Բուդապեշտ

Բուդապեշտ, Հունգարիայի մայրաքաղաքը։ Ունի 1,7 միլիոն բնակիչ, իսկ քաղաքամերձ բնակավայրերի հետ միասին՝ 2,5 միլիոն։ Բուդապեշտը Հունգարիայի քաղաքական, առևտրային, տրանսպորտային և մշակութային կենտրոնն է։ Դանուբ գետը բաժանում է քաղաքը երկու հիմնական մասի` Բուդա (արևմտյան մաս) և Պեշտ (արևելյան մաս)։ Բուդան լեռնոտ և անտառաշատ է, մինչ Պեշտը մաս է կազմում Հունգարիայի Մեծ Հարթավայրի։ Բուդապեշտը Եվրոպական Միության իններորդ բազմամարդ քաղաքն է։

Քաղաք
Բուդապեշտ
Budapest
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Հունգարիա
Հունգարիա	Բուդապեշտ
Քաղաքապետ	Իշտվան Տառլոշ
Հիմնադրված է	նոյեմբերի 17, 1873 թ.
Մակերես	525,16 կմ²
ԲԾՄ	102 մ
Պաշտոնական լեզու	հունգարերեն
Բնակչություն	1 702 297 մարդ (2008)
Խտություն	3242 մարդ/կմ²
Ազգային կազմ	Հունգարներ, ռումիններ, գերմանացիներ, սլովակներ, հայեր, հրեաներ
Կրոնական կազմ	Կաթոլիկություն, բողոքականություն, աթեիզմ, Հայ Առաքելական եկեղեցի, հուդայականություն, ուղղափառություն, իսլամ
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	+36 1
Փոստային ինդեքս	1011-1239
Փոստային ինդեքսներ	1011–1239
Պաշտոնական կայք	budapest.hu
Բուդապեշտ Վիքիպահեստում

Բուդայի տարածքում ապրել են Ք.ա. 5-րդ դարից կելտեր։ Հռոմեացիները նվաճել են կելտերի բնակավայրերը և ստեղծել են Աքվինկում (լատիներեն՝ Aquincum) քաղաքը, ինչը Հռոմեական կայսրության կարևորագույն քաղաքներից մեկն էր (Ք.հ. 1-5-րդ դդ.)։ Հունգարները 9-րդ դարից են հաստատվել տարածքում։ Բուդայի ամրոցը հիմնվել է Բելա Դ թագավորի կողմից, իսկ Մաթիաս թագավորի օրոք դարձել է միջազգային ռենեսանսային կենտրոն։ 16-17-րդ դարերում թուրքերի լծի տակ էր գտնվում, 18-19-րդ դարերում նորից ծաղկում էր ապրում։ 1873 թվականին Բուդա, Պեշտ և Օբուդա («Հին Բուդա») քաղաքները միացան, այդ ժամանակվանից ամբողջ բնակավայրը կոչվում է Բուդապեշտ։

Անվանում

Հայտնի է հռոմեական ժամանակներից՝ Աքվինկում անունով։ Բաղկացած է պատմականորեն ձևավորված երեք մասից՝ Պեշտից, Բուդայից և Օբուգայից (հայտնի է 1148 թվականից), որոնք 1872 թվականին միավորվել են և ստացել Բուդապեշտ անունը։

Ենթադրում են, որ «Բուդա» և «Պեշտ» անվանումներն ունեն սլավոնական ծագում․ Բուդա (Դանուբի աջ ափին) նշանակում է «խրճիթ» կամ «շինություն», իսկ Պեշտ (Դանուբի ձախ ափին)՝ «քարանձավ» կամ «օջախ»։

Արտաքին հղումներ

• Բուդապեշտի հասարակական երթևեկության քարտեզը
• Budapest info and Hotel guide (en)

Տես նաև

• Սեչենյիի շղթայակապ կամուրջ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 582)։