Բասկետբոլը Օլիմպիական խաղերում
Բասկետբոլի մրցումները առաջին անգամ անցկացվել է 1936 թվականի ամառային Օլիմպիական Խաղերի ժամանակ, որը կայացել է Բեռլինում։ Եվ այդ Խաղերից սկսած մարզաձևը ընդգրկված է ծրագում։ Մինչ այդ 1904 թվականին անցկացվել է ցուցադրակն խաղ ԱՄՆ-ի բասկետբոլիստների մասնակցությամբ։ Բասկետբոլի ընդգրկումը օլիմպիական ծրագրում հնարավոր դարձավ 1932 թվականին, երբ ստեղծվեց Բասկետբոլի միջազգային ֆեդերացիան (FIBA): Շնորհիվ FIBA-ի առաջին քարտուղար Ռենատո Վիլյամ Ջոնսի և XI օլիմպիական խաղերի կոմիտեի գլխավոր քարտուղար Կարլ Դիեմի բանակցությունների շնորհիվ, որը կայացել է լաստանավի վրա, որոնք Ստոկհոլմից մեկնել էին Գերմանիա, 1934 թվականիհոկտեմբերի 19-ին բեռլինյան Կոմիտեն լիագումար նիստում հավանություն տվեց բասկետբոլ մարզաձևը ընդգրկել Օլիմպիական խաղերի ծրագրում։ Օսլոյում Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի որոշմամբ (ՄՕԿ) 1935 թվականի փետրվարի 28-ին բասկետբոլը համարվեց որպես օլիմպիական մարզաձև։
Օլիմպիական առաջին չեմպիոն է եղել ԱՄՆ-ի հավաքական թիմը։ Հետագայում ԱՄՆ-ի բասկետբոլիստները միայն 4 անգամ օլիմպիական մրցաշարերում առաջին տեղը զիջել են 1972 և 1988 թվականներին ԽՍՀՄ-ի հավաքական թիմին, իսկ 2004 թվականին Արգենտինայի թիմին և 1980 թվականին չեն մասնակցել խաղերի, քանի որ այն ենթարկել էին բոյկոտի։
Օլիմպիական խաղերի ծրագրում կանանց բասկետբոլի ընդունման մասին որոշումը կայացվել է ՖԻԲԱ-ի համագումարում՝ Մյունխենում կայացած ամառային Օլիմպիական խաղերի ժամանակ։ Մոնրեալի՝ 1976 թվականի Խաղերի ժամանակ առաջին անգամ անցկացվել է կանաց մրցաշարը։
Մինչև 1992 թվականի Խաղերը, Բարսելոնայի ՄՕԿ-ի ղեկավարությունը որոշում կայացրեց ընդունել նաև պրոֆեսիոնալ մարզիկներին։ Որից հետո մրցաշարերին կարող էին մասնակցել նաև Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի (NBA) և Կանանց բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի (WNBA) հավաքական թիմերը։
Մրցանակառուներ
խմբագրելՏղամարդիկ
խմբագրելՍիրողական էրա
խմբագրել| Տարի | Տեղ վայր |
Եզարափակիչ | 3-րդ տեղի մրցություն | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1-ին տեղ | Հաշիվ | 2-րդ տեղ | 3-րդ տեղ | Հաշիվ | 4-րդ տեղ | ||
| 1936 | .svg){kind=small} Բեռլին
|
 ԱՄՆ
|
19 : 8 |  Կանադա
|
 Մեքսիկա
|
26 : 12 |  Լեհաստան
|
| 1948 | .svg){kind=small} Լոնդոն
|
ԱՄՆ
|
65 : 21 |  Ֆրանսիա
|
 Բրազիլիա
|
52 : 47 | Մեքսիկա
|
| 1952 |  Հելսինկի
|
ԱՄՆ
|
36 : 25 |  ԽՍՀՄ
|
 Ուրուգվայ
|
68 : 59 |  Արգենտինա
|
| 1956 |  Մելբուրն
|
ԱՄՆ
|
89 : 55 | ԽՍՀՄ
|
Ուրուգվայ
|
71 : 62 | Ֆրանսիա
|
| 1960 |  Հռոմ
|
ԱՄՆ
|
չկա[1] | ԽՍՀՄ
|
Բրազիլիա
|
չկա[1] | Իտալիա
|
| 1964 |  Տոկիո
|
ԱՄՆ
|
73 : 59 | ԽՍՀՄ
|
Բրազիլիա
|
76 : 60 |  Պուերտո Ռիկո
|
| 1968 | Մեքսիկա
|
ԱՄՆ
|
65 : 50 | .svg){kind=small} Հարավսլավիա
|
ԽՍՀՄ
|
70 : 53 | Բրազիլիա
|
| 1972 |  Մյունխեն
|
ԽՍՀՄ
|
51 : 50 | ԱՄՆ
|
 Կուբա
|
66 : 65 | Իտալիա
|
| 1976 | Մոնրեալ
|
ԱՄՆ
|
95 : 74 | Հարավսլավիա
|
ԽՍՀՄ
|
100 : 72 | Կանադա
|
| 1980 | Մոսկվա
|
Հարավսլավիա
|
86 : 77 |  Իտալիա
|
ԽՍՀՄ
|
117 : 94 |  Իսպանիա
|
| 1984 | Լոս Անջելես
|
ԱՄՆ
|
96 : 65 | Իսպանիա
|
Հարավսլավիա
|
88 : 82 | Կանադա
|
| 1988 |  Սեուլ
|
ԽՍՀՄ
|
76 : 63 | Հարավսլավիա
|
ԱՄՆ
|
78 : 49 | Ավստրալիա
|
Պրոֆեսիոնալ էրա
խմբագրել| Տարի | Տեղ վայր |
Եզրափակիչ | 3-րդ տեղի մրցություն | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1-ին տեղ | Հաշիվ | 2-րդ տեղ | 3-րդ տեղ | Հաշիվ | 4-րդ տեղ | ||
| 1992 | Բարսելոնա
|
ԱՄՆ
|
117 : 85 |  Խորվաթիա
|
 Լիտվա
|
82 : 78 | Միացյալ թիմ
|
| 1996 | Ատլանտա
|
ԱՄՆ
|
95 : 69 | Հարավսլավիա
|
Լիտվա
|
80 : 74 | Ավստրալիա
|
| 2000 | Սիդնեյ
|
ԱՄՆ
|
85 : 75 | Ֆրանսիա
|
Լիտվա
|
89 : 71 | Ավստրալիա
|
| 2004 |  Աթենք
|
Արգենտինա
|
84 : 69 | Իտալիա
|
ԱՄՆ
|
104 : 96 | Լիտվա
|
| 2008 |  Պեկին
|
ԱՄՆ
|
118 : 107 | Իսպանիա
|
Արգենտինա
|
87 : 75 | Լիտվա
|
| 2012 | Լոնդոն
|
ԱՄՆ
|
107 : 100 | Իսպանիա
|
 Ռուսաստան
|
81 : 77 | Արգենտինա
|
| 2016 | Ռիո դե Ժանեյրո
|
ԱՄՆ
|
96 : 66 |  Սերբիա
|
Իսպանիա
|
89 : 88 | Ավստրալիա
|
| 2020 | Տոկիո
|
||||||
Կանայք
խմբագրել| Տարի | Տեղ վայր |
Եզրափակիչ | 3-րդ տեղի մրցություն | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1-ին տեղ | Հաշիվ | 2-րդ տեղ | 3-րդ տեղ | Հաշիվ | 4-րդ տեղ | ||
| 1976 | Մոնրեալ
|
ԽՍՀՄ
|
չկա[2] | ԱՄՆ
|
 Բուլղարիա
|
չկա[2] |  Չեխոսլովակիա
|
| 1980 | Մոսկվա
|
ԽՍՀՄ
|
104 : 73 | Բուլղարիա
|
Հարավսլավիա
|
68 : 65 |  Հունգարիա
|
| 1984 | Լոս Անջելես
|
ԱՄՆ
|
85 : 55 | Հարավային Կորեա
|
Չինաստան
|
63 : 57 | Կանադան
|
| 1988 | Սեուլ
|
ԱՄՆ
|
77 : 70 | Հարավսլավիա
|
ԽՍՀՄ
|
68 : 53 | Ավստրալիա
|
| 1992 | Բարսելոնա
|
Միացյալ թիմ
|
76 : 66 | Չինաստան
|
ԱՄՆ
|
88 : 74 | Կուբա
|
| 1996 | Ատլանտա
|
ԱՄՆ
|
111 : 87 | Բրազիլիա
|
Ավստրալիա
|
66 : 56 |  Ուկրաինա
|
| 2000 | Սիդնեյ
|
ԱՄՆ
|
76 : 54 | Ավստրալիա
|
Բրազիլիա
|
84 : 73 | Հարավային Կորեա
|
| 2004 | Աթենք
|
ԱՄՆ
|
74 : 63 | Ավստրալիա
|
Ռուսաստան
|
71 : 62 | Բրազիլիա
|
| 2008 | Պեկին
|
ԱՄՆ
|
92 : 65 | Ավստրալիա
|
Ռուսաստան
|
94 : 81 | Չինաստան
|
| 2012 | Լոնդոն
|
ԱՄՆ
|
86 : 50 | Ֆրանսիա
|
Ավստրալիա
|
83 : 74 | Ռուսաստան
|
| 2016 | Ռիո դե Ժանեյրո
|
ԱՄՆ
|
101 : 72 | Իսպանիա
|
Սերբիա
|
70 : 63 | Ֆրանսիա
|
| 2020 | Տոկիո
|
||||||
Երկրներ
խմբագրելՏղամարդիկ
խմբագրել| Երկրիր | 1936 | 1948 | 1952 | 1956 | 1960 | 1964 | 1968 | 1972 | 1976 | 1980 | 1984 | 1988 | 1992 | 1996 | 2000 | 2004 | 2008 | 2012 | 2016 | Ընդամենը |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ավստրալիա |
12 | 9 | 9 | 8 | 8 | 7 | 4 | 6 | 4 | 4 | 9 | 7 | Q | 13 | ||||||
 Անգոլա
|
10 | 11 | 12 | 12 | 12 | 5 | ||||||||||||||
| Արգենտինա
|
15 | 4 | 10 | 1 | 3 | 4 | Q | 6 | ||||||||||||
.svg){kind=small} Բելգիա
|
19 | 11 | 17 | 3 | ||||||||||||||||
| Բուլղարիա
|
7 | 5 | 16 | 10 | 4 | |||||||||||||||
| Բրազիլիա
|
9 | 3 | 6 | 6 | 3 | 3 | 4 | 7 | 5 | 9 | 5 | 5 | 6 | 5 | Q | 14 | ||||
| Միացյալ Թագավորություն
|
20 | 9 | 2 | |||||||||||||||||
| Հունգարիա
|
16 | 9 | 9 | 13 | 4 | |||||||||||||||
 Վենեսուելա
|
11 | Q | 1 | |||||||||||||||||
| Գերմանիա
|
15 | 7 | 10 | 3 | ||||||||||||||||
| Հունաստան
|
17 | 5 | 5 | 5 | 4 | |||||||||||||||
 Եգիպտոս
|
15 | 19 | 9 | 16 | 12 | 12 | 12 | 7 | ||||||||||||
 Իսրայել
|
17 | 1 | ||||||||||||||||||
 Հնդկաստան
|
12 | 1 | ||||||||||||||||||
 Իրաք
|
22 | 1 | ||||||||||||||||||
 Իրան
|
14 | 11 | 2 | |||||||||||||||||
 Իռլանդիա
|
23 | 1 | ||||||||||||||||||
| Իսպանիա
|
14 | 7 | 11 | 4 | 2 | 8 | 9 | 9 | 7 | 2 | 2 | Q | 11 | |||||||
| Իտալիա
|
7 | 17 | 17 | 4 | 5 | 8 | 4 | 5 | 2 | 5 | 5 | 2 | 12 | |||||||
| Կանադա
|
2 | 9 | 9 | 9 | 14 | 4 | 4 | 6 | 7 | 9 | ||||||||||
| Չինաստան
|
10 | 11 | 12 | 8 | 10 | 8 | 8 | 12 | 8 | |||||||||||
| Կուբա
|
13 | 9 | 11 | 3 | 7 | 6 | 6 | |||||||||||||
 Լատվիա
|
15 | 1 | ||||||||||||||||||
| Լիտվա
|
3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 8 | Q | 6 | ||||||||||||
 Մարոկկո
|
16 | 1 | ||||||||||||||||||
| Մեքսիկա
|
3 | 4 | 9 | 12 | 12 | 5 | 10 | 7 | ||||||||||||
 Նիգերիա
|
10 | Q | 1 | |||||||||||||||||
 Նոր Զելանդիա
|
11 | 10 | 2 | |||||||||||||||||
| Միացյալ թիմ
|
4 | 1 | ||||||||||||||||||
 Պանամա
|
12 | 1 | ||||||||||||||||||
 Պերու
|
8 | 10 | 15 | 3 | ||||||||||||||||
| Լեհաստան
|
4 | 7 | 6 | 6 | 10 | 7 | 6 | |||||||||||||
| Պուերտո Ռիկո
|
13 | 4 | 9 | 6 | 9 | 7 | 8 | 10 | 6 | 9 | ||||||||||
| Ռուսաստան
|
8 | 9 | 3 | 3 | ||||||||||||||||
 Ռումինիա
|
17 | 1 | ||||||||||||||||||
 Սենեգալ
|
15 | 15 | 11 | 3 | ||||||||||||||||
.svg){kind=small} Սերբիա և Չեռնոգորիա
|
2 | 6 | 11 | 3 | ||||||||||||||||
 Սինգապուր
|
13 | 1 | ||||||||||||||||||
| ԽՍՀՄ
|
2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 1 | 3 | 3 | 1 | 9 | ||||||||||
| ԱՄՆ
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 3 | 1 | 1 | 1 | 3 | 1 | 1 | Q | 17 | |
 Թաիլանդ
|
15 | 1 | ||||||||||||||||||
 Թայվան
|
15 | 18 | 11 | 3 | ||||||||||||||||
 Թունիս
|
11 | 1 | ||||||||||||||||||
 Թուրքիա
|
19 | 17 | 2 | |||||||||||||||||
| Ուրուգվայ
|
6 | 5 | 3 | 3 | 8 | 8 | 6 | 7 | ||||||||||||
 Ֆիլիպիններ
|
5 | 12 | 9 | 7 | 11 | 13 | 13 | 7 | ||||||||||||
| Ֆինլանդիա
|
9 | 11 | 2 | |||||||||||||||||
| Ֆրանսիա
|
19 | 2 | 8 | 4 | 10 | 11 | 2 | 6 | 8 | |||||||||||
| Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն
|
12 | 8 | 3 | |||||||||||||||||
| Խորվաթիա
|
2 | 7 | 6 | 3 | ||||||||||||||||
 Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն
|
10 | 1 | ||||||||||||||||||
| Չեխոսլովակիա
|
9 | 7 | 9 | 5 | 8 | 6 | 9 | 7 | ||||||||||||
 Չիլի
|
9 | 6 | 5 | 8 | 4 | |||||||||||||||
 Շվեյցարիա
|
9 | 21 | 17 | 3 | ||||||||||||||||
 Շվեդիա
|
10 | 1 | ||||||||||||||||||
 Էստոնիա
|
9 | 1 | ||||||||||||||||||
| Հարավսլավիա
|
6 | 7 | 2 | 5 | 2 | 1 | 3 | 2 | 8 | |||||||||||
| Հարավային Կորեա
|
8 | 14 | 16 | 14 | 9 | 12 | 6 | |||||||||||||
| Ճապոնիա
|
9 | 10 | 15 | 10 | 14 | 11 | 6 | |||||||||||||
| Մասնակից երկիրների թիվը։ 57 | 21 | 23 | 23 | 15 | 16 | 16 | 16 | 16 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 |
Սերբիայի ազգային հավաքականի իրավահաջորդը Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետության ազգային հավաքական թիմերն էին (1918 թվականից մինչև 04.02.2003 թվականը) Սերբիան և Չեռնոգորիան։ Ռուսաստանի հավաքականի իրավահաջորդը համարվում էր ԽՍՀՄ-ը (1917—1991): ՖԻԲԱ-ի շահած մեդալների հաշվարկները բաժանվում էր ԽՍՀՄ-ի և Ռուսաստանի միջև։ Ինչպես նաև մինչև 1992 թվականից Հարավսլավիա մեդալների հաշվարկի թիվը, իսկ 1992-ից հետո Հարավսլավիան և Սերբիան։
Կանայք
խմբագրել| Երկիր | 1976 | 1980 | 1984 | 1988 | 1992 | 1996 | 2000 | 2004 | 2008 | 2012 | Ընդամենը |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ավստրալիա
|
5 | 4 | 3 | 2 | 2 | 2 | 3 | 8 | |||
| Անգոլա
|
12 | 1 | |||||||||
 Բելառուս
|
6 | 1 | |||||||||
| Բուլղարիա
|
3 | 2 | 5 | 3 | |||||||
| Բրազիլիա
|
7 | 2 | 3 | 4 | 11 | 9 | 6 | ||||
| Միացյալ Թագավորություն
|
11 | 1 | |||||||||
| Հունգարիա
|
4 | 1 | |||||||||
| Հունաստան
|
7 | 1 | |||||||||
 Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն
|
12 | 1 | |||||||||
| Իսպանիա
|
5 | 6 | 5 | 3 | |||||||
| Իտալիա
|
6 | 8 | 8 | 3 | |||||||
| Կանադա
|
6 | 4 | 11 | 10 | 8 | 5 | |||||
| Չինաստան
|
3 | 6 | 2 | 9 | 9 | 4 | 6 | 7 | |||
| Կուբա
|
5 | 4 | 6 | 9 | 4 | ||||||
| Լատվիա
|
9 | 1 | |||||||||
 Մալի
|
12 | 1 | |||||||||
| Նիգերիա
|
11 | 1 | |||||||||
| Նոր Զելանդիա
|
11 | 8 | 10 | 3 | |||||||
| Միացյալ թիմ
|
1 | 1 | |||||||||
| Լեհաստան
|
8 | 1 | |||||||||
| Ռուսաստան
|
5 | 6 | 3 | 3 | 4 | 5 | |||||
| Սենեգալ
|
12 | 1 | |||||||||
 Սլովակիա
|
7 | 1 | |||||||||
| ԽՍՀՄ
|
1 | 1 | 3 | 3 | |||||||
| ԱՄՆ
|
2 | 1 | 1 | 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 9 | |
| Թուրքիա
|
5 | 1 | |||||||||
| Ուկրաինա
|
4 | 1 | |||||||||
| Ֆրանսիա
|
5 | 2 | 2 | ||||||||
| Խորվաթիա
|
10 | 1 | |||||||||
| Չեխիա
|
5 | 7 | 7 | 3 | |||||||
| Չեխոսլովակիա
|
4 | 8 | 2 | ||||||||
| Հարավսլավիա
|
3 | 6 | 2 | 3 | |||||||
| Հարավային Կորեա
|
2 | 7 | 10 | 4 | 12 | 8 | 6 | ||||
| Ճապոնիա
|
5 | 7 | 10 | 3 | |||||||
| Մասնակից երկիրների թիվը։ 30 | 6 | 6 | 6 | 8 | 8 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 |
Սերբիայի ազգային հավաքականի իրավահաջորդը Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետության ազգային հավաքական թիմերն էին (1918 թվականից մինչև 04.02.2003 թվականը) Սերբիան և Չեռնոգորիան։ Ռուսաստանի հավաքականի իրավահաջորդը համարվում էր ԽՍՀՄ-ը (1917—1991): ՖԻԲԱ-ի շահած մեդալների հաշվարկները բաժանվում էր ԽՍՀՄ-ի և Ռուսաստանի միջև։ Ինչպես նաև մինչև 1992 թվականից Հարավսլավիա մեդալների հաշվարկի թիվը, իսկ 1992-ից հետո Հարավսլավիան և Սերբիան։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելԳրականություն
խմբագրել- Վ.Լ. Վասիլեվ Բասկետբոլը օլիմպիադաներում,Մ., Խորհրդային Ռուսաստան, 1959թ., 62 էջ
- Ա.Յ.Գոմելսկիյ Բասկետբոլը նվաճում է մոլորակը. Բասկետբոլը օլիմպիադաներում, Մ., Խորհրդային Ռուսաստան, 1980 թվական, 144 էջ
- Վ.Բ. Կվասկով Ռուսական բասկետբոլի 100 ամյակը. պատմություն, իրադարձություններ, մարդիկ. տեղեկատու, Մ., Սովետական Սպորտ, 2006 թվական, 274 էջ
Տես նաև
խմբագրել- Բասկետբոլի Օլիմպիական խաղերի հաղթողների ցանկը
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Բասկետբոլը Օլիմպիական խաղերում Արխիվացված 2008-08-19 Wayback Machine (անգլ.)