Մասնակից:Marina Boghigian/Ավազարկղ
Սարգիս Բերիացի, ապրած եւ գործած է ԺԷ. Դարուն: Ան ծնած, ստեղծագործած եւ իր կեանքի վերջալոյսին հասած է Հալէպ, որ հին ժամանակաշրջանին Բերիա կը կոչուէր: Սարգիս Բերիացի ծանօթ էր Բերիացի, Հալէպցի եւ Սիգազան մականուններով: Առաջին երկու մականունները իր ծննդավայրին հետ կապուած էր, իսկ Սիգազան մականունը, որ ոսկիի վրայ փորագրող կը նշանակէ, Հալէպի Առաջնորդ Արտաւազդ Արք. Սիւրմէեանի համաձայն իր արհեստին կը վերաբերէր:
Ան քաջատեղեակ էր հնագոյն շրջանի եւ միջնադարեան փիլիսոփայութեան հարուստ ժառանգութեան, ինչպէս նաեւ տիեզերաբանութեան, հոգեբանութեան եւ այլ գիտութիւններու: Ան ծանօթ էր ազնուագոյն արհեստներուն, տիրապետած էր նաեւ գրչութեան արուեստին: Արհեստով ակնագործ էր, միեւնոյն ատեն ակնավաճառ:
Սարգիս Հալէպցիէն մեզի հասած են ոչ մեծ թիւով , սակայն գիտական մտքի ուսումնասիրման առումով թանկարժէք աշխատութիւններ: Իր անունով մեզի հասած են նաեւ քանի մը բանաստեղծութիւններ եւ տաղեր:
Սարգիս Բերիացիի գրիչին պատկանող ե՛ւ գիտական ե՛ւ գեղարուեստական երկերը առանձնայատուկ տեղ կը գրաւեն հայ հոգեմտաւոր ժառանգութեան մէջ: Բազմակողմանի կարողութիւններով զարգացած քահանայ մը, որուն մասին կը վկայեն իր ժամանակի հեղինակները, կենսագիրներն ու իր ձգած գործերը: Այս «հանրագիտակ» հեղինակը նաեւ լեզուագէտ էր եւ հմուտ՝ զանազան լեզուներու:
1635-ին ան կը գտնուէր Իզմիր, ուր աւարտին կը հասցնէ Հալէպի մէջ սկսած ձեռագիր «Բժշկարանի»ի (Հէքիմարան)ի մը օրինակումը:
Իր անունով մեզի հասած է նաեւ կարեւոր աշխատութիւն մը «Ծառգիրք»ը, որ գրիչ Խաչատուր ընդօրինակած է պահպանուած բնագիրէն (Մատենադարան թիւ 10768), ուր հեղինակը արժէքաւոր տեղեկութիւններ կու տայ ծառերու, քարերու, աստղերու եւ մոլորակներու մասին, ինչպէս նաեւ բժշկական, ախթարական, տոմարական եւ այլ ծանօթութիւններ:
Հալէպի հայկական գաղթօճախի պատմութեան մէջ, որպէս գիտուն քահանայ ան իր ներդրումը ունեցած է: Իր իմաստասիրական երկերէն է (Յաղագս Աշխարհի եւ Այլ Մասնաւոր Իրաց», որուն բնագիրը պահպանուած կը գտնենք Մաշտոցի Անուան Մատենադարանի ձեռագրաց հաւաքածոյի թիւ 2361 ձեռագիրին մէջ: Աշխատութիւնը կը բաղկանայ 13 գլուխներէ, որոնք կ'արտացոլացնեն հեղինակին փիլիսոփայական, տիեզերաբանական եւ հոգեբանական հայեացքները: Բնագիրը հարուստ է բովանդակալից ծանօթագրութիւններով, որոնք ցոյց կու տան հեղինակին հմտութիւնն ու փորձը:
Հալէպը ԺԷ. Դարուն վաճառականական քաղաք մը ըլլալով եւ տարբեր ժողովուրդներու ու մշակոյթներու կեդրոն հանդիսանալով Սարգիս Բերիացի առիթ կ'ունենայ այս միջավայրին մէջ մօտէն առնչուելու ե՛ւ արաբական ե՛ւ հին իմաստասիրութեան, ե՛ւ աստղագիտութեանե՛ւ տոմարագիտութեան եւ շատ մը գիտութիւններու:
Ան աշխարհիկ տաղերգու բանաստեղծ մըն էր, «Սիրուն Գեղեցիկ Պատկեր» տողերով սկսող բանաստեղծութիւնը ցոյց կու տայ հայ միջնադարեան բանաստեղծութեան ընտիր գրողներէն մէկը ըլլալը եւ իր գրութիւնները տեղ գտած են զանազան ձեռագիր ժողովածուներու մէջ:
Կաղապար:Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) Մարիամ Ծաղիկեան (Գումբասեան) (1831, Կոստանդնուպոլիս - 1909, Կոստանդնուպոլիս), հայ դերասանուհի։
Կենսագրութիւն խմբագրել
Մարիամ Ծաղիկեան (Գումբասեան) ծնած է Պոլիս: Հօր անունն էր Գալուստ: Ան առաջին անգամ բեմ կը բարձրանայ 1861-ին: Մարիամ զգայուն, սակայն միջակ կարողութեամբ դերասանուհի էր: Այդ օրերուն զինք ձեռքէ ձեռք կը խլեն, ո՛չ թէ իր տաղանդին համար, այլ դերասանուհիներու հազուագիտ ըլլալուն պատճառով:
Արեւելեան թատրոնի ու Նաումի բեմերուն վրայ ծաղկելէ ետք, ան կը մասնակցի Վարդովեանի խումբին, ստանձնելով մայրական դերեր: Կ'ամուսնանայ Յովհաննէս Պիլէզիքեան-Գումբասեանի հետ ու կ'ունենայ դուստր մը (Վերգինէ) եւ մանչ մը (Գրիգոր-Սանատրուկ), որ իր մօր կենսագրութիւնը գրքոյկով մը կը հրատարակէ, ձգտելով ի յայտ բերել մօրը տաղանդը:
Մարիամ Ծաղիկեան սկզբնական շրջանին ստանձնած է գլխաւոր դերեր: Գովեստի արժանի է իր յանդգնութիւնը: Այդ օրերուն անտեսելով հասարակութեան կարծիքը բեմ բարձրացաւ, որպէս դերասանուհի մասնակցելով շարք մը ներկայացումներու: Իր լաւագոյն դերը եղած է Մատամ Պէրնիէն, «Փարիզու Աղքատները» թատերախաղին մէջ: Մարիամ Ծաղիկեան Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ պատկանող առաջին հայուհին եղած է, նկատի ունենալով որ հայ թատրոնի առաջին գործիչները այդ օրերուն եղած են հայ կաթողիկները:
Ան ծերութեան տարիքին կը քաշուի բեմէն: Կը մահանայ 1909-ին Կոստանդնուպոլիս: Իր աղջիկը՝ Վերգինէ Ծաղիկեան առաջին անգամ բեմ կը բարձրանայ 1875-ին, ստանձնելով փոքր դերեր: Ան կինն էր Գաբրիէլ Թոքաթլեանի:
Աղբիւրներ խմբագրել
- «Թատերական Դէմքեր», Նշան Պէշիկթաշլեան, 1969 Անթիլիաս, էջ 1091-1092։
[[Կատեգորիա:1831 ծնունդներ (արւմտ․)]]
[[Կատեգորիա:Պոլիս ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:1909 մահեր (արւմտ․)]]
[[Կատեգորիա:Պոլիս մահացածներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ դերասաններ (արւմտ․)]]
Պատմութիւն խմբագրել
Թանգարանի վայրը խմբագրել
Խաչատուր Աբովեանի տուն-թանգարանը կը գտնուի Քանաքեռի մէջ, որ Հայաստանի ամենահին բնակավայրերէն մէկը ըլլալով, բաւական մօտ է մայրաքաղաք Երեւանին, եւ միեւնոյն ատեն քաղաքէն 300 մեթր բարձր է։ Քանաքեռը կը հանդիսանայ այն վայրերէն մէկը, որ Երեւան այցելելու ժամանակ անպայման պէտք է այցելել։ Մարդիկ, սակայն, Քանաքեռ կը բարձրանան ո՛չ միայն քաղաքի այդ շրջանով հիանալու համար, այլ տեսնելու այն տնակը, ուր իր մանկութիւնն ու պատանեկութիւնը անցուցած է Խաչատուր Աբովեան։
Աբովեան ընտանիքի պատմութիւնը խմբագրել
Խաչատուր Աբովեանի նախնիները այս տան մէջ բնակութիւն հաստատած են Կովկասի լեռնականներու հետապնդումներէն խուսափելով։ Աբովեաններու տոհմը ի վիճակի եղած է այս տան մէջ հաստատուելու Խաչատուր Աբովեանի հօր՝ Պարոն Աբովի շնորհիւ։ Պարոն Աբովը եղած է այն մարդը, որ շուրջ 200 տարի առաջ, քար քարի վրայ դնելով, իր ընտանիքին համար երդիք մը ապահոված է եւ կառուցած՝ հարթ տանիքով միայարկ այս տունը։ Տան պատերուն խորքը տարբեր մեծութեան խորշեր բացուած են, որ ծառայած են լոյսի ճրագներ ու կենցաղային տարբեր իրեր տեղադրելու համար։ Վերակառուցումի ընթացքին ամրացուած են պատերը, վերանորոգուած՝ պատշգամի փայտէ ճաղերը, պատուհաններուն փեղկերը, դռներն ու թոնիրը։ Տունը կահաւորուած է Աբովենց հարազատներուն մօտ պահպանուած եւ անոնց ապրած ժամանակները բնորոշող կենցաղային իրերով։ Պարոն Աբովի աւագ որդի՝ Յարութիւնի ընտանիքը երկար ատեն հաստատուած կը մնան Քանաքեռի մէջ, իսկ կրտսեր որդի՝ Աւետիսի ընտանիքէն միայն Խաչատուրը ողջ կը մնայ։
Արտեմ Աբովեանի ներդրումը խմբագրել
Խաչատուր Աբովեանի հօրեղբօր թոռնիկը՝ Արտեմ Աբովեան, որուն ընտանիքը երկար ժամանակ ապրած է այս տան մէջ, ծանրաբեռնուած ընտանիքի հոգերով, ստիպուած կ'ըլլայ տան պատշգամը պատով փակել եւ զայն դարձնել սենեակ։ Հայ հասարակութիւնը, սակայն, ուրախութեամբ չ'ընդունիր այս քայլը եւ Արտեմ Աբովեանը կը քանդէ պատը եւ տունը կը ձգէ այնպէս, ինչպէս որ էր նախապէս՝ կշտամբանքները դադրեցնելու համար։ Արտեմ Աբովեանը իր ներդրումը կը բերէ տունը թանգարանի վերածելու գործին մէջ։ Հայաստանի լուսաւորութեան ժողկոմ Ասքանազ Մռաւեանը 1927 թուականին կու գայ Քանաքեռ եւ կը խնդրէ Արտեմ Աբովեանին վաճառել Աբովեաններու հայրական տունը՝ զայն թանգարան դարձնելու նպատակով։ Տանտէրը, տրուած առաջարկէն խորապէս վիրաւորուելով կը պատասխանէ, որ տունը բաց է այցելուներուն համար։ Այս որոշումէն ետք ամբոխներու անվերջանալի հոսք կը սկսի դէպի Աբովեաններուն տունը։ Կը պատմուի, թէ մարդիկ իրենց սրտին մէջ կուտակած բառերն ու սրտէն բխած խօսքերը կ'արձանագրէին տան պատերուն եւ վերադարձին իրենց հետ անպայման բուռ մը հող կը տանէին։
Տունը թանգարանի վերածելու որոշումը խմբագրել
25 Ապրիլ 1938-ին, Խաչատուր Աբովեանի մահուան 90-ամեակին առիթով ՀԽՍՀ ժողովրդական կոմիսարներու խորհուրդը կ'որոշէ հետեւեալը,- 1․Գրողի տունը Քանաքեռի մէջ վերակառուցել եւ դարձնել անոր կեանքն ու գործունէութիւնը ցուցադրող թանգարան։ Երեւանի մէջ, գրականութեան թանգարանին կից ստեղծել ցուցահանդէս՝ նուիրուած գրողի կեանքին ու ստեղծագործութեան։
2․Ժողկոմխորհի ֆոնտէն այդ նպատակին համար բաց ձգել19 000 ռուբլի։
Աբովենց տան մէջ այդ ժամանակ 10 տարիէ ի վեր ոչ ոք չէր ապրեր։ Շուտով կը սկսին թանգարանի ձեւաւորումի աշխատանքները՝ պատերէն կախելով փրոֆեսոր Ֆրետերիք Պարրոտի եւ Ստեփան Նազարեանի դիմանկարները, ինչպէս նաեւ Աբովեանի կեանքին ու գործունէութեան վերաբերող այլ տարեթիւեր։
1979-ին կը կառուցուի թանգարանի նոր մասնաշէնքը (ճարտարապետ` Լիպարիտ Սադոյեան)ի ձեռամբ, որուն ծաւալը կը բարձրանայ գետնի մակերեսէն` Խաչատուր Աբովեանի տոհմական բնակարանին վրայ։ Թանգարանի շէնքի հիւսիսային երկյարկանի մասին մէջ կը տեղադրուին ցուցասրահները, դահլիճն ու աշխատասենեակները։ 2005 թուականին թանագարանը հիմնովին կը նորոգուի:
Թանգարանի ղեկավարներ խմբագրել
Նոր ձեւաւորուող թանգարանի ղեկավար կը նշանակուի Քանաքեռի դպրոցի ուսուցիչ՝ Էտուարդ Յովհաննէսեան։ Անոր աշխատանքին մէջ կը մտնէր ազատ ժամանակ ունենալու պարագային թանգարանը բանալ ու այցելուներուն գրողի կեանքին մասին պատմել։ Հետագային թանգարանը կը ղեկավարեն Վիքթոր Զաքարեանը, Նաթալիա Սարգսեանը, Նինել Գէորգեանը, Անիկ Շահպազեանը, Սիրուշ Աբովեանը, Օնիկ Տայեանը, Ռաֆֆիկ Դալլաքեանը, Լ․ Երիցեանը եւ ուրիշներ։
Այցելուներ խմբագրել
Աբովեանի տունը իր հիւրընկալ յարկին տակ բազմաթիւ հոգեւորականներ եւ մտաւորականներ ընդունած է։ Այցելուներու թիւը, աճ արձանագրած է Խաչատուր Աբովեանի հռչակի տարածումէն ետք։ Հայ ժողովուրդը, հաւատարիմ մնալով դարերէն եկած իր աւանդոյթներուն, իր մեծագոյն գործիչի տունը դարձուցած է ուխտատեղի։ Այս աւանդոյթին հաւատարիմ մնալով Աբովեանի թանգարանը կը բացուի քանաքեռցի Աբովեաններու տոհմական տան մէջ, ուր ծնած է Խաչատուր Աւետիս Աբովեանը (1809-1848 թուականներուն)։ Այցելուներու կարգին եղած են Ֆրետերիք Պարրոտը, Ֆրետերիք Բոդենշտեդը, Գառլ Կոխը, Հերման Արիխը, Աւգուստ Հաքստհաուզէնը եւ ուրիշներ։ Հայ մեծանուն գործիչներէն այցելուներու կարգին եղած են Միքայէլ Նալպանտեանը, Ստեփանոս Նազարեանը, Պատկանեան եղբայրները, Կոմիտասը, Մառը, Լէոն, Յովհաննէս Թումանեանը, Ասքանազ Մռաւեանը, Աղասի Խանճեանը եւ ուրիշներ։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մարտունի
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Marina Boghigian/Ավազարկղ | ||
 Մարտունիի կեդրոնական փողոցներէն մէկը | ||
| Երկիր |  Արցախ | |
| Տվյալ կարգավիճակում | 1923 թվականից | |
| Բնակչություն | 5 800[1] մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Տեղաբնականուն | մարտունեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| Հեռախոսային կոդ | +374 47 (8) | |
| ||
Մարտունին քաղաք է Արցախի Հանրապետութեան արեւելեան կողմը, Մարտունիի շրջանի վարչական կեդրոնն է։ Մարտունիի շրջանը կը զբաղեցնէ Արցախի Հանրապետութեան տարածքի հարաւ-արեւելեան մասը։ Մարտունիի տարածքը կը կազմէ 1025 քմ2, իսկ բնակչութիւնը՝ 22990 մարդ։ Վարչական կեդրոնը Մարտունի քաղաքն է, որուն բնակչութիւնը կը կազմէ 4695 մարդ։
Ան զբաղեցնում է պատմական Հայաստանի Արցախ նահանգի Վարանդա գավառի մի մասը, որը ոչ միայն Արցախի, այլև առհասարակ հայ ժողովրդի պատմության, մշակույթի, տնտեսական կյանքի զարգացման, արտաքին թշնամիների դեմ պայքարի ասպարեզներում յուրահատուկ կարևոր դեր է խաղացել։ Մյուս շրջանների համեմատությամբ Մարտունու շրջանի տարածքի զգալի մասը հարթավայրային է և ծովի մակերևությից ունի մինչև 400 մետր բարձրություն։ Շրջանի հարթավայրային մասում, հատկապես Մարտունի քաղաքում, կլիմայական պայմանները չոր մերձարևադարձային են, մթնոլորտային տեղումները՝ սակավ։ Արևմտյան մասում շրջանը սահմանակից է Ասկերանի, հարավային մասում՝ Հադրութի շրջաններին, արևելյան ու հարավային մասերում Ֆիզուլու, իսկ հյուսիսային մասում Աղդամի շրջաններին։
Շրջանի արևմտյան կեսը նախալեռնային, թույլ թեքություն ունեցող մակերևույթ ունի, այստեղի կլիմայական պայմանները առավել նպաստավոր են գյուղատնտեսության համար։ Համեմատաբար բարձր են Ննգի, Կաղարծի, Աշան, Խերխան, Թաղավարդ գյուղերի և Ճարտար քաղաքի Գյունե մասի մոտակայքով ձգվող լեռնաճյուղերի գագաթները, որոնք ծովի մակերևույթից ունեն 1200-1500 մետր բարձրություն։
Մարտունու շրջանի ընդերքը հարուստ է կրաքարի, բազալտի, մարմարի, գրանիտի, կավի պաշարներով։ Մարմարի պաշարներով հարուստ է Նորշեն, գրանիտի պաշարներով Ննգի, կավի պաշարներով Ննգի ու Ղավախան գյուղերի շրջակայքը։
Շրջանի տարածքում պահպանվել են հայկական պատմաճարտարապետական 353 հուշարձան, որոնցից կանգունը, առավել հնագույնը Ամարասի վանքն է։ Այն գտնվում է Մարտունի քաղաքից ավելի քան 20կմ հարավ-արևմուտք, Մաճկալաշեն գյուղի մոտ, Ամարաս գետի ձախ ափին։ Ամարասի վանքը Էջմիածնի հասակակիցն է, կառուցվել է 4-րդ դարի սկզբին Գրիգոր Լուսավորչի, այնուհետև՝ նրա թոռ Գրիգորիս եպիսկոպոսի կողմից։ Վերջինս թաղված է Ամարասում։ Շրջանում կա քաղաքային 2 համայնք, գյուղական 34 համայնք և գյուղական 38 բնակավայր։
Քաղաքներն են Մարտունի և Ճարտար։
Գյուղերից առավել խոշորներն են Բերդաշենը, Գիշին, Թաղավարդը, Մաճկալաշենը, Խնուշինակը, Հերհերը, Աշանը, Քերթը։
Շրջանի գյուղատնտեսական հողատարածքները կազմում են 35985,3 հա, այդ թվում վարելահողերը 21324,0 հա։ Մարտունու շրջանը գյուղատնտեսության համար առավել նպաստավոր պայման ունեցող շրջաններից է։
Առողջապահություն խմբագրել
2013 թ.-ին Հայաստան համահայկական հիմնադրամն ԱՄՆ Արևելյան շրջանի (Նյու Յորք) իր տեղական մարմնի հովանավորությամբ Մարտունի քաղաքում կառուցել է հիվանդանոց[2]։
Հայտնի անձինք խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ [1] стр. 24-25
- ↑ Նորակառույց հիվանդանոց Մարտւնիում
| |||||||||||||
[[Կատեգորիա:Արցախի Հանրապետության քաղաքներ]]
| Գիւղ | |||
|---|---|---|---|
| Marina Boghigian/Ավազարկղ | |||
.JPG) | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Արագածոտնի մարզ | ||
| Այլ անվանումներ | Սագմոսավան, Սագմոսավանկ, Սաղմոսավանք | ||
| ԲԾՄ | 1620 մ | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ |  Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| |||
Սաղմոսաւան, գիւղ Հայաստանի Հանրապետութեան Արագածոտնի մարզի Աշտարակ տարածաշրջանի Սաղմոսաւան համայնքին մէջ։
Նկարագրութիւն խմբագրել
Սաղմոսաւանը կը գտնուի Հայաստանի Հանրապետութեան Արագածոտնի մարզի Աշտարակ տարածաշրջանի Սաղմոսաւան համայնքին մէջ։ Ճանչցուած է նաեւ Սագմոսաւան, Սագմոսավանք, Սաղմոսավանք[1]:
Գիւղը կը գտնուի Քասաղ գետի աջափնեայ կողմը, մարզի կեդրոնէն 8 քմ հիւսիս-արեւելք հեռաւորութեամբ, ծովի մակերեսէն 1620 մ․ բարձրութեամբ։ Հիմնադրուած է 1830-ական թուականներուն։
Բնակչութիւն խմբագրել
Սաղմոսաւանի բնակչութեան նախնիները գաղթած են Պարսկահայաստանէն։
Սաղմոսաւանի ազգաբնակչութեան փոփոխութիւնը[2].
| Տարի | 1831 | 1873 | 1886 | 1931 | 1959 | 1970 | 1979 | 1979 | 2001 | 2004 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 131 | 166 | 238 | 155 | 194 | 133 | 78 | 87 | 198 | 219 |
Տնտեսութիւն խմբագրել
Բնակչութիւնը կը զբաղի անասնապահութեամբ, այգեգործութեամբ, պտղաբուծութեամբ, հացահատիկի եւ սննդաբոյսերու մշակութեամբ։
Պատմական վայրեր խմբագրել
Գիւղին մէջ կը գտնուի Սաղմոսավանքի համալիրը, որուն մէկ մասը կառուցուած է 1215 թուականին Վաչէ Վաչուտեան իշխանի եւ անոր տիկնոջ՝ Մամախաթունի կողմէն[3]։ Գիւղին մէջ կը գտնուի Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչի անապատը (13-14-րդ), Սուրբ Աստուածածին (1225) եւ Սուրբ Սիոն (1215) եկեղեցիները։
Պատկերասրահ խմբագրել
Աղբիւրներ խմբագրել
- ↑ Ս.Հ. Հարությունյան (2003). Հայաստանի Հանրապետութեան Վարչատարածքային բաժանումը (01.01.2003). Երեւան: «Տիգրան Մեծ» հրատարակչութիւն. ISBN 9994100009.
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «hay_gyux» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Բրեյդի Քիեսլինգ, Ռաֆֆի Քոճյան (2005). Վերայայտնաբերել Հայաստանը ուղեցոյց (անգլերէն՝ Rediscovering Armenia Guide) (2-րդ ed.). Հայաստան: Մատիտ. էջ 51. ISBN 9994101218.
{{Արագածոտնի մարզ}} [[Կատեգորիա:Արագածոտնի մարզի գիւղեր]]
Անգլիական Այգի[1] կամ Երեւանի թատերական այգի, Երեւանի մէջ առաջին հասարակական այգին էր, միակը՝ մինչեւ 1920 թուական։
Պատմութիւն խմբագրել
Անգլիական Այգին կը գտնուի Գրիգոր Լուսաւորիչի, Մովսէս Խորենացիի եւ Իտալիոյ փողոցներուն միջեւ։ Հիմնուած է 1850 թուականին։ Պաշտօնական բացումը կատարուած է 3 Հոկտեմբեր 1910-ին[2]։
Այգիի ձեւաւորումն ու բարեկարգումը երկարած է 19-րդ դարու 60-ական թուականներէն մինչեւ Առաջին Համաշխարհային Պատերազմին նախորդած տարիները։ 1 Յուլիս 1895-ին պայմանագիրով այգին կը յանձնուի Լեւոն Պակլնճեանին նորոգելու պայմանագիրով, սակայն ան կը թերանայ։ Այգին կը ձեւաւորուի եւ կը գեղեցկանայ Իսահակ Մելիք-Աղամալեանի քաղաքապետ դառնալէն ետք։ Աղամալեան, այգիին համար Ռուսաստանէն եւ Լեհաստանէն բերել կու տայ ծառեր։ Նոր ծառուղիներ կը բացուին, անցուղիները կը ծածկուին կարմիր փշրանքով։ Այգին կը կառուցուի եւրոպական չափանիշերով, որուն պատճառով կը կոչուի «Անգլիական Այգի»։ Ոմանց համաձայն անուանումը եկած է այգին բարեկարգող օտարերկրացիներուն պատճառով, իսկ ուրիշներ կը կարծեն, որ վերէն նայելով այգին կը նմանի անգլիական դրօշին։ Վերակառուցմումի պատճառով այգին 10 տարի փակ կը մնայ։ Կը վերաբացուի 3 Հոկտեմբեր-ին։
Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեանօրերուն «Անգլիական Այգին» անխնամ կը մնայ։ Խորհրդային կարգերու հաստատման տարիներուն «Անգլիական Այգին» կը վերածուի նահատակուած յեղափոխականներու պանթէոնի։ Գլխաւոր ծառուղիի աջ կողմը կը թաղուին 1920-ին պոլշեւիկեան մայիսեան ապստամբութեան ղեկավարները, իսկ 1921-ին այգիին մէջ կը թաղուի զինկոմ Լիպարիտ Մխչեանը, որուն մասին Եղիշէ Չարենց գրեց «Իմ ընկեր Լիպոն»։ Այգին վերակոչուի 26 կոմիսարներու (գործակալներու) անունով, որ կրճատուելով կը կոչուի «Կոմայգի»։ 1938-ին այգիի տարածքին մէջ կը կառուցուի Գաբրիէլ Սունդուկեանի անուան ազգային ակադեմիական թատրոնի նոր շէնքը։
Այգիի տարածքին մէջ կը գտնուի «Մասիս» ռեստորանը (ներկայումս Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանատուն)։ Այգու մուտքի մոտ գտնվում է «Ծիծեռնակ» սրճարանը։ Այգում տեղադրված են Գաբրիել Սունդուկյանի, նրա ստեղծած կերպար Պեպոյի, ջրավաճառ պատանու արձանները։ 2000 թվականին «Բյուրակն» ՍՊԸ-ն 99 տարի ժամկետով վարձակալել է Անգլիական այգու տարածքը։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
-
-
Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի շենքի հարթաքանդակ -
Լիպարիտ Մխչյանի գերեզմանը և կիսանդրին. հետին պլանում Ֆրանսիայի դեսպանատան շենքն է -
Այգու նստարաններից մեկը -
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «yerevan.am | Պաշտոնական կայք | Զբոսայգիներ». www.yerevan.am. Վերցված է 2017-12-17-ին.
- ↑ Զբօսայգիներ, հրապարակներ