Բուդապեշտ

Բուդապեշտ, Հունգարիայի մայրաքաղաքը։ Ունի 1,7 միլիոն բնակիչ, իսկ քաղաքամերձ բնակավայրերի հետ միասին՝ 2,5 միլիոն։ Բուդապեշտը Հունգարիայի քաղաքական, առևտրային, տրանսպորտային և մշակութային կենտրոնն է։ Դանուբ գետը բաժանում է քաղաքը երկու հիմնական մասի` Բուդա (արևմտյան մաս) և Պեշտ (արևելյան մաս)։ Բուդան լեռնոտ և անտառաշատ է, մինչ Պեշտը մաս է կազմում Հունգարիայի մեծ հարթավայրի։ Բուդապեշտը Եվրոպական Միության իններորդ բազմամարդ քաղաքն է։

Քաղաք
Բուդապեշտ
Budapest
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Հունգարիա
Հունգարիա	Բուդապեշտ
Համայնք	Հունգարիա
Ներքին բաժանում	Բուդապեշտի I շրջան, Budapest District II?, Բուդապեշտի III շրջան, Budapest District IV?, Բուդապեշտի V շրջան, Բուդապեշտի IV շրջան, Բուդապեշտի VII շրջան, Budapest District VIII?, Budapest District IX?, Budapest District X?, Ույբուդա, Budapest District XII?, Budapest District XIII?, Զուգլո, Budapest District XV?, Բուդապեշտի XVI թաղամաս, Budapest District XVII?, Budapest District XVIII?, 19th district of Budapest?, Budapest District XX?, Csepel?, Budapest District XXII? և Budapest District XXIII?
Քաղաքապետ	Իշտվան Տառլոշ
Հիմնադրված է	նոյեմբերի 17, 1873 թ.
Մակերես	525,16 կմ²
ԲԾՄ	102 մ
Պաշտոնական լեզու	հունգարերեն
Բնակչություն	1 702 297 մարդ (2008)
Խտություն	3242 մարդ/կմ²
Ազգային կազմ	Հունգարներ, ռումիններ, գերմանացիներ, սլովակներ, հայեր, հրեաներ
Կրոնական կազմ	Կաթոլիկություն, բողոքականություն, աթեիզմ, Հայ Առաքելական եկեղեցի, հուդայականություն, ուղղափառություն, իսլամ
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	+36 1
Փոստային ինդեքս	1011-1239
Փոստային դասիչ	1011–1239
Պաշտոնական կայք	budapest.hu​(հունգարերեն)
Բուդապեշտ (Հունգարիա)
Բուդապեշտ Վիքիպահեստում

Բուդայի տարածքում ապրել են Ք.ա. 5-րդ դարից կելտեր։ Հռոմեացիները նվաճել են կելտերի բնակավայրերը և ստեղծել են Աքվինկում (լատիներեն՝ Aquincum) քաղաքը, ինչը Հռոմեական կայսրության կարևորագույն քաղաքներից մեկն էր (Ք.հ. 1-5-րդ դդ.)։ Հունգարները 9-րդ դարից են հաստատվել տարածքում։ Բուդայի ամրոցը հիմնվել է Բելա Դ թագավորի կողմից, իսկ Մաթիաս թագավորի օրոք դարձել է միջազգային ռենեսանսային կենտրոն։ 16-17-րդ դարերում թուրքերի լծի տակ էր գտնվում, 18-19-րդ դարերում նորից ծաղկում էր ապրում։ 1873 թվականին Բուդա, Պեշտ և Օբուդա («Հին Բուդա») քաղաքները միացան, այդ ժամանակվանից ամբողջ բնակավայրը կոչվում է Բուդապեշտ։

Անվանում

Հայտնի է հռոմեական ժամանակներից՝ Աքվինկում անունով։ Բաղկացած է պատմականորեն ձևավորված երեք մասից՝ Պեշտից, Բուդայից և Օբուգայից (հայտնի է 1148 թվականից), որոնք 1872 թվականին միավորվել են և ստացել Բուդապեշտ անունը։

Ենթադրում են, որ «Բուդա» և «Պեշտ» անվանումներն ունեն սլավոնական ծագում․ Բուդա (Դանուբի աջ ափին) նշանակում է «խրճիթ» կամ «շինություն», իսկ Պեշտ (Դանուբի ձախ ափին)՝ «քարանձավ» կամ «օջախ»։

Արտաքին հղումներ

• Բուդապեշտի հասարակական երթևեկության քարտեզը Արխիվացված 2015-07-22 Wayback Machine
• Budapest info and Hotel guide Արխիվացված 2023-10-31 Wayback Machine (en)

Տես նաև

• Սեչենյիի շղթայակապ կամուրջ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բուդապեշտ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 582)։