Նիկոլայ Գրիցենկո

Նիկոլայ Գրիցենկո
Ծնվել է	հուլիսի 11 (24), 1912
Ծննդավայր	Յասինովատայա, Ուկրաինա
Մահացել է	դեկտեմբերի 8, 1979 (67 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Կրթություն	Բորիս Շչուկինի անվան թատերական ինստիտուտ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	դերասան, կինոդերասան և թատրոնի դերասան
Ամուսին(ներ)	Իրինա Բունինա
Երեխա(ներ)	Դենիս Կմիտ
Պարգևներ և մրցանակներ	; և

Նիկոլայ Օլիմպիևիչ Գրիցենկո (ռուս.՝ Никола́й Оли́мпиевич Грице́нко, հուլիսի 11 (24), 1912, Յասինովատայա, Ուկրաինա - դեկտեմբերի 8, 1979(1979-12-08)^[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային և ռուսական թատրոնի ու կինոյի դերասան։ ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1964)^[2]։ Ստալինյան 1-ին աստիճանի մրցանակի դափնեկիր (1952), Կ. Ստանիսլավսկու անվան ՌԽՖՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1970)։

Կենսագրություն

Նիկոլայ Գրիցենկոն ծնվել է 1912 թվականի հուլիսի 24-ին Ռուսական կայսրության Եկատերինոսլավ նահանգի Բախմուտսկի գավառի Յասինովատայա կայարանում։

1926 թվականին ավարտել է Յասինովատայայի տարրական դպրոցի յոթ դասարանը, 1927-1931 թվականներին սովորել է Դնեպրոպետրովսկի երկաթուղային տրանսպորտի պոլիտեխնիկում (այժմ՝ Դնեպրի երկաթուղային տրանսպորտի ազգային համալսարան)։ 1931-1932 թվականներին Մուշկետովո երկաթուղային կայարանում աշխատել է որպես ԽՍՀՄ հաղորդակցության ուղիների ժողովրդական կոմիսարիատի 2-րդ ուղեմասի շինությունների տեխնիկ։ 1932-1934 թվականներին սովորել է երաժշտա-դրամատիկական բանվորական ֆակուլտետում և միաժամանակ որպես կոնստրուկտոր աշխատել «Ստալ» մետաղագործական գործարանի (այժմ՝ Մակեևկայի մետաղագործական կոմբինատ) տեխնիկական բաժնում։

1934-1935 թվականներին սովորել է Ն. Լիսենկոյի անվան երաժշտա-դրամատիկական ինստիտուտին կից գործող Կիևի դրամատիկական տեխնիկումում, 1935-1936 թվականներին՝ Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական երկրորդ թատրոնում, 1936-1937 թվականներին՝ Կարմիր բանակի կենտրոնական թատրոնի թատերական դպրոցում, իսկ 1937-1940 թվականներին՝ Ե. Վախթանգովի անվան թատրոնին կից գործող Բ. Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանում։

1937-1941 և 1942-1979 թվականներին աշխատել է Ե. Վախթանգովի անվան թատրոնում, որտեղ դարձել է բեմի առաջատար վարպետներից մեկը։

1941-1942 թվականներին ծառայել է Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակում, հրամանատարական դասընթացների հաճախել Արխանգելսկում, իսկ վիրավորվելուց հետո՝ զորացրվել։

Կյանքի վերջում տառապել է ծերունական թուլամտությունից։ Կնոջ խնդրանքով հոսպիտալացվել է հոգեբուժական կլինիկայում։ Նույն կլինիկայի հիվանդների հետ ունեցած վիճաբանության ժամանակ ծեծի է ենթարկվել, որից հետո մահացել է 1979 թվականի դեկտեմբերի 8-ին^[3]։ Թաղված է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը (հողակտոր №2)։

Ընտանիք և անձնական կյանք

Նիկոլայ Գրիցենկոյի քույրը՝ Լիլիա Գրիցենկոն (1917-1989), դերասանուհի էր, օպերային երգչուհի, ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (1957)։

Կինը՝ դերասանուհի Իրինա Բունինան էր։

Երկրորդ կինը՝ Մոսկոնցերտի դերասանուհի Իննա Մալինովսկայան էր։ Ունեցել են դուստր՝ Եկատերինան։

Ունեցել է նաև արտամուսնական որդի` Դենիս Կմիտը (1959-2019), դերասան, լուսանկարիչ, ֆոտոնկարիչ, ֆոտոլրագրող, ՌԴ արվեստի վաստակավոր գործիչ (մայրը՝ Գալինա Կմիտ (1921-2019)։ Խորթ հայրը եղել է դերասան, ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ Լեոնիդ (Ալեքսեյ) Կմիտը։ Նիկոլայ Գուցենկոն որդու հետ երբեք չի հանդիպել^[4]։

Մրցանակներ և պարգևներ

ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (1951)^[5]
ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (1957)^[6]
ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1964)
Ստալինյան 1-ին մրցանակի դափնեկիր (1952, «Ոսկե աստղի ասպետ» (1950) ֆիլմում Ատոմաշովի դերակատարման համար)
Կ. Ստանիսլավսկու անվան ՌԽՖՍՀ պետական մրցանակ (1970)՝ Ալեքսանդր Օստրովսկու «Յուրաքանչյուր իմաստունի բավական է պարզություն»
Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
Մեդալ «1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի նկատմամբ տարած հաղթանակի համար» (1945)
Մեդալ «1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում անձնվեր աշխատանքի համար» (1946)
Մեդալ «Մոսկվայի 800-ամյա տարելիցի հիշատակին»

Դերերը թատրոնում

Տարի	Հեղինակ	Ռեժիսոր	Ներկայացում	Դեր
1941	Միգել դե Սերվանտես	Իոսիֆ Ռապոպորտ	Դոն Քիշոտ	Տենորիա Էռնանդես
1941	Միխայիլ Լերմոնտով	Անդրեյ Տուտիշկին	Դիմակահանդես	առաջին խաղացող
1942	Ալեքսանդր Կոռնեյչուկ	Ռուբեն Սիմոնով	Ռազմաճակատ	Օստապենկո
1944	Ֆլորիմոն Էրվե	Ռուբեն Սիմոնով	Մադմուազել Նիտուշ	Ֆերդինանդ դը Շամպլատրո
1947	Ալեքսանդր Կոռնեյչուկ	Ալեքսանդրա Ռեմիզովա	Եկեք Զվոնկովո	Ստեփան
1948	Ալեքսանդր Կոռնեյչուկ	Իոսիֆ Ռապոպորտ	Մակար Դուբրավա	Գավրիլա
1950	Կոնստանտին Ֆեդին	Բորիս Զախավա	Առաջին բերկրանքը	Ցվետուխին
1950	Կոնդրատ Կրապիվա		Երգում են արտույտները	կոլխոզի նախագահ
1951	Կ. Ֆեդինի «Արտասովոր ամառ» վեպի հիման վրա		Կիրիլ Իզվեկով	Ցվետուխին
1952	Խե Ցզինչժի Դին Նի	Սերգեյ Գերասիմով (Սամսոն Սամսոնովի և Տատյանա Լիոզնովայի հետ համատեղ)	Ալեհեր աղջիկ	կալվածատեր
1953	Սերգեյ Միխալկով		Խեցգետիններ	Լենսկի
1953	Ալեքսանդր Կրոն		Կուսակցության թեկնածուն	Նիկոլայ Լեոնտև
1954	Նիկոլայ Պոգոդին		Հրացանավոր մարդը	Իվան Շադրին
1955	Դմիտրի Մամին-Սիբիրյակ	Ալեքսանդրա Ռեմիզովա	Ոսկե անդնդում	Տիխոն Մոլոկով
1955	Ալեքսանդր Ռժեշևսկի Միխայիլ Կաց	Ալեքսեյ Դիկի	Օլեկո Դունդիչ	Օլեկո Դունդիչ
1956	Ալֆրեդ Ժերի	Նիկոլայ Գրիցենկո	Վեցերորդ հարկ	Ժոնվալ
1957	Իլյա Սելվինսկի		Մեծ Կիրիլ	Մանթաշով
1957	Ալեքսեյ Արբուզով	Եվգենի Սիմոնով	Քաղաքն արշալույսին	Լև Ագրանովսկի
1958	Ֆեոդոր Դոստոևսկի	Ալեքսանդրա Ռեմիզովա	Ապուշը	Լև Միշկին
1959	Անատոլի Սոֆրոնով		Խոհարարուհին	կազանցի
1960	Անտոն Չեխով		Պլատոնով	Պլատոնով
1960	Անատոլի Սոֆրոնով	Ռուբեն Սիմոնով	Խոհարարուհին ամուսնացած է	կազանցի
1961	Ալեքսանդր Պուշկին		Քարե հյուրը	Դոն Ժուան
1962	Լև Տոլստոյ	Ռուբեն Սիմոնով	Կենդանի դիակ	Ֆեոդոր Պրոտասով
1963	Կառլո Գոցցի	Եվգենի Վախթանգով	Արքայադուստր Տուրանդոտ	Տարտալիա
1965	Լեոնիդ Զորին	Ռուբեն Սիմոնով	Դիոն	պոետ Սերվիլի
1965	Միխայիլ Ստելմախ		Ճշմարտություն և անարդարություն	Մարկ Բեսսմերտնի
1966	Իսահակ Բաբել	Ռուբեն Սիմոնով	Հեծյալ բանակ	Ստեպան Վիտյագայչենկո
1967	Լիդիա Սեյֆուլինա Վալերիան Պրավդուխին		Վիրինեա	Մագարա
1968	Ալեքսանդր Օստրովսկի	Ալեքսանդրա Ռեմիզովա	Յուրաքանչյուր իմաստունի բավական է պարզություն	Նիլ Մամաև
1970	Անդրեյ Վեյցլեր Ալեքսանդր Միշարին		Օրնիբուն	սպա Ռոշչին
1972	Վադիմ Կորոստիլյով		Կոմանդորի քայլերը	Կարամզին
1973	Ռուստամ Իբրահիմբեկով		Կինը կանաչ դռան հետևում	Դաշդամիրով
1973	Ալեքսանդր Կոռնեյչուկ		Սրտի հիշողությունը	Կիրիլ Սերգեևիչ
1975	Անդրեյ Վեյցլեր Ալեքսանդր Միշարին		Օրնիբուն	Սիվոլոբով

Հեռուստաներկայացումներ

Տարի	Ներկայացում	Դեր
1962	Հարցազրույց գարնան հետ	Պավել Կազանեց
1971	Հազարավոր հոգիներ	իշխան Իվան Ռամենսկի
1976	Մարտին Իդեն	Հիդինգբոթոմ, Գերտրուդայի ամուսին
1976	Դե՜հ, հանդիսատես	հիվանդ ուղևոր

Ռադիոներկայացումներ

«Տրեստ» գործողություն՝ Լև Նիկուլինի «Մեռյալ ծփանք» վեպի հիման վրա
«Հեծյալ բանակ»՝ Իսահակ Բաբելի ստեղծագործությունների հիման վրա, 1968 թվականի ձայնագրություն

Ֆիլմագրություն

Տարի	Ֆիլմ	Դեր
1942	Մաշենկա	Կոլյա
1946	Հին վոդևիլ	Անտոն Ֆադեև
1950	Ոսկե աստղի ասպետ	կոլտնտեսության նախագահ Ալեքսեյ Արտոմաշով
1951	Մնաս բարով, Ամերիկա	ԱՄՆ դեսպանատան տեղեկատվության բաժնի պետ Արմանդ Հաուորդ
1953	Թշնամական մրրիկներ	Շրյոդեր
1953	Մարինայի ճակատագիրը	կոլտնտեսության ագրոնոմ Տերենտի Վլասենկո, Մարինայի ամուսին
1954	Մեծ ընտանիք	ակումբի վարիչ Վենիամին Սեմյոնովիչ
1954	Կենվորը	Խալյավկին
1954	Շվեդական լուցկի	Պսեկով
1955	Ճանապարհ	պետանվտանգության կապիտան Իվան Ալեքսեևիչ
1959	Տառապանքների ուղիներով	Վադիմ Ռոշչին
1959	Ֆորտունա	գնդապետ Պերկինս
1961	Անհայտության արգելապատնեշ	գլխավոր կոնստրուկտորի տեղակալ Վադիմ Լագին
1961	Ազատ քամի	Գեորգ Ստան
1963	Երկուշաբթի՝ ծանր օր	Ստրյապկով
1963	Առնետ սկուտեղի վրա	տեր
1964	Ռուսական անտառ	Գրացիանսկի
1964	Մայրը և խորթ մայրը	Ֆեոդոր Ժուրբենկո
1965	Առանց անձնագրի մարդը	օտարերկրյա հետախուզության գործակալ Պյոտր Իզմայլով
1966	Երկու տարի անդունդի եզրին	գնդապետ Միլլեր
1967	Աննա Կարենինա	Ալեքսեյ Կարենին
1967	Մասրենի	կալվածատեր Նիկոլայ Իվանովիչ
1967	Այստեղ հանգիստ վայրեր են	գնդապետ Սավելի Ֆիսյուկ
1968	Ապրում էր մի մարդ	անտառապահ
1968	Ժուրավուշկա	Վասիլի Մարկելով
1969	Ձերդ գերազանցության օգնականը	Վիկենտի Սպերանսկի
1969	Հանգուցալուծում	Ալեքսանդր Տերեխով
1969	Ընտանեկան երջանկություն	Դմիտրի Վակսին
1969	Ես Ֆրանցիսկ Սկորինան եմ	բարոն Ռեյխենբերգ
1970	Աննայի երջանկությունը	Լիչկով
1971	Весёлые Жабокричи	ավագ Վասիլ Միրոնովիչ
1973	Դոկեր	Իվան Ստեպանովիչ
1973	Սաննիկովի հողը	Տրիֆոն Պերֆիլև
1973	Գարնան տասնյոթ ակնթարթ	գնացքի գերմանացի գեներալ
1973	Տաղանդներ և երկրպագուներ	իշխան Իրակլի Դուլեբով
1973	Քաղաքացիական հագուստով մարդը	բարոն Էրիխ ֆոն Օստենֆելզեն
1973	Սև արքայազն	Անանի Միտնիկով
1974	Նրա որդիների ժամանակն է	Անտոն Գուլյաև
1975	Իմ սիրտը լեռներում է	Ջասփեր ՄակԳրեգոր
1976	Երկու կապիտան	Նիկոլայ Տատարինով
1976	Ֆերդինանդ Լյուսի կյանքն ու մահը	Ֆրիդրիխ Դորնբրոկ
1976	Հանցագործություն	Պյոտր Եգորովիչ, Նադյայի հայր
1976	Ստաժյորը	Ալեքսանդր Տրոֆիմով
1977	Թշնամիները	Պեչենեգով
1978	Խռովարար բարիկադ	դատախազ
1978	Հայր Սերգիոս	գեներալ Կորոտկով
1978	011 աքսորականը	Վառլամցև

Հնչյունավորում

Տարի	Մուլտֆիլմ	Կերպար
1951	Սուրբ ծննդյան նախորդ գիշերը	Վակուլա

Արխիվային կադրեր

2000 - Նիկոլայ Գրիցենկո (ОРТ հեռուստաընկերության «Որպեսզի հիշեն» հեռուստահաղորդումների շարքից), փաստագրական
2005 - Նիկոլայ Գրիցենկո (ДТВ հեռուստաընկերության «Ինչպես են հեռացել կուռքերը» հեռուստահաղորդումների շարքից), փաստագրական
2017 - Նիկոյալ և Լիլիա Գրիցենկո։ Մերժված աստղերը (ТВ Центр)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Большая Советская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 7. Гоголь — Дебит. 1972. 608 стр., илл.: 44 л. илл. и карт. 1 карта-вкл.
↑ «Николай Гриценко (Как они умерли)». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 11-ին.
↑ «Леонид Кмит». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 11-ին.
↑ «Гриценко Николай Олимпиевич — Киносозвездие — авторский проект Сергея Николаева». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 24-ին.
↑ Театральная Энциклопедия. драма опера балет оперетта цирк эстрада драматург режиссёр

Արտաքին հղումներ

[_41744a374a7cd4a0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[bse7-2] Большая Советская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 7. Гоголь — Дебит. 1972. 608 стр., илл.: 44 л. илл. и карт. 1 карта-вкл.

[3] «Николай Гриценко (Как они умерли)». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 11-ին.

[4] «Леонид Кмит». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 11-ին.

[5] «Гриценко Николай Олимпиевич — Киносозвездие — авторский проект Сергея Николаева». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 24-ին.

[6] Театральная Энциклопедия. драма опера балет оперетта цирк эстрада драматург режиссёр

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]