Վիքիպեդիա

ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը Բրյուսելում (2018)

ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը Բրյուսելում (անգլ.՝ 2018 Brussels summit), Հյուսիսատլանտյան դաշինքի անդամ երկրների պետությունների ղեկավարների և կառավարությունների ղեկավարների 29-րդ բարձր մակարդակի հանդիպում, որը տեղի է ունեցել 2018 թվականի հուլիսի 11-ից 12-ը Բրյուսելում՝ ՆԱՏՕ-ի նոր կենտրոնակայանում[1][2]։ Գագաթնաժողովը տեղի է ունեցել Հելսինկիում ռուս-ամերիկյան հանդիպումից մի քանի օր առաջ։

ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը Բրյուսելում (2018)

Օրակարգ խմբագրել

Գագաթնաժողովի առաջին օրը ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը։ Նա ոչ միայն Գերմանիային անվանել է Ռուսաստանից կախյալ երկիր՝ հրապարակավ հանդիմանելով Անգելա Մերկելին Հյուսիսային հոսք-2 գազատարի կառուցման հարցում (Գերմանիան միլիարդավոր դոլարներ է վճարում Ռուսաստանին տարվա ընթացքում, իսկ մենք այդ երկիրը պաշտպանում ենք Ռուսաստանից։ Դա բացարձակապես անընդունելի է»[3]), բայց նաև նոր նշաձող է սահմանել ամբողջ դաշինքին՝ կոչ անելով ՆԱՏՕ-ի երկրներին ավելացնել պաշտպանության տարեկան ծախսերը մինչև ՀՆԱ-ի 4 %-ը[4][5]։

Քննարկումների մեծամասնության ընթացքում շոշափվել է ռուսական թեման։ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Սթոլթենբերգը հայտարարել Է Ռուսաստանի նկատմամբ մոտեցման անփոփոխության մասին, որն իր մեջ միավորում է Ռուսաստանին զսպելու քաղաքականությունը՝ միաժամանակ պահպանելով երկխոսությունը (Ռուսաստան-ՆԱՏՕ խորհրդի մակարդակով)[3]։

Գագաթնաժողովի առաջին օրվա արդյունքներով արված հայտարարության մեջ Ռուսաստանին մեղադրել են ՆԱՏՕ-ի սահմանների մոտ սադրիչ գործունեության մեջ, մասնավորապես, ՆԱՏՕ-ում այդպիսին են համարում Կալինինգրադի մարզում Իսկանդեր համալիրների տեղակայումը։ Գագաթնաժողովի արդյունքներից մեկը դարձել է այն որոշումը, որի համաձայն շարժունակության բարձրացման ռազմավարության շրջանակներում դաշինքը 2020 թվականից ռոտացիոն հիմունքներով կպահպանի առավելագույնը 30 օրվա ընթացքում 30 գումարտակ, 30 ավիահարվածներ և 30 նավ։ Բացի այդ, համաձայնեցվել է ԱՄՆ-ում և Գերմանիայում երկու նոր լոգիստիկ հրամանատարությունների ստեղծման մասին որոշումը (առաջին անգամ 2003 և 2011 թվականներին դաշինքի հրամանատարական կառուցվածքի մասշտաբային կրճատումներից հետո) (որոնց հիմնական խնդիրը կլինի եվրոպական հեռուստատեսությամբ զորքերի արագացված տեղափոխումն ապահովելը և պատերազմի դեպքում ԱՄՆ-ից Ատլանտիկայով ամրապնդելը[6]), ինչպես նաև կիբեռոբորոնի և հիբրիդային սպառնալիքների դեմ պայքարի ստորաբաժանումներ[3]։

Գագաթնաժողովի պաշտոնական ծրագրին զուգահեռ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում անցկացվել է NATO Engages (ՆԱՏՕ-ն ներգրավում է) համաժողովը, որին մասնակցել են փորձագետներ և առաջատար քաղաքական գործիչներ։ Այստեղ էլ անընդհատ ռուսական թեմա է առաջացել։ Այսպես, Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն պատմել է ռուսական Ս-400 զենիթահրթիռային համալիրների գնման մասին։ Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոն հայտարարել է, որ ՆԱՏՕ-ի ուժեղացման շնորհիվ Ղրիմում տեղի ունեցածի կրկնության սպառնալիքը վերացված է։ Իսկ Լիտվայի պաշտպանության նախարար Ռայմունդաս Կարոբլիսը Ռուսաստանին անվանում էր «միջազգային սպառնալիք» և գլոբալ կարգի խախտող՝ դաշնակիցներին կոչ անելով մեծ ուշադրություն դարձնել երրորդ պետությունների գործերին միջամտությանը, կիբերակտիվությանը և ֆեյքային տեղեկատվության տարածմանը։

Գագաթնաժողովի մասնակիցները համատեղ հայտարարության մեջ Ռուսաստանին կոչ են արել համագործակցել MH17 չվերթի կործանման հետաքննության հետ։ «Մենք լիովին աջակցում ենք ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 2166 բանաձևին, որը վերաբերում է MH17 քաղաքացիական չվերթի կործանմանը։ Մենք կոչ ենք անում Ռուսաստանի Դաշնությանը ճանաչել իր պատասխանատվությունը և լիովին աջակցել ճշմարտության, արդարության հաստատման և մեղավորներին որոշելու ջանքերին»[7]։

Հունիսի 12-ին NATO Engages ֆորումի շրջանակներում տեղի է ունեցել Ուկրաինա-Վրաստան-ՆԱՏՕ ձևաչափով նիստ, որին մասնակցել են նախագահներ Պյոտր Պորոշենկոն և Գեորգի Մարգվելաշվիլին։ Ինչպես հետևում էր նրանց համատեղ ելույթից, Ուկրաինային և Վրաստանին ՆԱՏՕ ձգտելը ստիպում է Ռուսաստանի գործողությունները։ Ինչպես հայտարարել Է Պորոշենկոն, «ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամներից մեկը ագրեսոր է։ Այս պայմաններում միակ մեխանիզմը, որն աշխատում է, ՆԱՏՕ-ն է»։ Պորոշենկոյի խոսքով՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը քաղաքակրթական ընտրություն է, որը միանշանակ աջակցում է Ուկրաինայի ժողովրդին․․․ Մենք ոչ մեկից թույլտվություն չենք խնդրելու՝ դառնալ ՆԱՏՕ-ի անդամ, թե ոչ»։ ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի արդյունքներով հռչակագրում հայտարարվել է, որ Ուկրաինան իրավունք ունի «որոշելու իր ապագան և արտաքին քաղաքականության կուրսը, որն ազատ է արտաքին միջամտությունից»[8]։

Այնուամենայնիվ, ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը հայտարարել է, որ ՆԱՏՕ-ն առայժմ Ուկրաինային չի առաջարկի մասնակցել ընդլայնված հնարավորությունների ծրագրին (Enhanced Opportunity Program), որը բարեկամ երկրներին թույլ է տալիս փոխգործակցել համատեղ գործողությունների և վարժանքների շրջանակներում։ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում հայտարարել են, որ Ուկրաինայի հետ փոխգործակցությունն ընթանում է Դոնբասի հակամարտության և անհապաղ բարեփոխումների անհրաժեշտության հետ կապված այլ ձևաչափերով. ՆԱՏՕ-ն Ուկրաինային աջակցություն է ցուցաբերում դաշինքի երկրներից խորհրդականներ տրամադրելու միջոցով, ինչպես նաև Ուկրաինայի ԶՈւ օգնության հավատարմագրային ֆոնդերի միջոցով[8]։

Գագաթնաժողովի երկրորդ օրը ԱՄՆ-ի նախագահի ճնշման ներքո վերջնական որոշում է ընդունվել ռազմական ոլորտի ֆինանսավորումը 33 մլրդ դոլարով ավելացնել՝ մինչև 2014 թվականի ՀՆԱ-ի 2 %-ի մակարդակ բարձրացնելով դաշինքի ընդհանուր բյուջե ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունների ներդրումները[9]։

Գագաթնաժողովում որոշում է կայացվել երկարացնել Աֆղանստանում Վճռական աջակցություն ոչ մարտական առաքելությունը մինչև 2024 թվականը։ Այդ կապակցությամբ ընդունված հռչակագրում նշվել է, որ քանի դեռ Աֆղանստանի կառավարությունը ուշադրություն է դարձնելու երկրում խաղաղության ապահովմանը, ՆԱՏՕ-ի անդամները կշարունակեն Քաբուլին աջակցություն ցուցաբերել աֆղանական անվտանգության ուժերին ֆինանսական ապահովման տրամադրման և անձնակազմի պակասի խնդրի լուծման ճանապարհով, հատկապես գերակա ոլորտներում։ Վճռական աջակցություն առաքելությունը մեկնարկել է 2015 թվականի հունվարի 1-ին։ Առաքելության շրջանակներում դաշինքը օգնում է աֆղանական ազգային բանակի ստորաբաժանումների պատրաստմանն ու սպառազինմանը[10]։

Մասնակից երկրներ խմբագրել

Բրյուսելի գագաթնաժողովը ՆԱՏՕ-ի առաջին գագաթնաժողովն էր Իտալիայի վարչապետ Ջուզեպպե Կոնտեի և Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեսի համար։

Հրավիրված պատվիրակությունների ղեկավարներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «NATO Secretary General announces dates for 2018 Brussels Summit». nato.int. 2017 թ․ հոկտեմբերի 20.
  2. ↑ «Trump Plans July Trip to Brussels for NATO Summit, Officials Say». bloomberg.com. 2018 թ․ հունիսի 6. Վերցված է 9 июля 2018-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Дональд Трамп подался в раскольники. Участники саммита НАТО опасаются президента США почти так же, как Россию // Газета «Коммерсантъ» № 121 от 12.07.2018
  4. ↑ Что произошло в первый день саммита НАТО в Брюсселе // Газета.ru, 11 июля 2018 года
  5. ↑ Трамп убедил лидеров НАТО увеличить военные расходы до «немыслимого уровня»
  6. ↑ Далеко едущие планы НАТО։ Альянс озаботился мобильностью своих войск на Европейском театре // Газета «Коммерсантъ» № 208 от 09.11.2017
  7. ↑ Участники саммита НАТО призвали Россию помочь в расследовании крушения MH17
  8. ↑ 8,0 8,1 В гостях у сказки. Украину и Грузию приняли в штаб-квартиру НАТО // Газета «Коммерсантъ» № 122 от 13.07.2018
  9. ↑ Трамп добился своего: итоги второго дня саммита НАТО // телеканал новостей 24tv.ua, 12 июля 2018 года
  10. ↑ НАТО продлило деятельность миссии в Афганистане до 2024 года
  11. ↑ Брюссельская идиллия. Азербайджан и Армения возобновили диалог на саммите НАТО // Газета «Коммерсантъ» № 121 от 12.07.2018
  12. ↑ Sputnik. «Премьер-министр Армении посетит Брюссель» (ռուսերեն). ru.armeniasputnik.am. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 15-ին.
  13. ↑ «Presidentti Niinistö Naton huippukokoukseen heinäkuussa». Yle Uutiset. 2018 թ․ հունիսի 27. Վերցված է 9 июля 2018-ին.
  14. ↑ «Ukraine to Take Part in NATO Summit Despite Hungarian Objection». voanews.com. 2018 թ․ հուլիսի 4.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=ՆԱՏՕ-ի_գագաթնաժողովը_Բրյուսելում_(2018)&oldid=9272637» էջից