Մելբուռն
Մելբուռն[3] (անգլ.՝ Melbourne /ˈmɛlbə(r)n/, տեղական արտասանության ձևն է նաև ˈmælbən, -bn̩), Ավստրալիայի երկրորդ խոշոր քաղաքը, Վիկտորիա նահանգի մայրաքաղաքը, որը գտնվում է Պորտ Ֆիլիպ ծովածոցի շուրջը։ Քաղաքի բնակչությունը արվարձանների հետ միասին կազմում է 4 246 345 մարդ (2013 թվականի դրությամբ)[4]։ Մելբուռնն աշխարհի ամենահարավային քաղաք-միլիոնատերն է։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Մելբուռն | |||||
| Melbourne | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ավստրալիա | ||||
| Հիմնադրված է | 1835 թ. | ||||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1847 թվականից | ||||
| Մակերես | 8806 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 31 մետր | ||||
| Բնակչություն | 4 170 000 մարդ (2011) | ||||
| Խտություն | 432 մարդ/կմ² | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+10, ամառը UTC+11 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 0370[1][2], 0371[1][2], 0372[1][2], 0374[1][2], 0376[1][2], 0377[1][2], 0378[1][2], 0379[1][2], 0383[1][2], 0385[1][2], 0386[1][2], 0390[1][2], 0391[1][2], 0392[1][2], 0393[1][2], 0394[1][2], 0395[1][2], 0396[1][2], 0398[1][2] և 0399[1][2] | ||||
| Փոստային դասիչ | 3000 | ||||
| Պաշտոնական կայք | melbourne.vic.gov.au | ||||
| |||||
Քաղաքը համարվում է Ավստրալիայի հիմնական առևտրային, արդյունաբերական և մշակութային կենտրոններից մեկը։ Մելբուռնը շատ հաճախ անվանում են նաև երկրի «մարզական և մշակութային մայրաքաղաք», քանի որ այնտեղ են անցկացվում Ավստրալիայի բազմաթիվ մարզական և մշակութային իրադարձությունները[5]։ Քաղաքը հայտնի է իր վիկտորիանական և ժամանակակից ճարտարապետությունների համադրությամբ, բազմաթիվ զբոսայգիներով և այգիներով, բազմադեմ և բազմազգ բնակչությամբ։ 1956 թվականին Մելբուռնում են անցկացվել ամառային Օլիմպիական խաղերը, իսկ 2006 թվականին՝ Համագործակցության խաղերը։ 2015 թվականին The Economist ամսագիրը հինգերորդ անգամ անընդմեջ Մելբուռն քաղաքը ճանաչել է բնակվելու համար երկրագնդի ամենահարմարավետ քաղաքը[6]։
ՊատմությունԽմբագրել
Մելբուռնը հիմնադրվել է ազատ նորաբնակների կողմից 1835 թվականին, որպես գյուղատնտեսական բնակավայր[7]։ Վիկտորիայում ոսկե տենդի շնորհիվ քաղաքը արագորեն վերածվել է մետրոպոլիայի և 1865 թվականին դարձել է Ավստրալիայի ամենախոշոր և կարևոր քաղաքը[8]։ Սակայն XX դարի սկզբին այն իր տեղը զիջեց Սիդնեյին[9]։
1901 թվականից սկսած, երբ ձևավորվել է Ավստրալիայի Դաշնությունը, մինչև 1927 թվականը, երբ երկրի մայրաքաղաք է դարձել Կանբերրան, Մելբուռնում էին տեղակայված ավստրալիական կառավարական հաստատությունները[10]։
ԱշխարհագրությունԽմբագրել
Մելբուռնը գտնվում է Ավստրալիա մայրցամաքի հարավարևելյան ծայրամասում[11]։ Քաղաքի արևելյան հատվածը գտնվում է Յարրա գետի ափերին և նրա հովտի երկայնքով, որը ձգվում է Պորտ Ֆիլիպ ծոցի ափերից մինչև Դանդենոնգ և Յարրա լեռները։ Հյուսիսային ուղղությամբ քաղաքը ձգվում է հովտի երկայնքով, որը ձևավորել են Յարրա գետի վտակները։ Հարավային և հարավարևելյան ուղղությամբ Մելբուռնը ձգվել է Պորտ Ֆիլիպ ծոցի և Դանդենոնգ լեռների երկայնքով։ Այնուհետև քաղաքային շրջանները թեքվում են դեպի հարավ և հասնում մինչև Փաթերսոն Ռիվեր գետը և Մորնինգթոն թերակղզին։
ԿլիմաԽմբագրել
Համաձայն Կյոպենի կլիմայի դասակարգման, Մելբուռնը գտնվում է բարեխառն ծովային կլիմայական գոտում և հայտնի է եղանակի հաճախակի և անսպասելի փոփոխություններով[12] : Դա պայմանավորված է նրանով, որ Մելբուռնը հիմնականում գտնվում է հարթավայրում, որը մի կողմից շրջապատված է Դանդենոնգ լեռներով, իսկ մյուս կողմից ողողվում է Պորտ Ֆիլիպ ծոցի ջրերով[13]։
Մելբուռնի ձմեռային ջերմաստիճանը, որպես կանոն, ավելի ցածր է, քան Ավստրալիայի մնացյալ քաղաքներում։ Բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը գրանցվել է 1869 թվականի հուլիսի 21-ին, երբ այն կազմել է -2,8 °C[14]: Այնուամենայնիվ, Մելբուռնում ձյուն երբեմն է տեղում։ Նախալեռնային շրջաններում ձյուն ավելի հաճախ է տեղում։ Վերջին ձյունը Դանդենոնգ լեռների շրջանում գրանցվել է 2005 թվականի օգոստոսի 10-ին[15], 2006 թվականի նոյեմբերի 15-ին և 2006 թվականի դեկտեմբերի 25-ին[16]։ Ավելի հաճախ քաղաքում կարելի է տեսնել եղյամ և մառախուղ։
| Մելբուռնի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 45.6 (114.1) |
46.4 (115.5) |
41.7 (107.1) |
34.9 (94.8) |
28.7 (83.7) |
22.4 (72.3) |
23.3 (73.9) |
26.5 (79.7) |
31.4 (88.5) |
36.9 (98.4) |
40.9 (105.6) |
43.7 (110.7) |
46.4 (115.5) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 25.9 (78.6) |
25.8 (78.4) |
23.9 (75) |
20.3 (68.5) |
16.7 (62.1) |
14.1 (57.4) |
13.5 (56.3) |
15.0 (59) |
17.3 (63.1) |
19.7 (67.5) |
22.0 (71.6) |
24.2 (75.6) |
19.9 (67.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 14.3 (57.7) |
14.6 (58.3) |
13.2 (55.8) |
10.8 (51.4) |
8.7 (47.7) |
6.9 (44.4) |
6.0 (42.8) |
6.7 (44.1) |
8.0 (46.4) |
9.6 (49.3) |
11.2 (52.2) |
13.0 (55.4) |
10.2 (50.4) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | 5.5 (41.9) |
4.5 (40.1) |
2.8 (37) |
1.5 (34.7) |
−1.1 (30) |
−2.2 (28) |
−2.8 (27) |
−2.1 (28.2) |
−0.5 (31.1) |
0.1 (32.2) |
2.5 (36.5) |
4.4 (39.9) |
−2.8 (27) |
| Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 46.8 (1.843) |
48.0 (1.89) |
50.1 (1.972) |
57.3 (2.256) |
55.7 (2.193) |
49.5 (1.949) |
47.5 (1.87) |
50.0 (1.969) |
58.0 (2.283) |
66.0 (2.598) |
60.3 (2.374) |
59.0 (2.323) |
648.3 (25.524) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր (≥ 0.2mm) | 8.3 | 7.5 | 9.4 | 11.8 | 14.6 | 15.4 | 16.1 | 16.1 | 14.9 | 14.2 | 11.8 | 10.4 | 150.5 |
| % խոնավություն | 47 | 48 | 49 | 52 | 59 | 63 | 61 | 56 | 53 | 50 | 49 | 47 | 53 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 279.0 | 234.9 | 210.8 | 168.0 | 120.9 | 108.0 | 114.7 | 145.7 | 171.0 | 195.3 | 210.0 | 232.5 | 2190,8 |
| աղբյուր: Bureau of Meteorology"[17] | |||||||||||||
Քույր-քաղաքներԽմբագրել
Մելբուռնը ունի վեց քույր-քաղաքներ[18]։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 Telecommunications Numbering Plan 2015
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 Telstra J // Charging Zones — 2018. — 274 p.
- ↑ «Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հ. 7, էջ 383, «Մելբուռն» հոդված»
- ↑ «3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2011–12»։ Australian Bureau of Statistics։ ապրիլի 30, 2013։ Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 30
- ↑ «Commonwealth Games Melbourne 2006» (անգլերեն)։ Australian Government. Culture and Recreation Portal։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-29-ին։ Վերցված է 2010-02-08
- ↑ Global Liveability Ranking 2015
- ↑ City of Melbourne.։ «Settlement – foundation and surveying.» (անգլերեն)։ City of Melbourne։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-01-ին։ Վերցված է 2010-02-08
- ↑ Fassa James Jupp.։ «The Snowy Mountains Scheme and Multicultural Australia.» (անգլերեն)։ Australian Academy of Technological Sciences and Engineering.։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-06-01-ին։ Վերցված է 2010-02-08
- ↑ Lee Robert.։ «Linking a Nation: Australia's Transport and Communications 1788 - 1970.» (անգլերեն)։ Australian Government. Australian Heritage Council.։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-06-25-ին։ Վերցված է 2010-02-08
- ↑ Otto Kristin.։ «When Melbourne was Australia’s capital city.» (անգլերեն)։ The University of Melbourne/։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-06-26-ին։ Վերցված է 2010-02-08
- ↑ «Section B: 1900-1945.» (անգլերեն)։ Monash City Council։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-01-13-ին։ Վերցված է 6 августа 2008
- ↑ Updated world map of the Koppen-Geiger climate classification system // Hydrol. Earth Syst. Sci. Discuss. — № 4. — С. 439—473. Архивировано из первоисточника 2007 թ․ հունիսի 14.
- ↑ «Welcome to Melbourne - Introduction.» (անգլերեն)։ City of Melbourne։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-01-ին։ Վերցված է 11 августа 2008
- ↑ «Snow misses CBD lunch appointment» (անգլերեն)։ The Age։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-06-01-ին։ Վերցված է 11 августа 2008
- ↑ «Snow falls in Melbourne» (անգլերեն)։ Sydney Morning Herald։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-06-01-ին։ Վերցված է 11 августа 2008
- ↑ «Santa brings snow to Melbourne» (անգլերեն)։ Herald Sun։ Արխիվացված օրիգինալից 2007-05-10-ին։ Վերցված է 11 августа 2008
- ↑ Կաղապար:BoM Aust stats
- ↑ «Our sister cities»։ City of Melbourne։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 1-ին։ Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 23