Վասիլի Կանդինսկի

ֆրանսիացի նկարիչ

Վասիլի Կանդինսկի (ռուս.՝ Василий Васильевич Кандинский, դեկտեմբերի 4 (16), 1866[1][2][3][…], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[4][5] - դեկտեմբերի 13, 1944(1944-12-13)[4][6][2][…], Նյոյի սյուր Սեն, Ֆրանսիա[4][5]), ռուս նկարիչ, գրաֆիկ, արվեստի տեսաբան, աբստրակցիոնիզմի հիմնադիրներից։

Վասիլի Կանդինսկի
Василий Кандинский
Vassily-Kandinsky.jpeg
Ծնվել էդեկտեմբերի 4 (16), 1866[1][2][3][…]
ԾննդավայրՄոսկվա, Ռուսական կայսրություն[4][5]
Վախճանվել էդեկտեմբերի 13, 1944(1944-12-13)[4][6][2][…] (77 տարեկան)
Մահվան վայրՆյոյի սյուր Սեն, Ֆրանսիա[4][5]
Ազգությունռուս[5]
ՔաղաքացիությունFlag of Russia.svg Ռուսական կայսրություն, Flag of the Soviet Union (1924–1955).svg ԽՍՀՄ[7], Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg Ֆրանսիա[8], Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg ՌԽՖՍՀ, Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg Ֆրանսիա[9] և Flag of Germany (1935–1945).svg Գերմանական ռայխ
ԿրթությունՄյունխենի գեղարվեստի ակադեմիա և Մոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
ԴավանանքՈւղղափառություն
Մասնագիտություննկարիչ, համալսարանի պրոֆեսոր, վիզուալ արտիստ, art theorist, ուսուցիչ, փաստաբան, նկարազարդող և նկարիչ-փորագրող
Ոճէքսպրեսիոնիզմ[1]
Ժանրգեղանկարչություն, գրաֆիկա, տեսություն և աբստրակցիոնիզմ[5]
Թեմաներգեղանկարչություն
Ուշագրավ աշխատանքներComposition VII?
ՈւսուցիչՖրանս ֆոն Շտուկ, Ջոզեֆ Ալբերս և Անտոն Աժբե
ԱշակերտներSten Djurberg?
Ներշնչվել էHaystacks?, Լոհենգրին, Ելենա Բլավատսկայա, պուանտիլիզմ, ֆովիզմ, Գոլուբայա ռոզա, երաժշտություն, Ռիխարդ Վագներ, Կլոդ Մոնե, Էդվարդ Մունկ, Վինսենթ վան Գոգ, Անրի Մատիս, Պաբլո Պիկասո, Վալտեր Գրոպիուս և Ռուդոլֆ Շտայներ
Պաշտոնտնօրեն
ԱնդամակցությունDie Blaue Vier, Կապույտ հեծյալ և Աբստրակցիա-Ստեղծում[10]
ԱմուսինՆինա Անդրեևսկայա և Գաբրիելա Մյունտեր
Կայքwassilykandinsky.net​(անգլ.)
ստորագրություն
Kandinsky autograph.png
Wassily Kandinsky Վիքիպահեստում

Կանդինսկու հայրական ընտանիքը Սիբիրից էր[11], մորական ընտանիքը՝ Մոսկվայից։

Կանդինսկու առաջին մտադրությունը երաժիշտ դառնալն էր։ Բայց 20 տարեկանում ընդունվում է Մոսկվայի համալսարան՝ ուսանելու իրավունք և տնտեսագիտություն։ Այդ ընթացքում առաջին անգամ շփվում է հին ռուսական արվեստին։

1895 թվականին քսանինը տարեկանում Կանդինսկին առաջին անգամ տեսնում է ֆրանսիացի իմպրեսիոնիստների մի ցուցահանդես, որն էլ վճռորոշ է լինում նրա կյանքում։ Նա թողնում է իրավաբանի մասնագիտությունը և մեկնում է Մյունխեն` նկարչություն ուսանելու։ Մյունխենի ակադեմիայում Կանդինսկին աշակերտում է Ֆրանց Ֆոն Շտուկին։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Կանդինսկին սերում է դատապարտյալների սերունդ հանդիսացող Ներչինսկի վաճառականների ընտանիքից: Նրա նախատատը Տունգուսի արքայադուստր Գանտիմուրովի էր, հայրը՝ Կանդինսկու հնագույն Կիախտա ընտանիքի ներկայացուցիչ, ովքեր իրենց համարում էին Մանսի-Կոնդինսկի իշխանության տիրակալների հետնորդներ: Նրա զարմիկը՝ Վիկտոր Կանդինսկին, հայտնի հոգեբույժ է:

Վասիլի Կանդինսկին ծնվել է Մոսկվայում, գործարար Վասիլի Սիլվեստրովիչ Կանդինսկու (1832-1926) ընտանիքում: Մանկության տարիներին նա ծնողների հետ ճանապարհորդել է եվրոպական երկրներում և Ռուսաստանում: 1871 թվականին ընտանիքը հաստատվում է Օդեսայում[12][13]: Այստեղ ապագա նկարիչն ավարտել է 3-րդ գիմնազիան, ինչպես նաև ստանում գեղարվեստական և երաժշտական կրթություն: 1885-1893 թվականներին (ընդմիջումով 1889-1891) սովորել է Մոսկվայի համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետում, որտեղ սովորել է քաղաքատնտեսության և վիճակագրության ամբիոնում` պրոֆեսոր Ա. Ի. Չուպրովի ղեկավարությամբ ուսումնասիրելով տնտեսագիտություն և իրավագիտություն: 1889 թվականին ընդհատել է ուսումը առողջության պատճառով և մայիսի 28-ից (հունիսի 9) մինչև հուլիսի 3 (15) ազգագրական արշավ կատարեց դեպի Վոլոգդայի նահանգի հյուսիսային շրջաններում[14][15]:

1892 թվականի օգոստոսին Կանդինսկին ավարտել է իրավաբանական ֆակուլտետը առաջին աստիճանի դիպլոմով և Չուպրովի առաջարկությամբ երկու տարի մնում է Քաղաքատնտեսության և վիճակագրության ամբիոնում «պրոֆեսորի կոչման պատրաստվելու և դիսերտացիա գրելու համար»[16][17]: Դրանից որոշ ժամանակ առաջ նա ամուսնանում է իր զարմուհու՝ Աննա Ֆիլիպովնա Չեմյակինայի հետ[18]: 1895-1896 թվականներին աշխատում է որպես Մոսկվայի Պիմենովսկայա փողոցում գտնվող «Ի. Ն. Կուշներով և Կօ.» ընկերության տպարանի գեղարվեստական տնօրեն: Կանդինսկին նկարչի կարիերան ընտրում է համեմատաբար ուշ՝ 30 տարեկան հասակում: Դրա վրա մեծ ազդեցություն է ունենում իմպրեսիոնիստների ցուցահանդեսը, որը կայացել էր Մոսկվայում 1895 թվականին(մասնավորապես, Կլոդ Մոնեի «Խոտի դեզ» կտավի տպավորության ներքո): 1895 թվականի նոյեմբերին նա գրում է իր գիտական ղեկավար Ա. Ի. Չուպրովին, որ «որոշել է թողնել գիտությամբ զբաղվելը: <…> Եվ որքան ժամանակն անցնում է, այնքան նկարչության հանդեպ սերը ավելի է ձգում դեպի իրեն»[19]:

1896 թվականին Կանդինսկին հրաժարվում է Դորպատի համալսարանի կողմից առաջարկվող դոցենտի պաշտոնից և մեկնում Մյունխեն նկարչություն սովորելու[20][21]: Կանդինսկին ընդգրկվեց Մյունխենի ռուսական գեղարվեստական գաղութի մեջ, որի կազմում էին Յավլենսկին, Վերյովկինան, Գրաբարը, Կարդովսկին, հետագայում նրանց միացավ Դոբուժինսկին: Այս ընկերակցության կենտրոնը Մարիաննա Վերյովկինայի տունն էր[22]:

1897 թվականից Կանդինսկին նկարչություն էր սովորել Անտոն Աժբեի մասնավոր ստուդիայում, բայց այնտեղ անցկացրած երկու տարիները նրան գոհունակություն չէին պատճառել[23]: Խորհրդային տարիներին Իգոր Գրաբարն իր ավանգարդիստ գործընկերոջ մասին ասում էր` նա նկարում էր փոքրիկ բնանկարային էտյուդներ՝ օգտագործելով ոչ թե վրձին, այլ մաստեխին և կիրառելով առանձին վառ գույներ: Արդյունքում ստացվում էր խայտաբղետ, անհամապատասխան էսքիզներ: Մենք բոլորս նրան զուսպ էինք վերաբերվում, կատակում էինք «գույների մաքրության» և այդ վարժությունների հետ կապված: Կանդինսկու և Աժբեի հարաբերությունները այդքան էլ բարվոք չէին և ընդհանրապես տաղանդով չէին փայլում[24]:

1900 թվականին Կանդինսկին ընդունվել է է Մյունխենի արվեստի ակադեմիա, որտեղ սովորել է [25] մոտ: 1900 թվականից ճանապարհորդել է Հյուսիսային Աֆրիկայում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում, այցելել Օդեսա և Մոսկվա: Մասնակցել է Մոսկվայի նկարիչների ասոցիացիայի ցուցահանդեսներին: 1901 թվականին ստեղծել է «Փալանգ» արվեստի միությունը[26], որին կից կազմակերպել էր դպրոց (Münchner Malschule Phalanx) , որտեղ էլ դասավանդել է:

Ամռանը գեղարվեստի դպրոցը մեկնեց Կալմյունց քաղաք, որը գտնվում էր գեղատեսիլ տարածքում, այնտեղ որտեղ Ֆիլսը թափվում է Նաբի մեջ: Այստեղ 35-ամյա Կանդինսկին մտերմացել է դպրոցի 26-ամյա ունկնդիր Գաբրիել Մյունտերի հետ: Չնայած այն հանգամանքին, որ 1911 թվականին Կանդինսկին բաժանվել է իր առաջին կնոջից, Մյունտերի հետ հարաբերությունները ոչ մի կերպ չեն ձևավորվել[27]:

 
Մյունխենյան բնանկար, 1908
 
Կանդինսկու տունը Կլեեն Դեսսաուում

1910 թվականին և 1912 թվականին Կանդինսկին մասնակցել է նաև «Ագուռի զինվոր» արվեստի միության ցուցահանդեսներին [28]: Այդ տարիներին նա մշակել է գեղանկարչության բնագավառում գույնի «ռիթմիկ» օգտագործման նորարարական հայեցակարգ, 1911 թվականին «Մտքի ձև» գրքի ազդեցության ներքո գրել է «Հոգևորի մասին արվեստում» հայտնի տրակտատը` պատկերային գեղանկարչությունից անցնում կատարելով զուտ աբստրակցիայի: 1909 թվականին Կանդինսկին կազմակերպել է «Նոր Մյունխենյան գեղարվեստի միավորում»-ը»[29], 1911 թվականին՝ «Կապույտ ձիավոր» ալմանախը և խումբը, որի անդամներն էին հայտնի էքսպրեսիոնիստ նկարիչներ Ֆրանց Մարկը, Ալեքսեյ Յավլենսկին, Մարիաննա Վերյովկինան, Պաուլ Կլեեն: Հենց այդ ժամանակ էլ կազմակերպել է իր առաջին անհատական ցուցահանդեսը:

Ռուսաստանի և Գերմանիայի միջև պատերազմի սկսվելուց հետո նկարիչը բաժանվել է Գաբրիել Մյունտերից և վերադարձել Մոսկվա: Հետագա տարիներին նա աշխատում էր ռեալիստական և կիսաաբստրակտ կտավների վրա, հիմնականում բնանկարների: 1917 թվականի փետրվարի 11-ին ամուսնացել է Նինա Նիկոլաևնա Անդրեևսկայայի հետ (1890-ականների վերջ-1980):

1917 թվականի հեղափոխությունից հետո Կանդինսկին ակտիվորեն ներգրավված է եղել հասարակական աշխատանքներում` մասնակցել է հուշարձանների պահպանության կազմակերպմանը, Գեղարվեստական մշակույթի թանգարանի[30] և գեղարվեստական գիտությունների Ռուսաստանի ակադեմիայի ստեղծմանը[31], դասավանդում էր ԲԳՏԱ-ում: 1918 թվականին նա հրատարակել է «Աստիճաններ» ինքնակենսագրական գիրքը: 1918-1919 թվականներին եղել է կրթության ժողովրդական կոմիսարիատի կերպարվեստի բաժնի գեղարվեստական խորհրդի անդամ, 1919-1921 թվականներին` Համառուսաստանյան գնումների հանձնաժողովի նախագահ, վերարտադրողական արհեստանոցի ղեկավար և գիտական խորհրդատու, որպես հրավիրված պրոֆեսոր Մոսկվայի համալսարանում դասավանդում էր «Ժամանակակից արվեստ»[32]: Կանդինսկին ընտրվել է նաեւ Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի փոխնախագահ:

1921 թվականի դեկտեմբերին Կանդինսկին մեկնում է Բեռլին` Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի մասնաճյուղ կազմակերպելու նպատակով: Գերմանիայում նա մասնակցել է ռուսական արվեստի առաջին ցուցահանդեսին: Բեռլինում Վասիլի Կանդինսկին սկսել է նկարչություն դասավանդել, իսկ 1922 թվականի ամռանից աշխատել է «Բաուհաուսում»՝ դառնալով դպրոցի նշանավոր տեսաբան: Միջպատերազմյան ժամանակաշրջանում Կանդինսկին համաշխարհային ճանաչում է ստացել որպես վերացական արվեստի առաջատարներից մեկը: 1928 թվականին նկարիչն ստացել է Գերմանիայի քաղաքացիություն, բայց երբ 1933 թվականին նացիստները իշխանության են եկել և փակել «Բաուհաուս»-ը, նա գաղթել է Փարիզ: 1939 թվականին Վասիլի Կանդինսկին ստացել է Ֆրանսիայի քաղաքացիություն:

Վասիլի Կանդինսկին մահացել է 1944 թվականի դեկտեմբերի 13-ին, Փարիզի Նյոիի-սյուր-Սեն արվարձանում: Թաղված է Փարիզի մերձակայքում գտնվող Նյոիի Նոր գերեզմանատանը:

Ճակատագիր և ժառանգությունԽմբագրել

1946 թվականից մինչև 1961 թվականները նկարչի այրու նախաձեռնությամբ Փարիզում անցկացվել է Կանդինսկու հիշատակին նվիրված մրցանակաբաշխություն: 1976 թվականին Նինա Կանդինսկայան հրատարակել է «Կանդինսկին և ես» հուշագրությունների գիրքը: Նկարչի շատ աշխատանքներ նա կտակել է Փարիզի Պոմպիդու կենտրոնին: 1980 թվականին Նինա Կանդինսկայային գտել են խեղդամահ եղած Գշտադ քաղաքում գտնվող «Էսմերալդա» ամառանոցային տնակում, բայց մարդասպանն այդպես էի չհայտնաբերվել: Կանդինսկու տանը գտնվող նկարները չէին գողացել, անհետացել էին միայն զարդերը[33]:

2017 թվականի հունիսին «Սոտբիս» աճուրդի սրահում 22 րոպեում սահմանվել է Կանդինսկու ստեղծագործությունների վաճառքի երկու ռեկորդ` «Մուրնաու-բնապատկեր կանաչ տան հետ» կտավը ձեռք է բերվել 26,7 միլիոն դոլարով, իսկ «Սպիտակ գծերով նկարը», որը Տրետյակովյան պատկերասրահում է կախված եղել մինչև 1974 թվականը, վաճառվել է 42 միլիոն դոլարով[33]:

Անհատական ցուցահանդեսներԽմբագրել

  • 1989-«Վասիլի Կանդինսկի: Խորհրդային առաջին հետահայաց ցուցադրություն»:
  • 2011-2012 - «Կանդինսկին և «Կապույտ ձիավորը»», Պուշկինի անվան կերպարվեստի պետական թանգարան, մասնավոր հավաքածուների բաժին, Մոսկվա, 2011 թվականի հոկտեմբերի 5 - 2012 թվականի հունվարի 15[34]
  • 2016 - «Վասիլի Կանդինսկի և Ռուսաստան»: Պետական ռուսական թանգարան, Բենուա մասնաշենք: 2016 թվականի սեպտեմբերի 22 - 2016 թվականի դեկտեմբերի 4: Ցուցահանդեսը համընկել է Կանդինսկու ծննդյան 150-ամյակի հետ, նրա գեղանկարչության, գծանկարչության և հեղինակային ճենապակու հետ միասին ներկայացված են եղել վարպետի հայտնի ժամանակակիցների ստեղծագործություններ[35]:

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 https://rkd.nl/explore/artists/43433
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Vasili Vasileevich Kandinsky
  3. ↑ 3,0 3,1 Wassily Kandinsky — 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Кандинский Василий Васильевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 http://www.artnet.com/artists/wassily-kandinsky/
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  7. ↑ http://www.hist.msu.ru/departments/8839/research/publications/detail.php?ELEMENT_ID=16187
  8. ↑ https://www.nytimes.com/2001/08/12/arts/art-architecture-a-saboteur-wielding-explosive-colors-and-images.html
  9. ↑ https://www.moma.org/artists/2981
  10. ↑ https://www.tate.org.uk/art/art-terms/a/abstraction-creation
  11. ↑ Հերբերտ Ռիդ, Արդի նկարչության համառոտ պատմություն, 2002, Երևան, Սարգիս Խանչենց հրատ. էջ 119
  12. ↑ Доска Василию Кандинскому
  13. ↑ В. В. Кандинский в биографическом справочнике «Они оставили след в истории Одессы»
  14. ↑ Кандинский В. В. Избранные труды по теории искусства: В 2-х т. Издание второе, исправленноное и дополненное/ Под ред. Н. Б. Автономовой, Д. В. Сарабьянова, В. С. Турчина. Т. 2. 1918—1938. М.: Гилея, 2008. — С. 365—393, 427—438; (2008, тираж 1500 экз.)
  15. ↑ Северюхин Д. Я., Лейкинд О. Л. Художники русской эмиграции (1917—1941). Биографический словарь. Санкт-Петербург, 1994. — С. 232.
  16. ↑ Турчин, 1993, էջ 196—197,200—201
  17. ↑ Диплом выдан В. В. Кандинскому на руки 8 октября 1893 года: Турчин, 1993, с. 196.
  18. ↑ Её сестра Мария была замужем за фабрикантом Владимиром Абрикосовым. Другой сын Абрикосов, Алексей Иванович (предприниматель], Николай, был женат на двоюродной тётке художника — Вере Николаевне Кандинской.
  19. ↑ Турчин, 1993, էջ 208—209
  20. ↑ Сарабьянов, Автономова, 1994, էջ 6
  21. ↑ Турчин, 1993, էջ 198
  22. ↑ Дружкова Н. Теория абстрактного искусства В. Кандинского // Василий Кандинский. О духовном в искусстве. Ступени. Текст художника. Точка и линия на плоскости. — Москва: АСТ, 2018. — С. 22—23.
  23. ↑ Сарабьянов, Автономова, 1994, էջ 7
  24. ↑ Грабарь, Игорь]] Моя жизнь. Автомонография. М.-Л., 1937. — С. 141—142.
  25. ↑ Ֆրանց ֆոն Շտուկի
  26. ↑ «Фаланга»։ ARTinvestment.RU 
  27. ↑ В 1915 году Кандинский и Мюнтер снова провели вместе три месяца в Стокгольме. К этому времени Габриеле стала уже настоящей художницей, хотя её манера отличалась от стиля Кандинского. В годы нацизма его работы были отнесены к категории «дегенеративного искусства» и не выставлялись. Некоторые из них были сохранены Габриеле, жившей постоянно в Мурнау-ам-Штаффельзее в доме, в котором они проживали с Василием. Она там же и скончалась в 1962 году.
  28. ↑ А. Д. Сарабьянов։ ««Бубновый валет» (Общество художников «Бубновый валет»)»։ Энциклопедия русского авангарда 
  29. ↑ ««Новое мюнхенское художественное объединение» («Новая ассоциация художников»)»։ Русская антикварная галерея 
  30. ↑ «Живописной культуры музей»։ Большая российская энциклопедия 
  31. ↑ «Государственная академия художественных наук (ГАХН)»։ «Топография террора»Международный Мемориал։ Международный Мемориал 
  32. ↑ Турчин, 1993, էջ 209
  33. ↑ 33,0 33,1 Линии партии - Огонек № 25 (5521) от 09.07.2018
  34. ↑ Балаховская, Фаина Матвеевна «Кандинский и „Синий всадник“» // Артхроника. — 1 октября 2011 года.
  35. ↑ Василий Кандинский и Россия
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 136)։  
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վասիլի_Կանդինսկի&oldid=7593962» էջից