Սամարայի մարզ
Սամարայի մարզ (ռուս.՝ Самарская область), մարզ Ռուսաստանի կազմում[2], Ռուսաստանի ֆեդերացիայի միավոր։ Մայրաքաղաքն է Սամարա քաղաքը։
 ռուս.՝ Самарская область | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Մասն է | Եվրոպական Ռուսաստան և Մերձվոլգյան դաշնային օկրուգ | ||||
| Հիմն | Սամարայի շրջանի հիմն | ||||
| Կարգավիճակ | Մարզ | ||||
| Մտնում է | Ռուսաստան[1] և ՌԽՖՍՀ | ||||
| Վարչկենտրոն | Սամարա | ||||
| Հիմնական լեզու | ռուսերեն | ||||
| Բնակչություն (2010) | 3 215 532 (11 տեղ) | ||||
| Տարածք | 53600 (50 տեղ) | ||||
 | |||||
| Հիմնադրված է | 14 մայիսի 1928 թ. թ. | ||||
| Սահմանակցում է | Ուլյանովսկի մարզ, Թաթարստան, Օրենբուրգի մարզ և Սարատովի մարզ | ||||
| Ժամային գոտի | SAMT? | ||||
| ISO 3166-2 կոդ | RU-SAM | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 63, 163 և 763 | ||||
| adm.samara.ru | |||||
Սահմանակից է Ռուսաստանի Սարատովի, Ուլյանովսկի, Օրենբուրգի մարզերի, Թաթարստան հանրապետության, ինչպես նաև Ղազախստանի հետ։
ՌԽՖՍՀ կազմում խմբագրել
Կազմվել է 1928 թվականի մայիսի 14-ին, որպես Միջինվոլգյան մարզ, 1929 թվականի հոկտեմբերի 20-ին վերանվանվել է Միջինվոլգյան երկրամաս, 1935 թվականի հունվարի 27-ին՝ Կույբիշևի մարզ։ Տարածությունը՝ 53,6 հազ.կմ²։ Ուներ 25 վարչական շրջան, 10 քաղաք, 19 քաղաքատիպ ավան։ Կենտրոնը՝ Կույբիշև (Սամարա)։ Կույբիշևի մարզը պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով (1958 և 1970 թվականներ)։
Կույբիշևի մարզը գտնվում է Արևելա-Եվրոպական հարթավայրի հարավ-արևելքում, Վոլգայի միջին հոսանքում, որտեղ Վոլգան առաջացնում է Սամարայի աղեղը։ Վոլգայով բաժանվում է աջափնյա (փոքր) և ձախափնյա մասերի։ Աջափնյա մասում Մերձվոլգյան բարձրությունն է, Սամարայի աղեղի հյուսիսում՝ Ժիգուլները (բարձրությունը՝ մինչև 375 մ)։ Ձախափնյակի հյուսիս-արևմուտքում է Ցածրադիր Զավոլժիեն, հյուսիս-արևելքում՝ Բարձրադիր Զավոլժիեն (300 մ)։ Հարավում զառիկող ալիքավոր հարթավայր է։ Կան նավթ, գազ, այրվող թերթաքարեր, ծծումբ, գիպս, կրաքար, բիտումինուլային դոլոմիտ։ Կլիման չոր ցամաքային է։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը -13 °C-ից -14 °C է, հուլիսինը՝ 20-22 °C, տարեկան տեղումները՝ 300-450մմ։ Կույբիշևի մարզի հարավում հաճախակի են երաշտներն ու խորշակները։ Գլխավոր գետը Վոլգան է։ Գերակշռում են սևահողերը, կան նաև պոդզոլացած և շագանակագույն հողեր։ Տարածքի 12%-ը անտառածածկ է։ Կենդանիներից կան գայլ, աղվես, որմզդեղն, այծյամ, սկյուռ, կրծողներ, թռչուններ, գետերում՝ ձկներ։
Բնակչության 82%-ը ռուսներ են, բնակվում են նաև մորդվաներ, չուվաշներ, թաթարներ, ուկրաինացիներ և այլք։ Խոշոր քաղաքներն են Կույբիշևը, Տոլյատին, Սիզրանը, Նովոկույբիշևսկը։ Կույբիշևի մարզը զարգացած ինդուստրիալ և մեքենայացված գյուղատնտեսության շրջան է։ Ընդհանուր միութենական արտադրությունում մարզն աչքի է ընկնում էլեկտրաէներգիայի արտադրությամբ, մեքենաշինությամբ ու մետաղամշակմամբ, նավթի հանույթով ու վերամշակմամբ, նավթաքիմիայով։ Կույբիշևի մարզը եղել է ՍՍՀՄ-ի էներգետիկ կարևոր կենտրոնը։ Աշխատել են խոշոր ՋԷԿ-եր, Վոլգայի ՀԷԿ-ը։ Տոլյատի քաղաքում ստեղծվել էր մարդատար ավտոմոբիլների արտադրության խոշոր համալիր։ Կույբիշևի մարզը Վոլգա-Ուրալյան նավթագազաբեր մարզի նավթարդյունահանող շրջաններից է։ Գյուղատնտեսությունն ունի հացահատիկա-անասնապահական ուղղություն։ Մշակում են ցորեն, գարի, կորեկ, տարեկան, վարսակ, արևածաղիկ և այլն։ Անասնապահությունն ունի մսակաթնատու և մսաբրդատու ուղղություն։ Երկաթուղիների երկարությունը 1277կմ է (1971 թ.), ջրայինը՝ մոտ 300կմ (Վոլգայով), ավտոճանապարհներինը՝ 2,9 հազ.կմ։ Զարգացած է խողովակաշարային տրանսպորտը։ Մարզով է անցնում «Դրուժբա» նավթամուղը։ Մարզում գործում էր 11 բուհ, 8 թանգարան, 5 թատրոն, ֆիլհարմոնիա։ Հրատարակվում է մարզային 2 թերթ։ Այստեղ էր գտնվում Սերնովոդսկը՝ երկրի հին առողջարաններից մեկը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ OKTMO (ռուս.)
- ↑ Սամարայի մարզի էջը Ռուսաստանի կառավարության կայքում Archived 2014-04-07 at the Wayback Machine. (ռուս.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Սամարայի մարզի պաշտոնական կայք Archived 2005-02-12 at the Wayback Machine.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 13)։ 
|