջոցներ ներգրավել ու 2002 թվականի օգոստոսին սկսեց օգտվել քաղաքական մեդիա խորհրդատու Դևիդ Աքսելրոդի ծառայություններից։ Իր թեկնածության առաջադրման մասին Օբաման պաշտոնապես հայտարարեց 2003 թվականի հունվարին[156]։

Ի սկզբանե Օբաման դեմ էր Ջորջ Բուշի վարչակազմի կողմից 2003 թվականին Իրաք ներխուժման վերաբերյալ որոշմանը[157]։ 2002 թվականի հոկտեմբերի 2-ին` այն օրը, երբ նախագահ Բուշն ու Կոնգրեսն ընդունեցին Իրաքի պատերազմի նախաձեռնման միացյալ բանաձևը[158], Օբաման Չիկագոյում ելույթ ունեցավ Իրաքի պատերազմի դեմ իրականացվող բողոքի ակցիայի ժամանակ ու հրապարակայնորեն դեմ արտահայտվեց դրան[159][160]։ 2003 թվականի մարտին նա ելույթ ունեցավ նմանատիպ մեկ այլ ակցիայի ժամանակ ու կոչով դիմեց հանրությանը. «դեռևս շատ ուշ չէ՝ կանգնեցնելու պատերազմը»[161]։

Այդ ժամանակ հանրապետական գործող սենատոր Փիթեր Ֆիցջերալդի ու նրան նախորդած դեմոկրատ սենատոր Քերոլ Մոզլի Բրաունի՝ ընտրություններին չմասնակցելու որոշումը հանգեցրեց նրան, որ Դեմոկրատական և Հանրապետական կուսակցություններն իրականացրին նահանգային բաց փրայմերիզներ, որոնց մասնակցում էր 15 թեկնածու[162]։ 2004 թվականի մարտին տեղի ունեցած ներկուսակցական փրայմերիզների ժամանակ Օբաման անսպասելիորեն վստահ հաղթանակ տարավ, որը մեկ օրում նրան Դեմոկրատական կուսակցության անդամների շրջանում ծագող աստղ դարձրեց։ Շատերն սկսեցին խոսել նրա նախագահական ապագայի մասին։ Դրանից հետո Օբաման վերաթողարկեց իր՝ «Հորս երազանքները» հուշագրությունը[163]։ 2004 թվականի հուլիսին՝ Դեմոկրատական ազգային համագումարի ժամանակ, Օբաման հանդես եկավ հիմնական ելույթներից մեկով, որը դիտում էր շուրջ 9 միլիոն հեռուստադիտող[164]։ Նրա ելույթը մեծ արձագանք գտավ համագումարի մասնակիցների շրջանում ու էլ ավելի ամրապնդեց Օբամայի դիրքերը Դեմոկրատական կուսակցությունում[165]։

Համապետական ընտրություններում Հանրապետական կուսակցությունից Օբամայի կանխատեսվող մրցակիցը՝ Ջեք Ռայանը, 2004 թվականի հունիսին հայտարարեց նախընտրական մրցավազքից դուրս գալու մասին[166]։ Վեց շաբաթ անց, Ալան Քիզն ընդունեց Հանրապետական կուսակցության առաջարկը՝ փոխարինելու Ռայանին[167]։ 2004 թվականի նոյեմբերին կայացած համապետական ընտրությունների ժամանակ Օբաման ստացավ ձայների շուրջ 70%-ը, ինչը դարձավ Իլինոյս նահանգի պատմության մեջ ԱՄՆ Սենատում թեկնածուի՝ մրցակցի նկատմամբ հաղթանակի խոշորագույն տարբերությունը[168]։ Օբաման հաղթեց նահանգի 102 շրջաններից 92-ում՝ ներառյալ նաև այնպիսի շրջաններում, որտեղ դեմոկրատ թեկնածուներն ավանդաբար մեծ հաջողություններ չէին ունենում։

ԱՄՆ Սենատ (2005–2008 թվականներ)

խմբագրել
 
Բարաք Օբամայի պաշտոնական լուսանկարը՝ որպես Միացյալ Նահանգների Սենատի անդամ

Որպես Սենատի անդամ՝ Օբամայի երդմնակալության արարողությունը տեղի ունեցավ 2005 թվականի հունվարի 3-ին[169]։ Նա դարձավ Կոնգրեսական սևամորթների կոկուսում Սենատից միակ անդամը[170]։ Նրա անունով կոչվում է երկու նախաձեռնություն՝ Լուգար-Օբաման, որը Սպառնալիքի համատեղ նվազեցման ծրագիրն ընդլայնեց նաև սովորական սպառազինությունների վրա[171], ինչպես նաև «Դաշնային ֆինանսավորման հաշվետվողականության և թափանցիկության մասին» օրենքը (2006), որով ստեղծվեց «USAspending.gov» կայքը։ Վերջինս դաշնային ծախսերի որոնման համակարգ է[172]։ 2008 թվականի հունիսի 3-ին սենատոր Օբաման սենատորներ Թիմ Քարփերի, Թոմ Քոբարնի և Ջոն Մաքքեյնի հետ միասին ներկայացրեց վերը նշված օրենքի ընդլայնման նախագիծը՝ «Դաշնային ծախսերի թափանցիկության և հաշվետվողականության բարձրացման մասին» օրենքը (2008)[173]: Օբաման եղել է նաև «Ամերիկայի անվտանգության և կանոնավոր ներգաղթի մասին» օրենքի համահեղինակ[174]։

2006 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Բուշը ստորագրեց և ուժի մեջ մտավ «Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությանն արտակարգ օգնության տրամադրման, անվտանգության և ժողովրդավարության խթանման մասին» օրենքը։ Սա դարձավ դաշնային առաջին օրենքը, որն ընդունվեց Օբամայի նախաձեռնությամբ։ Վերջինս նաև դրա հեղինակն էր[175][176]։ 2007 թվականի հունվարին Օբաման և սենատոր Ռաս Ֆեյնգոլդը կորպորատիվ ռեակտիվ ինքնաթիռի մասին փոփոխությունը ներառեցին «Արդար կառավարման և բաց կառավարության մասին» օրենքի մեջ, որն օրենքի ուժ ստացավ 2007 թվականի սեպտեմբերին[177][178]։

2007 թվականի վերջում Օբաման հանդես եկավ «Զինվորական ծառայության թույլտվության մասին» օրենքում փոփոխությամբ, որը նախատեսում էր լրացուցիչ երաշխիքներ՝ անձնային խանգարումներ ունեցող անձանց զինծառայությունից ազատվելու դեպքում[179]։ Այս փոփոխությունը Սենատի կողմից հաստատվեց 2008 թվականի գարնանը[180]։ Օբաման նախաձեռնեց նաև «Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցների մասին» օրենքը, որն ամերիկյան կառավարությանը պարտադրելու էր ամերիկյան պետական կենսաթոշակային ֆոնդերի միջոցները դուրս բերել իրանական նավթի և գազի արդյունաբերությունից։ Չնայած որ վերջինս այդպես էլ չընդունվեց, այդուհանդերձ դրա դրույթները ներառվեցին «Իրանի դեմ պատժամիջոցների, հաշվետվողականության և ներդրումների դուրսբերման մասին» համապարփակ օրենքում, որն ընդունվեց 2010 թվականին[181]։ Օբաման եղել է նաև միջուկային ահաբեկչության ռիսկերի կրճատման մասին օրենսդրության համահեղինակ[182]։ Ի թիվս այլ նախագծերի` Օբաման հեղինակել է նաև Երեխաների առողջության ապահովագրության պետական ծրագրում Սենատի փոփոխությունը, որը նախատեսում էր մեկ տարով աշխատանքի պահպանում այն ընտանիքների անդամների համար, որոնք խնամում են մարտական գործողությունների հետևանքով վիրավորված զինվորներին[183]։

Մինչև 2006 թվականի դեկտեմբեր ամիսն Օբաման պաշտոններ է զբաղեցրել Սենատի Արտաքին հարաբերությունների, Շրջակա միջավայրի և հանրային աշխատանքի, ինչպես նաև Վետերանների հարցերով հանձնաժողովներում[184]։ 2007 թվականի հունվարին նա հեռացավ Շրջակա միջավայրի և հանրային աշխատանքի հանձնաժողովից ու նոր պաշտոններ ստանձնեց Առողջապահության, կրթության, աշխատանքի և կենսաթոշակների, ինչպես նաև Ազգային անվտանգության և կառավարության հետ հարաբերությունների հանձնաժողովներում[185]։ Նա նաև եղել է Եվրոպայի հետ հարաբերությունների հարցերով Սենատի ենթահանձնաժողովի նախագահ[186]։ Սենատի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամի կարգավիճակում Օբաման ճանապարհորդել է Արևելյան Եվրոպայի, Մերձավոր Արևելքի, Կենտրոնական Ասիայի և Աֆրիկայի մի շարք երկրներում։ Մինչև Պաղեստինյան ազգային վարչության նախագահի պաշտոնն զբաղեցնելը, Մահմուդ Աբբասը հանդիպել է Օբամայի հետ։ Վերջինս ելույթ է ունեցել նաև Նայրոբիի համալսարանում, որտեղ քննադատել է Քենիայի կառավարությունում առկա կոռուպցիոն դրսևորումները[187]։

Բարաք Օբաման 2008 թվականի նոյեմբերի 16-ին հրաժարական տվեց Սենատի անդամի պաշտոնից՝ իր նախագահական պաշտոնավարման ժամանակաշրջանին անցում կատարելու գործընթացի վրա առավել շատ ժամանակ հատկացնելու համար[188] ։

Նախագահական քարոզարշավներ

խմբագրել
 
2008 թվականի նախագահական ընտրություններում ընտրական ձայների բաշխումը։ Օբաման հաղթել է ընտրական ձայների 365-173 հարաբերակցությամբ։
 
Օբամայի նախագահական պաշտոնական լուսանկարը, 2009 թվական։

2007 թվականի փետրվարի 10-ին Իլինոյսի Սփրինգֆիլդ քաղաքի նահանգային հին Կապիտոլիումի շենքի առաջ Օբաման հայտարարեց ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում իր թեկնածության առաջադրման մասին[189][190]։ Շատ տեսաբանների կարծիքով՝ հայտարարության տեղանքի ընտրությունը խորհրդանշական բնույթ ուներ, քանի որ հենց այստեղ 1858 թվականին Աբրահամ Լինքոլնը հանդես էր եկել իր հանրահայտ «Մեր տունը մասնատված է» ճառով[189][191]։ Իր ելույթում Օբաման ընդգծեց Իրաքում պատերազմի հրատապ ավարտի անհրաժեշտությունը, խոստացավ ընդլայնել ԱՄՆ էներգետիկ անկախությունը ու բարեփոխումներ իրականացնել առողջապահական համակարգում[192]։

Մի շարք թեկնածուներ իրենց թեկնածությունն առաջադրեցին Դեմոկրատական կուսակցության նախագահական փրայմերիզների ընտրապայքարին մասնակցելու համար։ Արդյունքում, ներկուսակցական ընտրապայքարում հիմնական մրցակցությունը ծավալվեց Բարաք Օբամայի և սենատոր Հիլարի Քլինթոնի միջև։ Փրայմերիզների ողջ ընթացքում ընտրապայքարը մնում էր բավականին լարված, բայց արդյունքում Օբաման կարողացավ ստանալ դեմոկրատ պատվիրակների անհրաժեշտ ձայների քանակը՝ շնորհիվ երկարաժամկետ լավ պլանավորման, առավել արդյունավետ դրամահավաքի, նախընտրական փրայմերիզների անցկացման նահանգներում իր գերակա դերի ու պատվիրակների բաշխման կանոնների առավել արդյունավետ կիրառման[193]։ 2008 թվականի հունիսի 2-ին Օբաման ստացավ պատվիրակների բավարար ձայները՝ առաջիկա նախագահական ընտրություններում Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածուն դառնալու համար։ Չնայած սկզբում Քլինթոնը մտադիր չէր դուրս գալ ընտրապայքարից, այդուհանդերձ, հունիսի 7-ին նա ավարտեց իր քարոզարշավն ու իր աջակցությունը հայտնեց Բարաք Օբամային[194]։ 2008 թվականի օգոստոսի 23-ին Օբաման հայտարարեց, որ առաջիկա ընտրություններում փոխնախագահի իր թեկնածուն կլինի Դելավերից սենատոր Ջո Բայդենը, որի հետ միասին աշխատել էին ԱՄՆ Սենատում[195]։ Բայդենից զատ, Օբաման փոխնախագահի թեկնածուի կարգավիճակում դիտարկում էր նաև Ինդիանայի նախկին նահանգապետ և սենատոր Էվան Բայի և Վիրջինիայի նահանգապետ Թիմ Քեյնի թեկնածությունները[195]։ 2008 թվականին Դեմոկրատական ազգային համագումարի ժամանակ, որն ընթանում էր Կոլորադո նահանգի Դենվեր քաղաքում, Հիլարի Քլինթոնը կոչ արեց իր աջակիցներին սատարել Օբամային, իսկ ինքն ու ամուսինը՝ Բիլ Քլինթոնը, համագումարի ժամանակ ևս հրապարակայնորեն աջակցեցին նրան[196][197]։ Օբաման Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի թեկնածությանը համաձայնելու իր ելույթն ունեցավ Իմփաուեր ֆիլդ էթ Մայլ Հայ մարզադաշտում, որին ներկա էր շուրջ 84 հազար մարդ։ Ելույթն ուղիղ եթերով ողջ աշխարհում դիտել է շուրջ 3 միլիոն մարդ[198][199][200]։ Ե՛վ փրայմերիզների, և՛ նախագահական ընտրությունների ժամանակ Օբամայի նախընտրական շտաբը գրանցել է ֆոնդհայթայթման մի շարք ռեկորդներ՝ հատկապես փոքր նվիրատվությունների քանակի մասով[201]։ 2008 թվականի հունիսի 19-ին Օբաման դարձավ ԱՄՆ խոշոր երկու կուսակցություններից նախագահի առաջին թեկնածուն, որը հրաժարվեց նախագահական քարոզարշավի պետական ֆինանսավորման մեխանիզմից։ Այս համակարգն ստեղծվել էր դեռևս 1976 թվականին[202]։

2008 թվականի նոյեմբերին կայանալիք նախագահական ընտրություններում Հանրապետական կուսակցությունից Բարաք Օբամայի մրցակիցը դարձավ սենատոր Ջոն Մաքքեյնը։ Վերջինիս փոխնախագահի իր թեկնածու էր ընտրել այդ ժամանակ Ալյասկայի նահանգապետ Սառա Փեյլինին։ Օբաման և Մաքքեյնը 2008 թվականի սեպտեմբեր և հոկտեմբեր ամիսներին նախընտրական երեք բանավեճ ունեցան[203] [204]։ Նոյեմբերի 4-ին կայացած ընտրություններում Օբաման ստացավ 365 ընտրական ձայն այն դեպքում, երբ Մաքքեյնը հավաքեց միայն 173-ը[204]։ Ընդհանուր առմամբ, Օբաման ստացավ ընտրողների ձայների 52,9%-ը, իսկ Մաքքեյնը՝ 45,7%-ը[205]։ Նա դարձավ առաջին աֆրոամերիկացին, որն ընտրվեց ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում[206]։ Օբաման իր հաղթական ելույթն ունեցավ Չիկագոյի Մեծ այգում՝ հարյուր հազարավոր աջակիցների առաջ[207][208]։ Նա ԱՄՆ պատմության մեջ երեք սենատորներից մեկն է, որը Սենատից ուղիղ տեղափոխվել է Սպիտակ տուն։ Մյուս երկուսն էին Ուորեն Հարդինգը և Ջոն Ֆ. Քենեդին[209]։

 
2012 թվականի նախագահական ընտրություններում ընտրական ձայների բաշխումը։ Օբաման հաղթել է ընտրական ձայների 332-206 հարաբերակցությամբ։

2011 թվականի ապրիլի 4-ին Օբաման լրացրեց ընտրություններին մասնակցելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը և դրանք ներկայացրեց ԱՄՆ դաշնային ընտրական հանձնաժողով։ «Դա սկսվում է մեզ հետ» վերնագրով տեսանյութում, որը հրապարակվել էր նրա պաշտոնական կայք էջում, Օբաման հայտարարեց նախագահի պաշտոնում իր վերընտրման մտադրության ու քարոզարշավի իրականացման մասին[210][211][212]։ Լինելով ԱՄՆ գործող նախագահը՝ Դեմոկրատական կուսակցության նախագահական փրայմերիզներում Օբաման չհանդիպեց որևէ լուրջ դիմադրության[213] և 2012 թվականի ապրիլի 3-ին նա ապահովեց Դեմոկրատական ազգային համագումարի 2778 պատվիրակների աջակցությունը, ինչն անհրաժեշտ էր Դեմոկրատական կուսակցությունից առաջադրման համար[214]։ Նույն համագումարի ժամանակ, որն ընթանում էր Հյուսիսային Կարոլինա նահանգի Շարլոթ քաղաքում, Օբաման և Բայդենը նախկին նախագահ Բիլ Քլինթոնի կողմից պաշտոնապես առաջադրվեցին որպես առաջիկա նախագահական ընտրություններում Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի և փոխնախագահի թեկնածու։ Այդ ընտրություններում Հանրապետական կուսակցությունից նրանց մրցակիցները դարձան Մասաչուսեթսի նախկին նահանգապետ Միթ Ռոմնին և Վիսկոնսինից Ներկայացուցիչների պալատի անդամ Փոլ Ռայանը[215]։

2012 թվականի նոյեմբերի 6-ին Օբաման կարողացավ ստանալ 332 ընտրական ձայն։ Նախագահի պաշտոնում վերընտրվելու համար նրան անհրաժեշտ էր 270-ը[216][217][218]։ Ստանալով ԱՄՆ բնակչության ընդհանուր ձայների 51,1%-ը[219]՝ Օբաման դարձավ Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտից հետո դեմոկրատ առաջին նախագահը, որը կարողացել էր երկու անգամ ստանալ բնակչության ձայների մեծամասնությունը[220][221]։ Վերընտրվելուց հետո Օբաման Չիկագոյի «McCormick Place»-ում իր աջակիցներին ու կամավորներին շնորհակալության խոսք հղեց։ Իր ելույթում նա նշեց. «Այսօր երեկոյան դուք քվեարկեցիք գործողությունների օգտին, այլ ոչ թե քաղաքականության, ինչպես սովորաբար անում եք: Դուք ընտրեցիք մեզ, որպեսզի կենտրոնանանք ձեր, այլ ոչ թե մեր աշխատատեղերի վրա։ Եվ առաջիկա շաբաթների և ամիսների ընթացքում ես անհամբերությամբ սպասում եմ երկու կուսակցությունների ղեկավարների հետ շփվելուն ու աշխատելուն»[222][223]։

Բարաք Օբաման ԱՄՆ նախագահ (2009–2017 թվականներ)

խմբագրել

Առաջին 100 օր

խմբագրել
 
Օբամայի երդմնակալության արարողությունը Կապիտոլիումում, որն ընդունում է Գերագույն դատարանի նախագահ Ջոն Գլովեր Ռոբերթս կրտսերը, հունվարի 20, 2009 թվական։

Բարաք Օբամայի երդմնակալությունը՝ որպես ԱՄՆ 44-րդ նախագահ, տեղի ունեցավ 2009 թվականի հունվարի 20-ին։ Պաշտոնավարման առաջին մի քանի օրերին Օբաման գործադիր հրամաններ և նախագահական հուշագրեր ստորագրեց, որոնք հրահանգում էին ԱՄՆ զինված ուժերին՝ միջոցառումներ մշակել Իրաքից զորքի դուրս բերման համար[224]։ Նա հրամայեց փակել Գուանտանամոյի բանտ-ճամբարը[225], սակայն Կոնգրեսը խոչընդոտեց փակմանը` հրաժարվելով տրամադրել անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցները[226][227] և թույլ չտալով Գուանտանամոյից տեղափոխել որևէ կալանավորի[228]։ Օբաման քայլեր ձեռնարկեց նվազեցնելու նախագահական փաստաթղթերի գաղտնիության մակարդակը[229]։ Նա նաև չեղյալ հայտարարեց նախագահ Ջորջ Ու. Բուշի՝ Ռոնալդ Ռեյգանի «Մեխիկոյի քաղաքականություն» անունը կրող քաղաքականության վերականգնման վերաբերյալ որոշումը, որն արգելում էր դաշնային օգնություն տրամադրել ընտանիքի պլանավորման միջազգային կազմակերպություններին, որոնք իրականացնում կամ խորհրդատվություն էին տրամադրում աբորտների վերաբերյալ[230]։

Ներքին քաղաքականություն

խմբագրել

Օբամայի ստորագրած առաջին օրինագիծը «Լիլի Լեդբեթերի` արդար վարձատրության մասին» օրենքն էր, որի առաջնային նպատակն էր անդրադառնալ հավասար աշխատանքի դիմաց հավասար վարձատրությանն առնչվող խնդիրներին՝ մասնավորապես ուշադրություն դարձնելով գենդերային հիմքով վարձատրության անհավասարությանը։ Օրենքով երկարացվեց այն ժամանակահատվածը, որի ընթացքում անհատները կարող էին դատական հայցեր ներկայացնել՝ կապված հավասար վարձատրության հետ[231]։ Հինգ օր անց Օբաման ստորագրեց Երեխաների առողջության ապահովագրության պետական ծրագրի վերանայված տարբերակը, որը հնարավորություն էր տալիս ընդլայնել ծրագրի ծածկույթը և առողջապահական ապահովագրություն տրամադրել լրացուցիչ չորս միլիոն երեխաների[232]։ 2009 թվականի մարտին Օբաման չեղարկեց Բուշի պաշտոնավարման ժամանակ որդեգրած այն քաղաքականությունը, որը սահմանափակում էր սաղմնային ցողունային բջիջների հետազոտությունների ֆինանսավորումը և խոստացավ «խիստ ուղեցույցներ» մշակել այդ հետազոտությունների գծով[233]։

 
Օբաման ելույթ է ունենում Կոնգրեսի համատեղ նիստում։ Հետին պլանում փոխնախագահ Ջո Բայդենն ու Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսին են, 2009 թվականի փետրվարի 24։

Իր նախագահության առաջին երկու տարիներին Օբաման Գերագույն դատարանի դատավորի պաշտոնում երկու կանանց առաջադրեց։ 2009 թվականի մայիսի 26-ին նա պաշտոնաթող դատավոր Դևիդ Սաութերի պաշտոնում առաջադրեց Սոնյա Սոտոմայորի թեկնածությունը։ Վերջինիս թեկնածությունը հաստատվեց 2009 թվականի օգոստոսի 6-ին[234]։ Նա դարձավ Գերագույն դատարանի իսպանական ծագմամբ առաջին դատավորը[235]։ 2010 թվականի մայիսի 10-ին Օբաման պաշտոնաթող դատավոր Ջոն Փոլ Սթիվենսի պաշտոնում առաջադրեց Ելենա Քագանի թեկնածությունը։ Նրա թեկնածությունը հաստատվեց 2010 թվականի օգոստոսի 5-ին. Ամերիկայի պատմության մեջ առաջին անգամ դատարանում միաժամանակ պաշտոնավարող կանանց թիվը հասավ երեքի[236]։

2009 թվականի մարտի 11-ին Օբաման ստեղծեց Սպիտակ տան կանանց և աղջիկների խորհուրդը, որը Միջկառավարական գործերով զբաղվող գրասենյակի մի մասն էր։ Խորհուրդն ստեղծվեց 13506 գործադիր հրամանով և ուներ լայն լիազորություններ՝ Օբամային խորհրդատվություն տրամադրել ամերիկուհիների բարեկեցությանը վերաբերող հարցերում։ Խորհուրդը նախագահում էր Օբամայի ավագ խորհրդական Վալերի Ջարեթը։ 2014 թվականի հունվարի 22-ի կառավարական հուշագրով Օբաման Սպիտակ տանը աշխատանքային խումբ ստեղծեց, որն զբաղվելու էր ուսանողներին սեռական ոտնձգություններից պաշտպանելու հարցերով։ Խումբը լայն իրավասություններ ուներ. նրան խորհրդատվություն էր տրամադրելու ամերիկյան քոլեջներում և համալսարաններում սեռական ոտնձգությունների հետ կապված հարցերի վերաբերյալ։ Աշխատանքային խմբի համանախագահներն էին փոխնախագահ Ջո Բայդենը և Ջարեթը։ Աշխատանքային խումբն ստեղծվել էր Սպիտակ տան կանանց և աղջիկների հարցերով խորհրդի, ԱՄՆ փոխնախագահի գրասենյակի և ավելի վաղ Ջո Բայդենի կողմից 1994 թվականին «Կանանց նկատմամբ բռնության մասին» օրենքի մշակման հետ կապված աշխատանքների հիման վրա։

2009 թվականի հուլիսին Բարաք Օբաման սկսեց ներգաղթի օրենքը խստորեն պահպանելուն միտված Առաջնահերթ ապահովման ծրագիրը (PEP), որը նախաձեռնել էր Ջորջ Ու. Բուշը։ Բացի այդ, նա ներկայացրեց «Անվտանգ համայնքներ» ծրագիրը, որը կենտրոնացած էր մատնահետքերի և ներգաղթի կարգավիճակի վերաբերյալ տվյալների փոխանակման վրա[237]։

2010 թվականի ապրիլին տիեզերական քաղաքականության վերաբերյալ իր ելույթում Օբաման հայտարարեց ՆԱՍԱ-ի՝ ԱՄՆ տիեզերական գործակալության աշխատանքում պլանավորված փոփոխությունների մասին։ Օբաման որոշեց չեղարկել մարդուն Լուսին ուղարկելու հետ կապված ծրագրերը՝ ներառյալ դրա իրականացման հետ կապված այլ ծրագրերը՝ հատուկ հրթիռները (Արես-1 և Արես-5), ինչպես նաև «Համաստեղություն» ծրագիրը։ Փոխարենը նա որոշեց միջոցներ հատկացնել երկրագիտության վերաբերյալ գիտական նախագծերին, նոր տեսակի հրթիռների ստեղծմանը և հետազոտական այլ աշխատանքներին, որոնք ուղղված են դեպի Մարս մարդու թռիչքին։ Օբաման նաև շարունակեց աջակցել Միջազգային տիեզերակայան կատարվող թռիչքները[238]։

 
Օբաման այցելել է Կոլորադոյի համալսարանի հիվանդանոց՝ տեսակցելու Օրորա քաղաքում տեղի ունեցած հրաձգությունից տուժածին, 2012 թվական։

2013 թվականի հունվարի 16-ին՝ Սենդի Հուք տարրական դպրոցում տեղի ունեցած հրաձգությունից մեկ ամիս անց, Օբաման ստորագրեց 23 գործադիր հրաման և նախանշեց լայնածավալ մի շարք առաջարկներ՝ կապված հրազենի վերահսկման հետ[239]։ Նա կոչ արեց Կոնգրեսին վերականգնել ռազմական նպատակներով օգտագործվող հարձակողական զենքի չեղարկված արգելքը (վերջին մի քանի զանգվածային հրաձգությունների ժամանակ հենց այդպիսի զենքեր էին օգտագործվել), սահմանափակել զինամթերքի պահունակների պարունակությունը մինչև 10 փամփուշտ, մանրակրկիտ ստուգել զենք գնող ցանկացած մարդու, արգելել զրահաբաճկոններ ծակող փամփուշտների պահպանումն ու վաճառքը, ավելի խիստ պատիժներ սահմանել զենքի վաճառքով զբաղվողների՝ հատկապես չարտոնագրված դիլերների համար, որոնք զենք են գնում հանցագործների համար, ինչպես նաև հաստատել Ալկոհոլի, ծխախոտի, հրազենի և պայթուցիկ նյութերի դաշնային բյուրոյի ղեկավարի նշանակումը, որը չէր հաստատվել 2006 թվականից ի վեր[240]։ 2016 թվականի հունվարի 5-ին Օբաման հայտարարեց նոր գործադիր միջոցառումների մասին, որի շրջանակներում պետք է մանրակրկիտ ստուգվեին զենք վաճառողների ավելի լայն շրջանակներ[241]։ 2016 թվականին Նյու Յորք Թայմսի մի հոդվածում Օբաման համեմատեց «առողջ բանականության վրա հիմնված զենքի բարեփոխումների» պայքարը կանանց ընտրական իրավունքի և ամերիկյան պատմության մեջ քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարող այլ շարժումների հետ։

2011 թվականին Օբաման ստորագրեց «Patriot» օրենքը («Միավորելով և ուժեղացնելով Ամերիկան՝ տրամադրելով համապատասխան գործիքներ, որոնք անհրաժեշտ են ահաբեկչությունները կանխելու և խոչընդոտելու համար» 2001 թվականի օրենք) չորս տարով երկարաձգելու մասին հրամանը[242]։ 2013 թվականին, երբ Էդվարդ Սնոուդենը բացահայտեց Ազգային անվտանգության գործակալության կողմից զանգվածային լրտեսման փաստը, Օբաման այդ արարքը դատապարտեց որպես ոչ հայրենասիրական[243], սակայն կոչ արեց խստացնել Ազգային անվտանգության գործակալության նկատմամբ սահմանափակումները՝ գաղտնիության խախտումների դեմ պայքարելու համար[244][245]։ Օբաման շարունակեց և ընդլայնեց Ջորջ Բուշի կողմից ստեղծված լրտեսական ծրագրերը՝ միաժամանակ իրականացնելով որոշ բարեփոխումներ[246]։ Նա հավանություն տվեց այն օրենքին, որի նպատակն էր սահմանափակել Ազգային անվտանգության գործակալության կողմից հեռախոսային ձայնագրությունների զանգվածային հավաքագրումը և Արտաքին հետախուզության գործերով դատարանում բարձրացնել թափանցիկությունը[246]։

Ռասայական խնդիրներ

խմբագրել

Նախագահական տարիների իր ելույթներում Օբաման իր նախորդներից ավելի բացահայտ հիշատակումներ չի արել ռասայական հարցերի վերաբերյալ[247][248], բայց ըստ մի ուսումնասիրության՝ նա ավելի վճռական քաղաքական քայլեր է ձեռնարկել աֆրոամերիկացիների անունից, քան Նիքսոնի ժամանակներից ի վեր ցանկացած նախագահ[249]։

Օբամայի ընտրվելուց հետո շատերը սկսեցին խորհել այնպիսի Ամերիկայի գոյության մասին, որտեղ ռասայական նկատառումները նվազ դեր կխաղան[250][251]։ Այնուամենայնիվ, առկա ռասայական լարվածությունը շատ արագ ակնհայտ դարձավ[250][252], և շատ աֆրոամերիկացիներ վրդովմունք հայտնեցին Օբամայի դեմ ուղղված ուժեղ ռասայական թշնամանքի կապակցությամբ[253]։ Թրեյվոն Մարտինի սպանությունից հետո Ջորջ Ցիմերմանի արդարացումն ազգային վրդովմունք առաջացրեց, ինչը հանգեցրեց նրան, որ Օբաման ելույթ ունեցավ ու նշեց, որ «Թրեյվոն Մարտինը կարող էի լինել ես՝ 35 տարի առաջ»[254]։ Մայքլ Բրաունի սպանությունը Ֆերգյուսոն քաղաքում բողոքի ալիք բարձրացրեց[255]։ Այս և նմանատիպ այլ դեպքերը հանգեցրին «Սևամորթների կյանքը կարևոր է» շարժման առաջացմանը, որը պայքարում է սևամորթների նկատմամբ բռնության և համակարգային ռասիզմի դեմ[255]։ Չնայած Օբաման, ստանձնելով պաշտոնը, դժկամությամբ էր խոսում ռասայական պատկանելության մասին, 2014 թվականին նա սկսեց բացահայտորեն քննարկել այն բացերը, որոնց առերեսվում էին փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները[256]։

Օբամայի նախագահության ընթացքում տեղի ունեցած մի քանի միջադեպեր առաջացրին ինչպես աֆրոամերիկյան համայնքի, այնպես էլ իրավապահ մարմինների դժգոհությունը։ Օբաման փորձեց վստահություն ստեղծել իրավապահ մարմինների և քաղաքացիական իրավունքների ակտիվիստների միջև, սակայն այդ ջանքերը տարբեր արդյունավետություն ունեցան։ Այն միջադեպերից հետո, երբ ոստիկանության գործողությունները հանգեցրին աֆրոամերիկացի տղամարդկանց մահվան, իրավապահ մարմինների որոշ ներկայացուցիչներ քննադատեցին Օբամային՝ ռասայական կողմնակալությունը դատապարտելու համար, մինչդեռ ռասայական արդարության համար պայքարող որոշ ակտիվիստներ քննադատեցին Օբամայի՝ ոստիկանության հանդեպ կարեկցանքի արտահայտությունները[257]։ 2016 թվականի մարտին Գելափի հարցման ժամանակ ամերիկացիների գրեթե մեկ երրորդն ասաց, որ իրենք «մեծապես անհանգստացած են» ռասայական խնդիրներով, ինչպես նաև միջռասայական հարաբերություններով, ինչն ավելի բարձր էր, քան 2001 թվականից ի վեր Գելափի ցանկացած նախորդ հարցման ցուցանիշ[258]։

ԼԳԲՏ իրավունքներ և միասեռ ամուսնություններ

խմբագրել

2009 թվականի հոկտեմբերի 8-ին Օբաման ստորագրեց «Մեթյու Շեփարդի և Ջեյմս Բերդ կրտսերի՝ Ատելության հողի վրա հանցագործությունների կանխարգելման մասին» օրենքը, որով ընդլայնվեց Միացյալ Նահանգների՝ 1969 թվականի «Ատելության հողի վրա հանցագործությունների մասին» դաշնային օրենքը՝ ներառելով այն հանցագործությունները, որոնք պայմանավորված են զոհի փաստացի կամ ենթադրյալ սեռով, սեռական կողմնորոշումով, սեռական ինքնությամբ կամ հաշմանդամությամբ[259]։ 2009 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Օբաման հանեց ՄԻԱՎ-ով վարակվածների՝ ԱՄՆ մուտք գործելու վրա դրված արգելքը։ Արգելքի վերացումն ուրախությամբ ընդունեց «Ներգաղթի հավասարություն» ՀԿ-ն[260]։ 2010 թվականի դեկտեմբերի 22-ին Օբաման ստորագրեց «Մի՛ հարցրու, մի՛ ասա» օրենքը չեղարկելու մասին ակտը, որով կատարեց 2008 թվականի նախագահական քարոզարշավի ժամանակ իր տված խոստումը[261][262], այն է՝ վերջ տալ 1993 թվականի «Մի՛ հարցրու, մի՛ ասա» քաղաքականությանը։ Վերջինս թույլ չէր տալիս ԼԳԲՏ անձանց բացահայտ ծառայել Միացյալ Նահանգների զինված ուժերում։ 2016 թվականին Պենտագոնը վերջ դրեց այն քաղաքականությանը, որն արգելում էր տրանսգենդերներին բացահայտ ծառայել բանակում[263]։

1996 թվականին լինելով Իլինոյս նահանգից Սենատի թեկնածու՝ Օբաման հայտարարեց, որ կողմ է միասեռ ամուսնությունների օրինականացմանը[264]։ 2004 թվականին Սենատում իր առաջադրման ժամանակ նա ասաց, որ աջակցում է միասեռ զուգընկերների քաղաքացիական ամուսնություններին, սակայն դեմ է նույնասեռ ամուսնություններին[265]։ 2008 թվականին նա վերահաստատեց այս դիրքորոշումը՝ հայտարարելով. «Ես կարծում եմ, որ ամուսնությունը պետք է կնքվի տղամարդու և կնոջ միջև։ Ես կողմ չեմ միասեռականների ամուսնությանը»[266]։ 2012 թվականի մայիսի 9-ին` նախագահի պաշտոնում վերընտրվելու քարոզարշավի պաշտոնական մեկնարկից անմիջապես հետո, Օբաման ասաց, որ իր տեսակետը փոխվել է, և նա հրապարակայնորեն հաստատեց իր աջակցությունը միասեռ ամուսնությունների օրինականացմանը՝ դառնալով ԱՄՆ առաջին գործող նախագահը, որն արեց դա[267][268]։ Օբաման դարձավ ԱՄՆ առաջին նախագահը, որը 2013 թվականի հունվարի 21-ին իր երկրորդ երդմնակալության ելույթի ժամանակ[223] կոչ արեց միասեռականների համար լիակատար հավասարություն ապահովել, և առաջինն էր, որ երդմնակալության ուղերձում հիշատակեց գեյերի իրավունքները կամ «գեյ» բառը[269][270]։ 2013 թվականին Օբամայի վարչակազմը իրավական փաստաթղթեր ներկայացրեց Գերագույն դատարան, որոնք հորդորում էին Հոլինգսուորթն ընդդեմ Փերիի (միասեռ ամուսնությունների վերաբերյալ)[271] և Միացյալ Նահանգներն ընդդեմ Վինձորի (Ամուսնությունը պաշտպանելու մասին օրենքի վերաբերյալ) գործերում վճիռը կայացնել հօգուտ միասեռական զույգերի[272]։

Տնտեսական քաղաքականություն

խմբագրել

2009 թվականի փետրվարի 17-ին Օբաման ստորագրեց «ԱՄՆ վերականգնման և վերաներդրման մասին» օրենքը։ Վերջինս 787 միլիարդ դոլար արժողությամբ (2022 թվականի դրությամբ համարժեք է 1074 միլիարդ դոլարի) տնտեսական խթանման փաթեթ էր, որը նպատակաուղղված էր օգնելու ամերիկյանտնտեսությանը՝ վերականգնվել խորացող համաշխարհային ճգնաժամից[273]։ Օրենքը ներառում էր առողջապահության, ենթակառուցվածքների, կրթության, հարկային տարբեր արտոնությունների և խթանների, ինչպես նաև անհատներին ուղղակի օգնություն տրամադրելու համար դաշնային ծախսերի ավելացում[274]։ 2009 թվականի մարտին ֆինանսների նախարար Թիմոթի Գայթները հավելյալ քայլեր ձեռնարկեց ֆինանսական ճգնաժամը կառավարելու համար, ներառյալ՝ մշակելով հնացած ակտիվների համար պետական-մասնավոր ներդրումային ծրագիր, որը թույլ էր տալիս մինչև 2 տրիլիոն դոլարի արժեզրկված անշարժ գույք գնել[275]։

 
2001–2016 թվականների դեֆիցիտի և պետական պարտքի աճը։

2009 թվականի մարտին Օբաման միջամտեց ավտոմոբիլային արդյունաբերության ճգնաժամին[276]՝ երկարաձգելով «Ջեներալ Մոթորս»-ի և «Քրայսլեր»-ի վարկերը՝ վերակազմավորման շրջանում իրենց գործունեությունը շարունակելու համար։ Հետագա ամիսների ընթացքում Սպիտակ տունը սահմանեց երկու ընկերությունների սնանկացման պայմանները՝ ներառյալ «Քրայսլեր»-ի վաճառքն իտալական «Fiat» ավտոարտադրողին[277] և «Ջեներալ Մոթորս»-ի վերակազմավորումը, որով ԱՄՆ կառավարությանը ժամանակավոր տրամադրվեց ընկերության բաժնետոմսերի 60%-ը[278]։ 2009 թվականի հունիսին, դժգոհ լինելով տնտեսության խթանման տեմպերից, Օբաման իր վարչակազմին կոչ արեց արագացնել ներդրումները[279]։ Նա ստորագրեց մի օրենք, որը խոսակցական լեզվով հայտնի է «Կանխիկ գումար հին ավտոմեքենաների համար» անվամբ։ Դրա նպատակն էր մարդկանց խրախուսել փոխարինել իրենց հին ավտոմեքենաներն ավելի նոր և ավելի շատ վառելիք խնայող ավտոմեքենաներով։ Այս նախաձեռնությունը ժամանակավորապես խթանեց տնտեսությունը[280][281][282]։

Բուշի և Օբամայի նախագահության ժամանակ երկու վարչակազմերն էլ հավանություն են տվել ֆինանսական միջոցների օգտագործմանը և վարկերի երաշխավորմանը։ Այս ֆինանսական գործողություններն իրականացվել են առանցքային կառույցների աջակցությամբ և ներգրավմամբ, ինչպիսիք են Դաշնային պահուստների համակարգը և Ֆինանսների նախարարությունը։ Երաշխիքները կազմում էին մոտ 11,5 տրիլիոն դոլար, սակայն 2009 թվականի նոյեմբերի վերջին ծախսվել էր ընդամենը 3 տրիլիոնը[283]։ 2011 թվականի օգոստոսի 2-ին Կոնգրեսում երկար բանավեճից հետո, թե արդյոք պետք է բարձրացնել երկրի պարտքի սահմանաչափը, Օբաման ստորագրեց Բյուջեի վերահսկման երկկուսակցական օրենքը։ Վերջինս հայեցողական ծախսերի վրա սահմանափակումներ դրեց մինչև 2021 թվականը, սահմանեց պարտքի սահմանաչափը մեծացնելու ընթացակարգ, ստեղծեց Դեֆիցիտի կրճատման Կոնգրեսի միացյալ հանձնաժողով՝ հետագայում դեֆիցիտը կրճատելու նպատակով (10 տարվա ընթացքում պետք է առնվազն 1,5 տրիլիոն դոլարի բյուջետային խնայողություն կատարվեր) և սահմանեց ավտոմատ ընթացակարգեր՝ ծախսերը մինչև 1,2 տրիլիոն դոլարով կրճատելու համար, եթե նոր ստեղծված Միացյալ հանձնաժողովի կողմից մշակված օրենքը նման խնայողությունների չհանգեցնի[284]։ Ընդունելով օրենքը՝ Կոնգրեսը կարողացավ կանխել ԱՄՆ կառավարության՝ պարտքի մասով պարտավորությունների չկատարումը[285]։

2009 թվականին աճեց գործազրկության մակարդակը՝ իր գագաթնակետին հասնելով հոկտեմբերին՝ 10%, որը պահպանվեց մինչև տարվա վերջ։ 2010 թվականի առաջին եռամսյակում գործազրկության մակարդակը նվազեց մինչև 9,7%, երկրորդ եռամսյակում դարձավ 9,6%, որը պահպանվեց մինչև տարվա վերջ[286]։ 2010 թվականի փետրվարից դեկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում զբաղվածությունն աճեց 0,8%-ով, որը սակայն ավելի ցածր էր՝ նախորդ տարիների հետ համեմատած միջին ցուցանիշից[287]։ 2012 թվականի նոյեմբերին գործազրկության մակարդակը նվազեց մինչև 7,7%[288], իսկ դեկտեմբերին դարձավ 6,7%[289]։ 2014 թվականի ընթացքում գործազրկության մակարդակը շարունակեց նվազել՝ առաջին եռամսյակում հասնելով մինչև 6,3%-ի[290]։ 2009 թվականի երրորդ եռամսյակում ՀՆԱ-ն սկսեց կրկին աճել` ավելանալով 1,6%-ով, որին հաջորդեց 5% աճ չորրորդ եռամսյակում[291]։ Աճը շարունակվեց նաև 2010 թվականին՝ առաջին եռամսյակում գրանցելով 3,7% աճ, իսկ մինչև տարվա վերջ նկատվեց ավելի քիչ աճ[291]։ 2010 թվականի հուլիսին Դաշնային պահուստային համակարգը հայտարարեց, որ տնտեսական ակտիվությունը շարունակում է աճել, սակայն դրա տեմպերը դանդաղել են, իսկ նախագահ Բեն Բերնանկեն հայտարարեց, որ տնտեսական հեռանկարները «տարօրինակորեն անորոշ են»[292]։ Ընդհանուր առմամբ, 2010 թվականին տնտեսական աճի տեմպը կազմեց 2,9%[293]։

Օբամայի նախագահության տարիներին ԱՄՆ-ում գործազրկության մակարդակը և զբաղվածության ամսական փոփոխությունները[294][295]։
Օբամայի նախագահության օրոք աշխատատեղերի աճը մյուս նախագահների համեմատությամբ։ Տոկոսային փոփոխությունը ներառում է նրա երդմնակալությունից հետո մինչև նախագահության ժամկետի ավարտը։

ԱՄՆ Կոնգրեսի բյուջետային գրասենյակը (CBO) և բազում տնտեսագետներ վստահում էին Օբամայի՝ տնտեսական աճի խթանման ծրագրին[296][297]։ Բյուջետային գրասենյակը հրապարակեց մի զեկույց, որում ասվում էր, որ խթանման օրինագծի շնորհիվ 1–2,1 միլիոն մարդ աշխատանք է գտել[297][298][299], սակայն միաժամանակ նշվում էր, որ «անհնար է որոշել, թե ներկայացված աշխատատեղերից քանիսը կլինեին, եթե չլիներ խթանման ծրագիրը»[296]։ Չնայած 2010 թվականի ապրիլին Բիզնեսի տնտեսագիտության ազգային ասոցիացիայի անդամների շրջանում անցկացված հարցումը ցույց տվեց երկու տարվա ընթացքում առաջին անգամ աշխատատեղերի ստեղծման աճ (նույն հունվարյան հետազոտության համեմատ), 68 հարցվածների 73%-ը կարծում էր, որ խթանման օրինագիծը ոչ մի ազդեցություն չի ունեցել զբաղվածության վրա[300]։ Նախագահ Օբամայի օրոք ԱՄՆ տնտեսությունն աճում էր ավելի արագ, քան ՆԱՏՕ-ի մյուս անդամներինը ու ավելի մեծ չափերով, քան երբևէ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից ի վեր[301]։ Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությունը ԱՄՆ-ի տնտեսության շատ ավելի արագ աճը վերագրում էր ԱՄՆ-ի տնտեսական խթանման ծրագրին և Եվրամիության խիստ խնայողության միջոցառումներին[302]։

2010 թվականի միջանկյալ ընտրություններից մեկ ամիս անց Օբաման հայտարարեց Կոնգրեսի հանրապետականների ղեկավար կազմի հետ փոխզիջումային գործարքի մասին, որը ներառում էր 2001 և 2003 թվականների եկամտահարկի դրույքաչափերի ժամանակավոր՝ երկու տարով երկարաձգում, մեկ տարով ապահովագրական վճարների նվազեցում, գործազրկության նպաստների տրամադրման շարունակում և ժառանգության հարկի նոր դրույքաչափի սահմանում[303]։ Այս փոխզիջումային գործարքի շուրջ եղան տարաձայնություններ երկու կուսակցությունների որոշ անդամների կողմից, որը հարթվեց և 858 միլիարդ դոլար արժողությամբ (2022 թվականի դրությամբ համարժեք է 1,2 տրիլիոն դոլարի) «Հարկային արտոնությունների, գործազրկության դեպքում ապահովագրության վերականգնման և աշխատատեղերի ստեղծման մասին» օրենքն ընդունվեց Կոնգրեսի երկու պալատներում՝ երկկուսակցական մեծամասնությամբ։ Օբաման սույն օրենքը ստորագրեց 2010 թվականի դեկտեմբերի 17-ին[304]։

2013 թվականի դեկտեմբերին Օբաման հայտարարեց, որ եկամուտների աճող անհավասարությունը «մեր ժամանակների կարևոր մարտահրավերն է» և Կոնգրեսին կոչ արեց ուժեղացնել սոցիալական պաշտպանության համակարգը ու բարձրացնել նվազագույն աշխատավարձը։ Սա տեղի ունեցավ արագ սննդի ոլորտի աշխատողների՝ ամբողջ երկրով մեկ գործադուլների և Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսի՝ անհավասարությունը և անկումային տնտեսությունը քննադատելու հետևանքով[305]։ Օբաման կոչ արեց Կոնգրեսին վավերացնել 12 երկրների մասնակցությամբ ազատ առևտրի պայմանագիրը, որը կոչվում էր «Անդրխաղաղօվկիանոսյան գործընկերություն»[306]։

Բնապահպանական քաղաքականություն

խմբագրել
 
Օբաման «British Petroleum»-ի նավթի արտահոսքի վերաբերյալ ճեպազրույցին ԱՄՆ առափնյա պահպանության կայանում, Վենիս, Լուիզիանա նահանգ, 2010 թ.։

2010 թվականի ապրիլի 20-ին տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով ոչնչացվեց Մեքսիկական ծոցի «Macondo Prospect»-ում գտնվող մերձափնյա հորատման սարքավորումը, որը նավթի լուրջ արտահոսք առաջացրեց։ Օբաման այցելեց Ծոց, հայտարարեց դաշնային հետաքննության մասին և ներքին գործերի նախարար Քեն Սալազարի իրականացրած ստուգումներից և Կոնգրեսում զուգահեռաբար ընթացող լսումներից հետո երկկուսակցական հանձնաժողով ձևավորեց՝ անվտանգության նոր չափանիշներ սահմանելու համար։ Այնուհետև նա խորջրյա հորատման նոր թույլտվությունների և վարձակալության վեցամսյա մորատորիում հայտարարեց՝ սպասելով կարգավորող հանձնաժողովի ուսումնասիրությանը[307]։ Քանի որ «British Petroleum»-ի՝ նավթի արտահոսքը զսպելու և կասեցնելու բազմաթիվ ջանքերը ձախողվեցին, ԶԼՄ-ների որոշ ներկայացուցիչներ և հանրությունը տարակուսանք հայտնեցին միջադեպի առնչությամբ ու հայտարարեցին, որ ցանկանում են՝ Օբաման և դաշնային կառավարությունն ավելի շատ ներգրավված լինեն այդ գործում[308]։ Նավթի արտահոսքից առաջ՝ 2010 թվականի մարտի 31-ին, Օբաման դադարեցրել էր Միացյալ Նահանգների Արևելյան ափի մեծ մասի և հյուսիսային Ալյասկայի ափերի երկայնքով նավթի և գազի հորատման արգելքը՝ փորձելով աջակցություն ստանալ էներգետիկայի ու կլիմայի օրինագծի համար և նվազեցնել նավթի ու գազի ներմուծումն արտասահմանից[309]։

2013 թվականի հուլիսին Օբաման վերապահումներով հայտնեց, որ «կմերժեր Քիսթոուն XL խողովակաշարի կառուցումը, եթե այն մեծացներ ածխածնի աղտոտվածությունը [կամ] ջերմոցային արտանետումները»[310][311]։ 2015 թվականի փետրվարի 24-ին Օբաման վետո դրեց խողովակաշարի կառուցման օրինագծի վրա[312]։ Դա իր նախագահության օրոք կատարած երրորդ վետոն էր, ինչպես նաև նրա առաջին մեծ վետոն[313]։

2016 թվականի դեկտեմբերին Օբաման ընդմիշտ արգելեց նավթի և գազի նոր հորատումներն Ատլանտյան և Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոսներում Միացյալ Նահանգներին պատկանող ջրերի մեծ մասում՝ հիմնվելով 1953 թվականի «Արտաքին մայրցամաքային ելունդների մասին» օրենքի վրա[314][315][316]։

Օբաման իր պաշտոնավարման ընթացքում ընդգծում էր դաշնային հողերի պահպանման կարևորությունը։ Նա իր իշխանությունն օգտագործել է «Հնությունների մասին» օրենքի համաձայն՝ իր նախագահության ընթացքում 25 նոր ազգային հուշարձան կառուցելու և չորս այլ հուշարձաններ ընդլայնելու համար՝ պահպանելով ընդհանուր առմամբ 553 000 000 ակր (224 000 000 հա) դաշնային հողեր և ջրեր՝ ավելի շատ, քան ԱՄՆ ցանկացած այլ նախագահ[317][318][319]։

Բարեփոխումներ առողջապահության ոլորտում

խմբագրել

Օբաման Կոնգրեսին կոչ արեց ընդունել ԱՄՆ առողջապահական ոլորտի բարեփոխմանը միտված օրենսդրական նախագիծը, որը նրա նախընտրական արշավի հիմնական խոստումն էր և օրենսդրական ոլորտում գլխավոր նպատակը[320]։ Նա առաջարկեց ընդլայնել առողջապահական ապահովագրության ծածկույթը՝ դրա հնարավորություն տրամադրելով նաև չապահովագրվածներին, սահմանափակել ապահովագրական ընկերությունների կողմից վճարի չափի ավելացումը և թույլ տալ մարդկանց պահպանել իրենց ապահովագրությունը, երբ նրանք թողնում կամ փոխում են իրենց աշխատանքը։ Օբաման առաջարկում էր տասը տարվա ընթացքում 900 միլիարդ դոլար հատկացնել և պետական ապահովագրության ծրագիր մշակել (հայտնի է նաև «Հանրային տարբերակ» անվամբ), որը կմրցեր կորպորատիվ ապահովագրության ոլորտի հետ՝ ապահովագրության վճարներն իջեցնելու և առողջապահության որակը բարելավելու համար։ Սրանով նաև անօրինական կհամարվեր ապահովագրական ընկերությունների կողմից մարդկանց չսպասարկելը, երբ նրանց մոտ լուրջ առողջական խնդիրներ են ի հայտ գալիս կամ երբ այդ ընկերությունները հրաժարվում են ապահովագրություն տրամադրել արդեն առողջական խնդիրներ ունեցող անձանց։ Բացի այդ, սա յուրաքանչյուր ամերիկացուն կպարտավորեցներ առողջապահական ապահովագրություն ունենալ։ Ծրագիրը նաև միջոցառումներ էր ներառում՝ վերահսկելու և նվազեցնելու ընդհանուր բժշկական ծախսերը։ Բացի այդ, այն հարկեր էր սահմանում ապահովագրական ընկերությունների համար, որոնք թանկարժեք ապահովագրական ծրագրեր էին առաջարկում[321][322]։

 
Ինֆոգրաֆիկան ցույց է տալիս աղքատության դաշնային մակարդակը և ընտանիքի ընդհանուր եկամտի այն տոկոսը, որը սկսած 2014 թվականից նա պետք է վճարի առողջապահական ծախսերի համար՝ համաձայն «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական ծառայությունների մասին» օրենքի (աղբյուր՝ CRS)[323]։

2009 թվականի հուլիսի 14-ին Ներկայացուցիչների պալատի դեմոկրատ առաջնորդները ներկայացրին 1017 էջանոց ծրագիր՝ ԱՄՆ առողջապահական համակարգը բարեփոխելու համար, որն Օբաման ցանկանում էր, որ Կոնգրեսը հաստատեր մինչև 2009 թվականի վերջը[320]։ 2009 թվականին Կոնգրեսի ամառային արձակուրդի ժամանակ տեղի ունեցած հանրային քննարկումներից հետո Օբաման ելույթ ունեցավ Կոնգրեսի՝ սեպտեմբերի 9-ի համատեղ նիստում, որտեղ նա անդրադարձավ առաջարկությունների վերաբերյալ մտահոգություններին[324]։ 2009 թվականի մարտին Օբաման հանեց սաղմնային ցողունային բջիջների հետազոտությունների համար դաշնային միջոցների օգտագործման արգելքը[325]։

2009 թվականի նոյեմբերի 7-ին Ներկայացուցիչների պալատն ընդունվեց առողջապահական ոլորտը բարելավող օրենսդրական նախագիծը, որը ներառում էր Հանրային տարբերակը[326][327]։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Սենատն ընդունեց իր սեփական օրինագիծը՝ առանց Հանրային տարբերակի, կուսակցական քվեարկությամբ՝ ձայների 60–39 հարաբերակցությամբ[328]։ Սենատի կողմից դեկտեմբերին ընդունված «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական ծառայությունների մասին» օրենքը (խոսակցական լեզվով՝ «Օբամաքեյր») 2010 թվականի մարտի 21-ին ընդունվեց Ներկայացուցիչների պալատի կողմից՝ ձայների 219 կողմ և 212 դեմ հարաբերակցությամբ։ Օբաման օրենքն ստորագրեց 2010 թվականի մարտի 23-ին[329]։

Օրենքը ներառում էր առողջությանն առնչվող դրույթներ, որոնց մեծ մասն ուժի մեջ մտավ 2014 թվականին[330]. դրանց թվում էր «Մեդիքեյր»-ի ընդլայնումը։ Ծրագրում պետք է ներառվեն նաև այն մարդիկ, որոնց եկամուտը կազմում էր աղքատության դաշնային մակարդակի (FPL) մինչև 133%-ը, ապահովագրավճարների սուբսիդավորումն այն անձանց համար, որոնց եկամուտը կազմում էր աղքատության դաշնային մակարդակի 400%-ը (2010 թվականին՝ 88,000 ԱՄՆ դոլար չորս հոգանոց ընտանիքի համար), որպեսզի նրանց տարեկան առավելագույն ապահովագրավճարը կազմի եկամտի 2-9,5%-ը[331], բիզնեսով զբաղվող ընկերություններին խթանելը, որպեսզի նրանք առողջապահական ապահովագրություն տրամադրեն իրենց աշխատակիցներին, ապահովագրական ընկերություններին արգելելը, որ չհրաժարվեն ապահովագրություն տրամադրել արդեն առողջական խնդիրներ ունեցող անձանց, առողջապահական ապահովագրության շուկաների ստեղծումը (առցանց շուկաներ, որոնք ստեղծվեցին Կառավարության կողմից (կամ դաշնային կամ նահանգային մակարդակով)՝ առողջության ապահովագրության գնումը հեշտացնելու համար։ Անհատները կամ ընտանիքները կարող էին ընտրություն կատարել՝ համեմատելով առաջարկվող տարբեր ծրագրերը։), ապահովագրական ընկերությունների կողմից վճարի չափի ավելացումն արգելելը և բժշկական հետազոտական նախաձեռնությունների առաջխաղացումն ու ֆինանսավորումը։ Ըստ Սպիտակ տան և Կոնգրեսի բյուջետային գրասենյակի (CBO) տվյալների՝ ֆիզիկական անձանց` իրենց առողջապահական ապահովագրության համար վճարումները համաչափ էին լինելու իրենց եկամտին. տոկոսը տատանվելու էր՝ կախված նրանց եկամտից՝ աղքատության դաշնային մակարդակի հետ համեմատ[332]։

 
ԱՄՆ-ում առողջապահական ապահովագրություն չունեցող անձանց տոկոսը, 1963–2015 թվականներին (աղբյուր՝ JAMA)[333]։

Օրենքով նախանշված հատկացումների գումարները պետք է գոյանային հարկերից, տարատեսակ վճարներից և խնայողություններից, ինչպիսիք էին՝ «Մեդիքեյր»-ի նոր հարկերը՝ բարձր եկամուտ ունեցողների համար, սոլյարիների հարկերը, «Medicare Advantage» ծրագրի կրճատումները՝ հօգուտ ավանդական «Մեդիքեյր»-ի և բժշկական սարքերի ու դեղագործական ընկերությունների վճարները[334]։ Գործում էր նաև հարկային տույժ բոլոր նրանց համար, որոնք չունեին առողջապահական ապահովագրություն. բացառություն էին նրանք, ովքեր ազատված էին հարկերից՝ ցածր եկամտի կամ այլ պատճառներով[335]։ 2010 թվականի մարտին Կոնգրեսի բյուջետային գրասենյակը հաշվարկեց, որ երկու օրենքների վերջնարդյունքում առաջին տասնամյակի ընթացքում դաշնային դեֆիցիտը կրճատվելու է 143 միլիարդ դոլարով[336]։

Օրենքը բախվեց իրավական ի քանիխ նդիրների հետ, որոնք հիմնականում կապված էին այն փաստարկի հետ, որ ամերիկացիներին ներկայացված պահանջը՝ ձեռք բերելու առողջապահական ապահովագրություն, հակասահմանադրական է։ 2012 թվականի հունիսի 28-ին Գերագույն դատարանը ձայների 5-4 հարաբերակցությամբ վճռեց Ա«նկախ բիզնեսի ազգային ֆեդերացիան ընդդեմ Սեբելիուսի »գործը, ըստ որի՝ այդ պահանջն ԱՄՆ Կոնգրեսի հարկային իրավասությունների շրջանակներում ճանաչվեց սահմանադրական[337]։ «Բարվելն ընդդեմ Հոբբի Լոբբի» գործում դատարանը վճռեց, որ «փակ» շահույթ հետապնդող կորպորացիաները կարող են խուսափել «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական ծառայությունների մասին» օրենքի կանոնակարգերին ենթարկվելուց, որոնք առողջապահական ապահովագրություն են պահանջում որոշակի հակաբեղմնավորիչների համար։ Վճիռը հիմնված էր Կ«րոնական ազատությունը վերականգնելու մասին »օրենքի վրա, որը թույլ է տալիս այս տեսակ ընկերություններին կրոնական հիմքով բացառություն պահանջել։ Սա նշանակում էր, որ նրանք պարտավոր չէին ապահովագրություն տրամադրել որոշակի հակաբեղմնավորիչների համար, եթե դրանք հակասում էին տվյալ անձի կրոնական համոզմունքներին։ 2015 թվականի հունիսին «Քինգն ընդդեմ Բարվելի» գործով Գերագույն դատարանը ձայների 6–3 հարաբերակցությամբ որոշեց, որ առողջապահական ապահովագրություն ձեռք բերելու համար տրվող սուբսիդիաներից օգտվող անհատները և ընտանիքները կարող են այդ ապահովագրական ծրագրերը գնել ինչպես դաշնային բորսայում, այնպես էլ պնահանգայինբորսաներում։ Այս վճռով հստակեցվեց այն հարցը, որ մարդիկ տրամադրված սուբսիդիաներով ազատ են գնել տվյալ նահանգի առաջարկած ապահովագրական ծրագրերից զատ այլ ծրագրեր՝ հակառակ կանոնադրության ձևակերպմանը[338]։

Արտաքին քաղաքականություն

խմբագրել
 
2009 թվականի հունիսի 4-ին Կահիրեի համալսարանում իր «Նոր սկիզբ» անունը կրող ելույթից հետո ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման մասնակցում է լրագրողներ Ջամալ Խաշոգջիի, Բամբանգ Հարիմուրտիի և Նահում Բարնեայի հետ կլոր-սեղան հարցազրույցին։

2009 թվականի փետրվար ու մարտ ամիսներին փոխնախագահ Ջո Բայդենը և պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնն առանձին ուղևորություններ իրականացրին՝ Ռուսաստանի ու Եվրոպայի հետ ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության «նոր դարաշրջանի» մասին ազդարարելու համար։ Իրենց հանդիպումների ժամանակ նրանք կիրառում էին «դադար» և «վերագործարկում» եզրույթները՝ ամերիկյան քաղաքականության մեջ նոր վարչակազմի խոշոր փոփոխությունների մասին ազդակներ փոխանցելու համար[339]։ Օբաման փորձեց խորը կապեր ստեղծել արաբական երկրների առաջնորդների հետ՝ իր առաջին հարցազրույցը տալով արաբական «Al Arabiya» արբանյակային հեռուստատեսությանը[340]։ Մարտի 19-ին Օբաման շարունակեց մուսուլմանական աշխարհի հետ կապերը խորացնելու իր քաղաքականությունը՝ ամանորյա տեսաուղերձ հղելով Իրանի ժողովրդին ու կառավարությանը[341][342]։ 2009 թվականի հունիսի 4-ին Օբաման Եգիպտոսի մայրաքաղաք Կահիրեի համալսարանում հանդես եկավ ելույթով, որը հայտնի է «Նոր սկիզբ» անվամբ։ Իր խոսքում ԱՄՆ նորընտիր նախագահն անդրադառնում էր իսլամական աշխարհի և Միացյալ Նահանգների միջև առկա հարաբերություններին ու իր աջակցությունը հայտնում Մերձավոր Արևելքում խաղաղության հաստատմանը[343]։ 2009 թվականի հունիսի 26-ին Օբաման դատապարտեց Իրանի կառավարության գործողությունները՝ նույն տարվա նախագահական ընտրությոններից հետո ցուցարարների նկատմամբ կիրառված բռնությունների պատճառով[344]։

2011 թվականին Օբաման կարգադրեց անօդաչուների հարձակում իրականացնել Եմենում, ինչի հետևանքով սպանվեց Անվար ալ-Ավլաքին։ Վերջինս ամերիկացի իմամ էր, որը կասկածվում էր Ալ-Կաիդայի կազմակերպիչներից մեկը լինելու մեջ։ Ալ-Ավլաքին դարձավ ԱՄՆ առաջին քաղաքացին, որը թիրախավորվել և սպանվել էր ամերիկյան անօդաչուի հարվածի հետևանքով։ ԱՄՆ արդարադատության նախարարությունը հրապարակեց ծառայողական մի գրություն, որտեղ ալ-Ավլաքիի մահը հիմնավորվում էր որպես պատերազմ վարելու օրինական գործողություն[345], մինչդեռ քաղաքացիական ազատությունների պաշտպանները դա համարեցին որպես ալ-Ավլաքիի իրավական երաշխիքների մասին ամերիկյան սահմանադրական իրավունքի խախտում։ Այս գործողությունը դարձավ լուրջ հակասությունների պատճառ[346]։ Ալ-Ավլաքիի դեռահաս որդին ու երիտասարդ դուստրը, որոնք ևս ամերիկյան քաղաքացիներ էին, ավելի ուշ սպանվեցին Միացյալ Նահանգների կողմից իրականացված առանձին ռազմական գործողությունների ժամանակ՝ չնայած որ նրանք չէին հանդիսանում հարձակման կոնկրետ թիրախ[347][348]։

2015 թվականի մարտին Օբաման հայտարարեց, որ ամերիկյան զինված ուժերին թույլատրել է նյութատեխնիկական և հետախուզական աջակցություն ցուցաբերել սաուդներին՝ Եմենում Սաուդյան Արաբիայի գլխավորած կոալիցիոն ուժերի ինտերվենցիայի ժամանակ։ Ավելին, Միացյալ Նահանգները և Սաուդյան Արաբիան ստեղծեցին «Միացյալ պլանավորման խումբ»[349][350]։ 2016 թվականին Օբամայի վարչակազմը Սաուդյան Արաբիայի հետ կնքեց ընդհանուր 115 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի սպառազինության վաճառքի պայմանագրեր[351]։ Օբաման դադարեցրեց Սաուդյան Արաբիային կառավարվող սպառազինության ստեղծման տեխնոլոգիաների վաճառքն այն բանից հետո, երբ արաբական այդ երկրի ռազմական ինքնաթիռները Եմենի մայրաքաղաք Սանայում հարվածեցին հուղարկավորության թափորին, ինչի հետևանքով զոհվեց ավելի քան 140 մարդ[352]։

2016 թվականի սեպտեմբերին Սի Ցզինպինը և Չինաստանի կոմունիստական կուսակցությունն արհամարհական վերաբերմունք ցուցաբերեցին Օբամայի նկատմամբ, երբ Հանչժոում կայանալիք Մեծ քսանյակի գագաթնաժողովին մասնակցելու համար Հանչժոուի միջազգային օդանավակայանում Թիվ 1 ինքնաթիռից դուրս գալու ժամանակ չինական իշխանությունները կարմիր գորգ չփռեցին Օբամայի համար, ինչպես դա արվում է նման դեպքերում[353]։

Իրաքի պատերազմ

խմբագրել

2009 թվականի փետրվարի 27-ին Օբաման հայտարարեց, որ Իրաքում մարտական գործողությունները կավարտվեն 18 ամսվա ընթացքում[354]։ Օբամայի վարչակազմը նախատեսում էր, որ ամերիկյան զինուժի դուրսբերումը կավարտվի 2010 թվականի օգոստոսին։ Ըստ Օբամայի վարչակազմի՝ Իրաքում գտնվող ամերիկյան 142000-անոց զինուժի թիվը կկրճատվի մինչև 50 000-ի, որոնք էլ այդ երկիրը կլքեն մինչև 2011 թվականի ավարտը։ 2010 թվականի օգոստոսի 19-ին ամերիկյան վերջին մարտական բրիգադը լքեց Իրաքի տարածքը։ Մնացած զորքերն ակտիվ մարտական գործողություններից անցում կատարեցին դեպի հակաահաբեկչական գործողությունների ու սկսեցին վարժել, զինել ու խորհրդատվություն տրամադրել Իրաքի անվտանգության ուժերին[355][356]։ 2010 թվականի օգոստոսի 31-ին նախագահ Օբաման հայտարարեց, որ Միացյալ Նահանգների ռազմական առաքելությունն Իրաքում ավարտվել է[357]։ 2011 թվականի հոկտեմբերի 21-ին էլ նա նշեց, որ ամերիկյան բոլոր զորքերը կլքեն Իրաքը՝ «ծննդյան տոներին արդեն իսկ իրենց տանը լինելու համար»[358]։

2014 թվականի հունիսին՝ «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման կողմից Մոսուլի գրավումից հետո, Օբաման 275 զինծառայող ուղարկեց ամերիկյան անձնակազմին աջակցելու և Բաղդադում ԱՄՆ դեսպանության անվտանգությունն ապահովելու համար։ «Իսլամական պետությունը» շարունակում էր առաջխաղացում գրանցել Իրաքի հյուսիսային հատվածներում և զանգվածային ջարդեր ու էթնիկ զտումներ էր իրականացնում[359][360]։ 2014 թվականի օգոստոսին՝ Սինջարում եզդիների կոտորածի ժամանակ, Օբաման հրամայեց ավիահարվածներ հասցնել ահաբեկչական այս խմբավորման դիրքերին ու կենդանի ուժի ուղղությամբ[361]։ 2014 թվականի վերջին այս հակամարտությանը մասնակցում էր ամերիկյան ցամաքային ուժերի 3100 զինծառայող[362]։ Բացի այդ, ռազմական գործողությունների հատվածներում ԱՄՆ ռազմաօդային և ռազմածովային ուժերի օդաչուներն իրականացրել են շուրջ 16 000 թռիչք[363]։ 2015 թվականի սկզբին՝ 82-րդ օդադեսանտային դիվիզիայի ստորաբաժանումներից մեկի ժամանումից հետո, Իրաքում ԱՄՆ ցամաքային ուժերի ներկայացուցիչների թիվը հասավ 4400-ի[364], իսկ նույն տարվա հուլիսին ԱՄՆ գլխավորած կոալիցիայի ռազմաօդային ուժերը շուրջ 44 000 թռիչք իրականացրին մարտական գործողությունների իրականացման վայրերում[365]։

Աֆղանստան և Պակիստան

խմբագրել
 
Օբաման Աֆղանստանի նախագահ Համիդ Քարզայի (ձախից) և Պակիստանի նախագահ Ասիֆ Ալի Զարդարի (աջից) հետ եռակողմ հանդիպումից հետո, 2009 թվականի մայիս։ Հետին պլանում Ջո Բայդենն է։

Իր նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Օբաման Իրաքում պատերազմն անվանեց «վտանգավոր շեղում» և նշեց, որ փոխարենը շեշտը պետք է դնել Աֆղանստանի պատերազմի վրա[366]։ Ըստ նրա՝ այս շրջանը մոլորակի այն հատվածն էր, որտեղից Միացյալ Նահանգների դեմ կրկին կարող է հարձակում նախաձեռնվել[367]։ Նախագահության սկզբնական շրջանում Օբաման քայլեր ձեռնարկեց Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի թվաքանակի ավելացման ուղղությամբ։ 2009 թվականի փետրվարին նա հայտարարեց ամերիկյան զորքերի թիվը մինչև 17000-ի հասցնելու մասին, ինչը, ըստ Օբամայի, նպատակ ուներ «կայունացնելու Աֆղանստանում վատթարացող իրավիճակը»։ Նրա խոսքով՝ Աֆղանստանն այն շրջանն է, որը չի ստացել «ռազմավարական բավարար ուշադրություն, ուղղորդում և ռեսուրսներ, որոնց կարիքը հրատապ առկա է»[368]։ 2009 թվականի մայիսին Օբամայի հրամանով Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի հրամանատար, գեներալ Դևիդ ՄակՔիրնանին փոխարինեց ԱՄՆ ԶՈւ հատուկ նշանակության զորքերի նախկին հրամանատար Սթենլի ՄակՔրիսթալը։ Նրա խոսքով՝ ՄակՔրիսթալի՝ Հատուկ նշանակության զորքերում փորձառությունը կհեշտացներ ապստամբների դեմ պայքարի մարտավարության կիրառումը պատերազմում[369]։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Օբաման հայտարարեց Աֆղանստանում լրացուցիչ 30000 զինծառայողի տեղակայման մասին ու առաջարկեց զորքերի դուրսբերումն սկսել այդ ժամկետից 18 ամիս անց[370], ինչը պետք է տեղի ունենար 2011 թվականի հուլիս ամսին։ 2010 թվականի հունիսին ՄակՔրիսթալին փոխարինեց Դևիդ Փեթրեուսը։ Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ ՄակՔրիսթալի աշխատակազմը թերթերից մեկում քննադատեց Սպիտակ տան անձնակազմին[371]։ 2013 թվականի փետրվարին Օբաման հայտարարեց, որ մինչև 2014 թվականի փետրվար ամիսն Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի թիվը 68000-ից կկրճատվի 34000-ի[372]։ 2015 թվականի հոկտեմբերին Սպիտակ տունը հայտարարեց Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի՝ անորոշ ժամկետով թողնելու իր պլանների մասին, ինչը պայմանավորված էր անվտանգության վատթարացող իրավիճակով[373]։

Ինչ վերաբերում է հարևան Պակիստանին, ապա Օբաման Աֆղանստանին սահմանակից պակիստանյան շրջաններն անվանեց Աֆղանստանի անվտանգության ու ամերիկացիների համար «ամենամեծ սպառնալիքը»։ Օբաման հայտարարեց, որ ինքը «չի կարող համակերպվել ահաբեկչական այդ ապաստարանի հետ»։ Նույն ելույթի ժամանակ Օբաման պնդեց, որ Միացյալ Նահանգները «չի կարող հաջողել Աֆղանստանում կամ պաշտպանել մեր հայրենիքը, քանի դեռ չի փոխվել Պակիստանի նկատմամբ ամերիկյան քաղաքականությունը»[374]։

Ուսամա բեն Լադենի մահ
խմբագրել
 
Օբաման և ազգային անվտանգության թիմի անդամները Սպիտակ տան իրավիճակային սենյակում հետևում են «Նեպտունի եռաժանի» գործողության ընթացքին, մայիսի 1, 2011 թվական։ Տես նաև՝ Իրավիճակային սենյակ հոդվածը։

2010 թվականի հուլիսից մշակելով և վերլուծելով սեփական գործակալներից ստացված տեղեկությունները՝ Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը հաջորդ մի քանի ամիսների ընթացքում սկսեց ուսումնասիրել այն հիմնական տեղանքները, որտեղ կարող էր թաքնվել Ուսամա բեն Լադենը։ Նա բնակվում էր Պակիստանի Աբբոտաբադ քաղաքում գտնվող մեծ առանձնատանը։ Վերջինս Պակիստանի մայրաքաղաք Իսլամաբադից գտնվում էր 56 կմ հեռավորության վրա[375]։ ԿՀՎ ղեկավար Լեոն Պանետան 2011 թվականի մարտին նախագահ Օբամային զեկուցեց հետախուզական այս տվյալների վերաբերյալ[375]։ Հաջորդ վեց շաբաթների ընթացքում պարբերաբար հանդիպելով ազգային անվտանգության հարցերով իր խորհրդականների հետ՝ Օբաման մերժեց առանձնատունը ռմբակոծելու պլանը ու հավանություն տվեց ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի հատուկ նշանակության ստորաբաժանումների կողմից «գործառնական գրոհի» իրականացումը[375]։ Գործողությունը տեղի ունեցավ 2011 թվականի մայիսի 1-ին, ինչի հետևանքով սպանվեց բեն Լադենը, իսկ բազմաթիվ փաստաթղթեր, համակարգչային կրիչներ և սկավառակներ առգրավվեցին առանձնատնից[376][377]։ ԴՆԹ թեստավորման միջոցն այն հինգ մեթոդներից մեկն էր, որը կիրառվեց բեն Լադենի ինքնությունը պարզելու համար[378]։ Մի քանի ժամ անց նրա մարմինը թաղվեց ծովում[379]։ Երբ մայիսի 1-ի ուշ երեկոյան նախագահ Օբաման Վաշինգտոնից հայտարարեց Ուսամա բեն Լադենի սպանության մասին, ԱՄՆ ողջ տարածքում հազարավոր մարդիկ սկսեցին տոնել այս իրադարձությունը։ Ավելին, մայրաքաղաք Վաշինգտոնում հարյուրավոր մարդիկ սկսեցին հավաքվել Սպիտակ տան մոտ, իսկ Նյու Յորքում՝ Համաշխարհային առևտրի կենտրոնի ներկայիս տարածքում և Թայմս Սքվերում[376][380]։ Օբամայի հայտարարությունը դրական արձագանք ստացավ երկու կուսակցությունների շրջանում։ Դրան արձագանքեցին նաև նախկին նախագահներ Բիլ Քլինթոնն ու Ջորջ Ուոքեր Բուշը[381]։

 
Պանամայում նախագահ Օբամայի հանդիպումը Կուբայի նախագահ Ռաուլ Կաստրոյի հետ, 2015 թվականի ապրիլ։

2013 թվականի գարնանից սկսած՝ Միացյալ Նահանգներն ու Կուբան գաղտնի բանակցություններ էին վարում չեզոք տարածքներում, ներառյալ՝ Կանադայում և Վատիկանում[382]։ Երկու երկրների միջև հարաբերությունների կարգավորմանը Վատիկանն առաջին անգամ ներգրավվեց 2013 թվականին, երբ Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը Վաշինգտոնին ու Հավանային կոչ արեց, ի նշան բարի կամքի դրսևորման, իրականացնել գերիների փոխանակում[383]։ 2013 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Կուբայի նախագահ Ռաուլ Կաստրոն Յոհաննեսբուրգում Նելսոն Մանդելայի հուղարկավորության ժամանակ ողջունեց և սեղմեց Օբամայի ձեռքը[384]։

2014 թվականի դեկտեմբերին՝ գաղտնի հանդիպումներից հետո, պաշտոնական Վաշինգտոնն ազդարարեց, որ նախագահ Օբաման, Հռոմի պապի միջնորդությամբ, բանակցություններ է վարել Կուբայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների վերականգնման ուղղությամբ, ինչը տեղի էր ունենալու գրեթե 60 տարի ընդմիջումից հետո[385]։ Հանրության շրջանում «Կուբայական հալոցք» անվանումն ստացած այս գործընթացը «The New Republic» անվանեց «նախագահ Օբամայի արտաքին քաղաքականության ամենամեծ նվաճումը»[386]։ 2015 թվականի հուլիսի 1-ին Բարաք Օբաման հայտարարեց, որ Կուբայի և Միացյալ Նահանգների միջև կհաստատվեն պաշտոնական դիվանագիտական հարաբերություններ, իսկ Վաշինգտոնում ու Հավանայում կգործեն երկու երկրների դեսպանությունները[387]։ Երկու երկրները միմյանց մայրաքաղաքներում իրենց դեսպանությունները բացեցին հուլիսի 20-ին և օգոստոսի 13-ին համապատասխանաբար[388]։ 2016 թվականի մարտին Օբաման երկօրյա այցով ժամանեց Հավանա՝ 1928 թվականին Քալվին Քուլիջից հետո դառնալով ԱՄՆ առաջին նախագահը, որն այցելեց Կարիբյան ծովի այդ երկիր[389]։

Իսրայել

խմբագրել
 
Օբաման Օվալաձև աշխատասենյակում հանդիպում է Իսրայելի նախագահ Շիմոն Պերեսի հետ, 2009 թվականի մայիս։

Օբամայի նախագահության առաջին տարիներին ԱՄՆ-ն մեծացրեց ռազմական համագործակցությունն Իսրայելի հետ՝ ներառյալ մեծացավ ռազմական օգնության չափը, վերստեղծվեցին միացյալ ռազմաքաղաքական և պաշտպանական քաղաքականության խորհրդատվական խմբերը։ Մեծացավ նաև երկու երկրներ բարձրաստիճան զինվորական գործիչների այցերի թիվը[390]։ Բարաք Օբամայի վարչակազմը Կոնգրեսից խնդրեց միջոցներ հատկացնել «Երկաթե գմբեթ» ծրագրի ֆինանսավորման համար, ինչն արվելու էր ի պատասխան Գազայի հատվածից Իսրայելի տարածքի ուղղությամբ պաղեստինյան ուժերի հրթիռակոծության ալիքների[391]։ 2010 թվականի մարտին Օբաման հրապարակայնորեն դեմ արտահայտվեց Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի կառավարության՝ Արևելյան Երուսաղեմի հիմնականում արաբական թաղամասերում հրեական շինությունների կառուցման նախագծերին[392][393]։ 2011 թվականին Միացյալ Նահանգները վետո կիրառեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի այն բանաձևին, որը քննադատում էր պաղեստինյան տարածքներում իսրայելական բնակավայրերի կառուցումը։ Ընդ որում, ԱՄՆ-ն Խորհրդի անդամ միակ երկիրն էր, որը դեմ էր այս բանաձևին[394]։ Օբաման աջակցում էր Արաբա-իսրայելական հակամարտության լուծման «երկու ժողովուրդների համար երկու պետություն» հայեցակարգին, որը պետք է հիմնված լինի 1967 թվականի՝ հողերի փոխանակման վրա[395]։

2013 թվականին լրագրող Ջեֆրի Գոլդբերգը հայտարարեց, որ Օբամայի կարծիքով, «յուրաքանչյուր նոր բնակավայրի կառուցման վերաբերյալ հայտարարության հետ, Նեթանյահուն իր երկիրը մղում է գրեթե լիակատար մեկուսացման»[396]։ 2014 թվականին Օբաման սիոնիստական շարժումը համեմատեց Միացյալ Նահանգներում քաղաքացիական իրավունքների շարժման հետ։ Նրա խոսքով՝ երկու շարժումները փորձում են արդարությունն ու հավասար իրավունքները հասցնել պատմականորեն հետապնդված մարդկանց։ «Ինձ համար իսրայելամետ և հրեամետ դիրքորոշումն այն արժեքների անբաժանելի մասն է, որոնց համար ես պայքարել եմ քաղաքականապես գիտակից դառնալուց և քաղաքականությամբ զբաղվելուց ի վեր»[397]։ Օբաման 2014 թվականին «Անխորտակելի ժայռ» գործողության ժամանակ իր աջակցությունը հայտնեց Իսրայելի ինքնապաշտպանության իրավունքին[398]։ 2015 թվականին Իսրայելի իշխանությունները խիստ քննադատության ենթարկեցին Բարաք Օբամային՝ Իրանի հետ միջուկային գործարք կնքելու համար։ Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուն, որն ԱՄՆ Կոնգրեսին կոչ էր անում հանդես գալ այս գործարքի դեմ, Արևմուտքի հետ Իրանի այս պայմանագիրն անվանեց «վտանգավոր» և «վատը»[399]։

2016 թվականի դեկտեմբերի 23-ին՝ Օբամայի վարչակազմի օրոք, Միացյալ Նահանգները ձեռնպահ քվեարկեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 2334 բանաձևին, որը դատապարտում էր Պաղեստինի բռնազավթված տարածքներում իսրայելական բնակավայրերի կառուցումը՝ համարելով այն միջազգային իրավունքի խախտում։ Փաստացի, ամերիկյան վարչակազմը թույլ տվեց, որ բանաձևն ընդունվի[400]։ Նեթանյահուն խստորեն քննադատեց Օբամայի վարչակազմի այս գործողությունը[401][402], իսկ Իսրայելի կառավարությունը հետ կանչեց ՄԱԿ-ում իր տարեկան ներդրումները, որոնք 2017 թվականի հունվարի 6-ին հասել էին 6 միլիոն ԱՄՆ դոլարի[403]։ 2017 թվականի հունվարի 5-ին Միացյալ Նահանգների Ներկայացուցիչների պալատը 342 կողմ, 80 դեմ ձայնով դատապարտեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի այս բանաձևը[404][405]։ 2023 թվականին ՀԱՄԱՍ-ի հետ պատերազմի ժամանակ Օբաման քննադատեց Գազայի հատվածում Իսրայելի որոշ գործողությունները, այդ թվում՝ բնակչությանը սննդից ու խմելու ջրից զրկումը[406]։

2011 թվականի փետրվարին՝ Արաբական գարնան շրջանակներում, Լիբիայում բողոքի ցույցեր սկսվեցին երկարամյա բռնապետ Մուամմար ալ-Կադդաֆիի դեմ։ Շատ շուտով, սակայն, դրանք վերածվեցին բռնությունների։ Մարտին, երբ Կադդաֆիին հավատարիմ ուժերը Լիբիայի ողջ տարածքում հարձակվեցին ապստամբների վրա, ողջ աշխարհում՝ ներառյալ Եվրոպայում ու Արաբական պետությունների լիգայում, կոչեր էին հնչում Լիբիայի տարածքը ոչ թռիչքային գոտի հայտարարելու վերաբերյալ[407]։ Այդ մասին բանաձև էր ընդունել նաև ԱՄՆ Սենատը[408]։ Մարտի 17-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 1973 բանաձևի ընդունմանն ի պատասխան, Կադդաֆին, որը երդվել էր գթասիրտ չլինել Բենգազիի ապստամբների նկատմամբ[409], հայտարարեց մարտական գործողությունների անհապաղ դադարեցման մասին[410]։

Հաջորդ օրը Օբամայի հրամանով ԱՄՆ զինված ուժերը ավիահարվածներ հասցրին, որոնք նպատակ ունեին վերացնելու Լիբիայի կառավարության օդային պաշտպանության կարողությունները։ Դրանով ամերիկյան կողմը, ինչպես պնդում էր Վաշինգտոնը, փորձում էր պաշտպանել քաղաքացիական անձանց ու նպաստել ոչ թռիչքային գոտու ապահովմանը[411]։ Ի թիվս այլ սպառազինության՝ ամերիկյան կողմը կիրառում էր նաև «Tomahawk» հրթիռներ, ծանր ռազմավարական «Northrop Grumman B-2 Spirit» ռմբակոծիչներ ու ռեակտիվ կործանիչներ[412][413][414]։ Վեց օր անց՝ մարտի 25-ին, Հյուսիսատլանտյան դաշինքն իր բոլոր 28 անդամների միաձայն քվեարկությամբ ստանձնեց «Միացյալ պաշտպան» անվանումը ստացած գործողության ղեկավարումը[415]։ Բացի դրա գինը, կառուցվածքը և հետևանքները կասկածի տակ դնելուց՝ ԱՄՆ Կոնգրեսի որոշ անդամներ վիճարկում էին նաև այն հարցը, թե արդյոք Բարաք Օբաման ուներ սահմանադրական իրավասություն՝ հրամայելու սկսել մարտական գործողություններ[416][417][418]։ Օբաման ավելի ուշ զղջանքի խոսքեր հայտնեց այն մասին, որ մեծ դերակատարում է ունեցել Լիբիայում իրավիճակի ապակայունացման հարցում՝ այնտեղ առկա իրավիճակն անվանելով «խառնաշփոթ»[419]։ Նա հայտարարեց, որ կառավարության տապալումից հետո առաջին օրերին առկա չկազմակերպված վիճակը իր նախագահության «ամենավատ սխալն» էր[420]։

Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմ

խմբագրել

2011 թվականի օգոստոսի 18-ին՝ Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմի մեկնարկից մի քանի ամիս անց, Օբաման հրապարակեց գրավոր հայտարարություն, որտեղ մասնավորապես ասված էր. «Եկել է ժամանակը, որ նախագահ Ասադը մի կողմ քաշվի»[421]։ Այս դիրքորոշումը վերահաստատվեց 2015 թվականի նոյեմբերին[422]։ 2012 թվականին Օբաման հավանություն էր տվել Կենտրոնական հետախուզական վարչության և Պենտագոնի կողմից վարվող մի քանի ծրագրերի, որոնք նպատակ ունեին մարզել Ասադի վարչակարգի դեմ դուրս եկած ապստամբներին[423]։ Ավելի ուշ, Պենտագոնի կողմից իրականացվող ծրագիրը ձախողվեց, և իշխանությունները դրանից պաշտոնապես հրաժարվեցին 2015 թվականի հոկտեմբերին[424][425]։

Սիրիայում քիմիական զենքի կիրառումից հետո, ինչի մեջ ամերիկյան վարչակազմը պաշտոնապես մեղադրեց Ասադի կառավարությանը, Օբաման նախընտրեց չանցնել իր խոստացած «կարմիր գիծը» և Ասադի դեմ խոստացված ռազմական գործողությունները թույլատրելու փոխարեն[426], համաձայնեց Ռուսաստանի միջնորդությամբ գործարքին, որն Ասադին ստիպեց հրաժարվել քիմիական զենքից, սակայն քլորի կիրառմամբ գազային հարձակումները շարունակվեցին[427][428]։ 2014 թվականին Օբաման թույլատրեց օդային հարձակում իրականացնել «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության թիրախների դեմ[429]։

Իրանի հետ միջուկային բանակցություններ

խմբագրել
 
Օբաման զրուցում է Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի հետ, 2013 թվականի մարտ։

2009 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Օբամայի վարչակազմը սկսեց իրականացնել Բուշի վարչակազմի ծրագիրը՝ ուղղված միջուկային զենքի արտադրության ավելացմանը։ «Համապարփակ արդիականացում» նախաձեռնությունն ընդլայնեց ռումբի նոր դետալներ արտադրելու համար գոյություն ունեցող երկու միջուկային տեղավայրերը։ Վարչակազմը Նյու Մեքսիկոյի Լոս Ալամոսի լաբորատորիայում կառուցեց պլուտոնիումի նոր պահեստներ և Թենեսի նահանգի Օք Ռիջ քաղաքում գտնվող ազգային լաբորատորիայում ընդլայնեց հարստացված ուրանի արդյունահանումը։ 2013 թվականի նոյեմբերին Օբամայի վարչակազմն Իրանի հետ բանակցություններ սկսեց Համատեղ համապարփակ գործողությունների ծրագրի շուրջ, որը նպատակ ուներ կանխել Թեհրանի կողմից միջուկային զենքի արտադրությունը։ Գործընթացն ավարտվեց միջանկյալ համաձայնագրի կնքմամբ։ Բանակցություններն ընթացան շուրջ 2 տարի, պարբերաբար ընդմիջվելով, իսկ գործարքի կնքման մասին հայտարարվեց 2015 թվականի հուլիսի 14-ին։ «Համատեղ համապարփակ գործողությունների ծրագիր» անվանումը ստացած գործարքը ենթադրում էր Իրանի նկատմամբ նախկինում սահմանված մի շարք պատժամիջոցների հանում, ինչին ի պատասխան Թեհրանը հրաժարվում էր միջուկային զենք ստեղծել։ Մինչդեռ Օբաման համաձայնագիրն անվանում էր «մեկ քայլ առաջ դեպի առավել հուսալի աշխարհ», գործարքը մեծապես քննադատվեց Հանրապետական կուսակցության ու պահպանողական շրջանակների կողմից։ Բացի այդ, գործարքը դատապարտեց նաև Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուն[430][431][432]։ Ի հավելումն, Հանրապետական կուսակցությունը քննադատեց նաև գործարքի կնքումից հետո Իրանին 1,7 միլիարդ դոլարի կանխիկ փոխանցման մասին հայտարարությունը։ Նախագահ Օբամայի վարչակազմը նշեց, որ փոխանցումը կանխիկ ճանապարհով իրականացվել է «ամերիկյան և միջազգային պատժամիջոցների արդյունավետության» հետևանքով[433]։ Գործարքն առաջ մղելու համար Օբամայի վարչակազմը Հեզբոլահին պաշտպանեց վարչակազմի՝ Թմրանյութերի մաքսանենգության դեմ պայքարի «Կասանդրա» նախագծի հետաքննությունից և Կենտրոնական հետախուզական վարչությունից[434][435]։ Ի դեպ, նույն տարում՝ 2015 թվականի դեկտեմբերին, Օբաման սկսեց 348 միլիարդ դոլար արժողությամբ ծրագիր, որի նպատակն էր աջակցել ԱՄՆ-ում միջուկային զենքի արտադրության ծավալներին։ Ռոնալդ Ռեյգանի վարչակազմից հետո նման մասշտաբի հատկացումներ նախկինում այս ուղղությամբ չէին արվել[436]։

Ռուսաստան

խմբագրել
 
2015 թվականի սեպտեմբերին Օբաման հանդիպում է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ։

2010 թվականի մարտին Օբամայի վարչակազմը համաձայնություն ձեռք բերեց Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի վարչակազմի հետ, որով կողմերը 1991 թվականին կնքված Ռազմավարական հարձակողական սպառազինությունների կրճատման պայմանագիրը փոխարինելու էին նոր պայմանագրով, ինչը մեկ երրորդով կրճատելու էր երկու երկրների մեծ հեռահարության միջուկային սպառազինությունը[437]։ Օբաման և Մեդվեդևը 2010 թվականի ապրիլին ստորագրեցին նոր պայմանագիրը, իսկ Միացյալ Նահանգների Սենատն այն վավերացրեց 2010 թվականի դեկտեմբերին[438]։ 2011 թվականի դեկտեմբերին Օբաման ամերիկյան գործակալություններին հանձնարարեց ուսումնասիրել տարբեր երկրներում ԼԳԲՏ համայնքների իրավունքների պաշտպանությունը, երբ այս կամ այն օտարերկրյա պետությանը Միացյալ Նահանգները հատկացնելու էր ֆինանսական աջակցություն[439]։ 2013 թվականի օգոստոսին նա քննադատեց ռուսական օրենքները, որը խտրականություն էր ցուցաբերում նույնասեռականների նկատմամբ[440], սակայն հանդես չեկավ 2014 թվականի Սոչիի ձմեռային օլիմպիական խաղերի բոյկոտի օգտին[441]։

2014 թվականին Ռուսաստանի կողմից Ղրիմի բռնակցումից, 2015 թվականին Սիրիա ռուսական զորքերի մուտքից և 2016 թվականին ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին Ռուսաստանի ենթադրյալ միջամտությունից հետո[442] Մեծ Բրիտանիայի պաշտպանության նախկին նախարար, ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար Ջորջ Ռոբերթսոնը հայտարարեց, որ Օբաման «թույլ տվեց Պուտինին վերադառնալ համաշխարհային թատերաբեմ ու փորձարկել Արևմուտքի վճռականությունը»՝ հավելելով, որ «այդ աղետի ժառանգությունը դեռ երկար կզգացվի»[443]։

Մշակութային և քաղաքական կերպար

խմբագրել

Օբամայի ընտանեկան պատմությունը, դաստիարակությունը և Բաղեղի լիգայում ստացած կրթությունը զգալիորեն տարբերվում են աֆրոամերիկացի քաղաքական գործիչների պատմությունից, որոնք իրենց կարիերան սկսել են 1960-ականներին քաղաքացիական իրավունքների շարժմանը մասնակցելու միջոցով[444]։ Տարակուսանք հայտնելով այն հարցի շուրջ, թե արդյոք ինքը «բավականաչափ սևամորթ է», Օբաման 2007 թվականի օգոստոսին կայացած Սևամորթ լրագրողների ազգային ասոցիացիայի հանդիպմանն ասաց, որ «մենք դեռևս կառչած ենք այն մտքից, որ եթե դու շփվում ես սպիտակամորթների հետ, ուրեմն ինչ-որ բան այն չէ»[445]։ 2007 թվականի հոկտեմբերի նախընտրական իր ելույթում Օբաման ընդունեց, որ երիտասարդական իմիջ ունի՝ ասելով. «Ես այստեղ չէի լինի, եթե էստաֆետան շարունակ չփոխանցվեր նոր սերնդին»[446]։ Բացի այդ, Օբամային հաճախ անվանում էին բացառիկ հռետոր[447]։ Իր երդմնակալությունից առաջ անցումային շրջանի ընթացքում, ինչպես նաև նախագահության տարիներին, Օբաման ամեն շաբաթ հանդես էր գալիս առցանց տեսաուղերձներով[448]։

Աշխատանքի գնահատանք

խմբագրել
 
Օբամայի հավանության վարկանիշը` ըստ Գելափ ընկերության։

Բարաք Օբաման իր նախագահությունը սկսել է բարձր՝ 68% հավանության վարկանիշով[449], ինչը, ըստ Գելափ կազմակերպության տվյալների, ԱՄՆ նախագահների երդմնակալությունից հետո հինգերորդ ամենաբարձր ցուցանիշն է[450]։ Նրա վարկանիշը մեծամասամբ բարձր մնաց մինչև 2009 թվականի նոյեմբեր[451], սակայն 2010 թվականի օգոստոսին նրա հավանության վարկանիշն իջավ մինչև 40%[452], ինչը նման էր Ռոնալդ Ռեյգանի և Բիլ Քլինթոնի պաշտոնավարման առաջին տարիների վարկանիշի միտումներին[453]։ 2011 թվականի մայիսի 2-ին Օսամա բեն Լադենի մահից հետո Օբամայի վարկանիշը կարճ ժամանակով բարձրացավ՝ մեկ ամիս կայուն պահպանվելով 50-53%[454][455][456], սակայն հետո այն կրկին իջավ 40%-ի[457]։

2011 թվականի վերջին նրա վարկանիշը մի քանի անգամ իջավ 38%-ի[458], բայց 2012 թվականի կեսերին կրկին բարձրացավ՝ միջինում կազմելով 50%[459]։ 2013 թվականին իր երկրորդ երդմնակալությունից հետո Օբամայի հավանության վարկանիշները կայուն էին՝ մոտ 52%[460], բայց տարվա ընթացքում աստիճանաբար նվազեցին՝ դեկտեմբերին հասնելով 39%-ի[455]։ 2014 թվականի միջանկյալ ընտրություններից առաջ անցկացված հարցումներում Օբամայի հավանության վարկանիշներն իրենց նվազագույնին էին, իսկ անհավանության վարկանիշը հասավ 57%-ի[455][461][462]։ 2015 թվականի մեծ մասում նրա հավանության վարկանիշը շարունակեց ցածր մնալ, սակայն տարեվերջին սկսեց բարձրանալ՝ հասնելով 40%-ի[455][463]։ Ըստ Գելափի՝ 2016 թվականի մարտին Օբամայի հավանության վարկանիշը հասավ 50%-ի. ցուցանիշ, որը 2013 թվականի մայիսից ի վեր չէր գրանցվել[455][464]։ 2017 թվականի հունվարի 16-19-ը անցկացված վերջին հարցումներում Օբամայի հավանության վարկանիշը 59% էր, ինչը նրան դրեց Ջորջ Հ. Ու. Բուշի և Դուայթ Դ. Էյզենհաուերի հետ մեկ շարքում, որոնց պաշտոնավարման վերջին շրջանի վարկանիշները նույնպես 50% էր[465]։

Պաշտոնավարման ավարտից հետո Օբաման շարունակում է դրականորեն ընկալվել հանրության կողմից[466]։ Գելափի՝ նախկին նախագահների հետահայաց հարցումներում Օբաման և՛ 2018, և՛ 2023 թվականներին ստացել է 63% հավանության վարկանիշ։ Սա նրան դարձնում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո չորրորդ ամենահեղինակավոր նախագահը[467][468]։

Միջազգային վարկանիշ

խմբագրել

Հարցումները ցույց են տվել, որ Օբաման լայն աջակցություն է վայելել այլ երկրներում՝ ինչպես նրա նախագահությունից առաջ, այնպես էլ նրա նախագահության ընթացքում[469][470][471]։ 2009 թվականի փետրվարին «Harris Interactive» ընկերությունը «France 24»-ի և «International Herald Tribune»-ի պատվերով Արևմտյան Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում հարցում է իրականացրել։ Արդյունքում Օբաման ճանաչվել է որպես աշխարհի ամենահարգված և ամենաազդեցիկ առաջնորդը[472]։ Նույն ընկերության կողմից 2009 թվականի մայիսին անցկացված հաջորդ հարցումը ցույց տվեց, որ Օբաման ոչ միայն աշխարհի ամենահայտնի առաջնորդն է, այլև այն անձը, ում վրա մարդիկ առավել հույս էին դնում աշխարհը տնտեսական անկումից դուրս բերելու հարցում[473][474]։

2009 թվականի հոկտեմբերի 9-ին՝ իր պաշտոնավարման ընդամենը իններորդ ամսում, Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեն Օբամային շնորհեց 2009 թվականի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը՝ «միջազգային դիվանագիտությունը և ժողովուրդների միջև համագործակցությունն ամրապնդելու իր ջանքերի համար»[475]։ Այս որոշումը ոչ միանշանակ ընդունվեց աշխարհի առաջնորդների և լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների շրջանում[476][477][478][479]։ Օբաման դարձավ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ ստացած ԱՄՆ չորրորդ նախագահը և երրորդը, որն այդ մրցանակին արժանացավ պաշտոնավարման ընթացքում[480]։ Նա մրցանակը որակեց որպես «գործելու կոչ» և նշեց. «Ես սա չեմ դիտարկում որպես իմ անձնական ձեռքբերումների ճանաչում։ Այն ավելի շուտ արտացոլում է ամերիկյան առաջնորդների ավելի լայն դերը՝ աջակցելու բոլոր ազգերի մարդկանց ձգտումներին»[481]։

Շնորհակալություն, Օբամա

խմբագրել

«Շնորհակալություն, Օբամա» արտահայտությունն առաջին անգամ ի հայտ եկավ 2009 թվականին «Twitter»-ում՝ «#thanks Obama» հեշթեգի տեսքով։ Այնուհետև այն օգտագործվեց նաև մի պաստառում։ Ավելի ուշ այն սկսեց օգտագործվել ծաղրական ենթատեքսով՝ սոցիալ-տնտեսական անկացածխ նդրի մեջ Օբամային մեղադրելու համար։ Օբաման ինքն էլ օգտագործեց այս արտահայտությունը 2015 և 2016 թվականներին։ 2017 թվականին այս արտահայտությունն օգտագործեց նաև Սթիվեն Քոլբերը՝ Օբամայի պաշտոնավարման վերջին օրը նրան րախտագիտություն հայտնելու համար։

Հետնախագահական ժամանակաշրջան (2017 թվականից մինչ օրս)

խմբագրել
 
Օբաման գոլֆ է խաղում Արգենտինայի նախագահ Մաուրիսիո Մակրիի հետ, 2017 թվականի հոկտեմբեր։

Օբամայի նախագահության ժամանակաշրջանն ավարտվեց 2017 թվականի հունվարի 20-ին՝ հաջորդ նախագահ Դոնալդ Թրամփի երդմնակալությամբ։ 2017 թվականին լքելով նախագահի պաշտոնը՝ Օբաման շարունակում է ակտիվ լինել հանրային կյանքում՝ կարդալով դասախոսություններ, ունենալով ճառեր, մասնակցելով ֆոնդհայթայթմանը ու ամեն անգամ ելույթներ ունենալով Դեմոկրատական ազգային համագումարի փրայմ թայմում[482][483]։

Սպիտակ տունը լքելուց հետո Օբամաների ընտանիքը Վաշինգտոնի Շերիդան-Կալորամա պատմական թաղամասում առանձնատուն վարձակալեց[484]։ Մարտի 2-ին Ջոն Քենեդու նախագահական գրադարան-թանգարանն Օբամային շնորհեց «Արիության համար» մրցանակ՝ «ժողովրդավարական իդեալներին իր շարունակական նվիրվածության և քաղաքական խիզախության բարձր մակարդակի համար»[485]։ Նախագահի պաշտոնը թողնելուց հետո Օբաման առաջին անգամ հանրության առջև հայտնվեց 2017 թվականի ապրիլի 24-ին Չիկագոյի համալսարանում։ Իր սեմինարի ժամանակ նա նոր սերնդին կոչ արեց ակտիվ մասնակցություն ունենալ քաղաքականության մեջ[486]։ Սեպտեմբերի 7-ին նախկին նախագահներ Ջիմի Քարթերի, Ջորջ Բուշ ավագի, Բիլ Քլինթոնի և Ջորջ Ուոքեր Բուշի հետ միասին Օբաման մասնակցեց «One America Appeal»-ի ակցիային, որը նպատակ ուներ օգնելու Մեքսիկական ծոցի ափի և Տեխասի համայնքներին, որոնք մեծապես տուժել էին Հարվի և Իրմա փոթորիկներից[487]։ 2017 թվականի հոկտեմբերի 31-ին և նոյեմբերի 1-ին Օբաման հյուրընկալեց Օբամա հիմնադրամի առաջին գագաթնաժողովը[488]։ Օբամայի խոսքով՝ այս հիմնադրամը պետք է դառնար իր հետնախագահական ժամանակաշրջանի հիմնական զբաղմունքն ու իր հավակնությունների մի մասն առ այն, որ հետնախագահական ժամանակաշրջանում իր գործունեությունը լինելու է առավել արդյունավետ, քան նախագահական ժամանակաշրջանում էր[489]։

Բարաք և Միշել Օբամաները 2018 թվականի մայիսի 28-ին ստորագրեցին մի պայմանագիր, համաձայն որի՝ ամուսինները զբաղվելու էին «Netflix»-ի համար փաստագրական սերիալների, վավերագրական և լիամետրաժ ֆիլմերի արտադրությամբ։ Դա արվելու էր Օբամաների ստեղծած «Higher Ground Productions» ընկերության կողմից[490][491]։ Ընկերության առաջին ֆիլմը՝ «Ամերիկյան գործարանը», 2020 թվականին «Լավագույն վավերագրական լիամետրաժ ֆիլմ» անվանակարգում արժանացավ Օսկար կինոմրցանակի[492]։ Հոկտեմբերի 24-ին ԱՄՆ Գաղտնի ծառայությունը կարողացավ վնասազերծել Օբամաներին ուղղված ինքնաշեն ռումբը։ Դա այն ինքնաշեն ռումբերից մեկն էր, որոնք փոստով այդ նույն ժամանակաշրջանում ուղարկվել էին դեմոկրատ օրենսդիրներին ու պաշտոնյաներին[493]։ 2019 թվականին Բարաք և Միշել Օբամաները Վիք Գրուսբեքից ձեռքբերեցին Մարթաս Վինյարդում (Մասաչուսեթս նահանգ) գտնվող նրա առանձնատունը[494]։ Հոկտեմբերի 29-ին Օբամա հիմնադրամի տարեկան գագաթնաժողովի ժամանակ ԱՄՆ նախկին նախագահը քննադատեց «վոքիզմը» (սոցիալական, ռասայական և սեռական արդարությանը վերաբերող հարցերի նկատմամբ չափից դուրս ուշադրությունը) և «չեղարկման մշակույթը»[495][496]։

Օբաման դժկամությամբ մասնակցեց 2020 թվականի նախագահական ընտրությունների համար Դեմոկրատական կուսակցության փրայմերիզներին, որովհետև ցանկանում էր իրեն դիրքավորել որպես գործիչ, որը ցանկանում է միավորել կուսակցությանը, այլ ոչ թե աջակցել կոնկրետ թեկնածուի[497]։ Այդուհանդերձ, 2020 թվականի ապրիլի 14-ին նա իր աջակցությունը հայտնեց կուսակցությունից նախագահի ապագա թեկնածու Ջո Բայդենին՝ նշելով, որ Ջոն «ունի բոլոր այն հատկանիշները, որոնք ներկա պահին անհրաժեշտ են ԱՄՆ նախագահին»[498][499]։ Մայիսին Օբաման քննադատեց Դոնալդ Թրամփին՝ COVID-19 համավարակի հետ կապված նրա գործողությունների համար։ Օբաման կորոնավիրուսի նկատմամբ Թրամփի վերաբերմունքն անվանեց «բացարձակ քաոսային աղետ» ու ընդգծեց, որ Թրամփի նախագահության օրոք «մեր ամենավատ մղումներն ազատ են արձակվել, ողջ աշխարհում մեր հպարտ հեղինակությունը խիստ սասանվել է, իսկ մեր ժողովրդավարական հաստատությունները վտանգված են ինչպես երբևէ»[500]։ Նոյեմբերի 17-ին հրապարակվեց Օբամայի նախագահական հուշերը՝ «Ավետյաց երկիր»-ը[501][502][503]։

2021 թվականի փետրվարին Օբաման և երաժիշտ Բրյուս Սփրինգսթինը սկսեցին «Ուրացողները. ծնված ԱՄՆ-ում» փոդքասթը, որտեղ նրանք խոսում էին իրենց «նախնիների, երաժշտության և Ամերիկայի նկատմամբ իրենց հարատև սիրո մասին»[504][505]։ Մի քանի ամիս անց Ռեջինա Հիքսը պայմանագիր ստորագրեց «Netflix»-ի հետ՝ Higher Ground-ի՝ Միշել Օբամայի հետ իրենց համատեղ նախագծի շրջանակներում կատակերգական կինոնախագծերի արտադրման համար[506]։

 
Օբաման նախագահ Ջո Բայդենի և փոխնախագահ Քամալա Հարիսի հետ Սպիտակ տանը, 2022 թվականի ապրիլի 5։

2022 թվականի մարտին Օբաման իր «Ավետյաց երկիր» հուշագրության համար «Լավագույն հեղինակային պատմվածք» անվանակարգում արժանացավ Աուդիոհրատարակիչների ասոցիացիայի մրցանակին[507]։ Ապրիլի 5-ին՝ իր պաշտոնը թողնելուց հետո առաջին անգամ, Օբաման այցելեց Սպիտակ տուն՝ մասնակցելու «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական օգնության ու սպասարկման մասին» օրենքի (Obamacare) ստորագրման 12-րդ տարեդարձի միջոցառմանը[508][509][510]: Հունիսին հայտնի դարձավ, որ Օբամաները և փոդքասթի արտադրությամբ զբաղվող իրենց ընկերությունը՝ «Higher Ground»-ը, «Audible»-ի հետ ստորագրել են բազմամյա պայմանագիր[511][512]։ Սեպտեմբերին Օբաման այցելեց Սպիտակ տուն՝ մասնակցելու իր ու Միշել Օբամայի Սպիտակ տանը տեղադրվելիք պաշտոնական կտավների շնորհանդեսին[513]։ Միևնույն ժամանակ նա ստացավ Փրայմ-թայմ «Էմմի» մրցանակ՝ «Netflix»-ի «Մեր մեծ ազգային պարկերը» վավերագրական հեռուստասերիալում պատմողի դերի համար[514][515]։

2022 թվականին Օբաման դեմ արտահայտվեց ԱՄՆ Գերագույն դատարանի կազմը ներկայիս 9 անդամներից ընդլայնելու գաղափարին[516]։

2023 թվականի մարտին Օբաման բանախոսություններով իր շրջագայության շրջանակներում այցելեց Ավստրալիա։ Այցի ընթացքում Օբաման հանդիպեց նաև այդ երկրի վարչապետ Էնթոնի Ալբանիզի հետ ու առաջին անգամ եղավ նաև Մելբուռնում[517]։ Միայն երկու բանախոսության համար Օբաման վաստակել է ավելի քան 1 միլիոն ԱՄՆ դոլար[518][519]։

2023 թվականի հոկտեմբերին Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմի ժամանակ Օբաման հայտարարեց, որ Իսրայելի տարածքի վրա ՀԱՄԱՍ արմատական խմբավորման հարձակումից հետո, Իսրայելը պետք է վերացնի այդ կազմակերպությանը[520]։ Շաբաթներ անց նա զգուշացրեց Իսրայելին, որ վերջինիս գործողությունները «սերունդներ շարունակ կարող են կոշտացնել պաղեստինցիների վերաբերմունքը» և թուլացնել Իսրայելին միջազգային աջակցությունը։ Օբաման նշել էր, որ ցանկացած ռազմավարություն, որը պատերազմի ժամանակ անտեսում է մարդկային կորուստները, ի վերջո «կարող է հանգեցնել հակառակ արդյունքների»[521]։

2024 թվականի հուլիսին Օբաման իր աջակցությունը հայտնեց 2024 թվականի նոյեմբերին ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում վերընտրվելու գաղափարից հրաժարված նախագահ Ջո Բայդենին՝ նշելով, որ վերընտրման Բայդենի ճանապարհը «էականորեն կրճատվել է»[522]։ Այդուհանդերձ, Օբաման գովաբանեց նախագահի պաշտոնում Բայդենի աշխատանքը՝ ընդգծելով, որ «Ջո Բայդենն Ամերիկայի ամենաազդեցիկ նախագահներից մեկն է» և որ նա «չէր ընդունի այդ որոշումը, մինչև չհավատար, որ դա ճիշտ որոշում է Ամերիկայի համար»[523]։ Ավելի ուշ, Օբաման իր աջակցությունը հայտնեց Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի թեկնածու և գործող փոխնախագահ Քամալա Հարիսին[524]։

Ժառանգություն և ճանաչում

խմբագրել

Ըստ պատմաբանների և քաղաքագետների շրջանում արված հարցումների՝ Բարաք Օբաման դասվում է ամերիկյան նախագահների վերին շարքում[525]։ 21-րդ դարի ամենատաղանդավոր քաղաքական հռետորներից մեկը համարվող Օբաման նաև բնութագրվել է որպես ամերիկյան պատմության մեջ ամենաարդյունավետ քարոզարշավ իրականացնողներից մեկը. հատկապես նշվում է նրա 2008 թվականի նախընտրական արշավը[526][527][528]։ Պատմաբան Ջուլիան Զելիզերը Օբամային բնութագրում է որպես քաղաքական գործիչ, որն օժտված էր «պետական կառույցների գործունեության և արդյունավետ քաղաքական առաջարկների մշակման սուր պատկերացմամբ»։ Զելիզերը նշում է, որ Օբամայի քաղաքականության մշակման հաջողություններից են տնտեսության խթանման փաթեթը, որը վերջ դրեց Մեծ ճգնաժամին, Դոդ-Ֆրանկի ֆինանսական և սպառողների պաշտպանության բարեփոխումները, ինչպես նաև Մատչելի բուժսպասարկման մասին օրենքը։ Զելիզերը նաև նշում է, որ Օբամայի պաշտոնավարման ժամանակ Դեմոկրատական ​​կուսակցությունը կորցրեց ինչպես իր ազդեցությունը, իսկ կուսակցության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ չկարողացան վերընտրվել։ Պատմաբանների շրջանում տիրող կարծիքն այն է, որ Օբաման «եղել է շատ արդյունավետ քաղաքականություն մշակող, սակայն ոչ այնքան հաջողակ՝ կուսակցաշինության գործում»։ Զելիզերն այս երևույթը բնորոշում է որպես «Օբամայի նախագահությունը բնութագրող պարադոքս»[529]։

Բրուքինգս ինստիտուտի գնահատմամբ՝ Բարաք Օբամայի նախագահության ամենանշանակալի ձեռքբերումը համարվում է 2010 թվականին ընդունված «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական ծառայությունների մասին» օրենքը, որը հայտնի է նաև «Օբամաքեյր» անունով։ Այս օրենքը ներկայացնում է 1965 թվականից ի վեր ԱՄՆ առողջապահական համակարգի ամենակարևոր կարգավորիչ փոփոխությունը, երբ ընդունվեցին «Medicare»-ը և «Medicaid»-ը[530][531][532][533]։ Օրենքն ուժի մեջ է մտել 2010-2020 թվականների ընթացքում՝ չնայած հանրապետականների՝ այն չեղարկելու բազմաթիվ փորձերին[534]։ Այդուհանդերձ, 2017 թվականին Կոնգրեսն ընդունեց օրենք, որով վերացվեց Օբամաքեյրի կարևոր բաղադրիչներից մեկը՝ բժշկական ապահովագրություն չունենալու համար նախատեսված պատիժը։ Այս փոփոխությունն ուժի մեջ մտավ 2019 թվականից[535]։ Ինստիտուտը նշում է, որ Օբամայի նախագահությունը նշանավորվում է «միայն մեկ կարևոր օրենսդրական ձեռքբերումով», և նրա ժառանգությունը «մեծապես կախված է դրա խորհրդանշական նշանակությունից ու գործադիր տարբեր գործողությունների արդյունքից»[536]։

Դևիդ Վ. Ուայզը նշել է, որ Օբաման թերացել է «շատ առաջադիմականների համար կարևոր ոլորտներում», մասնավորապես՝ անօդաչու թռչող սարքերի միջոցով իրականացվող թիրախային հարձակումները շարունակելը, 2008-2009 թվականների տնտեսական ճգնաժամի ժամանակ խոշոր բանկերի դեմ իրավական կամ կարգավորիչ խիստ գործողություններ չձեռնարկելը (համարվում է, որ դրանք նպաստում էին ճգնաժամին), ինչպես նաև Օբամաքեյրն առաջարկելուց առաջ բավարար ջանքեր չգործադրելը՝ Դեմոկրատական կուսակցության և հանրության լայն աջակցությունը ստանալու համար։ Ուայզն Օբամայի ժառանգությունը բնութագրել է որպես «հիասթափեցնելու չափ սովորական նախագահի» ժառանգություն[537]։

Շատ մեկնաբաններ Օբամային են վերագրում սպառնացող ճգնաժամը կանխելու և տնտեսությունը Մեծ ճգնաժամից դուրս բերելու ջանքերը[534]։ ԱՄՆ Աշխատանքի վիճակագրության բյուրոյի տվյալների համաձայն՝ Օբամայի վարչակազմը ստեղծել է 11,3 միլիոն աշխատատեղ նրա առաջին երդմնակալությանը հաջորդող ամսից մինչև երկրորդ նախագահական ժամկետի ավարտը[538]։ 2010 թվականին Օբաման ստորագրեց «Դոդ-Ֆրենքի՝ Ուոլ Սթրիթի բարեփոխումների և սպառողների պաշտպանության մասին» օրենքը։ Այս օրենքը, որը մշակվել էր որպես արձագանք 2007-2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամին, էական փոփոխություններ մտցրեց Միացյալ Նահանգների ֆինանսական կարգավորման ոլորտում։ Իր նշանակությամբ այս բարեփոխումները համարվում են երկրորդ կարևորագույնը՝ Մեծ ճգնաժամին հաջորդած այն բարեփոխումներից հետո, որոնք իրականացվել էին դեմոկրատ նախագահ Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտի օրոք[539]։

2009 թվականին Օբաման ստորագրեց «2010 թվականի ֆինանսական տարվա Ազգային պաշտպանության մասին» օրենքը։ Այս օրենքի կարևոր բաղադրիչն էր Մեթյու Շեփարդի և Ջեյմս Բերդ կրտսերի անունները կրող ատելության հողի վրա հանցագործությունների կանխարգելման մասին օրենքը։ Սա առաջին անգամն էր, որ ատելության հողի վրա հանցագործությունների մասին դաշնային օրենքը լրացվում էր 1996 թվականից ի վեր։ Այն ժամանակ դեմոկրատ նախագահ Բիլ Քլինթոնն ընդունել էր Եկեղեցու հրկիզումների կանխարգելման օրենքը։ Այս նոր օրենքն ընդլայնեց Միացյալ Նահանգներում գործող դաշնային օրենքները՝ սեռական կողմնորոշման, գենդերային ինքնության կամ հաշմանդամության հիման վրա մարդկանց վրա հարձակումները որակելով որպես դաշնային հանցագործություն[540]:

Որպես նախագահ՝ Օբաման աջակցում էր ԼԳԲՏ իրավունքների պաշտպանությանը[541]։ 2010 թվականին նա ստորագրեց «Մի՛ հարցրու, մի՛ ասա» քաղաքականության չեղարկման մասին օրենքը, որը վերջ դրեց ԱՄՆ զինված ուժերում գործող «մի՛ հարցրու, մի՛ ասա» քաղաքականությանը։ Վերջինս արգելում էր ԱՄՆ բանակի անդամներին բացահայտորեն իրենց նույնականացնել որպես ԼԳԲՏ անձ. օրենքն ուժի մեջ մտավ հաջորդ տարի[542]։ 2016 թվականին նրա վարչակազմը վերջ դրեց տրանսգենդեր անձանց՝ ԱՄՆ զինված ուժերում ծառայելու արգելքին[543][263]։ Օբամայի նախագահության վերջին օրերին անցկացված Գելափի հարցումը ցույց տվեց, որ ամերիկացիների 68%-ը կարծում էր՝ ԱՄՆ-ն առաջընթաց է գրանցել ԼԳԲՏ իրավունքների ոլորտում Օբամայի ութամյա նախագահության ընթացքում[544]։

Օբաման զգալիորեն ավելացրեց անօդաչու թռչող սարքերի կիրառումը՝ այն ենթադրյալ զինյալներին և ահաբեկիչներին խոցելու նպատակով, որոնք կապված էին Ալ-Կաիդայի և Թալիբանի հետ[545]։ 2016 թվականին՝ Օբամայի նախագահության վերջին տարում, ԱՄՆ-ն 26171 ռումբ նետեց յոթ տարբեր երկրների վրա[546][547]։ Նրա նախագահության ավարտին Աֆղանստանում կար մոտ 8400, Իրաքում՝ 5262, Սիրիայում՝ 503, Պակիստանում՝ 133, Սոմալիում՝ 106, Եմենում՝ 7 և Լիբիայում՝ ամերիկյան 2 զինվոր[548]։

Օբամայի նախագահության ժամանակաշրջանում ԱՄՆ դաշնային բանտերում դատապարտյալների թվի նվազում է արձանագրվել։ Փյու հետազոտական կենտրոնի և ԱՄՆ Արդարադատության վիճակագրության բյուրոյի տվյալների համաձայն՝ 2009 թվականի դեկտեմբերի 31-ից մինչև 2015 թվականի դեկտեմբերի 31-ը այդ թիվը նվազել է 5%-ով։ Սա ամենամեծ նվազումն է դեմոկրատ նախագահ Ջիմի Քարթերի պաշտոնավարումից ի վեր։ Հակառակ պատկերն է նկատվել նախորդ նախագահների՝ Ռոնալդ Ռեյգանի, Ջորջ Հ. Վ. Բուշի, Բիլ Քլինթոնի և Ջորջ Վ. Բուշի օրոք, երբ դաշնային բանտերում դատապարտյալների թիվը զգալիորեն աճել էր[549]։

Մարդու իրավունքների ոլորտում Օբամայի գործունեությունը տարբեր գնահատականների է արժանացել։ Human Rights Watch (HRW) կազմակերպությունը այն որակել է «խառը»։ Ըստ կազմակերպության՝ Օբաման մարդու իրավունքները հաճախ դիտարկել է որպես երկրորդական խնդիր՝ աջակցելով դրանց, երբ դա մեծ ջանքեր չի պահանջել, սակայն չդիտարկելով այն որպես գերակա առաջնահերթություն[246]։

 
Օբաման ստանում է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը, 2009 թվական։

Օբաման նախագահի պաշտոնը թողեց 2017 թվականի հունվարին՝ ունենալով 60% հավանության վարկանիշ[550][551]։ Բրուքինգս ինստիտուտի կողմից անցկացված հարցման արդյունքներով՝ նա 10 հորիզոնականով բարելավել է իր դիրքը 2015 թվականի համեմատ, երբ դասվել էր որպես Ամերիկայի 18-րդ մեծագույն նախագահ[552]։ Ավելին, Գելափի՝ վերջին 10 ԱՄՆ նախագահների աշխատանքի հավանության 2018 թվականի հարցման արդյունքներով Օբաման ստացել է 63% հավանություն[467]։

Նախագահական գրադարան

խմբագրել

Բարաք Օբամայի նախագահական կենտրոնը նախատեսված է որպես Օբամայի նախագահական գրադարան։ Այն տեղակայվելու է Չիկագոյի համալսարանում, որը գտնվում է Չիկագոյի հարավային հատվածում գտնվող Ջեքսոն պարկում։

Մրցանակներ և պարգևներ

խմբագրել

Օբաման 2009 թվականին ստացել է Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ, 2014 թվականին՝ Շոահի հիմնադրամի Վիզուալ պատմության և կրթության ինստիտուտի «Մարդկության դեսպան» մրցանակը, 2017 թվականին՝ Ջոն Ֆ. Քենեդիի անվան «Քաջության» մրցանակը և 2018 թվականին՝ Ռոբերտ Ֆ. Քենեդիի անվան Արդարադատության և մարդու իրավունքների կենտրոնի «Հույսի ալիք» մրցանակը։ 2008 և 2012 թվականներին Թայմ ամսագրի կողմից ճանաչվել է որպես «Տարվա մարդ»։ Նա նաև ստացել է երկու Գրեմմի մրցանակ «Լավագույն ճառ» անվանակարգում՝ «Հորս երազանքները» (2006) և «Հույսի հանդգնություն» (2008) գրքերի համար, ինչպես նաև ստացել է երկու Փրայմթայմ Էմմի մրցանակ «Բացառիկ հռետոր» անվանակարգում՝ «Մեր մեծ ազգային պարկերը» (2022) և «Աշխատանք. ինչ ենք մենք անում ամեն օր» (2023) վավերագրական ֆիլմերի համար։ Նա նաև հաղթել է Մանկական և ընտանեկան երկու Էմմի մրցանակ:

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 Բարաք Օբամայի ծննդյան վկայական(անգլերեն) — 2011.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 https://www.gala.fr/stars_et_gotha/barack_obama
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 https://www.voici.fr/bios-people/barack-obama
  4. 4,0 4,1 https://www.workwithdata.com/person/barack-obama-1961
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Hoffman R. LinkedIn — 2003.
  6. 6,0 6,1 https://news.harvard.edu/gazette/story/2008/11/obama-joins-list-of-seven-presidents-with-harvard-degrees/
  7. http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html
  8. 8,0 8,1 Barack Obama — 1990.
  9. 9,0 9,1 Barack H. Obama Facts
  10. 10,0 10,1 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
  11. Kantor J. The Obamas’ MarriageThe New York Times, 2009.
  12. Barack Obama's Marriage License : President Barack Obama - Fact And Fiction
  13. The Nobel Peace Prize 2009
  14. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  15. Barack Obama takes home Best Spoken Word Album GrammyLearn Out Loud, 2006.
  16. President Peres awards President Obama with Presidential Medal of DistinctionMinistry of Foreign Affairs of Israel, 2013.
  17. https://naacpimageawards.net/naacp-hollywood-bureau/
  18. Deutscher Medienpreis 2016 für Barack Obama
  19. https://web.archive.org/web/20121129022101/http://blogs.reuters.com/talesfromthetrail/2009/06/03/obamas-ties-with-saudi-arabia-solid-gold/
  20. https://www.officialgazette.gov.ph/the-order-of-sikatuna/
  21. https://www.cbsnews.com/news/barack-obama-wins-emmy-narrating-our-great-national-parks-netflix/
  22. https://ig.ft.com/sites/person-of-the-year/
  23. https://obamawhitehouse.archives.gov/blog/2011/09/14/president-obama-attend-2011-congressional-black-caucus-foundation-phoenix-award-dinn#:~:text=President%20Obama%20himself%20was%20the,to%20reach%20its%20full%20potential.
  24. https://www.audiopub.org/2022audieawards#narrationbyauthor
  25. https://www.jfklibrary.org/events-and-awards/profile-in-courage-award/award-recipients/barack-h-obama-2017
  26. "Barack Hussein Obama Takes The Oath Of Office" ՅուԹյուբում. January 20, 2009.
  27. «American Presidents: Greatest and Worst – Siena College Research Institute». Արխիվացված օրիգինալից July 15, 2022-ին. Վերցված է February 12, 2023-ին.
  28. «Barack Obama | C-SPAN Survey on Presidents 2017». Արխիվացված օրիգինալից February 12, 2023-ին. Վերցված է February 12, 2023-ին.
  29. «Siena's 6th Presidential Expert Poll 1982–2018 – Siena College Research Institute». Արխիվացված օրիգինալից July 19, 2019-ին. Վերցված է February 13, 2023-ին.
  30. «President Barack Obama». The White House. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  31. «President Obama's Long Form Birth Certificate». whitehouse.gov (անգլերեն). 2011 թ․ ապրիլի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  32. «Certificate of Live Birth: Barack Hussein Obama II, August 4, 1961, 7:24 pm, Honolulu» (PDF). whitehouse.gov. 2011 թ․ ապրիլի 27. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 11-ին – via National Archives.
  33. Maraniss, David (2008 թ․ օգոստոսի 24). «Though Obama had to leave to find himself, it is Hawaii that made his rise possible». The Washington Post. էջ A22. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  34. Nakaso, Dan (2008 թ․ դեկտեմբերի 22). «Twin sisters, Obama on parallel paths for years». The Honolulu Advertiser. էջ B1. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 22-ին.
  35. Barreto, Amílcar Antonio; O'Bryant, Richard L. (2013 թ․ նոյեմբերի 12). «Introduction». American Identity in the Age of Obama. Taylor & Francis. էջեր 18–19. ISBN 978-1-317-93715-9. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 8-ին.
  36. «On This Day: US President Barack Obama arrives in Ireland for a visit». IrishCentral.com (անգլերեն). 2022 թ․ մայիսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  37. "Ancestry.com Discovers Ph Suggests" Արխիվացված Ապրիլ 2, 2015 Wayback Machine, The New York Times. July 30, 2012.
  38. Hennessey, Kathleen. "Obama related to legendary Virginia slave, genealogists say" Արխիվացված Մարտ 5, 2016 Wayback Machine, Los Angeles Times. July 30, 2012.
  39. Maraniss (2012), p. 65: He had been born inside the euphorbia hedges of the K'obama homestead on June 18, 1934.
  40. Liberties (2012), p. 202: The age of his father is questionable since June 18, 1934, is on most of the documents Obama Sr. filled out for his United States student visa; however, Obama II's book Dreams of My Father states his father's birth date was June 18, 1936. Immigration and Naturalization Service records indicate the birth date to be June 18, 1934, thereby making Obama Sr. twenty-seven at the birth of Obama II instead of the annotated twenty-five on the birth certificate.
  41. Jacobs, Sally (2011 թ․ հուլիսի 6). «President Obama's Father: A 'Bold And Reckless Life'». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 16-ին.
  42. David R Arnott. «From Obama's old school to his ancestral village, world reacts to US presidential election». NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 16-ին.
  43. Bearak, Max (2016 թ․ հունիսի 19). «The fascinating tribal tradition that gave Obama his last name». Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  44. Jones, Tim (2007 թ․ մարտի 27). «Barack Obama: Mother not just a girl from Kansas; Stanley Ann Dunham shaped a future senator». Chicago Tribune. էջ 1 (Tempo). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 7-ին.
  45. 45,0 45,1 Obama (1995, 2004), pp. 9–10.
    • Scott (2011), pp. 80–86.
    • Jacobs (2011), pp. 115–118.
    • Maraniss (2012), pp. 154–160.
  46. Ripley, Amanda (2008 թ․ ապրիլի 9). «The story of Barack Obama's mother». Time. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 9-ին.
  47. Scott (2011), p. 86.
    • Jacobs (2011), pp. 125–127.
    • Maraniss (2012), pp. 160–163.
  48. Scott (2011), pp. 87–93.
    • Jacobs (2011), pp. 115–118, 125–127, 133–161.
    • Maraniss (2012), pp. 170–183, 188–189.
  49. Obama "Dreams from My Father a Story of Race and Inheritance"
  50. Scott (2011), pp. 142–144.
    • Jacobs (2011), pp. 161–177, 227–230.
    • Maraniss (2012), pp. 190–194, 201–209, 227–230.
  51. Ochieng, Philip (2004 թ․ նոյեմբերի 1). «From home squared to the US Senate: how Barack Obama was lost and found». The EastAfrican. Nairobi. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
    • Merida, Kevin (2007 թ․ դեկտեմբերի 14). «The ghost of a father». The Washington Post. էջ A12. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 25-ին.
    • Jacobs (2011), pp. 251–255.
    • Maraniss (2012), pp. 411–417.
  52. Serrano, Richard A. (2007 թ․ մարտի 11). «Obama's peers didn't see his angst». Los Angeles Times. էջ A20. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 13-ին.
    • Obama (1995, 2004), Chapters 4 and 5.
  53. Scott (2011), pp. 97–103.
    • Maraniss (2012), pp. 195–201, 225–230.
  54. Maraniss (2012), pp. 195–201, 209–223, 230–244.
  55. 55,0 55,1 Suhartono, Anton (2010 թ․ մարտի 19). «Sekolah di SD Asisi, Obama Berstatus Agama Islam». Okezone (Indonesian). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 21-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  56. Maraniss (2012), pp. 216, 221, 230, 234–244.
  57. «Barack Obama: Calvert Homeschooler?—Calvert Education Blog». calverteducation.com. 2014 թ․ հունվարի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  58. Zimmer, Benjamin (2009). «Obama's Indonesian Redux». Language Log. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 12-ին.
  59. Meacham, Jon (2008 թ․ օգոստոսի 22). «What Barack Obama Learned from His Father». Newsweek. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 9-ին.
  60. Serafin, Peter (2004 թ․ մարտի 21). «Punahou grad stirs up Illinois politics». Honolulu Star-Bulletin. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 20-ին.
    • Scott, Janny (2008 թ․ մարտի 14). «A free-spirited wanderer who set Obama's path». The New York Times. էջ A1. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
    • Obama (1995, 2004), Chapters 3 and 4.
    • Scott (2012), pp. 131–134.
    • Maraniss (2012), pp. 264–269.
  61. Wolffe, Richard (2008 թ․ մարտի 22). «When Barry Became Barack». Newsweek. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.
  62. Scott (2011), pp. 139–157.
    • Maraniss (2012), pp. 279–281.
  63. Scott (2011), pp. 214, 294, 317–346.
  64. Reyes, B.J. (2007 թ․ փետրվարի 8). «Punahou left lasting impression on Obama». Honolulu Star-Bulletin. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 10-ին. «As a teenager, Obama went to parties and sometimes sought out gatherings on military bases or at the University of Hawaii that were attended mostly by blacks.»
  65. Elliott, Philip (2007 թ․ նոյեմբերի 21). «Obama gets blunt with N.H. students». The Boston Globe. Associated Press. էջ 8A. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 18-ին.
  66. Karl, Jonathan (2012 թ․ մայիսի 25). «Obama and His Pot-Smoking 'Choom Gang'». ABC News. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 25-ին.
  67. «FRONTLINE The Choice 2012». PBS. 2012 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  68. 68,0 68,1 Gordon, Larry (2007 թ․ հունվարի 29). «Occidental recalls 'Barry' Obama». Los Angeles Times. էջ B1. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 12-ին.
  69. Boss-Bicak, Shira (2005 թ․ հունվար). «Barack Obama '83». Columbia College Today. ISSN 0572-7820. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2006 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  70. «Remarks by the President in Town Hall». whitehouse.gov. 2014 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 15-ին – via National Archives.
  71. «The Approval Matrix». New York. 2012 թ․ օգոստոսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 18-ին.
  72. Horsley, Scott (2008 թ․ հուլիսի 9). «Obama's Early Brush With Financial Markets». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 17-ին.
  73. Obama, Barack (1998). «Curriculum vitae». The University of Chicago Law School. Արխիվացված է օրիգինալից 2001 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2006 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  74. Scott, Janny (2007 թ․ հուլիսի 30). «Obama's account of New York often differs from what others say». The New York Times. էջ B1. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2007 թ․ հուլիսի 31-ին.
    • Obama (1995, 2004), pp. 133–140.
    • Mendell (2007), pp. 62–63.
  75. 75,0 75,1 75,2 75,3 Chassie, Karen, ed. (2007). Who's Who in America, 2008. New Providence, NJ: Marquis Who's Who. էջ 3468. ISBN 978-0-8379-7011-0.
  76. Fink, Jason (2008 թ․ նոյեմբերի 9). «Obama stood out, even during brief 1985 NYPIRG job». Newsday. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 13-ին.
  77. Lizza, Ryan (2007 թ․ մարտի 19). «The agitator: Barack Obama's unlikely political education». The New Republic. Vol. 236, no. 12. էջեր 22–26, 28–29. ISSN 0028-6583. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 21-ին.
    • Secter, Bob; McCormick, John (2007 թ․ մարտի 30). «Portrait of a pragmatist». Chicago Tribune. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 18-ին.
    • Obama (1995, 2004), pp. 140–295.
    • Mendell (2007), pp. 63–83.
  78. 78,0 78,1 78,2 Matchan, Linda (1990 թ․ փետրվարի 15). «A Law Review breakthrough». The Boston Globe. էջ 29. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
  79. Obama, Barack (August–September 1988). «Why organize? Problems and promise in the inner city». Illinois Issues. Vol. 14, no. 8–9. էջեր 40–42. ISSN 0738-9663. reprinted in:
    Knoepfle, Peg, ed. (1990). After Alinsky: community organizing in Illinois. Springfield, IL: Sangamon State University. էջեր 35–40. ISBN 978-0-9620873-3-2. «He has also been a consultant and instructor for the Gamaliel Foundation, an organizing institute working throughout the Midwest.»
  80. Obama, Auma (2012). And then life happens: a memoir. New York: St. Martin's Press. էջեր 189–208, 212–216. ISBN 978-1-250-01005-6.
  81. Obama (1995, 2004), pp. 299–437.
    • Maraniss (2012), pp. 564–570.
  82. «Ten O'Clock News; Derrick Bell threatens to leave Harvard». WGBH Educational Foundation, American Archive of Public Broadcasting. Boston and Washington, D.C.: WGBH and the Library of Congress. 1990 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  83. Joey Del Ponte; Somerville Scout Staff. «Something in the Water». Somerville Scout. No. January/February 2014. էջ 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 1-ին. «Barack Obama lived in the big, ivy-covered brick building at 365 Broadway ... From 1988 to 1991, the future president resided in a basement apartment while attending Harvard Law School.»
  84. 84,0 84,1 Levenson, Michael; Saltzman, Jonathan (2007 թ․ հունվարի 28). «At Harvard Law, a unifying voice». Boston Globe. էջ 1A. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
  85. 85,0 85,1 Butterfield, Fox (1990 թ․ փետրվարի 6). «First black elected to head Harvard's Law Review». The New York Times. էջ A20. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
  86. «Obama Made A Strong First Impression At Harvard». NPR (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  87. Aguilar, Louis (1990 թ․ հուլիսի 11). «Survey: Law firms slow to add minority partners». Chicago Tribune. էջ 1 (Business). Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
  88. 88,0 88,1 88,2 Scott, Janny (2008 թ․ մայիսի 18). «The story of Obama, written by Obama». The New York Times. էջ A1. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
    • Obama (1995, 2004), pp. xiii–xvii.
  89. «Obama joins list of seven presidents with Harvard degrees». news.harvard.edu. 2008 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Adams, Richard (2007 թ․ մայիսի 9). «Barack Obama». The Guardian. London. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  90. Merriner, James L. (2008 թ․ հունիս). «The friends of O». Chicago. Vol. 57, no. 6. էջեր 74–79, 97–99. ISSN 0362-4595. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 30-ին.
  91. «Statement regarding Barack Obama». University of Chicago Law School. 2008 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 5-ին.
  92. White, Jesse, ed. (2000). Illinois Blue Book, 2000, Millennium ed (PDF). Springfield, IL: Illinois Secretary of State. էջ 83. OCLC 43923973. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 6-ին.
    • Jarrett, Vernon (1992 թ․ օգոստոսի 11). «'Project Vote' brings power to the people» (paid archive). Chicago Sun-Times. էջ 23. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 6-ին.
    • Reynolds, Gretchen (1993 թ․ հունվար). «Vote of confidence». Chicago Magazine. Vol. 42, no. 1. էջեր 53–54. ISSN 0362-4595. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 6-ին.
    • Anderson, Veronica (1993 թ․ հոկտեմբերի 3). «40 under Forty: Barack Obama, Director, Illinois Project Vote». Crain's Chicago Business. Vol. 16, no. 39. էջ 43. ISSN 0149-6956.
  93. «Keeping Hope Alive: Barack Obama Puts Family First». The Oprah Winfrey Show. 2006 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին.
  94. Fornek, Scott (2007 թ․ սեպտեմբերի 9). «Half Siblings: 'A Complicated Family'». Chicago Sun-Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին. See also: «Interactive Family Tree». Chicago Sun-Times. 2007 թ․ սեպտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին.
  95. Fornek, Scott (2007 թ․ սեպտեմբերի 9). «Madelyn Payne Dunham: 'A Trailblazer'». Chicago Sun-Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին.
  96. «Obama's grandmother dies after battle with cancer». CNN. 2008 թ․ նոյեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  97. Smolenyak, Megan (2011 թ․ մայիսի 9). «Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall». The Huffington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 18-ին.
  98. Obama (1995, 2004), p. 13. For reports on Obama's maternal genealogy, including slave owners, Irish connections, and common ancestors with George W. Bush, Dick Cheney, and Harry S. Truman, see: Nitkin, David; Merritt, Harry (2007 թ․ մարտի 2). «A New Twist to an Intriguing Family History». The Baltimore Sun. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին.
  99. Jordan, Mary (2007 թ․ մայիսի 13). «Tiny Irish Village Is Latest Place to Claim Obama as Its Own». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին.
  100. «Obama's Family Tree Has a Few Surprises». CBS 2 (Chicago). Associated Press. 2007 թ․ սեպտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 24-ին.
  101. Hosie, Rachel (2017 թ․ մայիսի 3). «Before Michelle: The story of Barack Obama's proposal to Sheila Miyoshi Jager». The Independent. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 11-ին.
  102. 102,0 102,1 Tobias, Andrew J. (2017 թ․ մայիսի 3). «Oberlin College professor received unsuccessful marriage proposal from Barack Obama in 1980s, new biography reveals». The Plain Dealer. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 11-ին.
  103. Obama (2006), pp. 327–332. See also: Brown, Sarah (2005 թ․ դեկտեմբերի 7). «Obama '85 masters balancing act». The Daily Princetonian. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 9-ին.
  104. Obama (2006), p. 329.
  105. Fornek, Scott (2007 թ․ հոկտեմբերի 3). «Michelle Obama: 'He Swept Me Off My Feet'». Chicago Sun-Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  106. Riley-Smith, Ben (2018 թ․ նոյեմբերի 9). «Michelle Obama had miscarriage, used IVF to conceive girls». The Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  107. Martin, Jonathan (2008 թ․ հուլիսի 4). «Born on the 4th of July». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ հուլիսի 10-ին.
  108. Obama (1995, 2004), p. 440, and Obama (2006), pp. 339–340. See also: «Election 2008 Information Center: Barack Obama». Gannett News Service. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  109. «Obamas choose private Sidwell Friends School». International Herald Tribune. 2008 թ․ նոյեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 2-ին.
  110. Cooper, Helene (2009 թ․ ապրիլի 13). «One Obama Search Ends With a Puppy Named Bo». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  111. Feldmann, Linda (2013 թ․ օգոստոսի 20). «New little girl arrives at White House. Meet Sunny Obama. (+video)». Christian Science Monitor. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  112. Wang, Amy (2021 թ․ մայիսի 8). «Obamas announce death of dog Bo, 'a true friend and loyal companion'». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 8-ին.
  113. Silva, Mark (2008 թ․ օգոստոսի 25). «Barack Obama: White Sox 'serious' ball». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  114. «Obama throws ceremonial first pitch at All-Star game». CNN Politics. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  115. Branigin, William (2009 թ․ հունվարի 30). «Steelers Win Obama's Approval». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 21-ին. «But other than the Bears, the Steelers are probably the team that's closest to my heart.»
  116. Mayer, Larry (2011 թ․ հոկտեմբերի 7). «1985 Bears honored by President Obama». Chicago Bears. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 7-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  117. Kantor, Jodi (2007 թ․ հունիսի 1). «One Place Where Obama Goes Elbow to Elbow». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին. See also: «The Love of the Game» (video). Real Sports with Bryant Gumbel. HBO. 2008 թ․ ապրիլի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  118. Stolberg, Sheryl Gay; Kirkpatrick, David D.; Shane, Scott (2009 թ․ հունվարի 22). «On First Day, Obama Quickly Sets a New Tone». The New York Times. էջ 1. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  119. Zeleny, Jeff (2005 թ․ դեկտեմբերի 24). «The first time around: Sen. Obama's freshman year». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  120. Slevin, Peter (2006 թ․ դեկտեմբերի 17). «Obama says he regrets land deal with fundraiser». The Washington Post. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 10-ին.
  121. Harris, Marlys (2007 թ․ դեկտեմբերի 7). «Obama's Money». CNNMoney. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
    See also:Goldfarb, Zachary A (2007 թ․ մարտի 24). «Measuring Wealth of the '08 Candidates». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  122. Zeleny, Jeff (2008 թ․ ապրիլի 17). «Book Sales Lifted Obamas' Income in 2007 to a Total of $4.2 Million». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  123. Shear, Michael D.; Hilzenrath, David S. (2010 թ․ ապրիլի 16). «Obamas report $5.5 million in income on 2009 tax return». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  124. Solman, Paul (2011 թ․ ապրիլի 18). «How Much Did President Obama Make in 2010?». PBS NewsHour. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 27-ին.
  125. Solman, Paul (2011 թ․ ապրիլի 27). «The Obamas Gave $131,000 to Fisher House Foundation in 2010; What Is It?». PBS NewsHour. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 27-ին.
  126. Wolf, Richard (2012 թ․ մայիսի 16). «Obama worth as much as $10 million». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 16-ին.
  127. «American President: Barack Obama». Miller Center of Public Affairs, University of Virginia. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 23-ին. «Religion: Christian»
  128. Obama (2006), pp. 202–208. Portions excerpted in: Obama, Barack (2006 թ․ հոկտեմբերի 16). «My Spiritual Journey». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  129. Pulliam, Sarah; Olsen, Ted (2008 թ․ հունվարի 23). «Q&A: Barack Obama». Christianity Today. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 4-ին.
  130. Babington, Charles; Superville, Darlene (2010 թ․ սեպտեմբերի 28). «Obama 'Christian By Choice': President Responds To Questioner». The Huffington Post. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին.
  131. «President Obama: 'I am a Christian By Choice ... The Precepts of Jesus Spoke to Me'». ABC News. 2010 թ․ սեպտեմբերի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  132. Garrett, Major; Obama, Barack (2008 թ․ մարտի 14). «Obama talks to Major Garrett on 'Hannity & Colmes'». RealClearPolitics. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին. «Major Garrett, Fox News correspondent: So the first question, how long have you been a member in good standing of that church? Sen. Barack Obama (D-IL), presidential candidate: You know, I've been a member since 1991 or '92. And—but I have known Trinity even before then when I was a community organizer on the South Side, helping steel workers find jobs ... Garrett: As a member in good standing, were you a regular attendee of Sunday services? Obama: You know, I won't say that I was a perfect attendee. I was regular in spurts, because there was times when, for example, our child had just been born, our first child. And so we didn't go as regularly then.»
    • «Obama strongly denounces former pastor». NBC News. Associated Press. 2008 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին. «I have been a member of Trinity United Church of Christ since 1992, and have known Reverend Wright for 20 years. The person I saw yesterday was not the person [whom] I met 20 years ago.»
    • Miller, Lisa (2008 թ․ հուլիսի 11). «Finding his faith». Newsweek. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին. «He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago.»
    • Remnick, David (2010). The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama. New York: Alfred A. Knopf. էջ 177. ISBN 978-1-4000-4360-6. «In late October 1987, his third year as an organizer, Obama went with Kellman to a conference on the black church and social justice at the Harvard Divinity School.»
    • Maraniss (2012), p. 557: It would take time for Obama to join and become fully engaged in Wright's church, a place where he would be baptized and married; that would not happen until later, during his second time around in Chicago, but the process started then, in October 1987 ... Jerry Kellman: "He wasn't a member of the church during those first three years, but he was drawn to Jeremiah."
    • Peter, Baker (2017). Obama: The Call of History. New York: The New York Times Company/Callaway. ISBN 978-0-935112-90-0. OCLC 1002264033.
  133. «Obama's church choice likely to be scrutinized». NBC News. Associated Press. 2008 թ․ նոյեմբերի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 20-ին.
  134. Parker, Ashley (2013 թ․ դեկտեմբերի 28). «As the Obamas Celebrate Christmas, Rituals of Faith Become Less Visible». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
  135. Gilgoff, Dan (2009 թ․ հունիսի 30). «TIME Report, White House Reaction Raise More Questions About Obama's Church Hunt». U.S. News & World Report. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
  136. «First Lady: We Use Sundays For Naps If We're Not Going To Church». CBS DC. Associated Press. 2014 թ․ ապրիլի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
  137. «Revealed: Obama always carries Hanuman statuette in pocket». The Hindu (Indian English). 2016 թ․ հունվարի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին.
  138. «Obama Reveals Personal Faith-Related Items, Including Rosary Beads, Buddha Statuette». NBC News (անգլերեն). 2016 թ․ հունվարի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  139. Gore, D'Angelo (2012 թ․ հունիսի 14). «The Obamas' Law Licenses». FactCheck.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 16-ին.
  140. Robinson, Mike (2007 թ․ փետրվարի 20). «Obama got start in civil rights practice». The Boston Globe. Associated Press. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
  141. Jackson, David; Long, Ray (April 3, 2007). «Obama Knows His Way Around a Ballot». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից October 11, 2008-ին. Վերցված է May 18, 2012-ին.
  142. Slevin, Peter (February 9, 2007). «Obama Forged Political Mettle in Illinois Capitol». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից May 16, 2008-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  143. Helman, Scott (September 23, 2007). «In Illinois, Obama dealt with Lobbyists». The Boston Globe. Արխիվացված օրիգինալից April 16, 2008-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին. See also:«Obama Record May Be Gold Mine for Critics». CBS News. Associated Press. January 17, 2007. Արխիվացված օրիգինալից April 12, 2008-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  144. 144,0 144,1 Scott, Janny (July 30, 2007). «In Illinois, Obama Proved Pragmatic and Shrewd». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից December 10, 2008-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  145. Allison, Melissa (December 15, 2000). «State takes on predatory lending; Rules would halt single-premium life insurance financing» (paid archive). Chicago Tribune. էջ 1 (Business). Արխիվացված օրիգինալից June 17, 2008-ին. Վերցված է June 1, 2008-ին.
  146. Long, Ray; Allison, Melissa (April 18, 2001). «Illinois OKs predatory loan curbs; State aims to avert home foreclosures». Chicago Tribune. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից (paid archive) December 18, 2008-ին. Վերցված է June 1, 2008-ին.
  147. «13th District: Barack Obama». Illinois State Senate Democrats. August 24, 2000. Արխիվացված է օրիգինալից August 24, 2000-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  148. «13th District: Barack Obama». Illinois State Senate Democrats. October 9, 2004. Արխիվացված է օրիգինալից August 2, 2004-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  149. «Federal Elections 2000: U.S. House Results—Illinois». Federal Election Commission. Արխիվացված օրիգինալից March 28, 2008-ին. Վերցված է April 24, 2008-ին.
  150. Calmes, Jackie (February 23, 2007). «Statehouse Yields Clues to Obama». The Wall Street Journal. Արխիվացված է օրիգինալից September 18, 2008-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  151. Tavella, Anne Marie (April 14, 2003). «Profiling, taping plans pass Senate» (paid archive). Daily Herald. էջ 17. Արխիվացված օրիգինալից January 1, 2020-ին. Վերցված է June 1, 2008-ին.
  152. Haynes, V. Dion (June 29, 2003). «Fight racial profiling at local level, lawmaker says; U.S. guidelines get mixed review» (paid archive). Chicago Tribune. էջ 8. Արխիվացված օրիգինալից June 17, 2008-ին. Վերցված է June 1, 2008-ին.
  153. Pearson, Rick (July 17, 2003). «Taped confessions to be law; State will be 1st to pass legislation». Chicago Tribune. էջ 1 (Metro). Արխիվացված է օրիգինալից (paid archive) December 18, 2008-ին. Վերցված է June 1, 2008-ին.
  154. Youngman, Sam; Blake, Aaron (March 14, 2007). «Obama's Crime Votes Are Fodder for Rivals». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից November 14, 2012-ին. Վերցված է May 18, 2012-ին. See also: «US Presidential Candidate Obama Cites Work on State Death Penalty Reforms». International Herald Tribune. Associated Press. November 12, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից June 7, 2008-ին. Վերցված է May 18, 2012-ին.
  155. Coffee, Melanie (November 6, 2004). «Attorney Chosen to Fill Obama's State Senate Seat». HPKCC. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից May 16, 2008-ին. Վերցված է April 20, 2008-ին.
  156. Helman, Scott (October 12, 2007). «Early defeat launched a rapid political climb». The Boston Globe. էջ 1A. Արխիվացված օրիգինալից October 12, 2007-ին. Վերցված է April 13, 2008-ին.
  157. Strausberg, Chinta (September 26, 2002). «Opposition to war mounts». Chicago Defender. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից (paid archive) May 11, 2011-ին. Վերցված է February 3, 2008-ին.
  158. Office of the Press Secretary (October 2, 2002). «President, House leadership agree on Iraq resolution». whitehouse.gov. Վերցված է February 18, 2008-ին – via National Archives.
  159. Glauber, Bill (October 3, 2003). «War protesters gentler, but passion still burns». Chicago Tribune. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից June 17, 2008-ին. Վերցված է February 3, 2008-ին.(subscription required)
    • Strausberg, Chinta (October 3, 2002). «War with Iraq undermines U.N». Chicago Defender. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից October 14, 2009-ին. Վերցված է October 28, 2008-ին. «Photo caption: Left Photo: Sen. Barack Obama along with Rev. Jesse Jackson spoke to nearly 3,000 anti-war protestors (below) during a rally at Federal Plaza Wednesday.»
    • Katz, Marilyn (October 2, 2007). «Five years since our first action». Chicagoans Against War & Injustice. Արխիվացված է օրիգինալից July 21, 2011-ին. Վերցված է February 18, 2008-ին.
    • Bryant, Greg; Vaughn, Jane B. (October 3, 2002). «300 attend rally against Iraq war». Daily Herald. էջ 8. Վերցված է October 28, 2008-ին.(subscription required)
    • Mendell (2007), pp. 172–177.
  160. Obama, Barack (October 2, 2002). «Remarks of Illinois State Sen. Barack Obama against going to war with Iraq». Barack Obama. Արխիվացված է օրիգինալից January 30, 2008-ին. Վերցված է February 3, 2008-ին.
  161. Ritter, Jim (March 17, 2003). «Anti-war rally here draws thousands». Chicago Sun-Times. էջ 3. Վերցված է February 3, 2008-ին. (subscription required)
  162. Davey, Monica (March 7, 2004). «Closely watched Illinois Senate race attracts 7 candidates in millionaire range». The New York Times. էջ 19. Արխիվացված է օրիգինալից April 16, 2009-ին. Վերցված է April 13, 2008-ին.
  163. Mendell, David (March 17, 2004). «Obama routs Democratic foes; Ryan tops crowded GOP field; Hynes, Hull fall far short across state». Chicago Tribune. էջ 1. Վերցված է March 1, 2009-ին.
  164. Bernstein, David (June 2007). «The Speech». Chicago Magazine. Արխիվացված օրիգինալից June 14, 2008-ին. Վերցված է April 13, 2008-ին.
  165. «Star Power. Showtime: Some are on the rise; others have long been fixtures in the firmament. A galaxy of bright Democratic lights». Newsweek. August 2, 2004. էջեր 48–51. Արխիվացված օրիգինալից December 18, 2008-ին. Վերցված է November 15, 2008-ին.
  166. «Ryan drops out of Senate race in Illinois». CNN. June 25, 2004. Արխիվացված օրիգինալից January 8, 2018-ին. Վերցված է May 18, 2012-ին.
    • Mendell (2007), pp. 260–271.
  167. Lannan, Maura Kelly (August 9, 2004). «Alan Keyes enters U.S. Senate race in Illinois against rising Democratic star». The San Diego Union-Tribune. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից December 14, 2011-ին. Վերցված է April 13, 2008-ին.
  168. «America Votes 2004: U.S. Senate / Illinois». CNN. 2005. Արխիվացված օրիգինալից April 16, 2008-ին. Վերցված է April 13, 2008-ին.
  169. Կաղապար:CongBio
  170. «Member Info». Congressional Black Caucus. Արխիվացված է օրիգինալից July 9, 2008-ին. Վերցված է June 25, 2008-ին.
  171. «Lugar–Obama Nonproliferation Legislation Signed into Law by the President». Richard Lugar U.S. Senate Office. January 11, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից December 18, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին. See also: Lugar, Richard G.; Obama, Barack (December 3, 2005). «Junkyard Dogs of War». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից October 14, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  172. McCormack, John (December 21, 2007). «Google Government Gone Viral». Weekly Standard. Արխիվացված օրիգինալից April 23, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին. See also: «President Bush Signs Coburn–Obama Transparency Act». Tom Coburn U.S. Senate Office. September 26, 2006. Արխիվացված է օրիգինալից May 1, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  173. «S. 3077: Strengthening Transparency and Accountability in Federal Spending Act of 2008: 2007–2008 (110th Congress)». Govtrack.us. June 3, 2008. Արխիվացված օրիգինալից May 3, 2012-ին. Վերցված է May 18, 2012-ին.
  174. 109th Congress, 1st Session (May 12, 2005). «S. 1033, Secure America and Orderly Immigration Act». Library of Congress. Արխիվացված օրիգինալից February 26, 2017-ին. Վերցված է February 25, 2017-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  175. «Democratic Republic of the Congo». United States Conference of Catholic Bishops. April 2006. Արխիվացված է օրիգինալից January 8, 2011-ին. Վերցված է January 26, 2012-ին.
  176. «The IRC Welcomes New U.S. Law on Congo». International Rescue Committee. January 5, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից August 7, 2011-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  177. Weixel, Nathaniel (November 15, 2007). «Feingold, Obama Go After Corporate Jet Travel». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից May 15, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  178. Weixel, Nathaniel (December 5, 2007). «Lawmakers Press FEC on Bundling Regulation». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից April 16, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին. See also: «Federal Election Commission Announces Plans to Issue New Regulations to Implement the Honest Leadership and Open Government Act of 2007». Federal Election Commission. September 24, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից April 11, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  179. «Obama, Bond Hail New Safeguards on Military Personality Disorder Discharges, Urge Further Action». Kit Bond U.S. Senate Office. October 1, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից December 5, 2010-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  180. «Obama, Bond Applaud Senate Passage of Amendment to Expedite the Review of Personality Disorder Discharge Cases». March 14, 2008. Արխիվացված է օրիգինալից December 18, 2008-ին.
  181. «Iran Sanctions Enabling Act of 2009 (2009—S. 1065)». GovTrack.us. Արխիվացված օրիգինալից August 28, 2018-ին. Վերցված է August 27, 2018-ին.
  182. «Obama, Schiff Provision to Create Nuclear Threat Reduction Plan Approved» (Press release). Barack Obama U.S. Senate Office. December 20, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից December 18, 2008-ին.
  183. «Senate Passes Obama, McCaskill Legislation to Provide Safety Net for Families of Wounded Service Members». Barack Obama U.S. Senate Office. August 2, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից December 18, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  184. «Committee Assignments». Barack Obama U.S. Senate Office. December 9, 2006. Արխիվացված է օրիգինալից December 9, 2006-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  185. «Obama Gets New Committee Assignments». Barack Obama U.S. Senate Office. Associated Press. November 15, 2006. Արխիվացված է օրիգինալից December 18, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  186. Baldwin, Tom (December 21, 2007). «'Stay at home' Barack Obama comes under fire for a lack of foreign experience». Sunday Times (UK). Արխիվացված օրիգինալից April 15, 2020-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  187. Larson, Christina (September 2006). «Hoosier Daddy: What Rising Democratic Star Barack Obama Can Learn from an Old Lion of the GOP». Washington Monthly. Արխիվացված է օրիգինալից April 30, 2008-ին. Վերցված է April 27, 2008-ին.
  188. Mason, Jeff (November 16, 2008). «Obama resigns Senate seat, thanks Illinois». Reuters. Վերցված է March 10, 2009-ին.
  189. 189,0 189,1 Pearson, Rick; Long, Ray (February 10, 2007). «Obama: I'm running for president». Chicago Tribune. Արխիվացված օրիգինալից August 13, 2007-ին. Վերցված է September 20, 2008-ին.
  190. «Obama Launches Presidential Bid». BBC News. February 10, 2007. Արխիվացված օրիգինալից February 2, 2008-ին. Վերցված է January 14, 2008-ին.
  191. Parsons, Christi (February 10, 2007). «Obama's launch site: Symbolic Springfield: Announcement venue evokes Lincoln legacy». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից May 11, 2011-ին. Վերցված է June 12, 2009-ին.
  192. «Barack Obama on the Issues: What Would Be Your Top Three Overall Priorities If Elected?». The Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից May 9, 2008-ին. Վերցված է April 14, 2008-ին. See also:
  193. Tumulty, Karen (May 8, 2008). «The Five Mistakes Clinton Made». Time. Արխիվացված է օրիգինալից December 11, 2008-ին. Վերցված է November 11, 2008-ին.
  194. Nagourney, Adam; Zeleny, Jeff (June 5, 2008). «Clinton to End Bid and Endorse Obama». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից June 5, 2008-ին. Վերցված է November 20, 2010-ին.
  195. 195,0 195,1 Nagourney, Adam; Zeleny, Jeff (August 23, 2008). «Obama Chooses Biden as Running Mate». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից April 1, 2009-ին. Վերցված է September 20, 2008-ին.
  196. Baldwin, Tom (August 27, 2008). «Hillary Clinton: 'Barack is my candidate'». The Times. ISSN 0140-0460. Արխիվացված օրիգինալից December 15, 2021-ին. Վերցված է December 15, 2021-ին.
  197. Nagourney, Adam (August 28, 2008). «Obama Wins Nomination; Biden and Bill Clinton Rally Party». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից August 27, 2008-ին. Վերցված է December 15, 2021-ին.
  198. Liasson, Mara; Norris, Michele (July 7, 2008). «Obama To Accept Nomination at Mile High Stadium». NPR. Արխիվացված օրիգինալից March 16, 2015-ին. Վերցված է December 22, 2010-ին.
  199. «Obama accepts Democrat nomination». BBC News. August 29, 2008. Արխիվացված օրիգինալից August 28, 2008-ին. Վերցված է August 29, 2008-ին.
  200. Lloyd, Robert (August 29, 2008). «Barack Obama, Al Gore Raise the Roof at Invesco Field». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից September 6, 2008-ին. Վերցված է August 29, 2008-ին.
  201. Malone, Jim (July 2, 2007). «Obama Fundraising Suggests Close Race for Party Nomination». Voice of America. Արխիվացված է օրիգինալից September 14, 2007-ին.
  202. Salant, Jonathan D. (June 19, 2008). «Obama Won't Accept Public Money in Election Campaign». Bloomberg. Արխիվացված օրիգինալից February 7, 2017-ին. Վերցված է June 19, 2008-ին.
  203. «Commission on Presidential Debates Announces Sites, Dates, Formats and Candidate Selection Criteria for 2008 General Election» (Press release). Commission on Presidential Debates. November 19, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից July 6, 2008-ին.
  204. 204,0 204,1 Johnson, Alex (November 4, 2008). «Barack Obama elected 44th president». NBC News. Վերցված է February 20, 2009-ին.
  205. «General Election: McCain vs. Obama». Real Clear Politics. Արխիվացված օրիգինալից February 17, 2009-ին. Վերցված է February 20, 2009-ին.
  206. «Obama wins historic US election». BBC News. November 5, 2008. Արխիվացված օրիգինալից December 18, 2008-ին. Վերցված է November 5, 2008-ին.
  207. Obama, Barack (2008). «Transcript of Senator Barack Obama's speech to supporters after the Feb. 5 nominating contests, as provided by Federal News Service». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից June 21, 2023-ին. Վերցված է June 21, 2023-ին. «Change will not come if we wait for some other person or if we wait for some other time. We are the ones we've been waiting for. We are the change that we seek.»
  208. Johnson, Wesley (November 5, 2008). «Change has come, says President-elect Obama». The Independent. London. Արխիվացված օրիգինալից December 9, 2008-ին. Վերցված է November 5, 2008-ին.
  209. «U.S. Senate: Senators Who Became President». senate.gov. Արխիվացված օրիգինալից July 24, 2021-ին. Վերցված է August 27, 2021-ին.
  210. Shear, Michael D. (April 4, 2011). «Obama Begins Re-Election Facing New Political Challenges». The New York Times (blog). Արխիվացված է օրիգինալից April 5, 2011-ին.
  211. «Obama announces re-election bid». United Press International. April 4, 2011. Արխիվացված է օրիգինալից May 10, 2011-ին.
  212. Zeleny, Jeff & Calmes, Jackie (April 4, 2011). «Obama Opens 2012 Campaign, With Eye on Money and Independent Voters». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից November 15, 2012-ին. Վերցված է April 5, 2011-ին.
  213. Yoon, Robert (April 3, 2012). «Leading presidential candidate to clinch nomination Tuesday». CNN (blog). Արխիվացված է օրիգինալից April 26, 2012-ին. Վերցված է May 2, 2012-ին.
  214. «Obama clinches Democratic nomination». CNN (blog). April 3, 2012. Արխիվացված է օրիգինալից April 4, 2012-ին. Վերցված է April 3, 2012-ին.
  215. Cohen, Tom (September 6, 2012). «Clinton says Obama offers a better path forward for America». CNN. Արխիվացված օրիգինալից July 6, 2015-ին. Վերցված է July 5, 2015-ին.
  216. Lauter, David (November 8, 2012). «Romney campaign gives up in Florida». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից November 9, 2012-ին. Վերցված է July 5, 2015-ին.
  217. Barnes, Robert (November 6, 2012). «Obama wins a second term as U.S. president». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից April 17, 2015-ին. Վերցված է July 5, 2015-ին.
  218. Welch, William M.; Strauss, Gary (November 7, 2012). «With win in critical battleground states, Obama wins second term». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից June 16, 2015-ին. Վերցված է July 5, 2015-ին.
  219. FEC (July 2013). «Election Results for the U.S. President, the U.S. Senate and the U.S. House of Representatives» (PDF). Federal Elections Commission. էջ 5. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) October 2, 2013-ին. Վերցված է August 20, 2013-ին.
  220. Brownstein, Ronald (November 9, 2012). «The U.S. has reached a demographic milestone—and it's not turning back». National Journal. Արխիվացված է օրիգինալից November 11, 2012-ին. Վերցված է July 5, 2015-ին.
  221. Nichols, John (November 9, 2012). «Obama's 3 Million Vote, Electoral College Landslide, Majority of States Mandate». The Nation. Արխիվացված օրիգինալից November 27, 2012-ին. Վերցված է November 18, 2012-ին.
  222. Lee, Kristen A. (November 7, 2012). «Election 2012: President Obama gives victory speech in front of thousands in Chicago, 'I have never been more hopeful about America[[:Կաղապար:'-]]». Daily News. New York. Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2012-ին. Վերցված է November 8, 2012-ին. {{cite news}}: URL–wikilink conflict (օգնություն)
  223. 223,0 223,1 Shear, Michael (January 21, 2013). «Obama Offers Liberal Vision: 'We Must Act[[:Կաղապար:'-]]». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից January 21, 2013-ին. Վերցված է July 10, 2013-ին. {{cite news}}: URL–wikilink conflict (օգնություն)
  224. Gearan, Anne; Baldor, Lolita C. (2009 թ․ հունվարի 23). «Obama asks Pentagon for responsible Iraq drawdown». Pittsburgh Post-Gazette. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 23-ին.
  225. Glaberson, William (2009 թ․ հունվարի 21). «Obama Orders Halt to Prosecutions at Guantánamo». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 3-ին.
  226. «Senate blocks transfer of Gitmo detainees», NBC News, Associated Press, 2009 թ․ մայիսի 20, Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 4-ին, Վերցված է 2011 թ․ մարտի 22-ին
  227. Serbu, Jared (2011 թ․ հունվարի 7), «Obama signs Defense authorization bill», Federal News Radio, Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 12-ին, Վերցված է 2011 թ․ մարտի 22-ին
  228. Northam, Jackie (2013 թ․ հունվարի 23). «Obama's Promise To Close Guantanamo Prison Falls Short». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 22-ին.
  229. Savage, Charlie (2009 թ․ դեկտեմբերի 30). «Obama Curbs Secrecy of Classified Documents». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  230. Meckler, Laura (2009 թ․ հունվարի 24). «Obama lifts 'gag rule' on family-planning groups». The Wall Street Journal. էջ A3. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
    • Stein, Rob; Shear, Michael (2009 թ․ հունվարի 24). «Funding restored to groups that perform abortions, other care». The Washington Post. էջ A3. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. «Lifting the Mexico City Policy would not permit U.S. tax dollars to be used for abortions, but it would allow funding to resume to groups that provide other services, including counseling about abortions.»
  231. Stolberg, Sheryl Gay (2009 թ․ հունվարի 30). «Obama Signs Equal-Pay Legislation». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 15-ին.
  232. Levey, Noam N. (2009 թ․ փետրվարի 5). «Obama signs into law expansion of SCHIP health care program for children». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 15-ին.
  233. «Obama overturns Bush policy on stem cells». CNN. 2009 թ․ մարտի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 18-ին.
  234. Desjardins, Lisa; Keck, Kristi; Mears, Bill (2009 թ․ օգոստոսի 6). «Senate confirms Sotomayor for Supreme Court». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  235. Hamby, Peter; Henry, Ed; Malveaux, Suzanne; Mears, Bill. «Obama nominates Sotomayor to Supreme Court». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  236. Sherman, Mark (2010 թ․ հոկտեմբերի 4). «New Era Begins on High Court: Kagan Takes Place as Third Woman». Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  237. «Obama Administration Implements Priority Enforcement Program, Limits Interior Enforcement». www.numbersusa.com (անգլերեն). 2015 թ․ հունիսի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 25-ին.
  238. Block, Robert; Matthews, Mark K. (2010 թ․ հունվարի 27). «White House won't fund NASA moon program». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 30-ին. «President Obama's budget proposal includes no money for the Ares I and Ares V rocket or Constellation program. Instead, NASA would be asked to monitor climate change and develop a new rocket»
  239. Mardell, Mark (2013 թ․ հունվարի 16). «US gun debate: Obama unveils gun control proposals». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 16-ին.
  240. «What's in Obama's Gun Control Proposal». The New York Times. 2013 թ․ հունվարի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 12-ին.
  241. «Obama announces gun control executive action (full transcript)». CNN. 2016 թ․ հունվարի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 7-ին.
  242. «Obama, in Europe, signs Patriot Act extension». NBC News. 2011 թ․ մայիսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  243. Wolf, Z. Byron (2013 թ․ օգոստոսի 13). «Fac