Վիքիպեդիա

Երկրաշարժ (Թուրքիա-Սիրիա, 2023)

երկրաշարժերի շարք Թուրքիայում և Սիրիայում, 2023թ փետրվարի 6-ին

Երկրաշարժ Թուրքիայում և Սիրիայում, տեղի է ունեցել 2023 թվականի փետրվարի 6-ին Թուրքիայի հարավային և կենտրոնական շրջաններում, ինչպես նաև Սիրիայի հյուսիսում և արևմուտքում[6][7]։ Տեղի է ունեցել տեղական ժամանակով 04:17-ին (01:17 UTC)։ Էպիկենտրոնը գտնվում է Թուրքիայի հարավում՝ Այնթապ (Գազիանթեփ) քաղաքից արևմուտք՝ 7,8 մագնիտուդով։ Թուրքիայում և Սիրիայում տեղի են ունեցել համատարած ավերածություններ։ Նախնական անընդհատ թարմացվող տվյալներով առնվազն ▲50 132 մարդ (փետրվարի 25, 2023)[5] է զոհվել՝ Թուրքիայում՝ 44.374[8], Սիրիայում՝ մոտավորապես 5,800[9][10], ևս 120 000-ը վիրավորվել է։

Երկրաշարժ
Երկրաշարժ (Թուրքիա-Սիրիա, 2023) (Թուրքիա)##
Երկրաշարժ (Թուրքիա-Սիրիա, 2023) (Թուրքիա)
Երկրաշարժի էպիկենտրոնը ցույց տվող քարտեզ
Տեսակերկրաշարժերի շարք
Երկիր Թուրքիա[1] և  Սիրիա
ՏեղանքԳազիանթեփի մարզ[2] և Քահրամանմարաշի մարզ[2]
Տարեթիվփետրվարի 6, 2023[1]
Մագնիտուդ ռիխտերի սանդղակով7,8[3][4]
Կրկնական ցնցումներ
2109
Զոհվածներ▲50 132 մարդ (փետրվարի 25, 2023)[5]
Վիրավորներ120 000
 2023 Gaziantep-Kahramanmaraş earthquakes Վիքիպահեստում

Դա 1939 թվականի Երզնկայի երկրաշարժից ի վեր նույն ուժգնությամբ[11] ամենամահաբեր և ամենաուժեղ երկրաշարժն է եղել Թուրքիայում։ Նաև Լևանտում երբևէ գրանցված ամենաուժեղ երկրաշարժերից մեկն ու ամենամահաբեր երկրաշարժն է եղել Սիրիայում[12][13][14] 1822 թվականի Հալեպի երկրաշարժից հետո, և 2010 թվականի Հայիթիի երկրաշարժից հետո աշխարհում ամենամահաբեր երկրաշարժը[12][13]։ Այն զգացվել և վնասներ է հասցրել մինչև Իսրայել, Լիբանան, Կիպրոս, Թուրքիայի Սև ծովի ափերը[15]։

Երկրաշարժն ունեցել է ավելի քան 1000 հետցնցում, ներառյալ անսովոր հզոր՝ 7.7 մագնիտուդ ուժգնությամբ հետցնցում հիմնական ցնցումից ինը ժամ անց[16]։ Ձմեռային փոթորիկը՝ ձյունով ծածկելով ավերակները և ջերմաստիճանի կտրուկ անկումով, խոչընդոտել է փրկարարական աշխատանքները[17]։ Տարածքում բացասական եղանակի պատճառով ողջ մնացածները, հատկապես փլատակների տակ մնացածները, հիպոթերմային մեծ վտանգի են ենթարկվել[18][19]։

Տեկտոնական տեղակայում խմբագրել

Աշխարհագրություն խմբագրել

 
Արևելյան Անատոլիայի բեկվածքի քարտեզ

Երկրաշարժի վայրը չորս հիմնական բեկվածքների՝ Մեռյալ ծովի բեկվածքի, Արևելյան Անատոլիայի բեկվածքի, Արաբական վահանի և Կիպրոսի աղեղի միացման հանգույցում է։ Երկրաշարժի մեխանիզմը և գտնվելու վայրը ցույց են տալիս, որ այն գտնվել է Արևելյան Անատոլիայի բեկվածքի կամ Մեռյալ ծովի բեկվածքի գոտում[20]։ Արևելյան Անատոլիայի բեկվածքը հրում է Թուրքիան դեպի դեպի արևմուտք դեպի Եգեյան ծով, մինչդեռ Մեռյալ ծովի փոխակերպումը Արաբիայի թերակղզին շարժում է դեպի հյուսիս Աֆրիկայի և Եվրասիայի սալերի համեմատ[21]։

Արևելյան Անատոլիական բեկվածքը 700 կիլոմետր երկարությամբ սինստրալ փոխակերպման բեկվածք է, որը կազմում է Անատոլիայի և Արաբական սալերի միջև սահմանը։ բեկվածքում սալերի սահելու արագությունը նվազում է արևելքից տարեկան 10 մմ դեպի արևմուտք, որտեղ այն տարեկան 1–4 մմ է։ բեկվածքը մեծ երկրաշարժեր է առաջացրել 1789 թվականին (Mw 7.2), 1795 թվականին (Mw 7.0), 1872 թվականին (Mw 7.2), 1874 թվականին (Mw 7.1), 1875 թվականին (Mw 6.7), 1893 թվականին (Mw 7.1) և 2020 թվականին (Mw 6.8)։ Այս երկրաշարժերը պատռել են բեկվածքի առանձին հատվածներ։ Սեյսմիկ ակտիվ Բալուի և Պյուտուրգեի հատվածներն արևելքում ցուցադրում են 6.8–7.0 մագնիտուդով երկրաշարժերի կրկնության ինտերվալ մոտ 150 տարի։ Պազարջիք և Ամանոս հատվածները արևմուտքում ունեն 237–772 տարի և 414–917 տարի կրկնվող միջակայքեր, համապատասխանաբար 7,0–7,4 մագնիտուդով երկրաշարժերի դեպքում[22][23]։

Մեռյալ ծովի փոխակերպումը տարածվում է հյուսիս-հարավ Կարմիր ծովից մինչև Մարաշի եռակի հանգույց, որտեղ այն հանդիպում է Արևելյան Անատոլիայի բեկվածքին[24]։ Թուրքիայի հարավում գտնվող ձախակողմյան հարվածային բեկվածքի հյուսիսային հատվածը եղել է առնվազն 14 խոշոր պատմական երկրաշարժերի աղբյուր։ Վերջին անգամ այն առաջացրել է երկու մեծ ուժգնությամբ երկրաշարժ՝ 1822 և 1872 թվականներին։ 1872 թվականի երկրաշարժը խլել է առնվազն 1800 մարդու կյանք։ 115, 526, 587, 1170 և 1822 թվականների երկրաշարժերը հանգեցրել են մի քանի տասնյակ հազարից մինչև մի քանի հարյուր հազար զոհերի[25]։

Տարածքի սեյսմիկություն խմբագրել

Տարածաշրջանը, որտեղ տեղի են ունեցել փետրվարի 6-ի երկրաշարժերը, սեյսմոլոգիական առումով համեմատաբար հանգիստ է։ 1905 թվականից սկսած փետրվարի 6-ի երկրաշարժերից 250 կմ հեռավորությամբ 6.0 մագնիտուդով և ավելի ուժգնությամբ ընդամենը հինգ երկրաշարժ է տեղի ունեցել՝ 1905, 1945, 1986, 1998 թվականներին։ Դրանցից ամենամեծը՝ 6,7 մագնիտուդով, տեղի է ունեցել 2020 թվականի հունվարի 24-ին փետրվարի 6-ի առաջին երկրաշարժի վայրի հյուսիս-արևելքում։ Այս բոլոր երկրաշարժերը տեղի են ունեցել Արևելյան Անատոլիայի բեկվածքի երկայնքով կամ շրջակայքում։ Չնայած փետրվարի 6-ի երկրաշարժի էպիկենտրոնային գոտու հարաբերական սեյսմիկ անդորրին, Թուրքիայի հարավում և Սիրիայի հյուսիսում նախկինում զգալի և ավերիչ երկրաշարժեր են տեղի ունեցել։ Հալեպը՝ Սիրիայի երկրորդ ամենամեծ քաղաքը, պատմականորեն մի քանի անգամ ավերվել է մեծ երկրաշարժերի հետևանքով, թեև այդ երկրաշարժերի ճշգրիտ տեղանքն ու ուժգնությունը հնարավոր է միայն գնահատել։ Հալեպում տեղի է ունեցել 7,1 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ 1138 թվականին և 7,0 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ՝ 1822 թվականին, որի ժամանակ 20000-60000 մարդ է զոհվել[21]։ 1114 թվականին Մարաշ քաղաքը տուժել է երկրաշարժ, որից զոհվել են քաղաքի բոլոր 40000 բնակիչները[21][26]։ 856, 1033 և 1754 թվականներին Մերձավոր Արևելքում տեղի ունեցած խոշոր երկրաշարժերը հանգեցրել են համապատասխանաբար 200,000, 70,000 և 40,000 զոհերի[27]։

Երկրաշարժեր խմբագրել

Հիմնական ցնցում խմբագրել

 
Հիմնական և 4,0 մագնիտուդից ավելի հետցնցումների քարրտեզ[28]
ամսաթիվ Ժամ (UTC) M MMI խորություն հղում
փետրվարի 6 01:17 7.8 IX 17.9 կմ [21]

Երկրաշարժը տեղի է ունեցել փետրվարի 6-ին ժամը 01:17-ին (UTC) : Միացյալ Նահանգների Երկրաբանական ծառայությունը (USGS) երկրաշարժը գնահատել է 7,8 մագնիտուդ (Mw)[16]: GEOSCOPE-ը հայտնել է 8,0 մագնիտուդի մասին[21] Երկրաշարժի էպիկենտրոնը եղել է Սիրիային հետ սահմանակից Գազիանթեփ նահանգի արևմտյան հատվածում՝ 37°9′57,6″ հյուսիսային և 37°1′55,2″ արևելյան կոորդինատներով։ Ցնցումը օջախային է եղել, ոչ մեծ՝ 17,9 կմ խորության վրա[21][29]։ Երկրաշարժն ունեցել է 6,7 մգ ուժգնությամբ հետցնցում[30]։ USGS-ը գնահատել է խզման չափը ~190 կմ երկարություն և ~25 կմ լայնություն[21]։

Երկրաշարժը Թուրքիայում երբևէ գրանցված ամենաուժեղ երկրաշարժն է, որը հավասար է 1939 թվականի Երզնկայի երկրաշարժին[31]։ Հնարավոր է, գերազանցել է միայն 1668 թվականի Հյուսիսային Անատոլիայի երկրաշարժը[32][33] և աշխարհում ամենահզորն է, որ գրանցվել է 2021 թվականի օգոստոսից ի վեր[34]։

Նախացնցում և հետցնցումներ խմբագրել

Փետրվարի 3-ին Օսմանիյե նահանգի Բահչե քաղաքից 5 կմ դեպի արևմուտք տեղի է ունեցել 4,2 մագնիտուդով նախացնցում[35]։

6.7 մագնիտուդով հետցնցում է տեղի ունեցավ հիմնական ցնցումից մոտ 11 րոպե անց[36]։ Ըստ USGS-ի՝ հիմնական ցնցումից վեց ժամվա ընթացքում գրանցվել է 25 հետցնցում 4.0 կամ ավելի մագնիտուդով։ Ավելի քան 12 ժամ անց USGS-ն հաղորդել էր 4,3 և ավելի մագնիտուդով առնվազն 54 հետցնցումների մասին, մինչդեռ Թուրքիայի աղետների և արտակարգ իրավիճակների կառավարման նախագահությունը (AFAD) գրանցել էր առնվազն 120 ընդհանուր հետցնցումներ[37]։

7.5 կամ 7․7 մագնիտուդով (ըստ GEOSCOPE-ի[38] և GCMT-ի.[38]) երկրորդ երկրաշարժը տեղի է ունեցել ժամը 10:24 UTC-ին, որի էպիկենտրոնը գտնվել է Քահրամանմարաշ նահանգի Էկինոզյու քաղաքից 4 կմ հարավ-հարավ-արևելք։ ԱՄՆ աշխարհագրական ծառայությունը (անգլ.՝ USGS) հայտնել է,երկրաշարժը կարող էր առաջացնելլ առանձին բեկվածք՝ 120 կմ երկարությամբ և 18 կմ լայնությամբ։ Շատ զեկույցներ այն նկարագրել են որպես առանձին երկրաշարժ, այլ ոչ թե հետցնցում։ Դրան հաջորդել է 6,0 մագնիտուդով հետցնցում[39]։

Հիմնական ցնցում
 
7.8 մագնիտուդ երկրաշարժի քարտեզը
 
7.8 մագնիտուդ երկրաշարժի սեյսմոգրաֆիա
7,5 մագնիտուդով հետցնցում
 
7.5 մագնիտուդ երկրաշարժի սեյսմոգրաֆիա
 
7.5 մագնիտուդ երկրաշարժի սեյսմոգրաֆիա

Առաջին երկրաշարժն ունեցել է 6.7 մգ ուժգնությամբ հետցնցում, որը տեղի է ունեցել հիմնական ցնցումից մոտ 11 րոպե անց[30]։ Ըստ USGS-ի՝ հիմնական ցնցումից վեց ժամվա ընթացքում գրանցվել է 25 հետցնցում Mw 4.0 կամ ավելի ուժգնությամբ։ Ավելի քան 12 ժամ անց USGS-ն հաղորդել էր 4,3 և ավելի մագնիտուդով առնվազն 54 հետցնցումների մասին, մինչդեռ Թուրքիայի աղետների և արտակարգ իրավիճակների կառավարման նախագահությունը (AFAD) գրանցել է առնվազն 120 հետցնցում[40]։ Երկու հիմնական ցնցումների ալիքները տարածվել են մինչև Գրենլանդիա[41]։ Ավստրալիայի սեյսմոլոգիայի հետազոտական կենտրոնի գիտնականն ասում է, որ փոքր մագնիտուդով հետցնցումները կարող են շարունակվել մեկ տարի։ Այնուամենայնիվ, հետցնցումները, որոնք կարող են ուժեղ ցնցումներ առաջացնել, կարող են շարունակվել հիմնական ցնցումից հետո օրերից մինչև շաբաթներ[42]։

Փետրվարի 20-ի դրությամբ գրանցվել է ավելի քան 6000 հետցնցում[43]։ Փետրվարի 20-ին Հաթայ նահանգի Ուզունբաղ բնակավայրի մոտակայքում տեղի է ունեցել 6.3 մագնիտուդով հետցնցում, երկրաշարժն եղել է թեք-սովորական խզվածքի հետևանք[44]։

Երկրաշարժի հետցնցումների աղյուսակ (Mw  5.0 կամ ավելի) խմբագրել

ամսաթիվ Ժամ (UTC) M MMI խորություն հղում
փետրվարի 6 01:26 5.6 VII 17.0 կմ [45]
փետրվարի 6 01:28 6.7 VIII 14.5 կմ [30]
փետրվարի 6 01:36 5.6 VII 10.0 կմ [46]
փետրվարի 6 01:58 5.1 – 10.0 կմ [47]
փետրվարի 6 02:03 5.5 VII 10.0 կմ [48]
փետրվարի 6 02:23 5.2 IV 11.4 կմ [49]
փետրվարի 6 04:18 5.0 VI 14.5 կմ [50]
փետրվարի 6 10:24 7.5 IX 10.0 կմ [39]
փետրվարի 6 10:26 6.0 VII 20.1 կմ [51]
փետրվարի 6 10:35 5.8 VII 10.0 կմ [52]
փետրվարի 6 10:51 5.7 VII 10.0 կմ [53]
փետրվարի 6 11:01 5.0 VI 10.0 կմ [54]
փետրվարի 6 11:05 5.2 IV 10.0 կմ [55]
փետրվարի 6 12:02 6.0 VII 10.0 կմ [56]
փետրվարի 6 13:07 5.0 VII 17.1 կմ [57]
փետրվարի 6 13:39 5.1 VII 10.0 կմ [58]
փետրվարի 6 13:44 5.0 VI 10.0 կմ [59]
փետրվարի 6 15:14 5.3 V 10.0 կմ [60]
փետրվարի 6 15:33 5.2 – 8.8 կմ [61]
փետրվարի 6 16:43 5.0 VI 10.0 կմ [62]
փետրվարի 6 18:04 5.3 VI 10.0 կմ [63]
փետրվարի 6 20:38 5.3 III 10.0 կմ [64]
փետրվարի 6 20:44 5.0 – 10.0 կմ [65]
փետրվարի 6 21:58 5.1 II 10.0 կմ [66]
փետրվարի 7 03:13 5.5 VII 10.0 կմ [67]
փետրվարի 7 07:11 5.4 VII 10.0 կմ [68]
փետրվարի 7 10:18 5.4 VII 10.0 կմ [69]
փետրվարի 7 15:48 5.0 VII 8.3 կմ [70]
փետրվարի 7 18:10 5.3 IV 18.1 կմ [71]
փետրվարի 8 11:11 5.4 VI 7.5 կմ [72]
փետրվարի 8 14:20 5.1 – 5․9կմ [73]
փետրվարի 16 19:47 5.2 V 10կմ [74]
փետրվարի 18 22:31 5.0 III 10․1կմ [75]
փետրվարի 20 17:04 6.3 VIII 16կմ [44]
փետրվարի 25 10:27 5.3 VII 17կմ [76]
փետրվարի 27 02:51 5.0 – 10կմ [77]
փետրվարի 27 09:04 5.2 VI 10կմ [78]
Նշումներ

     7.0 կամ ավելի      6.0–6.9 մագնիտուդ      5.4–5.9 մագնիտուդ

Վնասներ խմբագրել

Թուրքիա խմբագրել

Զոհեր ըստ Թուրքիայի նահանգների[79][80]
Նահանգ Մահեր Վիրավորներ
Ադանա[80] 454 7,450
Ադիյաման[81] 3,105 11,778
Բաթման[82] 0 20
Դիարբեքիր[83] 414 902
Էլազըղ[80] 5 379
Գազիանթեփ[84] 3,273 11,325
Հաթայ[85] 21,000 24,000
Մարաշ[86] 5,323 9,243
Քիլիսի[87] 22 518
Մալաթիա[80] 1,386 7,300
Մարդին[88] 1 0
Օսմանիե[80] 878 2,224
Շանլըուրֆա[80][89] 304 4,663

Փետրվարի 22-ի տվյալներով, Թուրքիայի 10 նահանգներում մահացել է առնվազն 42,310 մարդ[90], առնվազն 80,278 մարդ վիրավորվել է[91] և տուժել է առնվազն 13,5 միլիոն մարդ[92]։ Տուժել է 4 միլիոն և փլուզվել է շուրջ 12,141 շենք[93]։ Հազարավոր մարդիկ մնացել են փլատակների տակ, երբ շենքերը փլուզվել են։ Թակարդի մեջ հայտնվածներից ոմանք ուղիղ հեռարձակել են իրենց օգնության խնդրանքները սոցիալական ցանցերում[94]։ Երկրաշարժը ճանապարհներին լայն ճեղքեր է առաջացրել[95]։ Երկրաշարժի հետևանքով հրդեհներ են բռնկվել ամբողջ տարածաշրջանում[96]։

Ադըյամանում և Դիարբեքիրում ավերվել են բազմաթիվ շենքեր[97]։ Դիարբեքիրում առևտրի կենտրոն է փլուզվել[98]։ Օսմանիեի նահանգապետը հայտնել է, որ նահանգում փլուզվել է 34 շենք[99]։ Դիարբեքիր ամրոցը, որը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ է, նույնպես մասամբ ավերվել է[100], վնասներ են գրանցվել նաև հարակից Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտի՝ Հևսելի այգիների կառույցներում[101]։ Դիարբեքիր նահանգում ընդհանուր առմամբ զոհվել է 255, վիրավորվել՝ 901 մարդ[102]։

Ադանայի նահանգում գրանցվել է 408 զոհ և 7450 վիրավոր[80]։ Ադանայի Շաքիրփաշայի օդանավակայանը փակվել է թռիչքուղու վնասվելու պատճառով[101]։ Մալաթիայի նահանգում գրանցվել է առնվազն 289 զոհ և 7300 վիրավոր[80]։ Մալաթիայում առնվազն 300 շենք է քանդվել[103]. Մալաթիայի Էրհաչ օդանավակայանի առաստաղը մասնակի փլուզվել է[104], ինչպես նաև մասամբ փլուզվել է գավառում 13-րդ դարի հայտնի մզկիթը[105][106][107]։

Գազիանթեփ նահանգում զոհվել է առնվազն 2141 մարդ, ևս 11563 մարդ վիրավորվել է[80]։ Էապես վնասվել են շատ պատմական վայրեր, ինչպիսիք են Այնթապի ամրոցը[108][109], Շիրվանի մզկիթը[110] և Ազատագրման մզկիթը, նախկինում Սուրբ Մարիամի տաճարը[111]։ Գազիանթեփի Օղուզելիի օդանավակայանը ստիպված սահմանափակել իր ծառայությունը փրկարարական թռիչքների համար[101]։ Այնպիսի քաղաքներում, ինչպիսին Նուրդաղըն է, եղբայրական գերեզմաններ են ստեղծվել՝ թաղելու մեծ թվով մահացածներին։ Մի իմամ ասել է, որ քաղաքի բնակչության մինչև 40 տոկոսը կամ մոտ 16,300 բնակիչ է մահացել[112]։

Հաթայ նահանգում անհայտ թվով մարդիկ արգելափակվել են փլուզված շենքերի փլատակների տակ[113]։ Գավառի առնվազն 9224 շենք մասնակի կամ ամբողջությամբ ավերվել է[114]։ Անթաքիայում ավերվել է առնվազն 2749 շենք[115]]։ Քըրըխանի և Իսքենդերունի շատ շրջաններ ավերվել են[116]։ Հաթայի օդանավակայանի թռիչքուղին քանդվել է, ինչը հանգեցրել է թռիչքների չեղարկման[116]։ Անկարա մետրոպոլիտենի քաղաքապետարանը սկսել է վնասված օդանավակայանի վերանորոգումը[117], որն ավարտվել է փետրվարի 12-ին՝ թույլ տալով օդանավակայանին վերսկսել աշխատանքը[118]։ Ավերվել են երկու մարզային հիվանդանոցներ և ոստիկանական բաժանմունք[119], պայթել է գազատարը[120]։ Ավերվել է Հաթայ նահանգի համագումարների շենքը[121]։ Գյուզելբուրչ թաղամասում[122] մի քանի տասնյակ շենքեր և կենտրոնական և Ջեբրայիլ թաղամասերի գրեթե բոլոր տները փլուզվել են[122]։ Տեղական «Հաթայսպոր» ֆուտբոլային ակումբի աշխատակազմը և մարզչական խումբըը սկզբում հայտնվել է Անթաքիայում գտնվող իրենց շտաբի փլատակների մեջ, նախքան փրկվելը, սակայն մարզական տնօրեն Թաներ Սավուտը դեռևս փլատակների տակ է[123]։

Սիրիա խմբագրել

Փետրվարի 22-ի տվյալներով Սիրիայում 5,914 մարդ է մահացել, 10,657-ը վիրավորվել[90]։ Սիրիայի քաղաքացիական պաշտպանությունը երկրի հյուսիսարևմտյան հատվածում ստեղծված իրավիճակը «աղետալի» է անվանել։ Շատ շենքեր փլուզվել են, մարդիկ մնացել են փլատակներում։ Փլուզումներ են տեղի ունեցել Հալեպ և Համա քաղաքներում. Դամասկոսում շատ մարդիկ իրենց տներից փախել են փողոցներ[124]։ Սիրիայում շատ շենքեր արդեն վնասվել էին գրեթե 12 տարի տևած քաղաքացիական պատերազմի պատճառով[125]։

Երկրաշարժի հետևանքով Հալեպում նյութական վնասներ են կրել Հալեպի Կիլիկյան ճեմարանը և Մխիթարյան վարժարանը[126]։

Այլ երկրներ խմբագրել

Լիբանանում ցնցումները տևել են մինչև 40 վայրկյան. Բեյրութում բնակիչները լքել են իրենց տները և մնացել փողոցներում կամ իրենց մեքենաներում շենքերում չմնալու համար[124]։ Երկրաշարժը զգացվել է նաև Կիպրոսում[127]։ Եվրոպական միջերկրածովյան սեյսմոլոգիական կենտրոնը հայտնել է, որ ցնցումները զգացվել են Հունաստանում, Հորդանանում, Իրաքում, Ռումինիայում, Վրաստանում և Եգիպտոսում[128] Իրաքում շատ բնակիչներ մնացել են դրսում՝ սպասելով իրենց տներ վերադառնալու մասին հայտարարությանը[129]։

Կորուստների գնահատում խմբագրել

Ըստ Քանդիլլիի աստղադիտարանի երկրաֆիզիկայի պրոֆեսորի, զոհերի թիվը կարող է նման լինել 1999 թվականի Իզմիթի երկրաշարժին, որի ժամանակ զոհվել է 18373 մարդ[130]։ Միացյալ Նահանգների երկրաբանական ծառայության PAGER ծառայությունը գնահատել է 100-ից 1000 մահերի 45 տոկոս հավանականություն, իսկ 1000-ից 10000 մահերի 32 տոկոս հավանականություն։ Ծառայությունը գնահատել է 35 տոկոս տնտեսական կորուստների հավանականությունը 1 միլիարդ ԱՄՆ դոլարից մինչև 10 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[131]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.yenisafak.com/deprem-hangi-illlerde-oldu-6-subat-2022-merkezussu-kahramanmaras-pazarcik-olan-depremin-hissedildigi-10-il-h-4505127
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.yenisafak.com/deprem-hangi-illlerde-oldu-6-subat-2022-merkezussu-kahramanmaras-pazarcik-olan-depremin-hissedildigi-10-il-h-4505127 — 2023.
  3. ↑ https://web.archive.org/web/20230206021003/https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us6000jllz/executive
  4. ↑ https://www.washingtonpost.com/world/2023/02/05/turkey-earthquake-istanbul-death-toll/
  5. ↑ 5,0 5,1 https://www.aljazeera.com/news/2023/2/25/death-toll-climbs-above-50000-after-turkey-syria-earthquakes
  6. ↑ Subramaniam, Tara; Mogul, Rhea; Renton, Adam; Sangal, Aditi; Vales, Leinz; Hammond, Elise; Chowdhury, Maureen; Vera, Amir (2023 թ․ փետրվարի 6). «February 6, 2023 Turkey-Syria earthquake news» (անգլերեն). CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  7. ↑ «Live Updates Turkey, Syria earthquake kills thousands». AP News (անգլերեն). 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  8. ↑ Timour Azhari (27 փետրվարի, 2023). «New Turkey quake kills one person, flattens more buildings». reuters.com.
  9. ↑ «Depremlerde can kaybı 20 bin 665 oldu». TRT. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 11-ին.
  10. ↑ «ارتفاع حصيلة قتلى الزلزال في سورية إلى 4461» [The death toll from the earthquake in Syria rose to 4,461]. Al Rai. 2023 թ․ փետրվարի 11. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 11-ին.
  11. ↑ ISC (2022), ISC-GEM Global Instrumental Earthquake Catalogue (1904-2018), Version 9.1, International Seismological Centre, doi:10.31905/D808B825
  12. ↑ 12,0 12,1 Said-Moorhouse, L. (2023 թ․ փետրվարի 9). «The earthquake in Turkey is one of the deadliest this century. Here's why». CNN International. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «The world's deadliest earthquakes in the past 25 years, at a glance». National Public Radio. Associated Press. 2023 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  14. ↑ «Ուժեղ երկրաշարժ Թուրքիայում ու Սիրիայում. կան զոհեր, վիրավորներ ու ավերածություններ». news.am. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  15. ↑ Kuşçu, Selim. «Ordu'da deprem paniği». İHA. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Global CMT Catalog Search». Global Centroid Moment Tensor. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  17. ↑ Hubbard, Ben (2023 թ․ փետրվարի 8). «Live Updates: Erdogan Visits Quake Area as Death Toll Passes 11,600 in Turkey and Syria». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  18. ↑ Aziz, Saba (2023 թ․ փետրվարի 7). «Turkey earthquake rescue efforts complicated by bitter cold. What to know - National | Globalnews.ca». Global News. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  19. ↑ Soylu, Ragip (2023 թ․ փետրվարի 6). «Turkey earthquake: Survivors trapped under rubble face hypothermia threat». Middle East Eye. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  20. ↑ «Թուրքիան ցնցած երկրաշարժն ունեցել է 130 ատոմային ռումբի ուժ». iravaban.net. 2023 թ․ փետրվարի 6.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 National Earthquake Information Center (2023 թ․ փետրվարի 6). «M 7.8 - 23 km E of Nurdağı, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  22. ↑ Güvercin, S.E.; Karabulut, H.; Konca, A.O.; Doğan, U.; Ergintav, S. (2022). «Active seismotectonics of the East Anatolian Fault». Geophysical Journal International. 230 (1): 50–69. doi:10.1093/gji/ggac045. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  23. ↑ Naddaf, Miryam (2023 թ․ փետրվարի 6). «Turkey–Syria earthquake: what scientists know». Nature. doi:10.1038/d41586-023-00364-y. PMID 36750695. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  24. ↑ Chorowicz, J.; Luxey, P.; Lyberis, N.; Carvalho, J.; Parrot, J.-F.; Yürür, T.; Gündogdu, N. (1994). «The Maras Triple Junction (southern Turkey) based on digital elevation model and satellite imagery interpretation». Journal of Geophysical Research: Solid Earth. 99 (B10): 20225–20242. Bibcode:1994JGR....9920225C. doi:10.1029/94JB00321.(չաշխատող հղում)
  25. ↑ Akyuz, H. Serdar; Altunel, E.; Karabacak, Volkan; Yalciner, Cahit Caglar (2006). «Historical earthquake activity of the northern part of the Dead Sea Fault Zone, southern Turkey». Tectonophysics. Elsevier. 426 (3–4): 281–293. Bibcode:2006Tectp.426..281A. doi:10.1016/j.tecto.2006.08.005.
  26. ↑ Kesik, Muharrem (2012). «Maraş Depremi (1114)» [Marash earthquake (1114)]. Tarih Dergisi (թուրքերեն). No. 42. Istanbul University. էջեր 43–46. ISSN 1015-1818. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  27. ↑ Uddin, R. (2023 թ․ փետրվարի 6). «Five deadly earthquakes in the Middle East through history». Middle East Eye. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  28. ↑ «Search Results». USGS. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  29. ↑ «TURKEY 2023/02/06 01:17:35 UTC, Mw=8.0». GEOSCOPE Observatory. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 National Earthquake Information Center (2023 թ․ փետրվարի 6). «M 6.7 – Central Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  31. ↑ Yoon, John (2023 թ․ փետրվարի 6). «Monday's earthquake was the strongest ever in Turkey, matching a deadly one in 1939». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  32. ↑ «Historic Worldwide Earthquakes». United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  33. ↑ Ambraseys, N. (2009). Earthquakes in the Mediterranean and Middle East: A Multidisciplinary Study of Seismicity up to 1900. Cambridge University Press. էջեր 512–515. ISBN 9781316347850.
  34. ↑ Ozkan, M.; Makieh, K. (2023 թ․ փետրվարի 6). «Major earthquake kills 3,700 in Turkey and Syria, weather hits survivors». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  35. ↑ National Earthquake Information Center (2023 թ․ փետրվարի 3). «M 4.2 - Central Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
  36. ↑ National Earthquake Information Center (2023 թ․ փետրվարի 6). «M 6.7 – Central Turkey». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  37. ↑ «Turkey reports at least 120 aftershocks following Monday's powerful earthquake». CNN. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 «TURKEY 2023/02/06 10:24:49 UTC, Mw=7.7». GEOSCOPE Observatory. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 «M 7.5 - 4 km SSE of Ekinözü, Turkey». earthquake.usgs.gov. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  40. ↑ «Turkey reports at least 120 aftershocks following Monday's powerful earthquake». CNN. CNN. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  41. ↑ «Greenland registers tremors from Turkey earthquake». The Local DK (անգլերեն). 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  42. ↑ Ng, D. (2023 թ․ փետրվարի 7). «Relief workers brave Türkiye-Syria aftershocks to aid quake response». Channel NewsAsia. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  43. ↑ «Turkey reports at least 120 aftershocks following Monday's powerful earthquake». CNN. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  44. ↑ 44,0 44,1 National Earthquake Information Center (2023 թ․ փետրվարի 20). «M 6.3 – 3 km WSW of Uzunbağ, Turkey». United States Geological Survey.
  45. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.6 – 23 km NE of Musabeyli, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  46. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.6 – 16 km S of Nurdağı, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  47. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.1 – 6 km ESE of Hasanbeyli, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  48. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.5 – 2 km S of Tut, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  49. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.2 – 21 km E of Nurdağı, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  50. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – eastern Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  51. ↑ National Earthquake Information Center. «M 6.0 – 10 km SE of Doğanşehir, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  52. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.8 – 13 km SW of Doğanşehir, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  53. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.7 – eastern Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  54. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – 6 km W of Pazarcık, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  55. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.2 – 20 km ESE of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  56. ↑ National Earthquake Information Center. «M 6.0 – 5 km NE of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  57. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – 3 km NNW of Nurhak, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  58. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.1 – 3 km ENE of Kahramanmaraş, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  59. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – 7 km SE of Nurhak, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  60. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.3 – 12 km NE of Gölbaşı, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  61. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.2 – 15 km NNW of Çelikhan, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  62. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – 6 km SSW of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  63. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.3 – 6 km SW of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  64. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.3 – 29 km WNW of Gaziantep, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  65. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – 6 km SE of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  66. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.1 – 10 km E of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  67. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.5 – 9 km ESE of Gölbaşı, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  68. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.4 – eastern Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  69. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.4 – eastern Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  70. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – central Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  71. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.3 - 8 km ESE of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  72. ↑ «M 5.4 - 18 km N of Gölbaşı, Turkey». earthquake.usgs.gov. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  73. ↑ «M 5.1 - 1 km E of Nurhak, Turkey». earthquake.usgs.gov. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  74. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.2 – 19 km WNW of Uzunbağ, Turkey». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  75. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 – 9 km ENE of Göksun, Turkey». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 18-ին.
  76. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.3 - central Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 25-ին.
  77. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.0 - 11 km NNW of Gölbaşı, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 27-ին.
  78. ↑ National Earthquake Information Center. «M 5.2 - 8 km SSE of Yeşilyurt, Turkey». United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 27-ին.
  79. ↑ «Gaziantep depremi ölü ve yaralı sayısı: Gaziantep'te kaç bina yıkıldı, ölü sayısı kaç oldu, kaç kişi yaralandı?» [Number of dead and injured in Gaziantep earthquake: How many buildings were destroyed in Gaziantep, how many were killed, how many people were injured?] (թուրքերեն). Sabah. 2023 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  80. ↑ 80,0 80,1 80,2 80,3 80,4 80,5 80,6 80,7 80,8 Göçümlü, B. Ç. (2023 թ․ փետրվարի 9). «Sağlık Bakanı Koca: 10 ilde 17 bin 929'u hekim olmak üzere 143 bin 829 personelimiz hizmet veriyor» [Health Minister Husband: 143 thousand 829 personnel, 17 thousand 929 of whom are physicians, provide service in 10 provinces] (թուրքերեն). Anadolu Agency. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
  81. ↑ «Bakan Karaismailoğlu: Adıyaman'da 3 bin 105 kişi hayatını kaybetti, 9 bin 716 kişi yaralı» [Minister Karaismailoğlu: 3 thousand 105 people lost their lives in Adıyaman, 9 thousand 716 people were injured]. TRT Haber. 2023 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
  82. ↑ «Deprem sonrası Batman'da son durum» [The latest situation in Batman after the earthquake] (թուրքերեն). Sonsöz. 2023 թ․ հունվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  83. ↑ «Diyarbakır'da can kaybı 414'e yükseldi» [Loss of life in Diyarbakir increased to 414] (թուրքերեն). GuneydoguEkspress. 2023 թ․ փետրվարի 21. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 21-ին.
  84. ↑ «Gaziantep'te Toplam Ölü Sayısı 3 Bin 273» (թուրքերեն). CThaber. 2023 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  85. ↑ «Hatay'da son durum: '2 bine yakın yıkılmış bina var, kayıplarımız çok fazla'» [The latest situation in Hatay: 'There are nearly 2,000 destroyed buildings, our losses are too high'] (թուրքերեն). BBC News. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  86. ↑ «Son dakika: Türkiye'yi sarsan afette beşinci gün... Deprem felaketinde can kaybı 17 bin 674... Dakika dakika bölgelerimizden anlık bilgiler» [Last minute: Fifth day in the disaster that shook Turkey... Loss of life in the earthquake disaster 17 thousand 674... Instant information from our regions, minute by minute]. Hürriyet Daily News (թուրքերեն). 2023 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
  87. ↑ «Sağlık Bakanı Koca, Kahramanmaraş merkezli depremlere ilişkin açıklamada bulundu» [Health Minister Koca made a statement regarding the earthquakes in Kahramanmaraş.]. haberturk.com (թուրքերեն). 2023 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  88. ↑ «Mardin'de deprem sırasında kalp krizi geçiren Pelin öğretmen hayatını kaybetti» (թուրքերեն). Sözcü. 2023 թ․ հունվարի 6.
  89. ↑ «Şanlıurfa'da ölü, yaralı sayısı kaç ve kaç bina yıkıldı?». haberturk.com (թուրքերեն). 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  90. ↑ 90,0 90,1 «Türkiye, Syria – Earthquakes, update (AFAD, SOHR, Copernicus EMSR, UN OCHA) (ECHO Daily Flash of 22 February 2023) - Türkiye | ReliefWeb». reliefweb.int (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 22-ին.
  91. ↑ «Deprem felaketinde 7'nci gün: Can kaybı 24 bin 617'ye ulaştı!» [7th day in earthquake disaster: Loss of life reached 24 thousand 617!] (թուրքերեն). BirGün. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 11-ին.
  92. ↑ «Kahramanmaraş depreminde ölü ve yaralı sayısı artıyor» [death toll is rising in Kahramanmaras] (թուրքերեն). Sözcü. 2023 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  93. ↑ Temoçin, R. (2023 թ․ փետրվարի 8). «Deprem sonrası moloz yığınına dönen binalar 'yasadışı yapıları' tekrar gündeme getirdi: 'İmar affı öldürdü'» [Buildings that turned into rubble after the earthquake brought 'illegal structures' to the agenda again: 'The construction amnesty killed it'] (թուրքերեն). Cumhuriyet. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  94. ↑ «Kahramanmaraş'ta 7.4 şiddetinde deprem! 'Enkaz altındayız yardım edin...'» [7.4 magnitude earthquake in Kahramanmaraş! 'We are under the rubble, help...'] (թուրքերեն). Bursada Bugün. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  95. ↑ «Depremde yol yarıldı araçlar içine düştü». Sözcü. 2023 թ․ փետրվարի 8. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  96. ↑ «Deprem sonrası yangın çıktı». Sözcü. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  97. ↑ «Kahramanmaraş'ta 7,4 büyüklüğünde deprem, teyit edilmemiş yıkım haberleri var» [7.4 magnitude earthquake in Kahramanmaraş, there are unconfirmed destruction news] (թուրքերեն). BBC News. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  98. ↑ «Strong earthquake hits south-eastern Turkey near Syria border». BBC News. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  99. ↑ «5 Dead, Many Buildings Damaged In 7.8 Magnitude Earthquake In Turkey». NDTV. Agence France-Presse. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  100. ↑ «MASSIVE QUAKES IN TURKEY AND SYRIA DAMAGE GAZIANTEP CASTLE, HERITAGE SITES». Artforum (անգլերեն). 2023 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  101. ↑ 101,0 101,1 101,2 «Turkey and Syria earthquakes: Travel warnings, what tourists need to know and where to donate». euronews (անգլերեն). 2023 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  102. ↑ «Diyarbakır'da deprem bilançosu: 255 vefat, 42'si ağır 901 yaralı» [Earthquake balance sheet in Diyarbakır: 255 deaths, 901 injured, 42 of them seriously] (թուրքերեն). Rûdaw. 2023 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 11-ին.
  103. ↑ «Turkey earthquake: 7.8-magnitude quake kills at least 31 - and is felt elsewhere in the Middle East». Sky News. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  104. ↑ Barut, D. (2023 թ․ փետրվարի 6). «Malatya üşüyor: Hava soğuyor, yardım yetersiz» [Malatya is getting cold: It's getting cold, help is not enough] (թուրքերեն). Gazete Duvar. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  105. ↑ «Major quake kills more than 100 across Turkey, Syria». Channel News Asia. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  106. ↑ Gures, Murat (2023 թ․ փետրվարի 5). «Live Updates: Powerful Quake Kills Hundreds in Turkey and Syria». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 5-ին.
  107. ↑ «Yıkıldık Türkiyem» [We're Destroyed My Turkey] (թուրքերեն). Karar. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  108. ↑ Marcus, Lilit (2023 թ․ փետրվարի 6). «Ancient castle used by Romans and Byzantines destroyed in Turkey earthquake» (անգլերեն). CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  109. ↑ Gures, Murat (2023 թ․ փետրվարի 5). «Live Updates: Powerful Quake Kills Hundreds in Turkey and Syria». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 5-ին.
  110. ↑ Marcus, Lilit (2023 թ․ փետրվարի 6). «Ancient castle used by Romans and Byzantines destroyed in Turkey earthquake». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  111. ↑ Boncuk, Mehmet. «Tarihi cami depremde hasar gördü». Sabah. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  112. ↑ Tondo, L.; Narlı, D. B.; Michaelson, R.; Hezaber, H. (2023 թ․ փետրվարի 10). «No room for the dead as cemeteries in earthquake-hit Turkey and Syria fill up». The Guardian. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
  113. ↑ Timur, S.; Harman, G. (2023 թ․ փետրվարի 7). «Despite an enormous rescue effort, many people are waiting for help». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  114. ↑ «Lütfü Savaş: 7 bin 60 hemşehrimizi kaybettik» [Lütfü Savaş: We lost 7 thousand 60 citizens] (թուրքերեն). Dokuz8 Haber. 2023 թ․ փետրվարի 13. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 13-ին.
  115. ↑ Cebeci, E. B. (2023 թ․ փետրվարի 9). «Hatay depreminde son durum: Ölü ve yaralı sayısı artıyor!» [Latest situation in Hatay earthquake: The number of dead and injured is increasing!]. Habertürk. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 10-ին.
  116. ↑ 116,0 116,1 «Hatay'da son durum: '2 bine yakın yıkılmış bina var, kayıplarımız çok fazla'» [The latest situation in Hatay: 'There are nearly 2,000 destroyed buildings, our losses are too high']. BBC News (թուրքերեն). 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  117. ↑ «Mansur Yavaş: 'Hatay Havalimanı'nın uçuşlara açılması için çalışmalara başladık'» [Mansur Yavaş: 'We have started work to open Hatay Airport to flights']. Cumhuriyet. 2023 թ․ փետրվարի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  118. ↑ Sariyuce, Isil; Liakos, Chris (2023 թ․ փետրվարի 12). «Hatay airport in Turkey resumes operations following deadly earthquake». CNN. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 12-ին.
  119. ↑ «Hatay'da iki devlet hastanesi depremde yıkıldı» [Two state hospitals in Hatay were destroyed in the earthquake] (թուրքերեն). Diken. 2023 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  120. ↑ İHA. «Hatay'da depremin ardından doğal gaz boru hattı patladı» [After the earthquake in Hatay, the natural gas pipeline exploded]. Hürriyet Daily News (թուրքերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  121. ↑ «Hatay'daki yıkım SÖZCÜ muhabirinin objektifine böyle yansıdı» [This is how the destruction in Hatay was reflected in the lens of SÖZCÜ reporter]. sozcu.com.tr (թուրքերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  122. ↑ 122,0 122,1 «Deprem sonrası Hatay'dan gelen görüntüler kan dondurdu» [Images from Hatay after the earthquake froze blood] (թուրքերեն). Sözcü. 2023 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  123. ↑ «Footballer Atsu rescued from Turkey quake rubble». BBC Sport (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 7-ին.
  124. ↑ 124,0 124,1 «Powerful 7.8 quake knocks down buildings in Turkey, Syria». Associated Press. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  125. ↑ «Major earthquake strikes Turkey, Syria; about 200 dead, many trapped (Update)». Cyprus Mail. Reuters. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  126. ↑ «Երկրաշարժի հետևանքով վնասվել են Հալեպի Կիլիկյան ճեմարանը և Մխիթարյան վարժարանը». www.aravot.am. Առավոտ. 06․02․2023.
  127. ↑ «Turkey earthquake: 7.8-magnitude quake kills at least 10 - and is felt elsewhere in the Middle East». Sky News. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  128. ↑ «Strong quake knocks down buildings in Turkey and Syria; shaking felt across Israel». The Times of Israel. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  129. ↑ Hamblin, A. (2023 թ․ փետրվարի 6). «At least 597 found dead after powerful earthquake devastates Turkey and Syria». The Telegraph. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  130. ↑ «SON DAKİKA: Gaziantep ve Kahramanmaraş'taki korkutan deprem sonrası uzman isim canlı yayında duyurdu! '1999 İzmit depremine benzer maalesef yıkımlar olacak'» (թուրքերեն). Mynet. 2023 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
  131. ↑ National Earthquake Information Center. «Loss PAGER - M 7.8, 26 km E of Nurda, Turkey» (PDF). United States Geological Survey. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Երկրաշարժ_(Թուրքիա-Սիրիա,_2023)&oldid=9723502» էջից