Վիքիպեդիա

Քիմիայի միջազգային օլիմպիադա

Քիմիայի միջազգային օլիմպիադա (ՔՄՕ, անգլ.՝ IChO, International Chemistry Olympiad), ամենամյա մրցաշար ավագ դպրոցի աշակերտների համար։ ՔՄՕ-ն համարվում է Միջազգային առարկայական օլիմպիադաներից մեկը։ ՔՄՕ-ի հիմնական նպատակն է մեծացնել աշակերտների հետաքրքրվածությունը քիմիայի հանդեպ։ ՔՄՕ-ի Միջազգային ինֆորմացիոն կենտրոնը[1] գտնվում է Բրատիսլավայում, Սլովակիա։

29-րդ ՔՄՕ-ի մեդալ

Պատմություն

խմբագրել
 
Կարմիր գույնով նշված են ՔՄՕ կազմակերպած երկրները, իսկ կապույտ և կանաչ գույներով նշված են այլ մասնակից երկրներ

ՔՄՕ կազմակերպելու գաղափարը առաջին անգամ ի հայտ է եկել 1968 թվականին Չեխոսլովակիայում։ Առաջին օլիմպիադան կայացել է 1968 թվականի մայիսի 18-21 Պրահայում, որին մասնակցել է ընդամենը երեք երկիր։ 1971 թվականին ՔՄՕ-ն չկայացավ ընդունող երկրի ու կազմակերպիչի ոչ ճիշտ պայմանավորվածության պատճառով։ Ներկայումս, Քիմիայի միջազգային օլիմպիադային մասնակցում է ավելի քան 70 երկիր (այդ թվում նաև Հայաստանը) և ավելի քան 300 մասնակից։

Օլիմպիադայի կանոններն ու կառուցվածքը

խմբագրել

Յուրաքանչյուր պատվիրակություն կազմված է ոչ ավելի քան 4 աշակերտներից և 2 ղեկավարներից։ Պատվիրակությունը կարող է ներառել նաև հյուրեր և գիտական դիտորդներ։ Աշակերտները պետք է լինեն 20 տարեկանից ցածր և չպետք է սովորեն համալսարանում։ Մասնակցել ցանկացող նոր երկրները պետք է գիտական դիտորդներ ուղարկեն երկու հաջորդական քիմիայի օլիմպիադաներին։

 
40-րդ ՔՄՕ-ի ոսկե մեդալ

Օլիմպիադան բաղկացած է երկու փուլերից՝ տեսական ու փորձնական։ Երկուսն էլ տևում են 5 ժամ և անց են կացվում երկու տարբեր օրերի ընթացքում (սովորաբար սկզբից անց է կացվում փորձնական փուլը)։ Տեսական փուլը 60 միավոր է, իսկ փորձնականը՝ 40։ Յուրաքանչյուր փուլ գնահատվում է անկախ մյուսի արդյունքից և մասնակցի ընդհանուր միավորը երկու փուլերի միավորների գումարն է կազմում։ Գիտական ժյուրին առաջարկում է խնդիրները, իսկ միջազգային ժյուրին, որը կազմված է բոլոր երկրների ղեկավարներից, քննարկում է խնդիրները և թարգմանում դրանք մայրենի լեզվով։ Մասնակիցները ստանում են խնդիրները իրենց նախընտրած լեզվով։ Այնուհետև մասնակցի աշխատանքը գնահատվում է և՛ գիտական ժյուրիի, և՛ տվյալ երկրի ղեկավարների կողմից։ Մինչև քննությունների ավարտը կամայական շփում ղեկավարների և մասնակիցների միջև արգելված է։

Օլիմպիադան իր մեջ է ներառում քիմիայի տարբեր բնագավառներ՝ օրգանական քիմիա, անօրգանական քիմիա, ֆիզիկական քիմիա, անալիտիկ քիմիա, բիոքիմիա, սպեկտրոսկոպիա և այլն։ Ամեն տարի ՔՄՕ-ի ընդունող երկիրը կազմում է նախապատրաստական խնդիրներ։ Բոլոր մասնակիցները գնահատվում են իրենց սեփական արդյունքի հիման վրա և թիմային միավոր սահմանված չէ։

Հայաստանի արդյունքները ՔՄՕ-ում

խմբագրել

Հայաստանի աշակերտները սկսել են մասնակցել ՔՄՕ-ին սկսած 2006 թվականից։

Մասնակիցների ընտրությունը կատարվում է մի քանի փուլերի ընթացքում. դպրոցական, համայնքային, մարզային և հանրապետական օլիմպիադաներից հետո ընտրվում են ամենաբարձր գիտելիքներ ցուցադրած աշակերտները և նրանցից կազմվում է օլիմպիական խմբակ, որտեղ էլ շարունակվում են ուսումնակրթական դասընթացները։ Այնուհետև երկու կամ երեք ընտրողական փուլերից հետո որոշվում է մասնակիցների վերջնական ցանկը։

Հայաստանի պատվիրակությունները ղեկավարել է Երևանի պետական բժշկական համալսարանի[2] (ԵՊԲՀ) դեղագիտական ֆակուլտետի քիմիայի ամբիոնի վարիչ Լիդա Սահակյանը։

Հայաստանի աշակերտները մասնակցել են 2006-2014 և 2016-2019 թվականների ՔՄՕ-ներին։ 2015 թվականին ՔՄՕ-ն անց է կացվել ք.Բաքվում (Ադրբեջան), որին Հայաստանի պատվիրակությունը չի մասնակցել։

Հ/հ Տարի Վայրը Հայ մասնակիցների թիվը   Ոսկե մեդալ   Արծաթե մեդալ   Բրոնզե մեդալ


  Գովասանագիր
56 2024 Ռիադ,   Սաուդյան Արաբիա 4 - - 4 -
55 2023 Ցյուրիխ,   Շվեյցարիա 4 1 - 2 1
54 2022 Տյանցզին,   Չինաստան, Առցանց 4 - 1 3 -
53 2021 Օսակա,   Ճապոնիա, Առցանց 4 - - 3 -
52 2020 Ստամբուլ,   Թուրքիա, Առցանց 4 - 1 1 -
51 2019 Փարիզ,   Ֆրանսիա 4 - - 1 2
50 2018 Բրատիսլավա,   Սլովակիա / Պրահա,   Չեխիա 4 - - - -
49 2017 Նախոն-Պատոմ,   Թաիլանդ 4 - - 2 1
48 2016 Թբիլիսի,   Վրաստան 4 - - 1 -
47 2015 Բաքու,   Ադրբեջան - - - - -
46 2014 Հանոյ,   Վիետնամ 4 - - - -
45 2013 Մոսկվա,   Ռուսաստան 4 - - 2 -
44 2012 Վաշինգտոն,   ԱՄՆ 4 - - 4 -
43 2011 Անկարա,   Թուրքիա 4 - - - -
42 2010 Տոկիո,   Ճապոնիա 4 - - 1 -
41 2009 Քեմբրիջ,   Միացյալ Թագավորություն 4 - - - -
40 2008 Բուդապեշտ,   Հունգարիա 4 - - 1 -
39 2007 Մոսկվա,   Ռուսաստան 3 - 2 1 -
38 2006 Կյոնջու,   Հարավային Կորեա 3 - - - 1

Հայաստանի մասնակիցների արդյունքները ՔՄՕ-ում

խմբագրել

Հայաստանը առաջին անգամ մասնակցել է ՔՄՕ-ում 2006 թվականին։ Մինչ օրս հայաստանյան թիմերը արժանացել են 1 ոսկե, 4 արծաթե ու 26 բրոնզե մեդալների և 5 գովասանագրի։

Տարի Մասնակից Դպրոց Դասարան Մրցանակներ
2024 Խառատյան Արման Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XI   Բրոնզե մեդալ


Արաբաչյան Արտավազդ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Թադևոսյան Սերգեյ Քվանտ վարժարան XII   Բրոնզե մեդալ


Հայրապետյան Բենիամին Սևանի ավագ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


2023 Ասատրյան Լեոնիդ Քվանտ վարժարան XII   Ոսկե մեդալ
Խառատյան Արման Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց X   Բրոնզե մեդալ


Մխիթարյան Տիգրան «Ֆոտոն» վարժարան XII   Բրոնզե մեդալ


Պետրոսյան Յուրի Քվանտ վարժարան XII   Գովասանագիր
2022 Աղեկյան Հայկ «Հերացի» ա/դ XII   Բրոնզե մեդալ


Սաղեյան Սոնա Քվանտ վարժարան XII   Բրոնզե մեդալ


Ասատրյան Լեոնիդ Քվանտ վարժարան XI   Արծաթե մեդալ
Հարությունյան Տիգրան Արագածոտնի մարզ, գ․Նորաշենի մ/դ XII   Բրոնզե մեդալ


2021 Աղեկյան Հայկ «Հերացի» ա/դ XI   Բրոնզե մեդալ


Ներսիսյան Սևադա ք․ Հրազդանի թիվ 13 ա/դ XII
Ասատրյան Լեոնիդ Քվանտ վարժարան X   Բրոնզե մեդալ


Հարությունյան Տիգրան Արագածոտնի մարզ, գ․Նորաշենի մ/դ XI   Բրոնզե մեդալ


2020 Խառատյան Լևոն Վանաձորի N:11 ա/դ XII   Արծաթե մեդալ
Պետրոսյան Արտյոմ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Թադևոսյան Գագիկ «Հերացի» ա/դ XII
Հակոբյան Արեն Ֆիզմաթ դպրոց XI
2019 Աղեկյան Մովսես «Հերացի» ավագ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Մաթևոսյան Հովհաննես «Հերացի» ավագ դպրոց XII   Գովասանագիր
Խառատյան Լևոն Վանաձորի թիվ 11 ավագ դպրոց XI   Գովասանագիր
Պետրոսյան Արտյոմ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XI
2018 Աղեկյան Մովսես «Հերացի» ավագ դպրոց XI
Մաթևոսյան Հովհաննես «Հերացի» ավագ դպրոց XI
Հարությունյան Հրաչուհի Ֆիզմաթ դպրոց XI
Պետրոսյան Նարեկ «Ֆոտոն» վարժարան XII
2017 Խաչատրյան Համլետ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Սաղյան Սպարտակ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Կիրակոսյան Սուսաննա Երևանի թիվ 184 ավագ դպրոց XII   Գովասանագիր
Պերոսյան Նարեկ «Ֆոտոն» վարժարան XI
2016 Սաղյան Սպարտակ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XI   Բրոնզե մեդալ


Խաչատրյան Համլետ Վանաձորի մաթեմատիկական և բնագիտական առարկաների հատուկ դպրոց XI
Բատիկյան Սամվել Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան XII
Կիրակոսյան Սուսաննա Երևանի թիվ 184 ավագ դպրոց XII
2014 Խաչատրյան Հրաչյա Նոր Գեղիի թիվ 1 մ/դ XII
Դալլաքյան Օլգերտ Էվրիկա XII
Հարությունյան Արամ Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան XII
Ավթանդիլյան Տիգրան Քվանտ վարժարան XII
2013 Ղարախանյան Վահե Ֆիզմաթ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Ծերունյան Վարդգես Ֆիզմաթ դպրոց XII   Բրոնզե մեդալ


Դալլաքյան Օլգերտ Էվրիկա XI
Խաչատրյան Հրաչյա Նոր Գեղիի թիվ 1 մ/դ XI
2012 Գալոյան Ալեքսեյ Քվանտ վարժարան XII   Բրոնզե մեդալ


Չիթչյան Դավիթ Քվանտ վարժարան XII   Բրոնզե մեդալ


Գրիգորյան Լիլիթ Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան XI   Բրոնզե մեդալ


Ղարախանյան Վահե Ֆիզմաթ դպրոց XI   Բրոնզե մեդալ


2011 Գալոյան Ալեքսեյ Քվանտ վարժարան XI
Առաքելյան Աշխեն Էվրիկա XI
Գրիգորյան Լիլիթ Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան X
Ղարախանյան Վահե Ֆիզմաթ դպրոց X
2010 Սարգսյան Էդվարդ Էվրիկա XI   Բրոնզե մեդալ


Ասլանյան Արթուր Ուսում դպրոց XI
Արզումանյան Դավիթ Ֆիզմաթ դպրոց XI
Թամազյան Վահագն Քվանտ վարժարան XI
2009 Մխիթարյան Սմբատ Քվանտ վարժարան XI
Թամազյան Վահագն Քվանտ վարժարան X
Սարգսյան Էդվարդ Էվրիկա X
Ասլանյան Արթուր Ուսում դպրոց X
2008 Դշխունյան Նարեկ Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան X   Բրոնզե մեդալ


Ղահրամանյան Արշավիր Քվանտ վարժարան X
Ալոյան Տաթևիկ Արմավիրի վարժարան IX
Ղարիբյան Հայկազ Ֆիզմաթ դպրոց IX
2007 Բարդախչյան Սամվել Ֆիզմաթ դպրոց X   Արծաթե մեդալ
Դշխունյան Նարեկ Անանիա Շիրակացու անվան ճեմարան IX   Արծաթե մեդալ
Ղահրամանյան Արշավիր Քվանտ վարժարան IX   Բրոնզե մեդալ


2006 Եպիսկոպոսյան Դավիթ Քվանտ վարժարան X   Գովասանագիր
Բարդախչյան Սամվել Ֆիզմաթ դպրոց X
Դավինյան Անդրանիկ Գյումրու թիվ 1 մ/դ X

Անցած օլիմպիադաները

խմբագրել
ՔՄՕ հ/հ Քաղաք Երկիր Ամսաթիվ Մասնակից
երկրների
թիվը 		Մասնակիցների
թիվը 		Կայք
56 Ռիադ   Սաուդյան Արաբիա Հուլիս 21-30, 2024 88 327 [3]
55 Ցյուրիխ   Շվեյցարիա Հուլիս 16-25, 2023 90 355 [4]
54 Տյանցզին   Չինաստան Հուլիս 10-18, 2022 84 326 [5]
53 Օսակա   Ճապոնիա Հուլիս 25- օգոստոսի 2, 2021 79 309 [6]
52 Ստամբուլ   Թուրքիա Հուլիս 23-29, 2020 60 231 [7]
51 Փարիզ   Ֆրանսիա Հուլիս 21-30, 2019 80 --- [8]
50 Բրատիսլավա / Պրահա   Սլովակիա /   Չեխիա Հուլիս 19-29, 2018 76 --- [9]
49 Նախոն-Պատոմ   Թաիլանդ Հուլիս 6-15, 2017 76 --- [10]
48 Թբիլիսի   Վրաստան Հուլիս 23-օգոստոսի 1, 2016 82 312 [11]
47 Բաքու   Ադրբեջան Հուլիս 20-29, 2015 75 292 [12]
46 Հանոյ   Վիետնամ Հուլիս 20-29, 2014 75 291 [13]
45 Մոսկվա   Ռուսաստան Հուլիս 15-24, 2013 73 291 [14]
44 Վաշինգտոն   ԱՄՆ Հուլիս 21–30, 2012 72 283 [15]
43 Անկարա   Թուրքիա Հուլիս 9–18, 2011 70 273 [16]
42 Տոկիո   Ճապոնիա Հոևլիս 19-28, 2010 67 267 [17]
41 Քեմբրիջ   Միացյալ Թագավորություն Հուլիս 18-27, 2009 64 250 [18]
40 Բուդապեշտ   Հունգարիա Հուլիս 12-21, 2008 x x [19]
39 Մոսկվա   Ռուսաստան Հուլիս 15-24, 2007 x x [20]
38 Կյոնջու   Հարավային Կորեա Հուլիս 1-11, 2006 x x [21]
37 Թայբեյ   Թայվան Հուլիս 16-25, 2005 x [22]
36 Քիլ   Գերմանիա Հուլիս 18-27, 2004 61 233 [23]
35 Աթենք   Հունաստան Հուլիս 5-14, 2003 x x [24]
34 Խրոնինգեն   Նիդերլանդներ Հուլիս 5-14, 2002 x x —
33 Մումբայ   Հնդկաստան Հուլիս 6-15, 2001 x x [25]
32 Կոպենհագեն   Դանիա Հուլիս 2-11, 2000 x x —
31 Բանգկոկ   Թաիլանդ Հուլիս 4-11, 1999 47 184 —
30 Մելբուրն   Ավստրալիա Հուլիս 5-14, 1998 47 184 —
29 Մոնրեալ   Չինաստան Հուլիս 6-15, 1997 47 184 —
28 Մոսկվա   Ռուսաստան Հուլիս 13-22, 1996 45 175 —
27 Պեկին   Չինաստան Հուլիս 13-20, 1995 42 163 —
26 Օսլո   Նորվեգիա Հուլիս 3-11, 1994 39 156 —
25 Պերուջա   Իտալիա Հուլիս 11-22, 1993 38 152 —
24 Պիցբուրգ և Վաշինգտոն   ԱՄՆ Հուլիս 11-22, 1992 33 132 —
23 Լոձ   Լեհաստան Հուլիս 7–15, 1991 30 118 —
22 Փարիզ   Ֆրանսիա Հուլիս 8–17, 1990 28 102 —
21 Հալե   Գերմանիա Հուլիս 2–10, 1989 26 104 —
20 Էսպոո   Ֆինլանդիա Հուլիս 2–9, 1988 26 104 —
19 Վեսպրեմ   Հունգարիա Հուլիս 6–15, 1987 26 103 —
18 Լեյդեն   Նիդերլանդներ Հուլիս 6–15, 1986 22 86 —
17 Բրատիսլավա   Չեխոսլովակիա Հուլիս 1–8, 1985 21 83 —
16 Ֆրանկֆուրտ   Գերմանիա Հուլիս 1–10, 1984 21 84 —
15 Տիմիշուարա   Ռումինիա Հուլիս 2–11, 1983 18 72 —
14 Ստոկհոլմ   Շվեդիա Հուլիս 3–12, 1982 17 68 —
13 Բուրգաս   Բուլղարիա Հուլիս 13–23, 1981 14 55 —
12 Լինց   Ավստրիա Հուլիս 13–23, 1980 13 52 —
11 Սանկտ Պետերբուրգ   ԽՍՀՄ Հուլիս 2–11, 1979 11 44 —
10 Տորուն   Լեհաստան Հուլիս 3–13, 1978 12 48 —
9 Բրատիսլավա   Չեխոսլովակիա Հուլիս 4–14, 1977 12 47 —
8 Հալե   Գերմանիա Հուլիս 10–19, 1976 12 46 —
7 Վեսպրեմ   Հունգարիա Հուլիս 1–10, 1975 12 48 —
6 Բուխարեստ   Ռումինիա Հուլիս 1–10, 1974 9 36 —
5 Սոֆիա   Բուլղարիա Հուլիս 1–10, 1973 7 28 —
4 Մոսկվա   ԽՍՀՄ Հուլիս 1–10, 1972 7 28 —
— չի կայացել — — — 1971 —
3 Բուդապեշտ   Հունգարիա Հուլիս 1–5, 1970 7 28 —
2 Կատովիցե   Լեհաստան Հունիս 16–20, 1969 4 20 —
1 Պրահա   Չեխոսլովակիա Հունիս 18–21, 1968 3 18 —

x -> անհրաժեշտ տեղեկատվությունը անհասանելի էր համապատասխան կայքէջերում։

Հաջորդ օլիմպիադաները

խմբագրել
ՔՄՕ հ/հ Քաղաք Երկիր Տարի Ամսաթիվ Վիճակը Կայքը
58   Ուզբեկստան 2026 Հաստատված չէ
57   ԱՄԷ 2025 Հուլիսի Հաստատված չէ
56 Ալ-Ռիադ   Սաուդյան Արաբիա 2024 Հուլիսի 21–31 Հաստատված [26]

Պատկերասրահ

խմբագրել

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ ՔՄՕ-ի Միջազգային ինֆորմացիոն կենտրոն (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2014-08-23 Wayback Machine
  2. ↑ ԵՊԲՀ (պաշտոնական կայք)
  3. ↑ ՔՄՕ 2024 (պաշտոնական կայք)
  4. ↑ ՔՄՕ 2023 (պաշտոնական կայք)
  5. ↑ ՔՄՕ 2022 (պաշտոնական կայք)
  6. ↑ ՔՄՕ 2021 (պաշտոնական կայք)
  7. ↑ ՔՄՕ 2020 (պաշտոնական կայք)
  8. ↑ ՔՄՕ 2019 (պաշտոնական կայք)
  9. ↑ ՔՄՕ 2018 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2018-09-09 Wayback Machine
  10. ↑ ՔՄՕ 2017 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2017-07-06 Wayback Machine
  11. ↑ ՔՄՕ 2016 (պաշտոնական կայք)
  12. ↑ ՔՄՕ 2015 (պաշտոնական կայք)
  13. ↑ ՔՄՕ 2014 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2013-12-13 Wayback Machine
  14. ↑ ՔՄՕ 2013 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2014-06-22 Wayback Machine
  15. ↑ ՔՄՕ 2012 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2014-02-12 Wayback Machine
  16. ↑ ՔՄՕ 2011 (պաշտոնական կայք)
  17. ↑ ՔՄՕ 2010 (պաշտոնական կայք)
  18. ↑ ՔՄՕ 2009 (պաշտոնական կայք)
  19. ↑ ՔՄՕ 2008 (պաշտոնական կայք)
  20. ↑ ՔՄՕ 2007 (պաշտոնական կայք)
  21. ↑ ՔՄՕ 2006 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2015-07-15 Wayback Machine
  22. ↑ ՔՄՕ 2005 (պաշտոնական կայք) Արխիվացված 2017-07-14 Wayback Machine
  23. ↑ ՔՄՕ 2004 (պաշտոնական կայք)
  24. ↑ ՔՄՕ 2003 (պաշտոնական կայք)
  25. ↑ ՔՄՕ 2001 (պաշտոնական կայք)
  26. ↑ ՔՄՕ 2024 (պաշտոնական կայք)

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քիմիայի միջազգային օլիմպիադա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քիմիայի_միջազգային_օլիմպիադա&oldid=10074929» էջից