Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս
0.800–1.000 (շատ բարձր) 0.700–0.799 (բարձր) 0.550–0.699 (միջին) | 0.350–0.549 (ցածր) տվյալները բացակայում են |
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (ՄՆԶԻ), ստատիկ բաղադրյալ ինդեքս է, որը ներառում է Կյանքի միջին տևողության, Կրթության մակարդակի և մեկ շնչին ընկնող միջին եկամտի ցուցիչները։ Այն երկրները, որոնք ունեն կրթության բարձր մակարդակ, կյանքի միջին սպասվող տևողությունը բարձր ցուցանիչ, կրթության բարձր մակարդակը, մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը բարձր է։ Այս ինդեքսը ստեղծվել է պակիստանցի տնտեսագետ Մահբուբ ուլ Հակի և հնդիկ տնտեսագետ Ամարտյա Սենի կողմից, որը հետագայում օգտագործվել է Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագրի Մարդկային զարգացման հաշվետու գրասենյակի կողմից հաշվելու երկրների զարգացման մակարդակը[2][3][4]։
2010 թվականին Մարդկային ներուժի զարգացման զեկույցում ներկայացվել է Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը։ Մինչդեռ պարզ ՄՆԶԻ-ն մնացել է օգտակար, կարելի է ասել, որ Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը մարդկային զարգացման փաստացի մակարդակն է, իսկ ՄՆԶԻ-ն կարող է դիտարկվել որպես մարդկային զարգացման պոտենցիալի ցուցանիշ։ Այս ինդեքսը իր մեջ չի ներառում մի քանի գործոններ, ինչպիսիք են մեկ շնչին ընկնող զուտ կարողությունը կամ երկրի ապրանքների հարաբերական որակը։ Այդ իսկ պատճառով շատ զարգացած երկրներ ունի ցածր ցուցանիշներ, ինչպիսիք են Մեծ յոթնյակի երկրները[5]։
Ուլ Հակ-ի մարդկային զարգացման մասին մոտեցումը հիմք դարձավ այս ինդեքսի համար։ Մոտեցումը հիմնված էր այն բանի վրա, թե արդյոք մարդիկ իրենց կյանքում կարող են «լինել» և «անել» իրենց համար ցանկալի բաներ։ Օրինակ լինել կուշտ, ապաստանով ապահոված, առողջ․ անել ի նկատի ունի կատարել աշխատանքներ․ կրթություն ստանալ, մասնակցել ընտրություններին և համայնքային կյանքին։ Ընտրության ազատությունը հիմնաքարերից մեկն է։ Օրինակ եթե ինչ որ մեկը հրաժարվում է սնվելուց կրոնական պատճառներով ուրիշ է այն դեպքից, երբ մարդ ցանկանում է ուտել, բայց հնարավորություն չունի ձեռք բերելու, կամ երկրում սով է[6]։
Ստեղծում
խմբագրելՄԶԻ-ի հիմքերը դրվել են Մարդկային ներուժի զարգացման ամենամյա զեկույցում, որը հրապարակվում է Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագրի ենթակայության տակ գտնվող Մարդկային զարգացման հաշվետու գրասենյակի կողմից։ Այն ստեղծվել է 1990 թվականին պակիստանցի տնտեսագետ Մահբուբ ուլ Հակի կողմից, և ուներ որոշակի նպատակ տնտեսության զարգացումը համախառն եկամուտից փոխել մարդակենտրոն զարգացման։ Որպեսզի ստեղծվեն զեկույցները Մահբուբ ուլ Հակը ձևավորեց զարգացման տնտեսագետներին որոնց մեջ մտնում էին Պոլ Ստրիտենը, Ֆրանց Ստեվարդը, Գուստավ Ռանիսը, Կեյթ Գրիֆֆինը, Սուդհիր Անանդը և Մեղնադ Դեսայըը։ Նոբելյան մրցանակակիր Ամարտյա Սենը օգտագործել է Հակի աշխատությունը իր՝ մարդկային կարողությունների թեմայով աշխատության մեջ[4]։ Հաքը հավատում էր, որ մարդկային զարգացման պարզ բաղադրյալ չափման միավոր է անհրաժեշտ, որպեսզի հավաստիացնել հանրությանը, գիտական շրջաանակներին և քաղաքական գործիչներին, որ նրանք կարող են և անհրաժեշտ է, որ գնահատեն զարգացումը ոչ միայն տնտեսական զարգացմամբ, այլ նաև մարդկանց բարեկեցության աճով։
Չափումները և հաշվարկները
խմբագրելՆոր մեթոդ (2010 թվականից հետո)
խմբագրել0.800–1.000 (շատ բարձր) 0.700–0.799 (բարձր) 0.550–0.699 (միջին) | 0.350–0.549 (ցածր) Տվյալը հասանելի չէ |
Այն հրապարակվել է 2010 թվականի նոյեմբերի 4-ին և թարմացվել է 2011 թվականի հունիսի 10-ին, 2010 թվականի մարդկային զարգացման ներուժի զեկույցում ՄՆԶԻ-ն հաշվարկվել է համատեղելով 3 չափողական միավորներ[8][9]
- Երկար և առողջ կյանք Կյանքի միջին տևողություն
- Կրթության ինդեքս։ Կրթության տարիների միջին քանակ
- Պատշաճ ապրելու ստանդարտները՝ ՀԱԵ-ն
2010 թվականի մարդկային զարգացման զեկույցում, ՄԱԿ-ը սկեց օգտագործել ՄԶԻ-ի հաշվարկման նոր մեթոդ։ Հետևյալ երեք ցուցանիշները օգտագործվում են[10][11]։
1.Կյանքի սպսավող տևողության ինդեքս (LE)
- ԿՍՏ-ն 1 է, երբ ծննդյան պահին կյանքի սպասվող տևողությունը 85-է և 0, երբ 20 է։
2. Կրթության ինդեքս (EI) [12]
- 2.1 Կրթության միջին տարիների ինդեքս (MYSI) [13]
- 15-ը դիտարկվում է որպես այս ցուցանիշի մաքսիմում մինչև 2025 թվականը։
- 2.2 Կրթության սպասվող տարիների ինդեքս (EYSI) (Ինդեքսը հաշվարկվում է երեխաների սպասվող տարիների քանակը, որը նա տրամադրելու է կրթությանը դպրոցում, բուհում, հետբուհական կրթության մեջ և ենթադրելով տարիքին յուրահատուկ ներգրավածության մակարդակը մնում է նույնը երեխայի կյանքում։ Կրթության սպասվող տարիների քանակը ծածկվում է 18 տարվա մեջ։
- Հիմնական երկրներում տասնութը համարժեք է Մագիստրոսի մակարդակ ստանալու ժամանակահատվածին։
3. Եկամտի ինդեքս (II)
- Ինդեքսը 1 է, երբ մեկ շնչին ընկնող եկամուտը (GNIpc) $75,000 է և 0, երբ $100 է։
Վերջապես ՄՆԶԻ-ն (HDI) վերը նշած երեք ցուցիչների Երկրաչափական միջինն է։
2018 թվականի մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2019 թվականի զեկույց)
խմբագրելՄարդկային ներուժի զարգացման 2019 թվականի զեկույցը հրապարակվել է 2019 թվականի դեկտեմբերի 9-ին,որտեղ հաշվարկվել է ՄՆԶԻ-ի արժեքները 2018 թվականի համար[1]։ Ստորև ներկայացված են «շատ բարձր» ինդեքս ունեցող երկրների ցանկը․
|
|
Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2019 թվականի զեկույց)
խմբագրելԱնհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը[1] հասարակության մեջ մարդկային ներուժի զարգացման միջին մակարդակն է հաշվի առած անհավասարությունը․։
Դասակարգումը կապված չէ ՄՆԶԻ-ի ցուցակի հետ, քանի որ այստեղ բացակայում են որոշ երկրների տվյալներ։
- Նորվեգիա 0.889
- Իսլանդիա 0.885
- Ճապոնիա 0.882
- Շվեյցարիա 0.882
- Ֆինլանդիա 0.876
- Շվեդիա 0.874
- Դանիա 0.873
- Նիդերլանդներ 0.870
- Իռլանդիա 0.865
- Ավստրալիա 0.862
- Գերմանիա 0.861
- Սլովենիա 0.858
- Չեխիա 0.850
- Բելգիա 0.849
- Միացյալ Թագավորություն 0.845
- Ավստրիա 0.843
- Կանադա 0.841
- Նոր Զելանդիա 0.836
- Լյուքսեմբուրգ 0.822
- Էստոնիա 0.818
- Հոնկոնգ 0.815
- Մալթա 0.815
- Սինգապուր 0.810
- Ֆրանսիա 0.809
- Իսրայել 0.809
- Սլովակիա 0.804
- Լեհաստան 0.801
- ԱՄՆ 0.797
- Կիպրոս 0.788
- Հարավային Կորեա 0.777
- Հունգարիա 0.777
- Իտալիա 0.776
- Լատվիա 0.776
- Լիտվա 0.775
- Խորվաթիա 0.768
- Հունաստան 0.766
- Բելառուս 0.765
- Իսպանիա 0.765
- Ղազախստան 0.759
- Չեռնոգորիա 0.746
- Ռուսաստան 0.743
- Պորտուգալիա 0.742
- Օման 0.725
- Ռումինիա 0.725
- Արգենտինա 0.714
- Բուլղարիա 0.714
- Իրան 0.706
- Ալբանիա 0.705
- Ուրուգվայ 0.703
- Ուկրաինա 0.701
- Չիլի 0.696
- Վրաստան 0.692
- Մավրիկիոս 0.688
- Շրի Լանկա 0.686
- Հայաստան 0.685
- Սերբիա 0.685
- Ադրբեջան 0.683
- Բարբադոս 0.675
- Թուրքիա 0.675
Լիխտենշտայնը, ԱՄԷ-ն, Անդորրան, Սաուդյան Արաբիան, Կատարը, Բրունեյը, Բահրեյնը, Պալաուն, Քուվեյթը, Բահամյան Կղզիները, Մալայզիան և Սեյշելյան կղզիները չնայած ունենալով ՄՆԶԻ-ի «շատ բարձր» ցուցանիշ, նրանց համար չի հաշվարկվել անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը։
2017 թվականի մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2018 թվականի զեկույց)
խմբագրելՄարդկային ներուժի զարգացման 2018 թվականի զեկույցը հրապարակվել է 2018 թվականի սեպտեմբերի 14-ին,որտեղ հաշվարկվել է ՄՆԶԻ-ի արժեքները 2018 թվականի համար։ Ստորև ներկայացված են «շատ բարձր» ինդեքս ունեցող երկրների ցանկը[14]։
|
|
Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2018 թվականի զեկույց)
խմբագրելԱնհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը[15] հասարակության մեջ մարդկային ներուժի զարգացման միջին մակարդակն է հաշվի առած անհավասարությունը․։
Դասակարգումը կապված չէ ՄՆԶԻ-ի ցուցակի հետ, քանի որ այստեղ բացակայում են որոշ երկրների տվյալներ։
- Իսլանդիա 0.878
- Ճապոնիա 0.876
- Նորվեգիա 0.876
- Շվեյցարիա 0.871
- Ֆինլանդիա 0.868
- Շվեդիա 0.864
- Գերմանիա 0.861
- Ավստրալիա 0.861
- Դանիա 0.860
- Նիդերլանդներ 0.857
- Իռլանդիա 0.854
- Կանադա 0.852
- Նոր Զելանդիա 0.846
- Սլովենիա 0.846
- Չեխիա 0.840
- Բելգիա 0.836
- Միացյալ Թագավորություն 0.835
- Ավստրիա 0.835
- Սինգապուր 0.816
- Լյուքսեմբուրգ 0.811
- Հոնկոնգ 0.809
- Ֆրանսիա 0.808
- Մալթա 0.805
- Սլովակիա 0.797
- ԱՄՆ 0.797
- Էստոնիա 0.794
- Իսրայել 0.787
- Լեհաստան 0.787
- Հարավային Կորեա 0.773
- Հունգարիա 0.773
- Իտալիա 0.771
- Կիպրոս 0.769
- Լատվիա 0.759
- Լիտվա 0.757
- Խորվաթիա 0.756
- Բելառուս 0.755
- Իսպանիա 0.754
- Հունաստան 0.753
- Չեռնոգորիա 0.741
- Ռուսաստան 0.738
- Ղազախստան 0.737
- Պորտուգալիա 0.732
- Ռումինիա 0.717
- Բուլղարիա 0.710
- Չիլի 0.710
- Արգենտինա 0.707
- Իրան 0.707
- Ալբանիա 0.706
- Ուկրաինա 0.701
- Ուրուգվայ 0.689
- Մավրիկիոս 0.683
- Վրաստան 0.682
- Ադրբեջան 0.681
- Հայաստան 0.680
- Բարբադոս 0.669
Լիխտենշտայնը, ԱՄԷ-ն, Անդորրան, Սաուդյան Արաբիան, Կատարը, Բրունեյը, Բահրեյնը, Քուվեյթը, Բահամյան Կղզիները, Մալայզիան և Սեյշելյան կղզիները չնայած ունենալով ՄՆԶԻ-ի «շատ բարձր» ցուցանիշ, նրանց համար չի հաշվարկվել անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը։
2015 թվականի մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2016 թվականի զեկույց)
խմբագրելՄարդկային ներուժի զարգացման 2015 թվականի զեկույցը հրապարակվել է 2016 թվականի մարտի 21-ին,որտեղ հաշվարկվել է ՄՆԶԻ-ի արժեքները 2016 թվականի համար։ Ստորև ներկայացված են «շատ բարձր» ինդեքս ունեցող երկրների ցանկը[16]։
Դասակարգում | Երկիր | ՄՆԶԻ | ||
---|---|---|---|---|
2015 տվյալներ (2016 զեկույց) դասակարգում [17] |
Նախորդ տարվա համեմատ փոփոխություն[17] | 2015 տվյալներ (2016 զեկույց) դասակարգում [17] |
Նախորդ տարվա համեմատ փոփոխություն [17] | |
1 | Նորվեգիա | 0.949 | 0.001 | |
2 | Ավստրալիա | 0.939 | 0.002 | |
2 | Շվեյցարիա | 0.939 | 0.001 | |
4 | (2) | Գերմանիա | 0.926 | 0.002 |
5 | (1) | Դանիա | 0.925 | 0.002 |
5 | (6) | Սինգապուր | 0.925 | 0.013 |
7 | (1) | Նիդերլանդներ | 0.924 | 0.001 |
8 | Իռլանդիա | 0.923 | 0.003 | |
9 | (7) | Իսլանդիա | 0.921 | 0.002 |
10 | (1) | Կանադա | 0.920 | 0.001 |
10 | (2) | ԱՄՆ | 0.920 | 0.002 |
12 | Հոնկոնգ | 0.917 | 0.001 | |
13 | (4) | Նոր Զելանդիա | 0.915 | 0.002 |
14 | (1) | Շվեդիա | 0.913 | 0.004 |
15 | (1) | Լիխտենշտայն | 0.912 | 0.001 |
16 | (4) | Միացյալ Թագավորություն | 0.909 | 0.003 |
17 | (3) | Ճապոնիա | 0.903 | 0.001 |
18 | Հարավային Կորեա | 0.901 | 0.002 | |
19 | Իսրայել | 0.899 | 0.001 | |
20 | Լյուքսեմբուրգ | 0.898 | 0.002 | |
21 | (1) | Ֆրանսիա | 0.897 | 0.003 |
22 | (1) | Բելգիա | 0.896 | 0.001 |
23 | Ֆինլանդիա | 0.895 | 0.002 | |
24 | Ավստրիա | 0.893 | 0.001 | |
25 | (2) | Իսպանիա | 0.892 | 0.005 |
26 | Սլովենիա | 0.890 | 0.002 | |
27 | (1) | Իտալիա | 0.887 | 0.006 |
28 | Չեխիա | 0.878 | 0.003 | |
29 | Հունաստան | 0.866 | 0.001 | |
30 | (10) | Սլովակիա | 0.865 | 0.020 |
31 | (1) | Էստոնիա | 0.865 | 0.002 |
32 | Անդորրա | 0.858 | 0.001 | |
33 | (1) | Կիպրոս | 0.856 | 0.002 |
33 | (2) | Մալթա | 0.856 | 0.003 |
33 | Կատար | 0.856 | 0.001 | |
36 | Լեհաստան | 0.855 | 0.003 | |
37 | Լիտվա | 0.848 | 0.002 | |
38 | (4) | Չիլի | 0.847 | 0.002 |
38 | Սաուդյան Արաբիա | 0.847 | 0.002 | |
41 | Պորտուգալիա | 0.843 | 0.002 | |
42 | ԱՄԷ | 0.840 | 0.004 | |
43 | Հունգարիա | 0.836 | 0.002 | |
44 | Լատվիա | 0.830 | 0.002 | |
45 | (5) | Արգենտինա | 0.827 | 0.001 |
45 | (1) | Խորվաթիա | 0.827 | 0.004 |
47 | (1) | Բահրեյն | 0.824 | 0.001 |
48 | (1) | Չեռնոգորիա | 0.807 | 0.003 |
49 | (1) | Ռուսաստան | 0.804 | 0.001 |
50 | (1) | Ռումինիա | 0.802 | 0.004 |
51 | (1) | Քուվեյթ | 0.800 | 0.001 |
Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2016 թվականի զեկույց)
խմբագրելԱնհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը[18] հասարակության մեջ մարդկային ներուժի զարգացման միջին մակարդակն է հաշվի առած անհավասարությունը։
Դասակարգումը կապված չէ ՄՆԶԻ-ի ցուցակի հետ, քանի որ այստեղ բացակայում են որոշ երկրների տվյալներ։
- Նորվեգիա 0.898
- Իսլանդիա 0.868
- Ավստրալիա 0.861
- Նիդերլանդներ 0.861
- Գերմանիա 0.859
- Շվեյցարիա 0.859
- Դանիա 0.858
- Շվեդիա 0.851
- Իռլանդիա 0.850
- Ֆինլանդիա 0.843
- Կանադա 0.839
- Սլովենիա 0.838
- Միացյալ Թագավորություն 0.836
- Չեխիա 0.830
- Լյուքսեմբուրգ 0.827
- Բելգիա 0.821
- Ավստրիա 0.815
- Ֆրանսիա 0.813
- ԱՄՆ 0.796
- Սլովակիա 0.793
- Ճապոնիա 0.791
- Իսպանիա 0.791
- Էստոնիա 0.788
- Մալթա 0.786
- Իտալիա 0.784
- Իսրայել 0.778
- Լեհաստան 0.774
- Հունգարիա 0.771
- Կիպրոս 0.762
- Լիտվա 0.759
- Հունաստան 0.758
- Պորտուգալիա 0.755
- Հարավային Կորեա 0.753
- Խորվաթիա 0.752
- Լատվիա 0.742
- Չեռնոգորիա 0.736
- Ռուսաստան 0.725
- Ռումինիա 0.714
- Արգենտինա 0.698
- Չիլի 0.691
Լիխտենշտայնը, ԱՄԷ-ն, Անդորրան, Սաուդյան Արաբիան, Կատարը, Բրունեյը, Բահրեյնը, Քուվեյթը, Նոր Զելանդիան, Հոնկոնգը և Սինգապուրը, չնայած ունենալով ՄՆԶԻ-ի «շատ բարձր» ցուցանիշ, նրանց համար չի հաշվարկվել անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը։
2014 թվականի մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2015 թվականի զեկույց)
խմբագրելՄարդկային ներուժի զարգացման 2018 թվականի զեկույցը հրապարակվել է 2015 թվականի դեկտեմբերի 14-ին,որտեղ հաշվարկվել է ՄՆԶԻ-ի արժեքները 2014 թվականի համար։ Ստորև ներկայացված են «շատ բարձր» ինդեքս ունեցող երկրների ցանկը[19]։[20][21]
Դասակարգում | Երկիր | ՄՆԶԻ | ||
---|---|---|---|---|
2014 տվյալներ (2015 զեկույց) դասակարգում [22] |
Նախորդ տարվա համեմատ փոփոխություն[22] | 2014 տվյալներ (2015 զեկույց) դասակարգում [22] |
Նախորդ տարվա համեմատ փոփոխություն [22] | |
1 | Նորվեգիա | 0.944 | 0.002 | |
2 | Ավստրալիա | 0.935 | 0.002 | |
3 | Շվեյցարիա | 0.930 | 0.002 | |
4 | Դանիա | 0.923 | ||
5 | Նիդերլանդներ | 0.922 | 0.002 | |
6 | Գերմանիա | 0.916 | 0.001 | |
6 | (2) | Իռլանդիա | 0.916 | 0.004 |
8 | (1) | ԱՄՆ | 0.915 | 0.002 |
9 | (1) | Կանադա | 0.913 | 0.001 |
9 | (1) | Նոր Զելանդիա | 0.913 | 0.002 |
11 | (2) | Սինգապուր | 0.912 | 0.003 |
12 | Հոնկոնգ | 0.910 | 0.002 | |
13 | Լիխտենշտայն | 0.908 | 0.001 | |
14 | Շվեդիա | 0.907 | 0.002 | |
14 | (1) | Միացյալ Թագավորություն | 0.907 | 0.005 |
16 | Իսլանդիա | 0.899 | ||
17 | Հարավային Կորեա | 0.898 | 0.003 | |
18 | Իսրայել | 0.894 | 0.001 | |
18 | Աոմին | 0.894 | [23] | |
19 | Լյուքսեմբուրգ | 0.892 | 0.002 | |
20 | (1) | Ճապոնիա | 0.891 | 0.001 |
21 | Բելգիա | 0.890 | 0.002 | |
22 | Ֆրանսիա | 0.888 | 0.001 | |
23 | Ավստրիա | 0.885 | 0.001 | |
24 | Ֆինլանդիա | 0.883 | 0.001 | |
25 | Թայվան | 0.882 | [24] | |
26 | Սլովենիա | 0.880 | 0.001 | |
27 | Իսպանիա | 0.876 | 0.002 | |
28 | Իտալիա | 0.873 | ||
29 | Չեխիա | 0.870 | 0.002 | |
30 | Հունաստան | 0.865 | 0.002 | |
31 | Էստոնիա | 0.861 | 0.002 | |
32 | Բրունեյ | 0.856 | 0.004 | |
33 | Կիպրոս | 0.850 | ||
33 | (1) | Կատար | 0.850 | 0.001 |
34 | Անդորրա | 0.845 | 0.001 | |
35 | (1) | Սլովակիա | 0.844 | 0.005 |
36 | (1) | Լեհաստան | 0.843 | 0.003 |
37 | Լիտվա | 0.839 | 0.002 | |
37 | Մալթա | 0.839 | 0.002 | |
39 | Սաուդյան Արաբիա | 0.837 | 0.001 | |
40 | Արգենտինա | 0.836 | 0.003 | |
41 | (1) | ԱՄԷ | 0.835 | 0.002 |
42 | Չիլի | 0.832 | 0.002 | |
43 | Պորտուգալիա | 0.830 | 0.002 | |
44 | Հունգարիա | 0.828 | 0.003 | |
45 | Բահրեյն | 0.824 | 0.003 | |
46 | (1) | Լատվիա | 0.819 | 0.003 |
47 | (1) | Խորվաթիա | 0.818 | 0.001 |
48 | (1) | Քուվեյթ | 0.816 | |
49 | Չեռնոգորիա | 0.802 | 0.001 |
Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2015 թվականի զեկույց)
խմբագրելԱնհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը[19] հասարակության մեջ մարդկային ներուժի զարգացման միջին մակարդակն է հաշվի առած անհավասարությունը։
Նկատենք, որ կանաչ սլաքը () ցույց է տալիս աճը, կարմիրը՝ () հետընթացը, կապույտը () ՝ դիրքի հաստատուն մնալը։ Դասակարգումը կապված չէ ՄՆԶԻ-ի ցուցակի հետ, քանի որ այստեղ բացակայում են որոշ երկրների տվյալներ։
- Նորվեգիա 0.893 ()
- Նիդերլանդներ 0.861 ( 1)
- Շվեյցարիա 0.861 ( 1)
- Ավստրալիա 0.858 ( 2)
- Դանիա 0.856 ( 3)
- Գերմանիա 0.853 ( 1)
- Իսլանդիա 0.846 ( 1)
- Շվեդիա 0.846 ( 1)
- Իռլանդիա 0.836 ( 1)
- Ֆինլանդիա 0.834 ( 1)
- Կանադա 0.832 ( 2)
- Սլովենիա 0.829 ()
- Միացյալ Թագավորություն 0.829 ( 3)
- Չեխիա 0.823 ( 1)
- Լյուքսեմբուրգ 0.822 ( 1)
- Բելգիա 0.820 ( 1)
- Ավստրիա 0.816 ( 4)
- Ֆրանսիա 0.811 ()
- Սլովակիա 0.791 ( 2)
- Էստոնիա 0.782 ( 4)
- Ճապոնիա 0.780 ( 1)
- Իսրայել 0.775 ( 3)
- Իսպանիա 0.775 ( 1)
- Իտալիա 0.773 ( 1)
- Հունգարիա 0.769 ( 2)
- Մալթա 0.767 ()
- Լեհաստան 0.760 ( 2)
- ԱՄՆ 0.760 ()
- Կիպրոս 0.758 ( 1)
- Հունաստան 0.758 ( 5)
- Լիտվա 0.754 ()
- Հարավային Կորեա 0.751 ( 1)
- Պորտուգալիա 0.744 ( 1)
- Խորվաթիա 0.743 ( 1)
- Բելառուս 0.741
- Լատվիա 0.730
Լիխտենշտայնը, ԱՄԷ-ն, Անդորրան, Սաուդյան Արաբիան, Կատարը, Բրունեյը, Բահրեյնը, Քուվեյթը, Նոր Զելանդիան, Հոնկոնգը և Սինգապուրը, չնայած ունենալով ՄՆԶԻ-ի «շատ բարձր» ցուցանիշ, նրանց համար չի հաշվարկվել անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը։
2013 թվականի մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2014 թվականի զեկույց)
խմբագրելՄարդկային ներուժի զարգացման 2013 թվականի զեկույցը հրապարակվել է 2014 թվականի հուլիսի 24-ին,որտեղ հաշվարկվել է ՄՆԶԻ-ի արժեքները 2013 թվականի համար։ Ստորև ներկայացված են «շատ բարձր» ինդեքս ունեցող երկրների ցանկը[25]։[20][21]
Դասակարգում | Երկիր | ՄՆԶԻ | ||
---|---|---|---|---|
2013 թվականի զեկույցը հրապարակված 2014-ին [26] |
2013 թվականի զեկույցի նկատմամբ փոփոխություն[26] | 2013 թվականի զեկույցը հրապարակված 2014-ին [26] |
2013 թվականի զեկույցի նկատմամբ փոփոխություն [26] | |
1 | Նորվեգիա | 0.944 | 0.011 | |
2 | Ավստրալիա | 0.933 | 0.002 | |
3 | Շվեյցարիա | 0.917 | 0.001 | |
4 | Նիդերլանդներ | 0.915 | ||
5 | ԱՄՆ | 0.914 | 0.002 | |
6 | Գերմանիա | 0.911 | ||
7 | Նոր Զելանդիա | 0.910 | 0.002 | |
8 | Կանադա | 0.902 | 0.001 | |
9 | (3) | Սինգապուր | 0.901 | 0.002 |
10 | Դանիա | 0.900 | ||
11 | (3) | Իռլանդիա | 0.899 | 0.017 |
12 | (1) | Շվեդիա | 0.898 | 0.001 |
13 | Իսլանդիա | 0.895 | 0.002 | |
14 | Միացյալ Թագավորություն | 0.892 | 0.002 | |
14 | Աոմին | 0.892 | [23] | |
15 | Հոնկոնգ | 0.891 | 0.002 | |
15 | (1) | Հարավային Կորեա | 0.891 | 0.003 |
17 | (1) | Ճապոնիա | 0.890 | 0.002 |
18 | (2) | Լիխտենշտայն | 0.889 | 0.001 |
19 | Իսրայել | 0.888 | 0.002 | |
20 | Ֆրանսիա | 0.884 | ||
21 | Թայվան | 0.882 | [24] | |
22 | Ավստրիա | 0.881 | 0.001 | |
22 | Բելգիա | 0.881 | 0.001 | |
22 | Լյուքսեմբուրգ | 0.881 | 0.001 | |
23 | Ֆինլանդիա | 0.879 | ||
24 | Սլովենիա | 0.874 | ||
25 | Իտալիա | 0.872 | ||
26 | Իսպանիա | 0.869 | ||
27 | Չեխիա | 0.861 | ||
28 | Հունաստան | 0.853 | 0.001 | |
29 | Բրունեյ | 0.852 | ||
30 | Կատար | 0.851 | 0.001 | |
31 | Կիպրոս | 0.845 | 0.003 | |
32 | Էստոնիա | 0.840 | 0.001 | |
33 | Սաուդյան Արաբիա | 0.836 | 0.003 | |
34 | (1) | Լիտվա | 0.834 | 0.003 |
34 | (1) | Լեհաստան | 0.834 | 0.001 |
35 | Անդորրա | 0.830 | ||
35 | (1) | Սլովակիա | 0.830 | 0.001 |
36 | Մալթա | 0.829 | 0.002 | |
37 | ԱՄԷ | 0.827 | 0.002 | |
38 | (1) | Չիլի | 0.822 | 0.003 |
38 | Պորտուգալիա | 0.822 | ||
39 | Հունգարիա | 0.818 | 0.001 | |
40 | Բահրեյն | 0.815 | 0.002 | |
40 | Կուբա | 0.815 | 0.002 | |
41 | (2) | Քուվեյթ | 0.814 | 0.001 |
42 | Խորվաթիա | 0.812 | ||
43 | Լատվիա | 0.810 | 0.002 | |
44 | Արգենտինա | 0.808 | 0.002 |
Չներառված երկրներ
խմբագրելՈրոշ երկրներ ներառված չեն ցուցակում տարբեր պատճառներով, հիմնական պատճառը տվյալների բացակայությունն է։ ՄԱԿ-ի անդամ երկրներից 2014 թվականի զեկույցում ներառված չէին Հյուսիսային Կորեան, Մարշալյան կղզիները, Մոնակոն, Նաուրուն, Սան Մարինոն, Սոմալին, Հարավային Սուդանը, Սուդանը և Տուվալու[25]։
Inequality-adjusted HDI (2014 report)
խմբագրելThe Inequality-adjusted Human Development Index (IHDI)[25] is a "measure of the average level of human development of people in a society once inequality is taken into account".
Note։ The green arrows (), red arrows (), and blue dashes () represent changes in rank. The rankings are not relative to the HDI list above due to the exclusion of countries which are missing IHDI data (p. 168).
Անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս (2014 թվականի զեկույց)
խմբագրելԱնհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը[25] հասարակության մեջ մարդկային ներուժի զարգացման միջին մակարդակն է հաշվի առած անհավասարությունը։
Նկատենք, որ կանաչ սլաքը () ցույց է տալիս աճը, կարմիրը՝ () հետընթացը, կապույտը () ՝ դիրքի հաստատուն մնալը։ Դասակարգումը կապված չէ ՄՆԶԻ-ի ցուցակի հետ, քանի որ այստեղ բացակայում են որոշ երկրների տվյալներ։
- Նորվեգիա 0.891 ()
- Ավստրալիա 0.860 ()
- Նիդերլանդներ 0.854 ( 1)
- Շվեյցարիա 0.847 ( 3)
- Գերմանիա 0.846 ()
- Իսլանդիա 0.843 ( 2)
- Շվեդիա 0.840 ( 4)
- Դանիա 0.838 ( 1)
- Կանադա 0.833 ( 4)
- Իռլանդիա 0.832 ( 4)
- Ֆինլանդիա 0.830 ()
- Սլովենիա 0.824 ( 2)
- Ավստրիա 0.818 ( 1)
- Լյուքսեմբուրգ 0.814 ( 3)
- Չեխիա 0.813 ( 1)
- Միացյալ Թագավորություն 0.812 ( 3)
- Բելգիա 0.806 ( 2)
- Ֆրանսիա 0.804 ()
- Իսրայել 0.793 ( 1)
- Ճապոնիա 0.779 (New)
- Սլովակիա 0.778 ( 1)
- Իսպանիա 0.775 ( 2)
- Իտալիա 0.768 ( 1)
- Էստոնիա 0.767 ( 1)
- Հունաստան 0.762 ( 2)
- Մալթա 0.760 ( 3)
- Հունգարիա 0.757 ( 1)
- ԱՄՆ 0.755 ( 12)
- Լեհաստան 0.751 ( 1)
- Կիպրոս 0.752 ( 1)
- Լիտվա 0.746 ( 2)
- Պորտուգալիա 0.739 ()
- Հարավային Կորեա 0.736 ( 5)
- Լատվիա 0.725 ( 1)
- Խորվաթիա 0.721 ( 4)
- Արգենտինա 0.680 ( 7)
- Չիլի 0.661 ( 4)
Լիխտենշտայնը, ԱՄԷ-ն, Անդորրան, Սաուդյան Արաբիան, Կատարը, Բրունեյը, Բահրեյնը, Քուվեյթը, Նոր Զելանդիան, Կուբան, Հոնկոնգը և Սինգապուրը, չնայած ունենալով ՄՆԶԻ-ի «շատ բարձր» ցուցանիշ, նրանց համար չի հաշվարկվել անհավասարությամբ ճշգրտված մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը։
Նախկին առաջատար երկրներ
խմբագրելՍտորև ներկայացված ցուցակում ընդգրկված են յուրաքանչյուր տարվա ՄՆԶԻ-ով առաջատար երկրները։ Նորվեգիա առաջատար է եղել ավելի քան 14 անգամ, որը ամենաբարձր արդյունքն է, 8 անհամ եղել է Կանադան, և Ճապոնիան 3 անգամ, իսկ Իսլանդիան առաջատար է եղել երկու անգամ։
Առաջին թիվը ցույց է տալիս, թե որ ժամանկահատվածում է եղել երկիրը առաջատարը, փակագծերումն նշված հրապարակման տարեթիվը The year represents the time period from which the statistics for the index were derived. In parentheses is the year when the report was published.
- 2017 (2018): Նորվեգիա
- 2015 (2016): Նորվեգիա
- 2014 (2015): Նորվեգիա
- 2013 (2014): Նորվեգիա
- 2012 (2013): Նորվեգիա
- 2011 (2011): Նորվեգիա
- 2010 (2010): Նորվեգիա
- 2007 (2009): Նորվեգիա
- 2006 (2008): Իսլանդիա
- 2005 (2007): Իսլանդիա
- 2004 (2006): Նորվեգիա
- 2003 (2005): Նորվեգիա
- 2002 (2004): Նորվեգիա
- 2001 (2003): Նորվեգիա
- 2000 (2002): Նորվեգիա
- 1999 (2001): Նորվեգիա
- 1998 (2000): Կանադա
- 1997 (1999): Կանադա
- 1995 (1998): Կանադա
- 1994 (1997): Կանադա
- 1993 (1996): Կանադա
- 1992 (1995): Կանադա
- ???? (1994): Կանադա
- ???? (1993): Ճապոնիա
- 1990 (1992): Կանադա
- 1990 (1991): Ճապոնիա
- ???? (1990): Ճապոնիա
Աշխարհագրական ծածկույթ
խմբագրելՄՆԶԻ-ն ընդլայնել է իր աշխարհագրական ծածկույթը․ Դավիթ Հաստինգսը Միավորված ազգերի կազմակերպության Ասիայի և Խաղաղ օվկիանոսյան տարածաշրջանների տնտեսական և հասարարակական հարցերով հանձնաժողովը, հրապարակեց զեկույց, որով ընդլայնում էր երկրների քանակը ավելի քան 230, այնուամենայնիվ ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրով 2009 թվականին հրապարակեցին 182 երկրների ցուցանիշներ, իսկ 2010 թվականին ընկավ այդ թիվը 169 երկրի[27][28]։
Քննադատություններ
խմբագրելՄարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը քննադատության է ենթարկվել մի շարք հիմքերով ՝ ներառյալ ենթադրյալ ՝ տեխնոլոգիական զարգացման կամ մարդկային քաղաքակրթության մեջ ներդրում կատարելու ենթադրյալ բացակայությամբ ՝ գլոբալ տեսանկյունից կենտրոնանալով բացառապես ազգային ցուցանիշների և դասակարգման վրա, զարգացման նկատմամբ ուշադրության բացակայության հիմքում ընկած վիճակագրությունը և ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի (UNDP) բանաձևի փոփոխությունները կարող են մարդկային ներուժի զարգացման երկրների դասակարգման մեջ հանգեցնել լուրջ սխալ դասակարգումների ՝ «ցածր», «միջին», «բարձր» կամ «շատ բարձր» դասակարգումների մեջ[29]։
Տվյալների սխալի աղբյուրը
խմբագրելՏնտեսագետներ Հենդրիկ Վոլֆը, Հովարդ Չոնգը և Մաքսիմիլիան Աուֆհամմեր քննարկել է ՄՆԶԻ-ն տվյալների սխալի տեսանկյունից առողջապահության, կրթության և եկամուտների վիճակագրության մեջ, որը օգտագործվում է ստեղծելու ՄՆԶԻ-ն։ Նրանք տարբերակում են սխալների մի քանի տեսակներ՝ տվյալների թարմացում, բանաձևերի ստուգում և շեմերի սխալ գնահատումը, որի պատճառով հնարավոր է, որ որոշ երկրների զարգացման սխալ դասակարգման մեջ են, քանի որ տվյալներում կարող են լինել շատ սխալներ։ Շատ հեղինակներ պնդում են, որ անհրաժեշտ է զերծ մնալ երկրների դասակրգմանը ըստ կատեգորիաների, քանի որ շեմերը ընտրված են պատահականորեն, և կարող են ազդակ հանդիսանալ պաշտոնական տվյալների զեկույցում ռազմավարական գործողություններիր կատարել, և ունենալ պոտենցիալ մոլորեցնելու քաղաքակն գործիչներին, ներդրողներին, բարեգործական կազմակերպություններին և հասարակությանը, ով օգտագործում է ՄՆԶԻ-ն ամբողջապես[29]։
2010 թվականին ՄԱԿԶԾ-ն արձագանքեց քննադատություններին և թարմացրեց դասակարգման շեմերը որպես ցածր, միջին և բարձր մարդկային ներուժի զարգացվածություն ունեցող երկրներ։ The Economist-ի մեկնաբանությանը ի պատասխան վաղ 2011 թվականին, Մարդկային ներուժի զարգացման զեկույցի գրասենյակը նշոց, որ նրանց համակարգված վերանայում են ՄՆԶԻճի հաշվման մեթոդները, և շարունակաբար վերանայում են մարդկային ներուժի զարգացման շեմերը[30] to a 6 January 2011 article in the magazine[31]։ 2013 թվականին Սալվատոր Մոնրին և Ալեսսանդրո Սպավենտան նշեց, որ ՀՆԱ և ՄՆԶԻ-ի մրցույթում, մոռացվում է, որ երկուսն էլ արտաքին ինդիկատորներ են, որոնք առաջնահերթություն են տալիս տարբեր չափանիշների, որոնց հիման վրա նախապատվությունը տալու է սոցիալական բարեկեցության չափմանը։ Ավելի մեծ հարց է առաջանում, թե հնարավոր է արդյոք քաղաքականության ուշադրության կենտրոնացումը տեղափոխել մրցակցային պարադիգմաների միջև տեղի ունեցած ճակատամարտից դեպի բնակչությունից ուղղակիորեն բարեկեցության մասին տեղեկատվություն ստանալու մեխանիզմի[32]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 «Human Development Report 2019 – "Human Development Indices and Indicators"» (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. էջեր 22–25. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
թեգ. «UNDP2019» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ: - ↑ A. Stanton, Elizabeth (2007 թ․ փետրվար). «The Human Development Index: A History». PERI Working Papers: 14–15. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Human Development Index». Economic Times. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «The Human Development concept». UNDP. 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ The Courier (անգլերեն). Commission of the European Communities. 1994.
- ↑ «What is Human Development». UNDP. 2017. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. «... human development approach, developed by the economist Mahbub Ul Haq ...'»
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 «Table 2. Human Development Index Trends, 1990-2017». HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Human Development Report 2010». UNDP. 2010 թ․ նոյեմբերի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Technical notes» (PDF). UNDP. 2013. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Human Development Report 2010». UNDP. 2010 թ․ նոյեմբերի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Technical notes» (PDF). UNDP. 2013. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «New method of calculation of Human Development Index (HDI)». India Study Channel (անգլերեն). 2011 թ․ հունիսի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
- ↑ Mean years of schooling (of adults) (years) is a calculation of the average number of years of education received by people ages 25 and older in their lifetime based on education attainment levels of the population converted into years of schooling based on theoretical duration of each level of education attended. Source: Barro, R. J.; Lee, J.-W. (2010). «A New Data Set of Educational Attainment in the World, 1950–2010». NBER Working Paper No. 15902. doi:10.3386/w15902. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Human Development Indices and Indicators – 2018 Statistical Update» (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. էջեր 22–25. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Human Development Report 2018 – "Human Development Indices and Indicators"» (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. էջեր 30–33. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Human Development Report 2016» (PDF). United Nations Development Programme. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 12-ին.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 «Human Development Report 2016—'Human Development for everyone'» (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 21-ին.
- ↑ «Report» (PDF). hdr.undp.org. 2016. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 22-ին.
- ↑ 19,0 19,1 «Statistics» (PDF). hdr.undp.org. 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
- ↑ 20,0 20,1 The UN does not calculate the HDI of Macau. The government of Macau calculates its own HDI.Macau in Figures, 2015 Արխիվացված 23 Սեպտեմբեր 2015 Wayback Machine
- ↑ 21,0 21,1 Taiwan's government calculated its HDI to be 0.882, based on 2010 new methodology of UNDP. «2011中華民國人類發展指數 (HDI)» (PDF) (Chinese). Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C. 2011. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 «Human Development Report 2015—'Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience'» (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
- ↑ 23,0 23,1 The UN does not calculate the HDI of Macau. The government of Macau calculates its own HDI. Macau in Figures, 2016 Արխիվացված 11 Հոկտեմբեր 2016 Wayback Machine
- ↑ 24,0 24,1 The UN does not recognize the Republic of China (Taiwan) as a sovereign state. The HDI report does not include Taiwan as part of the People's Republic of China when calculating China's figures. Taiwan's government calculated its HDI to be 0.882, based on 2010 new methodology of UNDP. «2011中華民國人類發展指數 (HDI)» (PDF) (Chinese). Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C. 2011. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 «Data» (PDF). hdr.undp.org. 2014. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 «Human Development Report 2014—'Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience'». HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ Hastings, David A. (2009). «Filling Gaps in the Human Development Index». United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific, Working Paper WP/09/02. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
- ↑ Hastings, David A. (2011). «A "Classic" Human Development Index with 232 Countries». HumanSecurityIndex.org. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 9-ին. ինֆորմացիան կապված չէ տվյալների հետ
- ↑ 29,0 29,1 Wolff, Hendrik; Chong, Howard; Auffhammer, Maximilian (2011). «Classification, Detection and Consequences of Data Error: Evidence from the Human Development Index». Economic Journal. 121 (553): 843–870. doi:10.1111/j.1468-0297.2010.02408.x.
- ↑ «UNDP Human Development Report Office's comments». The Economist. 2011 թ․ հունվար. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 12-ին.
- ↑ «The Economist (pages 60–61 in the issue of Jan 8, 2011)». 2011 թ․ հունվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 12-ին.
- ↑ Monni, Salvatore; Spaventa, Alessandro (2013). «Beyond Gdp and HDI: Shifting the focus from Paradigms to Politics». Development. 56 (2): 227–231. doi:10.1057/dev.2013.30.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս» հոդվածին։ |
|