Լեռնային Ղարաբաղ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արցախ
Արցախ (Լեռնային Ղարաբաղ), պատմական տարածաշրջան Հարավային Կովկասում, որն ընկած է Դաշտային Արցախի և Սյունիքի միջև և զբաղեցնում է Փոքր Կովկասի հարավարևելյան լեռնաշղթան։ Տարածաշրջանը հիմնականում անտառածածկ է և լեռնային։ Տարածաշրջանի մեծ մասն մինչև 2023 թ զբաղեցնում էր փաստացի անկախ Արցախի Հանրապետությունը։Այժմ տարածքը Ադրբեջանի վերահսկողոթյան տակ է։
Անվան ստուգաբանություն
խմբագրել«Ղարաբաղ» տեղանունը հստակ ստուգաբանություն չունի։ Ըստ մեկ ստուգաբանության՝ թարգմանվում է որպես՝ «Սև այգի»[1]։ Ըստ երկրորդ ստուգաբանության՝ «բաղ» արմատով բազմաթիվ տեղանուններ գոյություն ունեին Սյունիքում, Արցախում, Գանձակում և այլուր։ Եվ «Ղարաբաղը» «Բաղաբերդ» տեղանվան պարզ ու սովորական թարգմանությունն է։ «Ղարաբաղի» առաջին՝ «ղարա» մասը հայերեն «բերդ» բառի թարգմանությունն է՝ լ-ր հնչյունափոխությամբ։ Ինչպես օրինակ, Կալա-կարա՝ Կալա, Կալաքենդ (Բերդաշեն), իսկ պաշտոնական փաստաթղթերում՝ Կարաքենդ։ Տեղանվան երկրորդ՝ «բաղ» մասը օտար նվաճողների կողմից չի թարգմանվել։ Այսպիսով՝ Ղարաբաղը Բաղաբերդ տեղանվան քմահաճ թարգմանությունն է[2]։
Հաճախ Լեռնային Ղարաբաղ տերմինն օգտագործվում է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը (Արցախի Հանրապետությունը) նշելու համար[3], թեև նրա տարածքը աշխարհագրորեն միայն մասամբ է համընկնում Լեռնային Ղարաբաղի հետ։
Բնակչություն
խմբագրել1989 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի, այսինքն ԼՂԻՄ և Շահումյանի շրջանի բնակչությունը կազմում էր 192 հազար մարդ, որոնցից 76% հայեր, 23% ադրբեջանցիներ, մնացած մասը կազմում էին ռուսները և քրդերը։
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Պատմական Արցախի տարածքը Մեծ Հայքում -
Խամսայի հինգ մելիքությունները -
Խորհրդային Ադրբեջանի կողմից ստեղծված Քուրդիստանի շրջանը (Կարմիր Քուրդիստան) և Լեռնային Ղարաբաղը, 1930 թ -
Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզը (ԼՂԻՄ) 1923 -1991 թվականներին -
Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը (Արցախի Հանրապետությունը) 1994 - 2020 թվականներին -
Արցախի Հանրապետության քարտեզը ՝ 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Robert H. Hewsen, Armenia: a Historical Atlas. University of Chicago Press, 2001, pp. 119–120.
- ↑ Լևոն Հարությունյան, Նշխարներ Արցախի բանահյուսության
- ↑ «Президент Нагорного Карабаха подписал ряд законов». ИА REGNUM (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 14-ին.