Անտառատափաստան

Անտառատափաստանային գոտի, Հյուսիսային կիսագնդի բարեխառն գոտու անցումնային բնական գոտի՝ անտառային և տափաստանային, գոտիների միջև։

Բնորոշ են

• խոնավից չորայինին անցնող չափավոր ցամաքային կլիման
• անտառային և մարգագետնա-տափաստանային Իրկուտսկո-Բալագանյան անտառատափաստանը
• բուսականության համակցությունը
• հողառաջացման ճմային և պոդզոլային տիպերը։

Առաջացման վայրեր

Անտառատափաստանային գոտիյի տիպիկ լանդշաֆտներն առաջանում են այն վայրերում, ուր մթնոլորտային տեղումների տարեկան քանակը մոտավորապես հավասար է գոլորշիացմանը։

• Եվրասիայում անտառատափաստանային գոտին անընդմեջ շերտով ձգվում է Միջին-Դանուբյան դաշտավայրից մինչև Ալթայ։
• Հարավային Սիբիրում, Հեռավոր Արևելքում, Մոնղոլիայում և Հյուսիս-Արևելյան Չինաստանում անտառատափաստանային գոտին կտրտված է լեռնային ռելիեֆի պատճառով։
• Հյուսիսային Ամերիկայում գրավում է Կանադայի հարավը և Միսսիսիպիի ավազանը։

Կլիմա

Անտառատափաստանային գոտիյի ձմեռր ցուրտ է, երկարատև, ձնառատ, ամառը՝ տաք։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը -5°C–ից -20°C է (Աիբի– րում՝ -35°C), հուլիսինը՝ 18°C–ից 25°C։ Տեղումները 400—1000 մմ է, առավելագույնը՝ ամռանը։

Գետային ցանցը նոսր է, ռեժիմը՝ անկայուն։ Տարածված են մոխրագույն անտառային հողերը, սևահողերը, մարգագետնա-սևահողերը և սևահողանման հողերը։ Ամռանը հաճախ են խորշակները։

Բուսական և կենդանական աշխարհ

• Անտառատափաստանային գոտիյի ավելի չորային մարզերում (Արևմտյան Սիբիր, Մեծ հարթավայրեր) տարածված են աղուտային և աղիացած հողերը։ Բնական բուսականությունը (հիմնականում՝ արգելավայրերում) անտառային ոչ մեծ զանգվածների (լայնատերև, մանրատերև և փշատերև ծառատեսակներ) զուգակցությունն է մարգագետնային տափաստանների հետ։ Խոտային բուսականությունը բազմազան է (1 մ² վրա 70—80 տեսակ)։ Շատ են տարախոտերը, սիզախոտերը, հացազգիները։
• Կենդանական աշխարհին հատուկ են անտառային և տափաստանային գոտիներում հանդիպող տեսակներ։

Անտառատափաստանային գոտիի բնական լանդշաֆտը խիստ փոխվել է մարդու կողմից։

ԽՍՀՄ Եվրոպական մասի անտառատափաստանային գոտիյի 80%-ը հերկված է։ Մշակում են՝ ցորեն, շաքարի ճակնդեղ, կանեփ, արևածաղիկ, ծխախոտ ևն։ ԱՍՀՄ-ում երաշտի դեմ պայքարելու համար անտառատափաստանային գոտիյի հարավում ստեղծվել են դաշտապաշտպան անտառաշերտեր։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 445)։