Ռինդ

Ռինդ
Բնակավայր
	Ռինդ
	Փառքի պուրակ Ռինդում
	Կոորդինատներ: 39°45′35″ հս․ լ. 45°10′48″ ավ. ե. / 39.75972° հս․. լ. 45.18000° ավ. ե.
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Վայոց ձորի մարզ
Համայնք	Արենի (համայնք)
Համայնքապետ	Հուսիկ Սահակյան
Մակերես	43․88 կմ²
ԲԾՄ	1320 մետր
Կլիմայի տեսակ	բարեխառն-ցամաքային, չոր
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	1502 մարդ
Ազգային կազմ	հայեր (100%)
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+(374)281
Փոստային ինդեքս	3613

Ռինդ, գյուղ Հայաստանի Վայոց ձորի մարզում, ծովի մակերևույթից 1320 մ բարձրության վրա, մարզկենտրոնից 25 կմ արևմուտք։

Աշխարհագրական դիրքԽմբագրել

Ռինդը գտնվում է Վարդենիսի լեռնաշղթայի Արփայի հովիտը իջնող լեզվակաձև սարավանդի վրա։

Ներկայումս գյուղի վարչական տարածքը 4388.32 հեկտար է, տնտեսությունների թիվը՝ 432։ Մարզկենտրոնից հեռավորությունը 25 կմ է, մայրուղուց՝ 4 կմ։ Ռինդ գյուղը սահմանակից է Ելփին, Չիվա, Արենի, Աղավնաձոր, Հորս, Թառաթումբ գյուղերին։

Գյուղի տարածքն ընկած է Ելփին գետի ջրահավաք ավազանում։ Ամենամեծ ջրային օբյեկտը Եղեգնալիճն է, որի մակերեսը 2,12 հեկտար է, իսկ հայելու բացարձակ բարձրությունը՝ 1458 մետր։

Վարդենիսի լեռների հրաբխային ապարներում ներծծված ջրերն աղբյուրների տեսքով գյուղի տարածքում դուրս են գալիս լեռների ստորոտներում, որոնք էլ խողովակաշարերով հասնում են գյուղ ու օգտագործվում խմելու և կենցաղային նպատակներով։

ՊատմությունԽմբագրել

Ռինդ գյուղը հիմնադրվել է 1800 թվականների սկզբներին, Շորգեցի Սիմոնի կողմից, որից հետո այնտեղ են հաստատվել Մելիք Բալին՝ իր եղբայրներ Աղաբաբի և Գրիգորի հետ միասին, Զարգար Թադևոսը և այլ ընտանիքներ։ Բնակչության մի մասի նախնիները 1828 թվականին գաղթել են Խոյի և Սալմաստի գյուղերից։ 1967 թվականին սողանքի պատճառով հին գյուղատեղին ապաբնակեցվեց, բնակիչները տեղափոխվեցին 3 կմ արևմուտք և «Թափ» հանդամասում հիմնեցին ներկայիս գյուղը։

Գյուղից 1 կմ հյուսիս-արևմուտք գտնվող Ջնդրաղաջի սարահարթը նորագույն շրջանում հայտնի է որպես հայ-թուրքական բազմաթիվ կռիվների մարտադաշտ։ Նշանակալի է 1919 թվականի նոյեմբերի 29-ի մեծ կռիվը, որտեղ Աղավնաձորի ու Ռինդի դասակները և աշխարհազորը ջաղջախեցին և Ջնդրաղաջու դիրքերից դուրս շպրտեցին Խալին բեյի գլխավորությամբ Չիվայով դեպի Ռինդ և Աղավնաձոր արշավող Շարուրի թուրք հրոսակներին^[2]։

ԲնակչությունԽմբագրել

Ռինդ գյուղի մշտական բնակչության թիվը 2018 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ կազմում է 1502 մարդ^[3]։

Բնակչության փոփոխությունը 1970 թվականից հետո^[4]․

Տարի	1970	1979	1989	2001	2004	2012	2018
Բնակիչ	1279	1353	1510	1444	1471	1726	1502

ՇինություններԽմբագրել

Գյուղի տարածքում պահպանվել են XII-XIII դարի եկեղեցու մնացորդներ, մատուռներ, XIII-XIV դարի խաչքարեր։ Գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց, մշակույթի տուն, մանկապարտեզ, փոստ, բուժկետ^[5]։

ՏնտեսությունԽմբագրել

Խաղողի այգի Ռինդ գյուղում

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, հացահատիկի և կերային կուլտուրաների մշակությամբ։ Բուսաբուծությունից զարգացած է հատկապես խաղողագործությունը և դեղձի արտադրությունը։

2009 թ-ից Ռինդ գյուղի տարածքում գործում է «Զորահ» գինեգործական ընկերությունը։ 2012 թ-ին այդ ընկերության արտադրած Zorah Karasi Areni Noir գինին Բլումբերգ հեղինակավոր հանդեսի կողմից ճանաչվել է աշխարհի 10 լավագույն գինիներից մեկը^[6]։

Հայաստանի տեղական ինքնակառավարման համակարգի ձևավորման 17-ամյակի կապակցությամբ անցկացված «Տարվա լավագույն համայնք-2013» մրցանակաբաշխությունում Ռինդը ճանաչվել է լավագույն գյուղական համայնք^[7]։

ՄշակույթԽմբագրել

Գյուղի մշակույթի տանը գործում է պարի խմբակ։

2012 թ-ից յուրաքանչյուր տարվա հոկտեմբերին նշվում է գյուղի հիմնադրման օրը^[8]։

Պատմամշակութային կառույցներԽմբագրել

Գյուղի հյուսիս-արևելյան հատվածում է գտնվում հին հայկական Ուլգյուր բնակատեղին, որտեղ ծնվել է մանրանկարիչ, ճարտարապետ Մոմիկը։ Վերին Ուլգյուրում պահպանվել են 12-14-րդ դարերի խաչքարեր, գերեզմաններ և Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցու հիմնապատերը^[9]։

12-14-րդ դարերի խաչքար Վերին Ուլգյուրում
12-14-րդ դարերի խաչքար Վերին Ուլգյուրում
12-14-րդ դարերի խաչքարեր Ուլգյուր բնակատեղիում
12-14-րդ դարերի խաչքարեր Վերին Ուլգյուրում

Բնակավայրից 1 կմ հյուսիս-արևմուտք գտնվում է Ջնդրաղաչի պրիզմայաձև հարթակը, որը պաշտվել է որպես սրբատեղի։ Այս բարձունքում զուգորդվում են քրիստոնեական և նախաքրիստոնեական հուշարձանները։ Ջնդրաղաչ սրբավայրում կան երկու մենհիրներ, իսկ հարթակի դեր է կատարում միջնադարյան տապանաքարը^[10]։ 2006 թվականին ՀՀ կառավարության N1905 որոշմամբ սրբավայրի մատուռի անունը հաստատվել է որպես «Ջնդրախաչ»^[11]։

Գյուղում կառուցվում է եկեղեցի^[12]։ Գյուղի կենտրոնում է գտնվում փառքի պուրակը, որտեղ կանգնեցված է Հայրենական մեծ պատերազմի անհայտ զինվորի հուշարձանը, Արցախյան ազատամարտի և Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակի խաչքարերը^[13]։ Կառուցվող եկեղեցու հարևանությամբ է գտնվում աղբյուր-հուշարձան։