Ուիլյամ Ուայլեր
Ուիլյամ Ուայլեր (անգլ.՝ William Wyler, հուլիսի 1, 1902[1][2][3][…], Մյուլուզ[4] - հուլիսի 27, 1981[1][2][3][…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի ռեժիսոր, պրոդյուսեր, սցենարիստ։ Հոլիվուդյան ամենահաջողակ ռեժիսորներից մեկը, բազմաթիվ հայտնի ֆիլմերի հեղինակ։
 Վիլհելմ Վայլեր | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 1960 թվական, «Բեն-Հուր» ֆիլմի համար Օսկար ստանալիս | |||||||||||||||||||
| Ծնվել է | հուլիսի 1, 1902[1][2][3][…] | ||||||||||||||||||
| Ծննդավայր | Մոլհաուզեն, Էլզաս, Գերմանիա | ||||||||||||||||||
| Մահացել է | հուլիսի 27, 1981[1][2][3][…] (79 տարեկան) | ||||||||||||||||||
| Մահվան վայր | Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ | ||||||||||||||||||
| Կրթություն | Փարիզի կոնսերվատորիա | ||||||||||||||||||
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ և  Շվեյցարիա | ||||||||||||||||||
| Գործունեության տարիներ | 1925-1970 | ||||||||||||||||||
| Կրոն | հուդայականություն | ||||||||||||||||||
| Մասնագիտացում | սցենարիստ, կինոպրոդյուսեր, կինոդերասան, կինոռեժիսոր, դերասան և ռեժիսոր | ||||||||||||||||||
| Ամուսին | Մարգարետ Սալիվան (1934-36) Մարգարետ Թալիչետ (1938-1981) | ||||||||||||||||||
| Պարգևներ | |||||||||||||||||||
| IMDb | ID 0943758 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Կինոյի պատմության մեջ ամենաշատ Օսկարի ներկայացված ռեժիսորն է՝ ռեկորդային 12 անգամ, ստացել է 3 Օսկար լավագույն ռեժիսորի համար։ Ընդհանուր թվով ստացել է մոտ 20 կինոմրցանակ, ներկայացված է եղել ևս 34-ի։
Նրա նկարահանած ֆիլմերում մասնակցած դերասանները և դերասանուհիները 36 անգամ ներկայացվել են Օսկարի, հաղթել 14-ում։
Կենսագրություն խմբագրել
Ուիլյամ Ուայլերը (իսկական անուն ազգանունը՝ Վիլհելմ Ուայլեր) ծնվել է Գերմանիայում։ Հայրը՝ Լեոպոլդը, գաղթական էր Շվեյցարիայից և աշխատում էր որպես բեռնափոխադրող։ Մայրը՝ Մելանին, գերմանուհի էր, ում ազգականը Կառլ Լեմլեն էր, Universal Pictures-ի հիմնադիրներից մեկը։
Կառլը հաճախ էր Ուիլյամին և նրա ավագ եղբորը՝ Ռոբերտին տանում կինո, թատրոն և համերգների։ Տեսնելով նրա հակումը կինոարվեստի նկատմամբ Կառլի հետ միասին նա 1921 թվականին մեկնում է ԱՄՆ, Նյու Յորք և աշխատանքի անցնում Universal Pictures-ում որպես սուրհանդակ։
Իսկ 1923 թվականից արդեն աշխատում է նույն կինոընկերության Լոս Անջելեսի մասնաճյուղում որպես ֆիլմերի դեկորների ձևավորող։ 1925 թվականից սկսում է աշխատել որպես ռեժիսոր՝ նկարահանելով կարճամետրաժ վեստեռներ։
1928 թվականին ստանում է ԱՄՆ-ի քաղաքացիություն և հանդիսանում էր ընկերության ամենաշահութաբեր ռեժիսորը։ Մասնակցում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին՝ ծառայելով հակաօդային զինված ուժերում։ Պատերազմի ընթացքում կյանքը վտանգելով՝ նկարահանում է «Մեմֆիս Բելլ. թռչող ամրոցի պատմությունը» վավերագրական կինոնկարը, որի նկարահանումների ժամանակ թռչում է ռազմական օդանավով՝ անգամ հակառակորդի դիրքերում, որոնցից մեկի ժամանակ սպանվում է նրա օպերատորը։ Իսկ նրա մի ականջը խլանում է ինքնաթիռների շարժիչի ձայնից։
Կյանքում Ուայլերը եղել է համեստ անձնավորություն և երբեք չի բարձրաձայնել իր ռեժիսուրայում իր հաջողությունների և ձեռքբերումների մասին, իսկ նրան հարցնում էին այն մասի, որ իր աշխատանքներում չկա աշխատանքային միանման ոճ, նա պատասխանում էր «Ես կարծում եմ, որ ֆիլմի ոճը ձևավորում է սյուժեն»[5]։
Անձնական կյանք և մահ խմբագրել
Ուիլյամ Ուայլերը ամուսնացել է 2 անգամ։ Առաջին ամուսնությունը կարճ է եղել՝ դերասանուհի Մարգարետ Սալլավանի հետ (25.11.1934 - 13.03.1936)[6]: 2-րդ անգամ ամուսնացել է դերասանուհի Մարգարետ Տոլիչետի հետ 1938 թվականի հոկտեմբերի 23-ին[7][8] և ամունացած է եղել մինչև իր մահը։ Նրանք ունեցել են 5 երեխա՝ Քեթրին, Ջուդիթ, Ուիլյամ կրտսեր, Մելանի և Դավիթ։
Քեթրինը նույնպես դարձել է դերասանուհի և հարցազրույցներից մեկի ժամանակ ասել է, որ մայրը կարևոր դեր է ունեցել իր կարիերայում և եղել է իր օգնականը[9]։
1981 թվականի հուլիսի 24-ին, Ուայլերը հարցազրույց է տվել Քեթրինի մոտ «Ռեժիսոր Ուիլյամ Ուայլեր» անունով, «PBS» հեռուստատեսությամբ՝ իր կյանքի և գործունեության մասին[10]։
Մահացել է 1981 թվականին սրտամկանի ինֆարկտի հետևանքով, թաղված է Գլենդել քաղաքի Ֆորեսթ Լաուն գերեզմանատանը[11]։
Ֆիլմագրություն խմբագրել
Մոտ 70 ֆիլմի ռեժիսոր է, ևս 12 ֆիլմի պրոդյուսեր, 4 ֆիլմում խաղացել է որպես դերասան, 2 ֆիլմի սցենարի հեղինակ։
Առավել նշանավոր ֆիլմերն են
Գրականություն խմբագրել
- Колодяжная В. С. Уильям Уайлер. — М., 1975.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- In Loving Memory Of William Wyler Արխիվացված 2021-02-28 Wayback Machine
- William Wyler papers, Margaret Herrick Library, Academy of Motion Picture Arts and Sciences
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Barson M. Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 4,0 4,1 Уайлер Уильям // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ «Режиссерская энциклопедия. Кино США». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 27-ին.
- ↑ «Redirect Notice». www.google.com. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ «Early photo of William Wyler with wife, Margaret Tallichet». bp.blogspot.com. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ «Redirect Notice». www.google.com. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ "Catherine Wyler Talks the Oscars and Growing Up with Hollywood Royalty", 6 min.
- ↑ "Directed by William Wyler", PBS
- ↑ William Wyler: The Life and Films of Hollywood's Most Celebrated Director
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Ուայլեր» հոդվածին։ |