Մասնակից:Անի1999/Ավազարկղ
Տոլյատի (մինչև 1964 թվականը կոչվել է Ստավրոպոլ, հուն․՝ Σταυρούπολη), ոչ պաշտոնական համապատասխանում է Վոլգայի Ստավրոպոլին), քաղաքը Ռուսաստանի Դաշնության Ստավրոպոլի երկրամասի Սամարայի մարզի վարչական կենտրոնն է: Ընդգրկված է Սամարա-Տոլյատի ագլոմերացիայում [1]:
Գտնվում է Վոլգային հակառակ Լադա գետի ձախ ափին: Բնակչությունը 718 869 մարդ է (2015 թվականի տվյալներով), Ռուսաստանի ամենամեծ քաղաքներից է` չլինելով տարածաշրջանային կենտրոնը:
Քաղաքն հիմնադրել է Վասիլի Տատիշչևը 1737 թվականին, որպես ամրոց Ստավրոպոլը քոչվորներից պահպանելու համար: 19-20-րդ դարերում Ռուսաստանում առողջարանային կենտրոն էր, որը կապված է քաղաքի կլիմայի հետ [2]: 1953-1955 թվականներին տեղափոխվել է ավելի բարձր տեղ, քանի որ կառուցված Կուիբշև ջրամբարը ողողել էր քաղաքը: 1964 թվականին քաղաքը կրում էր Պալմիրո Տոլյատի իտալական անունը: Դեռևս 1970-ական թվականներին եղավ բնակչության կտրուկ աճ, որը կապված էր ավտովազի հետ, որն այսօր հանդիսանում է քաղաքի հիմնական ձեռնարկությունը: Խոշոր ավտոմոբիլային կոնտորնները («Ավտոգազ», «GM Ավտոգազ»)և քիմիական արդյունաբերությունը («Տոլյատիազոտ», «Կույբիշաազոտ», «Տոլյատիկաուչոկ»), ինչպես նաև երկաթուղային, գետային և ճանապարհային տրանսպորտներ: Մոտոկա օդանավակայանը Կուրումոչն է (70 կմ): Քաղաքը ձգվում է Վոլգա գետի երկայնքով մոտ 30 կմ երկարությամբ և բաղկացած է 3 որոլտներից` ավտոգործարանային, կենտրոնական, կոմերիտական:
Քաղաքում կա 5 բուհ, ամենահինը Տոլյատի պետական համալսարանն է: Աշխատում է մի քանի գիտահետազոտական համասարանների հետ: Քաղաում կան թանգարաններ, թատրոններ, քաղաքն ունի սիմֆոնիկ նվագախումբ, կոնսերվատորիա: Քաղաքի տոնը նշվում է ամռան առաջին շաբաթ օրը: Տոլյատիի հարևանությամբ ամեն տարի անցկացվում է Գրուշին փառատոնը, որտեղ հավաքվում են հարյուր հազարավոր մասնակիցներ:
Տոլյատին բնակչության առումով Ռուսաստանում 18-րդ տեղն է: Էթնիկ կազմում գերակշռում են ռուսները (83.2%), հետո թաթարները (3,8%), ուկրաինացիներ (2,8%), աֆրիկացիներ (2,0%), իսկ այլ ազգությունների ընդանուր թվաքանակը հասնում է 6.4% (2002):
Կան առաջարկներ, ըստ որի Տոլյատին պետք է միացնել Ժիգուլիովսկ արբանյակին [3][4][5] (չնայած դրա բացասական լինելուն [6]), ինչպես նաև դա նախատեսվում է կատարել Ստավրոպոլի երկրամասի ամբողջ Սամարայի մարզի հետ [7][8]:
Գտնվում է անտառատափաստանային գոտում, կլիման բարեխառն ցամաքային է , ամառները հաճախ չոր են: Ժամային գոտին սամարական է (+4, MSK+1):
Աշխարհագրական դիրք խմբագրել
Ժամային գոտի խմբագրել
Կլիմա խմբագրել
Ռելիեֆ խմբագրել
Հիդրոլոգիա խմբագրել
Սեյսմաբանություն խմբագրել
Կենդանիներ և բույսեր խմբագրել
Պատմություն խմբագրել
Վոլգայի Ստավորոպոլ խմբագրել
Շատ տարածված է քաղաքի Վոլգային Ստավրոպոլ կոչվելը: Սակայն այս տեսակետը սխալ է, 1777 թվականում Հյուսիսային Կովկասում հիմնարվել է մի քաղաք, որը կոչվել է Կովկասյան Ստավրոպոլ: Սա նմանակվում է Վոլգային սահմանին գտնվող Ստավրոպոլի հետ, սակայն այս անունը երբեք չի եղել պաշտոնական [9]: Գտնվել է քաղաքի ևս մի անուն` Վոլգական Ստավրոպոլ [10][11]:
Բնակչություն խմբագրել
| 1754 | 1856 | 1858 | 1863 | 1897 | 1913 | 1920 | 1923 | 1926 | 1939 | 1946 | 1959 | 1962 | 1964 | 1967 | 1970 | 1973 | 1976 | 1979 | 1982 | 1986 |
| 5695 | 4200 | 4703 | 4652 | 5969 | 9900 | 10 332 | 5671 | 6473 | 9300 | 12 000 | 61 281 | 88 000 | 123 400 | 150 000 | 250 853 | 371 000 | 451 000 | 502 036 | 547 000 | 610 000 |
| 1989 | 1992 | 1996 | 1998 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | |
| 630 543 | 665 700 | 709 500 | 716 300 | 722 900 | 725 500 | 702 879 | 702 900 | 704 000 | 704 800 | 704 900 | 705 000 | 705 500 | 720 300 | 719 632 | 719 600 | 719 596 | 719 149 | 718 127 | 718 869 |
2014 թվականի հունվարի 1-ին Ռուսաստանի Դաշնության 1100 քաղաքներում բնակչության թվով 18-րդ էր [12]: Տոլյատին շրջանային քաղաքնում առաջինն է: Ավտոգործարանային թաղամասը քաղաքի ամենախիտ բնակեցվածն է (440 650 մարդ):
Երկար ժամանակ քաղաքի բնակչությունը պակասում էր 10000 մարդով: 20-րդ դարի սկզբին քաղաքի բնակչությունը 5974 է եղել: 1920 թվականին 10 322 մարդ (5689 կին և 4643 տղամարդ): 1897 թվականի համեմատ 73.1% աճ է եղել: Սակայն քաղաքացիական պատերազմը, 1921-1922 թվականների սովը ազդել է որ մարդիկ մինջը 1920 թվականը ոչ թե աճեն այլ նվազեն: 1920-1923 թվականների քաղաքի բնակչությունը նվազել է 4.5 հազար մարդով:
Միգրացիա խմբագրել
Քաղաքը հիմնադրվելուց հետո վերաբնակեցվել է կալմիկներով: Այդ ժամանակից ի վեր, բնակիչների հիմանական աճը պայմանավորված է բնակչության մեխանիկական աճի հետ, և նույնիսկ եղել է ժամանակ որ բնակչության աճի ավելի մեծ է եղել քան մյուս քաղաքներում: Այնպես որ, 1959 թվականին բնական աճը եղել է 20,2 ‰, իսկ մեխանիկական աճը 89,9 ‰, 1970 թվականին 16,4 ‰ և 117,4 ‰, և 1999 թվականին բնական աճը նվազել է (-1,4 ‰), սակայն մեխանիկական աճը (5,4 ‰) շարունակել է աճել: Այդպիսի միգրացիոն հոսքը Տոլյատիի բնակչության կառուցվածքի համար բավականին բարենպաստ էր, բարձր է բնակչության աշխատանքային համամասնությունը [13]:
Քաղաք են տեղափոխվել մեծ թվով մարդիկ հատկապես գյուղերից: Օրինակ ի թիվս Տոլյատիի Սամարայի մարզի գյուղացիների 26%-ը բնակչվում է Տոլկատիում, իսկ մի քանի տարի գյուղացիներ կեսից ավելի աշխատել են Տոլյատիում (57%-ւ 1972 թվականի տվյալներով): Սակայն կարևոր է նաև այն որ խոշոև քաղաքների համար անհրաժեշտ են որակյալ կադրեր, և այստեղ նաև գալիս են բարձր կրթություն ստանալու նպատակով: Այս առումով քաղաքի բնակչությունը բաժանվում է երկու խմբի, միմյանցից շատ տարբեր աշխարհահայացք, վարք, մշակութային և քաղաքային կյանքի ակտիվությամբ: Քաղաքում անցկացվել է հարցում, որին մասնակցել է ռազմավարական զարգացած ծրագրի մասնակիցները: Այս առումով հիմանական միջոցներ ձեռնարկում են ուսանողական երիտասարդությունը (այս կատեգորիայում 41%-ը): Եվ թվում է թե բնիկների 72% ապրում են ծայրամասերում, և աշխատանքի առումով այդքան է հետաքրքրություններ չի հայտնում, դա գալիս է գիտելիքի և տեղեկատվության բացակայությունից, ինչպես նաև չեն հավատում, որ ծրագիրը կարող է իրականացվել[13]:
Յուրաքանչյուր 5-րդ քաղաքացի կապված է գործարանների հետ, և քաղաքը դիտվում է որպես գործարանի կցորդ: Նման երևույթները փորձահետները բացատրում են քաղաքային ապրելակերպի հտ[13]:
Ցուցանիշներ խմբագրել
2010 թվականի հունվարի 1-ին քաղաքի բնակչությունը 721.6 հազար էր (Սամարայի մարզի բնակչության 22.7%-ը): Բնակչության բնական հավելաճը 2009 թվականին կազմել է 1300 մարդ կամ 0,2 % (2009 թվականի հունվարի 1-ին— 720,3 հազար մարդ): Աճ է նկատվում ավտոգործարանային թաղամասում:
Տոլյատիում կա նաև մի քանի համայնքներ , որտեղ բնակչության բնական աճ կա: Չնայած նրան որ բնական աճ է նկատվում Ավտոգործարանային թաղամասում բայց վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, որ 2006 թվականից քաղաքի բնակչության բնական աճը աստիճանաբար ավելացել է բացասական արժեքնեով:
Ըստ 2010 թվականի հունվար- նոյեմբեր ամիսների քաղաքում ծնվել է 9067 մարդ, մահացել է 7644: Բնական աճը կազմել է 1,423 անձ:
|
Մահացությունը առաջին հերթին հիվանդությունների հետևանքով է, երկրորդ տեղում նորագոյցությունների, իսկ երրորդ տեղում մահացություններ լինում են վթարների, թունավորումների և վնասվածնեքերի հետքանով:
Մահացած մարդկանց համար քաղաքում կա երեք գերազմանոց:
Բնակչության մե գերակշռում են կանայք` 2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով տղամարդիկ կազմում էին 47%-ը: Տոլյատիում միջին տարիքը 37.5 տարին է `ըստ 2009 թվականի մարդահամարի (2002 թվականի ցուցանիշներով եղել 34,5 տարի) [17]:
Տոլյատիի բնակիչները ըստ հիմնական տարիքային խմբերի(%)`
|
Քաղաքում նվազեցվել է ամուսնություններ և պաշտոնապես ամուսնալուծությունների թիվն է սկսել աճել: Բայց դեռ ամուսնալուծությունը չի գերազանցում ամուսնացածների թվին: 1000-ից 600 զույգերն ամուսնանում են:
Քաղաքն ունի մեկ սոցիալական ծառայության հաստատություն և այստեղ գրանցված են 330 հաշմանդամների `հիմանականում մեծահասակներ [18]:
Գործազրկություն խմբագրել
2010 թվականի սկզբին քաղաքում պաշտոնապես գրանցված 20000 գործազուրկ են եղել: Ըստ այդ ցուցանիշների Տոլյատին երկրորդ տեղում է:
Տնտեսական ոլորտների հիմնական գործազուրկների մասնաբաժինը հետևյալն է`
- արդյունաբերության-41.0%
- առևտրի և հանրային սննդի-21.2%
- տրանսպորտի և կապի-8.6%
- շինարարության-7.1%
- ընդանուր առևտրային գործունեությունը-3.7%
- կրթություն-3.4%
Տնտեսությունը փաստացի զբաղվածությամբ ապահովելու համար սահմանափակ է: 2008 թվականի վերջում պնդում կար, որ 1 մնայուն տեսում 1,5 գործազուրկ քաղաքացիներ կան, իսկ 2009 թվականին դրանց թիվը հասավ 11,8 մարդու [16]:
Ամենացածր գործազրկության մակարդակը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում գրանցվել է 2007 թվականի ապրիլին, երբ նրա մակարդակը կազմել է 0.56% կամ 2.6 հազար մարդ:2007 թվականի առաջին կեսին ըստ նախարարության տնտեսական զարգացման հաշվարկումների Սամարայի մարզի միջին ամսական աշխատավարձը խոշոր և միջին կազմակերպությունների ախատողների համար կազմել է 13 165.3 ռուբլի, այն ամենամեծ ցուցանիշն է տարածաշրջանում [19], իսկ ցածր մակարդակի վրա է գտնվում երկրի մակարդակով:
Ազգային կազմ խմբագրել
Ըստ 1897 մարդահամարի քաղաքում ապրում են տարբեր ազգություններ, որոնց մեծ մասը հետևյալն է` ռուսներ-5667 մարդ (94,86%), թաթարներ-107 (1,79%), մորդվաներ-97 մարդ (1,62 %), ուկրաինացիներ -37 (0,7 %), եվրեներ-24, գերմանացիներ-12, լեհեր-7, բաշկիրները-1, իսկ ուրիշ ազգություններ-5:
1920 թվականին ազգային կազմը հետևյալն էր` ռուսներ-9897 մարդ (95,79 %), լեհեր-118 մարդ (1,14 %), թաթարներ-97 (0,94 %), եվրեներ-54 մարդ (0,52 %): Բացի այդ քաղաքում կան ուկրաինացիներ, լատվիացիներ, էստոնացիներ, բելառուսներ, գերմանացիներ և այլ ազգություններ, ինչպես նաև քաղաքում բնակվում են 4 ֆիննացիներ, 5 կորեացիներ և նույնիսկ 1 շվեդացի:
Ըստ 2010 թվականների տվյալների քաղաքում կան 104 ազգություններ: Մեծամասնություն կազմող բնակիչների թվաքանակը հետևյալն է [20]`
- ռուսներ— 597 141 (86,15 %)
- թաթարներ— 28 631 (4,13 %)
- ուկրաինացիներ— 14 286 (2,06 %)
- մորդվաներ— 12 356 (1,78 %)
- չուվաշներ— 11 216 (1,62 %)
- ադրբեջանցիներ— 4 854 (0,7 %)
- հայեր— 4 417 (0,64 %)
- ուզբեկներ— 3 278 (0,47 %)
- բելառուսներ— 3 104 (0,45 %)
- տաջիկներ— 2 095 (0,3 %)
44 ազգությունների շարքում քաղաքի բնակչությունը համարակալված չէ ավելի քիչ քան 10 ներկայացուցիչներ: Այլ ազգությունների թիվը հասնում է 11 745 մարդ: Ընդանուր թիվը կազմում է 693 123 (100,00 %): Ոչ մի տեղեկություն չկա 26 509 մարդկանց մասին, նրանցից 5 209 հրաժարվել են պատասխանից: Տոլյատի քաղաքի ընդանուր բնակչությունը կազմում է 719 632 մարդ:
Վարչական կառուցվածք խմբագրել
Վարչական պատկանելիություն խմբագրել
Տնտեսություն խմբագրել
Արդյունաբերություն խմբագրել
Մեքենաշինություն խմբագրել
Էներգետիկա խմբագրել
Քիմիական արդյունաբերություն խմբագրել
Այլ ոլորտներ խմբագրել
Փոքր բիզնես խմբագրել
Ֆինանսներ և ծառայություններ խմբագրել
Առևտուր խմբագրել
Բանկեր խմբագրել
Ապահովագրական ընկերություններ խմբագրել
Փոխադրում խմբագրել
Քաղաքային փոխադրում խմբագրել
Ավտոմեքենաների փոխադրում խմբագրել
Խոշոր մայրուղիներ խմբագրել
Երկաթուղային տրանսպորտ խմբագրել
Ջրային տրանսպորտ խմբագրել
Օդային փոխադրում խմբագրել
Խողովակաշարային փոխադրում խմբագրել
Էկոլոգիական վիճակ խմբագրել
Մթնոլորտի աղտոտում խմբագրել
Ջրի աղտոտվածություն խմբագրել
Էլեկտրամագնիսական աղտոտում խմբագրել
Աղմուկ խմբագրել
Աղբ խմբագրել
Բնակարանային շինարարություն խմբագրել
Բնակարանային ֆոնդի ընդանուր մակերեսը 2009 թվականի տվյալներով կազմել է 14.5 միլիոն մ², այսինքն Տոլյատիյի մեկ բնակչին միջին հաշվով ընկնում 19.4 մ², որը շատ ցածր ցուցանիշ է (համեմատության համար ասեմ, որ Մոսկվաայի մեկ անձին հասնում է 26 մ², իսկ Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքի բնակիչներին 2010 թվականի տվյալներով մեկ բնակչին հասնում է 31 մ²) [21]: Քաղաքապետարանի և մարզպետարանի ծրագրերը, որոնք նախատեսում են նոր բնակարանների կառուցում երկար տարինեն է չեն կատարվում: Հիմանական պատճառները օրենսդրական բարդությունները և շինարարության համար ազատ վայրերի բացակայությունը:
Հարմարեցում խմբագրել
Քաղաքն ունի 9575 բնակելի շենքեր, որի ընդանուր մակերեսը 482.7 հազար մ², որից 219.1 հազարը առանձնատներ են , в которых расположена 219,1 тысяча квартир[16]: 2.204 բազմաբնակարան շենքերի մակերեսը 13.709 հազար մ² է: Մասնավոր բնակարանների 90%-ը և բազմաբնակարա շենքերի բնակարանների 88.2%-ը սեփակաշնորհված են:
Ըստ տարածքների քաղաքի բնակարանային ֆոնդը բաժանվում է`
- Ավտոգործարաններ-891 շենք
- Կենտորնական-5959
- Կոմերիտմիության-2768
Տների բաշխումը ըստ հարկերի`
- 1 և 2 հարկանի շենքեր-7378
- 3-4 հարկանի շենքեր-491
- 5 հարկանի շենքեր-656
- 6, 9 և 10 հարկանի շենքեր-708
- 12 և ավելի հարկանի շենքեր-259
Բարձրահարկ շենքերը թաղամասերում անհավասար են բաշխված, կենտրոնական շրջաններում միջին բարձրությունը 5 հարկանին է, իսկ ավտոգործարանինը` 10 [22]:
Բոլոր ավտոգործարանի բնակարանների տարածքի (53.9% - ը, ընդհանուր մակերեսը) 100 տոկոսը բարելավված է (բացառությամբ ցածրահարկ շենքերի վերելակների):
Ըստ ռուսական գլիդիայի 2010 թվականի մայիսի 31-ին Տոլյատիի անժարժ գույքի շուկայումը միջին գինը 26,293 ռուբլի/մ², որը Ռուսաստանի քաղաքների ամենամեծ ցուցանիշներում 15 տեղն է զբաղեցնում [23]:
Կայացում խմբագրել
Բնակարանային ֆոնդի կառուցվածքում ամենամեծ մասնաբաժինը օկուպացված կապիտալ տներին է հատկացվում, որոնց բոլոր տեսակները բարելավված են`
- Բնակարանների 99.7%-ը կենտորանական ջեռուցվում ունեն
- 99.3%-ջրամատակարարում
- 98.9%-կոյուղի
- 96.6%-տաք ջուր և վանաներ
- 74.2%-վերելակներ
- 74.6%-ը հագեցված է էլեկտրական վառարաններով
- 21.7%-գազամատակարարում
Ջրամատակարարում և ջրահեռացում խմբագրել
Քաղաքն ունի ջրամատակարարման կենտրոնացված համակարգը, որը հիմնված է երկու աղբյուրների վրա`
- Մակերևութային ջրերի Կույիբշևյան ջրամբար, ջրընդունիչը գտնվում է քաղաքի գետի վերևում:
- Ստորերկրյա ջրեր (127 արտեզյան հորեր, 10 ջրընդունիչները գտնվում են Տոլյատիի ստորերկրյա ավանդների կենտրոնական մասում):
Ջրային բոլոր պաշարները խմելու են, որպես կանոն իրենց մեջ պարունակում են մագնեզիում, կալցում: Ջրի ֆիզիկական հատկությունները, իրենց օրգանոլեպտիկ հակությունները պահանջում են խմելու ջրի որակ:
Ավտոգործարանի բաց տարածքում պգտագործվում է տաք ջրի համակարգ: Սա բացասաբար է ազդում օրգանալեպտիկ հատկություններ, ինչպես նաև սպառողի վրա: 1996 թվականին ավտոգործարանի թաղամասերի տաք ջրի նմուշների 11% -ը չէր համապատասխանում չափանիշներին: 1997 թվականին այդ նմուշներն արդեն 44% էին [24]: Կան հեռանկարներ փակ ջրային տարածքի փոխանցման, սակայն դրանց իրականացումը չի սկսվել, քանի որ հսկայական ծախսերի հետ է կապված:
Տարեկան հաշվեվ ջրի ընդանուր ծախսումը կազմում է 89.2 մլն մ³: Ջուրը սպառողներին առաքվում է ջրամատակարարման 778.5 կմ երկարությունը ունցող ցացների միջոցով: Իրականացվել է արտեզյան աղբյուրների ջրերի զարգացում:
Քաղաքն ունի նաև ջրահեռացման կենտրոնացված համակարգ: Քաղաքային կոյրուղու ցանցի երկարությունը 690.7 կմ է: Կեղտաջրերի մաքրումն իրականացվում է 4 կոյուղու կայարանների միջոցով:
Քաղաքի 99.3% ապահովված է ջրամատակարմամբ, ընդանուր բնակարանային ֆոնդի 98.9%-ը կոյուղի ունի:
Ջերմամատակարարում խմբագրել
Քաղաքի ջեռուցումը կատարվում է 2 էլեկտրակայանների և 16 կաթսանների միջոցով: Ջերմային ցանցը 603.45 կմ է: 1 տարվա սպառողների համար 10.4մլն ԳԿալ է ազատ արձակվում, որի 4.3 միլիոնը բնակելի շենքերից է հատկացվում:
Գազի մատակարարում խմբագրել
Քաղաքի գազի ցացերի երկարությունը 1370.9կմ է:
Էլեկտրական սնուցում խմբագրել
Քաղաքի սնուցումը տրամադրվում է 1071 տրանսֆորմային ենթակայանի միջոցով, որից 422 պատկանում է քաղաքապետարանին: Էլեկտրական ցանցերի երկարությունը 4417 կմ է:
Քաղաքի 22000 փողոցներում փողթցային լուսավորման ցանցերի երկարությունը 903.2 կմ է:
Առողջապահություն խմբագրել
Սպորտ խմբագրել
Կրթություն խմբագրել
Գիտություն խմբագրել
Մշակույթ խմբագրել
Տոլյատի թանգարաններ խմբագրել
Պատկերասրահներ և ցուցասրահներ խմբագրել
Թատրոններ, համույթներ, ֆիլհարմոնիկ խմբագրել
Տոլյատի կինոթատրոն խմբագրել
Կրկես խմբագրել
Փառատոններ խմբագրել
Տոլյատի տեսարժան վայրեր և ճարտարապետական կոթողներ խմբագրել
Ճարտարապետություն խմբագրել
Հուշարձաններ խմբագրել
Ուշագրավ մարդիկ, որոնք կապված են քաղաքի հետ խմբագրել
ԶԼՄ-ներ խմբագրել
Քաղաքում լրատվամիջոցների զարգացման պատմություն խմբագրել
Հեռուստատեսություն խմբագրել
Օպերատորների կաբելային հեռուստաընկերություններ խմբագրել
Տպագիր հրատարակություններ խմբագրել
Ռադիո խմբագրել
Հարաբերություններ խմբագրել
Ֆիքսված կապեր խմբագրել
Բջջային կապ խմբագրել
Համացանց խմբագրել
Կրոն խմբագրել
Քանի որ Տոլյատի քաղաքը բազմազգ է բնակչություն էլ բազմակրոն է: Քաղաքի մեծ մասը ուղղափառ քրիստոնյաներ են: Մահմեդականները թվաքանակով երկրորդ տեղում են [25]:
Ուղղափառ եկեղեցիներ խմբագրել
Քաղաքի ժամանակակից առաջին եկեղեցին կառուցվել է 1985 թվականին:
Տոկյատի քաղաքի ուղղափառ մեծ եկեղեցիներ`
- Եկեղեցի կազանական Մայր Աստծու պատկերով
- Պայծառակերպության եկեցեցի
- Ավետիս եկեղեցին
- Սուրբ Կույսի եկեղեցի
Մեծ ակտիվություն ունի ուղղափառ դասական ճեմարանը, որտեղ սովորում են տղամարդիկ:
Տոկյատիում կառուցել է Վոլգային ուղղափառ համալսարանը:
Ավելի շատ տաճարներ է նախատեսվում կառուցել, որոնց համար դեռ միայն մի շինարարության տեղ կա:
Մզկիթեր խմբագրել
- Տոլյատիի մզկիթը գտնվում է քաղաքի կենտրոնական տարածքում: Կառուցվել է ընդամենը երկու տարում և բացվել 1996 թվականին
Այլ դավանանքներ խմբագրել
Բացի այդ քաղաքն ունի հիմնական բոլոր կրոնների կազմակերպություներից` հին հավատացյալներ, կաթոլիկություն, հուդայականություն, բողոքականություն, բուդդայականություն և այլ:
Հանցագործություններ խմբագրել
2007 թվականի առաջին կեսին արձանագրվել է 11.8 հազար հանցագործություն, որից 6.5 հազարը կամ 55.4% գրանցված է [19]: Գրանցված հանցագործությունը տոկոսը հետևյալն է`
- Գողություններ- 34,3 %
- Ծանր հանցագործություններ-14,7 %
- Խարդախություններ- 7,6 %
- Կողոպուտ- 13,6 %
- Թրագիքինգ- 7,1 %
Կազմակերպաված հանցագործություններ խմբագրել
Տոլյատի քաղաքն համարվում է Ռուսասռանի մամուլի կրիմինալի կենտրոնը: Ըստ մամալի հրապարակումների քաղաքի բնակիչները, Տոլյատիում զարգացնում են կազմակերպված հանցագործությունները, գողացվել են «Ավտովազ»-ի պահեստների ավտոմեքենաներ և ավտոմեքենաների մասեր: Դրա հիման վրա նկարահանվել է վավերագրական ֆիլմ «Քրեական Ռուսաստան» ` նվիրված Տոլյատիի ոճրագործությանը, ֆիլմում նկարագրվում է պատերազմի դրամաշորթությունը: Այս տարածաշրջաններում սպանվել են հանցագործենր, ոստիկաններ, լրագրողներ հիմնականում անցորդների կողմից [26]:
Քաղաքի գերեզմանատանը կան երկու «հերոսների նրբանցք»` պատոնական, որտեղ կատարվում են հիմնական թաղումները, և ոչ պաշտոնական , որտեղ թաղված են քրեական պատերազմի մասնակիցները: Վերջինը ատ ավեի լայն և մոնումենտալ է, որը հայտնի է Տոլյատիի սահմաներից դուրս, այստեղ նույնիսկ գալիս են տարբեր քաղաքից հյուրեր [27][28]:
Բազմաթիվ հանցագորխենր են բռնվել և դատապարտվել, շատերը սպանվել են, բայց ատ հայտնի հանցագործներ շարունակում են իրենց սև գործերի կատարումը [29][30]:
Բայց կան մի տեսություն, ըստ որի քրեական պատերազմում մահացել են նաև ազնիվ մարդիկ, անկախ նրանից, թե ով էր պաշտոնապես կապված այդ հանցագործության հետ: Եվ ամբողջ պատերազմը հրահրել է զեկավարությունը իրավապահ մարմինների օգնությամբ: Եվ գործարանի կառավարման պատրվակով միլիորդավոր խարդախություներ է կատարվել, ոստիկանությունը ազատվել է տասնյակ հազարավոր հանցագործներից [28]:
2003 թվականի հոկտեմբերի 31-ի ավտոբուսի պայթունը խմբագրել
2007 թվականի հոկտեմբերի 31, չորեքշաբթի, կամը 8:17 Կարլ Մաքսի և Գագարինի տեղական խաչմերուկում տեղի է ունեցել ուևորատար ավտոբուսի պայթյուն: Մահացել է 8 մարդ, վիրավորվել ավելի քան 60 հոգի: Չնայած որ դեպքից անմիջապես հետո է ահազանգը կատարվել, սակայն ըստ հետաքնության ահաբեկչություն տեղի չի ունեցել[31]:
Մեղավոր է ճանաչվել է 21-ամյա սիրողական քիմիկոս Եվգենի Վահռուշեյը, ով եղել է 8 զոհերի մեջ: Հիմնական պատճառը անզգույշ պայթուցիկներ են եղել [32]:
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Վոլֆսբուրգ (գերմ.՝ Wolfsburg), Գերմանիա, 1991 թվականի օգոստոսից
Ֆլինտ (անգլ.՝ Flint), ԱՄՆ, 1992 թվականի հունիսի 17-ից
Կազանլիկ (բուլղար․՝ Казанлък), Բուլղարիա, 1995 թվականի մարտից
Լոյան (չինարեն ավանդ. 洛陽, հեշտ. 洛阳 , պինին: Luòyáng), КНР, 2000 թվականի ապրիլից
Ունի նաև գործնկեր քաղաքներ[33]`
Օբեկտներ քաղաքի պատվին խմբագրել
.jpg)
Ի պատիվ Տոլյատի անվանվել են մի քանի նավեր [34] ՝
- «Տոլյատի» բեռների նավ, տարողությունը 2000 տոննա, կառուցվել է 1967 թվականի Չեխոսլովակիայում:
- П-804 սահմանային պարեկային նավակը 1996 թվականի հունվարի 19-ին վերանվանվել է «Տոլյատի»:
- «Տոլյատի» է կոչվել 2004 թվականին կառուցված արշավային նավահագիստ[35] :
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Самарско-Тольяттинская агломерация рассматривается в числе пяти пилотных проектов Минрегионразвития РФ
- ↑ Ставрополь в начале ХХ века
- ↑ Объединяй и властвуй. В Тольятти вновь заговорили о присоединении Жигулевска
- ↑ Виталий Гройсман: Объединение Тольятти и Жигулёвска — правильная идея (Самарская область)
- ↑ Генерал Юрьев предложил объединить Тольятти, Жигулёвск и Ставропольский район
- ↑ Александр КУРЫЛИН: «Объединение Жигулёвска и Тольятти пока нецелесообразно»
- ↑ Нужно объединить Ставропольский район и Тольятти
- ↑ Смычка города с деревней. Тольятти станет больше
- ↑ Кабытов, 2009, էջ 9
- ↑ Р. Г. Гагкуев, А. Б. Мудров. «Русская семья со шведской фамилией». pravoslavie.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-11-10-ին. Վերցված է 2010-11-10-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|datepublished=ignored (օգնություն) - ↑ Владислав Кириллов. «Уничтожение имени как необходимое условие уничтожения нации». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-11-10-ին. Վերցված է 2010-11-10-ին.
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-02-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «Феномен роста» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 14,8 Паспорт Тольятти, 2004, էջ 11
- ↑ 15,0 15,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «Отчёт 2007» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 «Отчет о социально-экономическом положении городского округа Тольятти за 2009 год». Мэрия Тольятти. 2010-04-01. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2010-04-01-ին.
- ↑ «С 2002 года средний возраст жителей Тольятти увеличился на 3 года». www.tltnews.ru. 19 июля 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-10-19-ին. Վերցված է 2009-08-13-ին.
{{cite web}}: no-break space character in|title=at position 61 (օգնություն) - ↑ Паспорт Тольятти, 2004, էջ 55
- ↑ 19,0 19,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «Отчёт для Думы» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «Нации» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Деловая газета «Понедельник». «Где нам дальше жить. Строительство жилья в Тольятти». realty.rbc.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-10-19-ին. Վերցված է 2009-08-31-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|datepublished=ignored (օգնություն) - ↑ Павел Соколов Вячеслав Лысенковский: АВТОВАЗ держит нас в тонусе // Хронограф Тольятти : газета. —Тольятти, 27 ноября 2006. — В. 40 (159).
- ↑ Российская Гильдия Риэлторов. «Цены на рынке недвижимости в крупнейших городах России по состоянию на 31 мая 2010 года». rbc.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2010-09-10-ին.
- ↑ Егоров, 2003, էջ 249
- ↑ Олеся Солнцева (03 апреля 2006). «Будет ещё одно соглашение». TLTnews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 12.05.2008-ին. Վերցված է 2010-10-27-ին.
- ↑ Андрей Солдатов Бандоград на Волге // Русский предприниматель : журнал. — сентябрь 2002. — В. 7.
- ↑ Андрей Калитин Город погибших журналистов // Аргументы Недели. — Первый канал, 3 августа 2006.
- ↑ 28,0 28,1 Владимир Воронов Не плачьте над трупами павших — невинно убиенных среди них практически нет // Собеседник. — Издательский Дом «Собеседник», 29.08.2002.
- ↑ Михаил Ламцов «Жигули»-на-крови // Аргументы и факты : газета. — 11 сентября 2002. — В. 37 (1142).
- ↑ Владислав Трифонов Братаны на Волге // Власть : журнал. — 30.07.2002. — В. 29 (482).
- ↑ «УФСБ: Взрыв автобуса в Тольятти не был терактом». Rbc.ru. 15 декабря 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 25.02.2008-ին. Վերցված է 2010-11-08-ին.
- ↑ Майк Габриелян (15 декабря 2007). «Автобус взорвала неосторожность». gazeta.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 16.02.2008-ին. Վերցված է 2010-11-08-ին.
- ↑ Мэрия городского округа Тольятти. «Города побратимы и города партнёры». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2010-08-31-ին.
- ↑ Глеб Алексушин (2008-11-12). «С самарскими именами на борту». riasamara.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին. Վերցված է 2012-06-19-ին.
- ↑ Информация о судне «Тольятти»
Գրականություն խմբագրել
- Город Тольятти. — Куйбышев: Кн. изд-во, 1987. — 203 с.
- История Ставрополя – Тольятти: учебное пособие для учащихся 9-х классов г.о. Тольятти / под ред. П. С. Кабытова. — Тольятти: Тольяттинский государственный университет, 2009. — 315 с. — 5000 экз.
- Б. Р. Рубаненко, А. С. Образцов, М. К. Савельев Новый Тольятти — М. : Знание, 1971. — 64 c.
- Владычина, Е. Г. Город мечты и реальный город : (архитектура г. Тольятти, проблемы организации городской среды в Автограде) // Техническая эстетика. — 1987. — нояб. (N 11). — С. 6-9.
- Дело № 13: Убийства журналистов в Тольятти. Под ред. А. К. Симонова. М.: Медея, 2005 г. (Серия «Дела СМИ») — 128 с.
- Боровкова Т. Н. Климат Тольятти. — Приволжское территориальное управление по гидрометеорологии и контролю окружающей среды, 1987. — 400 экз.
- Н. Оболонков, Б. Кашунин, А. Кудрявцев и др. Город Тольятти: историко-экономический очерк. — Куйбышев: Куйбышевское книжное издательство, 1975. — 191 с..
- В. Казакова, С. Мельник Ставрополь-на-Волге и его окрестности в воспоминаниях и документах. — Тольятти: Городской музейный комплекс «Наследие», 2004. — 340 с.
- Паренский А. Т. Судьба моя – Тольятти: Записки председателя горсовета. — Тольятти: Издательство фонда «Развитие через образование», 1997. — 189 с. — ISBN 5-88299-021-1.
- Паспорт города Тольятти Самарской области. — Тольятти: Мэрия Тольятти, 2004. — 111 с.
- Овсянников В. А. Часть I // Ставрополь — Тольятти. Страницы истории. — Тольятти: Издательство Фонда «Развитие через образование», 1997. — 364 с. — 8000 экз. — ISBN 5-88299-016-5.
- Город Тольятти : Историко-экономический очерк. — 2-е изд., перераб. и доп. — Куйбышев: Книжное издательство, 1975. — 191 с.
- Макарова Т. В. Тольятти: хроники аномальных явлений, факты и размышления (1990-2005). — Тольятти: СтандАрт, 2006. — 222 с. — (Уфология для "чайников").
- Хворов Г. В. Экологический атлас г. Тольятти. — СПб.: Мониторинг, 1996.
- Лысова С. И. Географические особенности формирования города Тольятти. — Тольятти: Тольяттинская академия управления, 2004. — 158 с. — ISBN 5-8146-0025-Х.
- Рубаненко Б. Р., Образцов А. С., Савельев М. К. Новый Тольятти. — М.: Знание. — 64 с. — (Строительство и архитектура).
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Портал мэрии городского округа Тольятти
- Лица и организации, награждённые Почётной грамотой Думы городского округа Тольятти
- Тольятти հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
- Тольятти в энциклопедии «Мой город»
Ժոզեֆ Բոնապարտ | |
|---|---|
| Կայսր | |
 | |
| Թագավորի պաշտոնական դիմանկարը 1800-ական թվականներին | |
| Լրիվ անուն | Նապոլեոն Բոնապարտ |
| Իտալերեն | Giuseppe Buonaparte |
| Ֆրանսերեն | Joseph Bonaparte |
| Ծնվել է՝ | հունվարի 7, 1768 |
| Ծննդավայր | Այաչո, Կորսիկա |
| Մահացել է՝ | Հուլիսի 28, 1844 |
| Թաղվել է՝ | Ֆլորենցիա, Փարիզ |
| Ազգություն | ֆրանսիացի |
| Հաջորդող | Ֆերդինանդ VII |
| Ուղեկից | Ջյուլի Կլառի |
| Տոհմ |  Բոնապարտներ |
| Հայր | Կարլո Բոնապարտ |
| Մայր | Լետիցիա Ռամոլինո |
| Պարգևներ |  |
Նապոլեոն Բոնապարտ (իտալ.՝ Napoleone Buonaparte, ֆր.՝ Napoléon Bonaparte), օգոստոսի 15, 1769 Այաչո, Կորսիկա - մայիսի 5, 1821, Լոնգվուդ, Սուրբ Հեղինեի կղզի), Ֆրանսիական Հանրապետության առաջին կոնսուլ (1799-1804), ֆրանսիացիների կայսր 1804-1815, ֆրանսիական զորավար և պետական գործիչ։