Պոզնան

Պոզնան
Բնակավայր
	Պոզնան
	լեհ.՝ Poznań; գերմ.՝ Posen
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Լեհաստան
Համայնք	Greater Poland Voivodeship?
Առաջին հիշատակում	10-րդ դար
Մակերես	261,85±0,01 կմ²
Բնակչություն	▲546 859 մարդ (մարտի 31, 2021)
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ	61
Փոստային դասիչ	60-001
Ավտոմոբիլային կոդ	PO և PY
Պաշտոնական կայք	poznan.pl(լեհ.)(անգլ.)(գերմ.)(ուկր.)
	Պոզնան (Լեհաստան)
	Պոզնան (Լեհաստան)
	Պոզնան Վիքիպահեստում

Պոզնան (լեհ.՝ Poznań), քաղաք Լեհաստանի արևմուտքում։ Գտնվում է Վարտա գետի ափին, արևմտյան Լեհաստանի կենտրոնական մասում, Մեծ Լեհաստանի վոևոդության կազմում։ Քաղաքի բնակչությունը 2015 թվականի տվյալներով կազմում էր 544 612 մարդ, իսկ շրջակա մի քանի քաղաքների և գյուղերի հետ բնակչությունը կազմում է մոտ 1.1 միլիոն մարդ^[3]^[4]։ Մետրոպոլիտենյան ստանդարտ տարածքով Պոզնանի բնակչությունը կազմում է 1.4 միլիոն մարդ, և ընդգրկում է փոքր ու մեծ քաղաքներ, ինչպիսիք են՝ Նովի Թոմիսլ, Գնիեզնո և Վրզեսնիա^[5]^[6]^[7]^[8] ։ Այդպիսով Պոզնանի մետրոպոլիտենը դառնում է Լեհաստանի 4-րդ ամենամեծ մետրոպոլիտենը։

Պատմություն

Պոզնանի քաղաքապետարանը

Պոզնանը լեհական հնագույն քաղաքներից է, Մեծ Լեհաստանի հնագույն քաղաքը։ Թագավորական ամրոցն, որն հիմնադրվել է 13-րդ դարում, եղել է լեհական թագավորների հնագույն նստավայրը։ Պողոս և Պետրոս սրբերի մայր տաճարն երկրի հնագույն եկեղեցին է։ Քաղաքում կան ճարտարապետական բազմաթիվ հուշարձաններ՝ լեհական կաթոլիկ եկեղեցիներ, ռատուշաներ Վերածննդի ոճով (13-14-րդ դարեր), 16-19-րդ դարերի տներ։

Պոզնանի առաջին կենտրոնը եղել է Օստրով Տումսկին՝ կղզի Վարտա գետում։ 13-րդ դարում կարճ ժամանակով Պոզնանը դարձել է մայրաքաղաք։

1956 թվականին Պոզնանում տեղի են ունեցել իրադարձություններ, որոնք պատմության մեջ հայտնի են Պոզնանի հունիս կամ Պոզնանի ապստամբություն անվանումով (լեհ.՝ Poznański Czerwiec)։ Այդ ապստամբությունը լեհական ժողովրդի Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կոմունիստական կառավարության դեմ խոշոր բողոքի ցույցերից առաջինն էր։

Ժամանակակից Պոզնան

Պոզնան քաղաքն այսօր Լեհաստանի խոշոր առևտրային, արդյունաբերական և կրթական կենտրոն է։ Արդյունաբերության ճյուղերից այստեղ զարգացած են մեքենաշինությունը, սննդի, ռետինի, օծանելիքի, ապակու և թեթև արդյունաբերությունը։ Գործում է միջազգային օդանավակայան։ Քաղաքում է գտնվում համալսարանը, բժշկական ակադեմիան, մի քանի թատրոն (այդ թվում նաև օպերային թատրոնը), անցկացվում են ամենամյա միջազգային տոնավաճառներ։ Քաղաքի տեսարժան վայրերին են պատկանում Ազգային և Հնագիտական թանգարանները։

Աշխարհագրություն

Կլիմա

Պոզնանի կլիման տատանվում է խոնավ ցամաքային և ծովային կլիմայական գոտիների միջև։ Այստեղ լինում են ցուրտ ձմեռներ և տաք ամառներ։ Ձմռանը հաճախ ձյուն է տեղում, երբ գիշերային ժամերին օդի ջերմաստիճանը լինում է 0 ˚C-ից ցածր։ Ամռանը օդի ջերմաստիճանը կարող է հասնել 30 ˚C-ի։ Տեղումների տարեկան քանակությունը կազմում է ավելի քան 500 մմ։ Ամենախոնավ ամիսը հուլիսն է։ Ըստ Կյոպենի կլիմաների դասակարգման Պոզնանը գտնվում է ծովային կլիմայական գոտում ("Cfb")^[9]:

Պոզնանի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	13.5 (56.3)	17.6 (63.7)	21.5 (70.7)	29.3 (84.7)	31.6 (88.9)	36.5 (97.7)	38.7 (101.7)	37.0 (98.6)	30.4 (86.7)	25.6 (78.1)	17.1 (62.8)	13.9 (57)	38.7 (101.7)
Միջին բարձր °C (°F)	2.3 (36.1)	2.9 (37.2)	8.3 (46.9)	13.6 (56.5)	19.4 (66.9)	22.1 (71.8)	24.6 (76.3)	24.5 (76.1)	19.3 (66.7)	13.9 (57)	6.7 (44.1)	3.2 (37.8)	13.4 (56.1)
Միջին օրական °C (°F)	−1.2 (29.8)	−0.7 (30.7)	4.0 (39.2)	9.8 (49.6)	14.9 (58.8)	18.2 (64.8)	20.1 (68.2)	19.8 (67.6)	15.3 (59.5)	9.9 (49.8)	4.4 (39.9)	0.2 (32.4)	9.6 (49.3)
Միջին ցածր °C (°F)	−4.6 (23.7)	−4.3 (24.3)	−0.3 (31.5)	6.0 (42.8)	10.3 (50.5)	14.3 (57.7)	15.5 (59.9)	15.1 (59.2)	11.3 (52.3)	5.9 (42.6)	2.1 (35.8)	−2.8 (27)	5.7 (42.3)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	−28.5 (−19.3)	−24.0 (−11.2)	−16.1 (3)	−8.6 (16.5)	−1.5 (29.3)	1.5 (34.7)	4.7 (40.5)	3.9 (39)	−3.8 (25.2)	−8.3 (17.1)	−13.6 (7.5)	−19.2 (−2.6)	−28.5 (−19.3)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	33 (1.3)	27 (1.06)	38 (1.5)	31 (1.22)	50 (1.97)	57 (2.24)	76 (2.99)	61 (2.4)	42 (1.65)	34 (1.34)	35 (1.38)	40 (1.57)	524 (20.63)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}})	14	12	11	9	11	12	13	13	9	12	14	12	142
% խոնավություն	81	82	75	68	63	68	70	72	74	77	80	82	74
Միջին ամսական արևային ժամ	56	67	118	179	230	237	236	229	171	122	55	40	1740
աղբյուր: Polish Central Statistical Office