Վիքիպեդիա

Կավասակիի հիվանդություն

Կավասակիի հիվանդություն, հայտնի է նաև որպես մաշկի, լորձաթաղանթների, ավշագեղձերի հիվանդություն, արյունատար անոթների բորբոքային հիվանդություն[2]։ Հիմնական ախտանիշներն են՝ տենդ, որը տևում է ավելի քան 5 օր և չի պատասխանում սովորական դեղորայքին, պարանոցային մեծացած ավշային հանգույցներ, ցան սեռական օրգանների հատվածում, կարմրած աչքեր, շրթունքներ, ափեր և ոտնաթաթեր[2]։ Այլ ախտանիշներն են՝ ցավոտ կոկորդ և լուծ[2]։ Ախտանիշների սկզբից 3 շաբաթ հետո հնարավոր է ոտնաթաթերի և ափերի մաշկի թեփոտում[2]։ Այնուհետև տեղի է ունենում վերականգնումը[2]։ Որոշ երեխաների օրգանիզմում 1-2 տարի անց[2] կարող է առաջանալ բարդացում՝ սրտի պսակաձև զարկերակների անևրիզմա։

Կավասակիի հիվանդություն
Երեխան ցույց է տալիս Կավասակի հիվանդության ժամանակ դիտվող լեզուն, վառ կարմիր, այտուցված շուրթերը
Տեսակհիվանդության կարգ
Հիվանդության ախտանշաններմորենման լեզու, ավշային հանգույցների բորբոքում, տենդ, լուծ և բորբոքում[1]
Բժշկական մասնագիտությունԻմունոլոգիա և մանկաբույժ
ՀայտնաբերողTomisaku Kawasaki?
 Kawasaki disease Վիքիպահեստում

Պատճառն անհայտ է[2]։ Կարող է լինել ինֆեկցիոն տրիգերի հանդեպ գենետիկորեն նախատրամադրված[2] աուտոիմուն պատասխանը։ Հիվանդությունը վարակիչ չէ[2]։ Ախտորոշումը հիմնվում է կլինիկական նշանների և ախտանիշների վրա[2]։ Այլ ախտորոշիչ թեստեր, ինչպես սրտի ՈՒՁՀ-ն և արյան հետազոտությունները կարող են լինել օգտակար[2]։ Այլ հիվանդություններ, որոնք կարող են դրսևորվել համանման ձևով, քութեշն է և յուվենիլ (մանկական) ռևմատոիդ արթրիտը[2]։

Հիմնական բուժումն իրականացվում է ասպիրինի և իմունոգլոբուլինի[2] մեծ դոզաներով։ Սովորաբար, բուժման ընթացքում, տենդը վերանում է 24 ժամվա ընթացքում և տեղի է ունենում ամբողջական ապաքինում[2]։ Եթե ախտահարվում են պսակաձև զարկերակները, հնարավոր է պահանջվի վիրահատական միջամտություն[2]։ Բուժման բացակայության դեպքում, պսակաձև զարկերակների ախտահարում տեղի է ունենում 25% դեպքում, 1% մահվան ելքով[3][4]։ Բուժման դեպքում մահվան ռիսկը 0,17% է կազմում[4]։

Հիվանդությունը հազվադեպ է հանդիպում[2]։ Հանդիպման հաճախականությունը 8-67 է 100,000 երեխաների հաշվով, բացառությամբ Ճապոնիայի, որտեղ 124։100,000 է[5]։ 5 տարեկանից բարձր երեխաների խմբում հազվադեպ է հանդիպում[2]։ Տղաներն ավելի հաճախ են հիվանդանում, քան աղջիկները[2]։ Հիվանդությունն առաջին անգամ նկարագրվել է 1967-ին, Ճապոնիայում, Թոմիսակու Կավասակիի կողմից[5][6]

Նշաններ և ախտանիշներ խմբագրել

 
Կավասակի հիվանդության մաշկալորձաթաղանթային դրսևորումները[3]

Կավասակիի հիվանդությունը սովորաբար սկսվում է բարձր և մշտական ջերմությունով, որը շատ զգայուն չէ պարացետամոլով (ացետամինոֆեն) կամ իբուպրոֆենով բուժմանը[7][8]։ Հիվանդության սուր փուլի ժամանակ տենդը սովորաբար լինում է 39-40 °C, կրում է հետադարձ բնույթ և ուղեկցվում է ծայրահեղ անհանգստությամբ[7][9]։ Վերջինը հանդիպում է Կավասակի հիվանդության ատիպիկ ընթացքի ժամանակ[10][11], չնայած ոչ բոլոր դեպքերում[12]։ Հիվանդության դեբյուտ է համարվում տենդի առաջին օրը[8]։ Տենդի տևողությունը միջինում 1-2 շաբաթ է, բուժման բացակայության դեպքում կարող է ձգվել մինչև 3-4 շաբաթ[3]։ Երկարաձգված տենդը ասոցացվում է սրտային ախտահարման հետ[13]։ Տենդը մասնակիորեն իջնում է ջերմիջեցնողներով, բայց ոչ հակաբիոտիկներով[3]։ Տենդը անհետանում է համապատասխան բուժման՝ ներերակային իմունոգլոբուլին և ասպիրինի օգտագործումից 2 օր անց[14]։

Երկկողմանի շաղկապենաբորբը հաջորդ ամենահաճախ հանդիպող ախտանիշն է[15][16]։ Դա սովորաբար ընդգրկում է բուլբար կոնյունկտիվան, ցավոտ չէ և չի ուղեկցվում ճնշման զգացողությամբ[17]։ Սովորաբար ի հայտ է գալիս հիվանդության սուր փուլում՝ տենդից հետո[8]։ Առաջային ուվեիտը կարելի է ախտորոշել սլիթ-լեմփ հետազոտության միջոցով[18][19]։ Ծիածանաթաղանթաբորբ ևս հնարավոր է[20]։ Եղջերաթաղանթային նստվածքները ակնային ախտահարման հաջորդ դրսևորումն են (ի հայտ են բերվում միկրոսկոպով, անզեն աչքի համար անտեսանելի են)[8][21]։

Կավասակիի հիվանդության ժամանակ դիտվող բերանի ախտահարումներն ընդգրկում են՝ կարմրած լեզու, այտուցված շրթունքներ՝ մակերեսային շերտի եղջերացումով և արյունահոսությամբ[22]։ Բերանի և կոկորդի լորձաթաղանթը կարող է լինել վառ կարմիր, լեզուն մորենման տեսք է ունենում (նշանակալի կարմիր է, սպիտակ պտկիկներով)[3]։ Նշված ախտանիշերը մեռուկացնող միկրովասկուլիտի և ֆիբրինոիդ մեռուկի հետևանք են[22]։

Պարանոցային լիմֆադենոպաթիան հանդիպում է 50-75% հիվանդների մոտ, մինչդեռ այլ դրսևորումները հանդիպում են 90% դեպքերում[8][15], սակայն երբեմն այս ախտանիշը կարող է լինել գերակշռող[21][23]։ Համաձայն ախտորոշումը հաստատող չափանիշերի, ընդգրկված ավշային հանգույցներից գոնե մեկի չափը պետք է լինի ≥ 15 մմ[24]։ Ախտահարված ավշային հանգույցներն անցավ են կամ քիչ ցավոտ և անշարժ, հնարավոր է հարակից շրջանի մաշկի կարմրություն[8]։ Տենդով և պարանոցային ադենիտով,երեխաները ովքեր կայուն են հակաբիոտիկներով բուժմանը, որպես տարբերակիչ ախտորոշում պետք է կասկածել Կավասակիի հիվանդություն[8]։

Հիվանդության սուր փուլում, կարող է լինել ափերի և ներբանների կարմրություն, որը սովորաբար ունենում է հստակ սահմաններ[8] և հաճախ ուղեկցվում է ձեռքերի և ոտքերի հետին մակերեսի ցավոտ, պինդ այտուցներով։ Այս պատճառով է, որ հաճախ հիվանդ երեխաները չեն ցանկանում ինչ որ բան պահել ձեռքում կամ ոտքերի վրա ծանրություն կրել։ Հետագայում, ապաքինման կամ ենթասուր փուլի ժամանակ՝ տենդի սկզբից 2-3 շաբաթ անց, սկսվում է ձեռքերի ու ոտքերի մատների մաշկի թեփոտումը սովորաբար հարեղնգային շրջանից և կարող է ընդգրկել ափերն ու ներբանները[25]։ Հիվանդների 11%-ի շրջանում մաշկի թեփոտումը կարող է շարունակվել երկար տարիներ[26]։ Տենդի սկզբից 1-2 ամիս անց, հնարավոր են եղունգի վրա լայնական գծերի առաջացում (Բյուի գծեր)[27], և որոշակի հատվածներում եղունգի կորուստ[27]։

Մաշկի ամենահաճախ հանդիպող ախտահարումը տարածուն ոչ յուրահատուկ բծա-թմբիկավոր էրիթեմատոզ ցանավորումն է[28]։ Ցանը փոխվում է ժամանակի ընթացքում։ Բնորոշ տեղակայումը իրանն է, սակայն հետագայում կարող է տարածվել դեմքի, վերջույթների, ինչպես նաև շեքի վրա[3]։ Մաշկի այլ վնասումներ ևս նկարագրված են՝ քութեշանման, թմբիկավոր, եղնջացանանման, բազմաձև-էրիթեմատոզ, պուրպուրանման, նույնիսկ փոքրիկ թարախաբշտիկային ախտահարումներ[29][30]։ Մաշկի ախտահարումը կարող է լինել բազմաձև, առանց քորի զգացողության և սովորաբար ի հայտ է գալիս տենդի հինգերորդ օրը[31]։ Այնուամենայնիվ այն երբեք չի լինում բշտանման կամ պարկանման[3]։

Հիվանդության սուր փուլում, բազմաթիվ օրգաններում տեղի են ունենում համակարգային բորբոքային փոփոխություններ[32]։ Երկկողմանի հոդացավեր (արթրալգիա), հոդերի այտուցվածություն և հոդաբորբեր են հանդիպում[15]։ Կարող է հանդիպել միոկարդիտ[33], պերիկարդիտ, վալվուլիտ, ասեպտիկ մենինգիտ, պնևմոնիտ, լիմֆադենիտ, հեպատիտ, լուծ[24]․ ախտահարված հյուսվածքներում նկատվում է բորբոքային բջիջների կուտակում[32]։ Բուժման բացակայությամ դեպքում որոշ սիմպտոմներ կարող են ինքնուրույն վերանալ, սակայն պսակաձև զարկերակների անևրիզմնան չի բարելավվում, և առաջանում է մահվան կամ հաշմանդամության բարձր ռիսկ, կապված սրտամկանի ինֆարկտի հետ[24]։ Անհապաղ բուժման դեպքում այս ռիսկից հնարավոր է մեծապես խուսափել[34]։

Այլ, ոչ սպեցիֆիկ ախտանիշերից են հազը, խորխը, քթահոսությունը, փսխումը, գլխացավը և ցնցումները[15]։

Հիվանդության ընթացքը կարելի է բաժանել 3 կլինիկական փուլի[24]․

Համակարգ Դրսևորումներ
ԱՍՏ Լուծ, որովայնի ցավ, փսխում, լյարդային դիսֆունկցիա, պանկրեատիտ, լեղապարկի ջրգողություն[36], խոլանգիտ, աղիքային կեղծ անանցանելիություն, ասցիտ, փայծաղի ինֆարկտ
Հոդեր Պոլիարթրիտ և արթրալգիա
ՍԱՀ Միոկարդիտ, պերիկարդիտ, հաճախասրտություն[24], սրտի փականային ախտահարու
ՄՍՀ Միզուկաբորբ, պրոստատիտ, միզապարկաբորբ, ցավոտ միզարձակում, նեֆրիտ, ամորձու բորբոքում, նեֆրոտիկ համախտանիշ
ԿՆՀ Լեթարգիա, կոմա, ասեպտիկ մենինգիտ, նյարդազգայական խլություն
ՇՀ Շնչահեղձություն[24], գրիպանման երևույթներ, պլևրալ արտաքիրտ, ատելեկտազներ
Մաշկ Էրիթեմա, Բյուի գծեր, մատների գանգրենա
Աղբյուրը։ review[24], table.[37]

Կլինիկական ախտանիշները երեխաների և չափահասների դեպքում տարբեր են․ չափահասների դեպքում պարանոցային ավշային հանգույցներն ավելի հաճախ են ախտահարվում (93% չափահասներ, 15% երեխաներ), հեպատիտ (65% հարաբերությամբ 10%) և հոդացավեր (61% հարաբերությամբ 24–38%)[24][38]։ Որոշ հիվանդներ ունենում են ատիպիկ կլինիկական ընթացք և այս դեպքում հնարավոր են դասական ախտանիշերի բացակայություն։ Սա, մասնավորապես, տեղի է ունենում նորածինների դեպքում[39], այս պացիենտներն ունեն պսակաձև զարկերակների անևրիզմայի առաջացման ամենաբարձր ռիսկը[8][40]։

Սրտային խմբագրել

Սրտային բարդությունները Կավասակիի հիվանդության ամենաէական բարդություններն են։ Ամերիկայի միացյալ նահանգներում և Ճապոնիայում երեխաների շրջանում սրտային հիվանդությունների հիմնական պատճառն է[24]։ Զարգացած երկրներում, այս հիվանդությունը հավակնում է փոխարինել սուր ռևմատիկ տենդին, որպես երեխաների շրջանում սիրտն ախտահարող ամենատարածված հիվանդություն[8]։ Պսակաձև զարկերակների անևրիզման տեղի է ունենում վասկուլիտի հետևանքով, 20–25% չբուժված երեխաների մոտ[41]։ Սա առաջին անգամ ի հայտ է գալիս հիվանդության սկզբից ամենաքիչը 10օր հետո, հանդիպման հաճախության պիկը հիվանդության սկզբից 4 շաբաթ հետո է[35]։ Անևրիզմաները դասակարգվում են՝ փոքր(անոթի պատի ներքին տրամագիծը <5 մմ) և հսկայական (տրամագիծը > 8 մմ)[24]. պարկանման և իլիկանման անևրիզմաները սովորաբար զարգանում են հիվանդության սկզբից 18-25 օրվա միջակայքում[8]։

Նույնիսկ, եթե բուժվում է բարձր դեղաչափերով ներերակային իմունոգլոբուլիններով, հիվանդության առաջին 10 օրվա ընթացքում երեխաների 5%-ի մոտ առաջանում են պսակաձև զարկերակների ժամանակավոր լայնացում, իսկ 1%-ի մոտ՝ հսկայական անևրիզմա[42][43][44]։ Մահը կարող է տեղի ունենալ կամ սրտամկանի ինֆարկտի հետևանքով, անևրիզմայում ձևավորված թրոմբի պատճառով, կամ մեծ անևրիզմայի պատռվածքի պատճառով։ Մահը առավել հաճախ տեղի է ունենում հիվանդության սկզբից 2-12 շաբաթ անց[8]։

Բազմաթիվ ռիսկի գործոններ են ի հայտ բերված[13], որոնք կանխագուշակում են անևրիզմայի առաջացումը, ներառյալ պահպանվող տենդը ներերեկային իմունոգլոբուլինի ընդունման ֆոնին[45][46], հեմոգլոբինի, ալբումինի ցածր կոնցենտրացիան, բարձր լեյկոցիտոզը, նեյտրոֆիլյոզը, բարձր Ց ռեակտիվ սպիտակուցը, արական սեռը և մեկից փոքր տարիքը[47]։ Կավասակի հիվանդության ժամանակ տեղի ունեցող պսակաձև զարկերակների վնասումը ժամանակի ընթացքում ենթարկվում է փոփոխության։ Անոթների վերականգնումը հիվանդության սկզբից 1-2 տարի անց, նկատվել է կորոնար անևրիզմայով անոթների կեսում[48][49]։ Պսակաձև անոթների նեղացումը հանգեցնում է անոթի նշանակալի օբստրուկցիայի, որի հետևանքով սիրտը բավական քանակով արյուն և թթվածին չի ստանում[48]։ Սրա արդյունքը կարող է լինել սրտամկանի ինֆարկտը[48]։

Սրտամկանի ինֆարկտի առաջացման ամենաբարձր ռիսկը հիվանդության առաջին տարին է[50]։ Ինֆարկտի ախտանիշերը երեխաների մոտ տարբերվում են մեծահասակների ախտանիշերից։ Հիմնական ախտանիշերն են՝ շոկը, անհանգստությունը, փսխումը և որովայնային ցավը․ կրծքավանդակի ցավը առավել բնորոշ է մեծ տարիքով երեխաներին[50]։ Շատ երեխաների մոտ ախտանիշերը սկսում են քնած կամ հանգիստ ժամանակ, և մոտավորապես 1/3 դեպքում ունենում է ասիմպտոմ ընթացք[8]։

Փականային անբավարարությունը, մասնավորապես միտրալ կամ տրիկուսպիդալ, հաճախ դիտվում է հիվանդության սուր փուլում, փականների և սրտամկանի բորբոքման հետևանքով։ Սրա արդյունքում լինում է սրտամկանի դիսֆունկցիան, պսակաձև անոթների ախտահարումից անկախ[48]։ Այս վնասումները մեծ մասամբ անցնում են հիվանդության սուր փուլը հաղթահարելուց հետո[51], սակայն վնասումների փոքր մասը կարող է մնալ և պրոգրեսիվել[52]։ Աորտալ կամ միտրալ անբավարարությունը փականների հաստացման և դեֆորմացման հետևանքով, ունենում է ուշ սկիզբ՝ հիվանդության սկզբից մի քանի շաբաթից մինչև տարիներ անց[53]։ Այս ախտահարումներից որոշները պահանջում են փականների պրոթեզավորում[54]

Այլ խմբագրել

Կավասակի հիվանդության այլ բարդություններ ևս նկարագրված են, ինչպես օրինակ այլ անոթների անևրիզմաներ․ աորտայի անևրիզմա[55], մեծ մաս դեպքերում որովայնային աորտայի[56][57] ընդգրկումով, անութային զարկերակի անևրիզմա[58], բազկագլխային զարկերակի անևրիզմա[59], անևրիզմա զստային և ազդրային զարկերակների, երիկամային զարկերակի անևրիզմա[3][60]։ Անոթային այլ ախտահարումներից հնարավոր են անոթի պատի հաստացում, քնային զարկերակների[61], աորտայի[62] և բազկաճաճանչային[63] զարկերակների կարծրացում։ Անոթային այս փոփոխությունները երկրորդային ձևով առաջացնում են էնդոթելիալ դիսֆունկցիա[60]։ Հավելենք, որ Կավասակի հիվանդությունով երեխաները պսակաձև զարկերակների ախտահարումով, կամ առանց դրա, ունեն կարդիովասկուլյար բարձր ռիսկ[63], ինչպես զարկերակային բարձր ճնշումը, ճարպակալումը, պլազմայի ոչ նորմալ լիպիդային պրոֆիլը[64]։

Ստամոքսաղիքային բարդությունները Կավասակի հիվանդության ժամանակ համանման են Հենոխ-Շենլեյնի պուրուրայի[58] ժամանակ առաջացողներին, ինչպես աղիքային անանցանելիություն[65], աղիքային իշեմիա[66], սուր որովայն[67]։

Ակնային փոփոխությունները Կավասակիի ժամանակ նկարագրվել են դեռևս 1980-ին։ Դիտվում է ուվեիտ, իրիդոցիկլիտ, շաղկապենային արյունազեղումներ[68][69][70], տեսանյարդի բորբոքում[58], կուրություն, ակնային զարկերակի օբստրուկցիա[71]։

Նյարդաբանական բարդությունները Կավասակիի ժամանակ․ կարող է հանդիպել մենինգոէնցեֆալիտ[72], ենթակարծրենային արտաքիրտ[73][74], գլխուղեղի թերարյունամատակարարում[75], գլխուղեղի իշեմիա և ինֆարկտ[76], ուղեղիկի ինֆարկտ[77], որը կլինիկորեն դրսևորվում է ցնցումներով, խորեայով, հեմիպլեգիայով, մտավոր խանգարումներով, լեթարգիայով և կոմայով[58] և նույնիսկ գլխուղեղի ինֆարկտով, որը նյարդաբանական դրսևորում չի ունենում[76]։ Նյարդաբանական այլ բարդացումները, որոնք գանգուղեղային նյարդերի ներգրավման պատճառով են, ներառում են ատաքսիան[58], դիմային նյարդի պարեզը[78], նյարդազգայական խլությունը[79][80]։ Վարքագծային փոփոխությունները, որոնք ենթադրաբար գլխուղեղի իշեմիայի[75] հետևանքով են, ներառում են ուշադրության պակասը, սովորելու հետ կապված դժվարությունները, զգացմունքային խանգարումները (էմոցիոնալ անկայունությունը, գիշերային վախերը և սարսափները), ներանձնային խնդիրները (տագնապներ, դեպրեսիվ կամ ագրեսիվ վարքագիծ)[81][82]։

Պատճառներ խմբագրել

Հիվանդության պատճառն անհայտ է[83][84][85]։

Որպես հիմնական հիպոթեզ, քննարկվում է գենետիկ նախատրամադրվածության՝ աուտոիմուն մեխանիզմի և միջավայրային գործոնների փոխազդեցությունը, առաջնությունը տալով ինֆեկցիոն գործոնին։

Ինֆեկցիոն տրիգերի[86] օգտին ապացույցները շարունակաբար աճում են, սակայն արդյոք հիմքը հակամարմնային է, թե սուպերանտիգենային[87], դեռևս քննարկվում է։

Ախտորոշում խմբագրել

Կավասակիի հիվանդությունը կարող է ախտորոշվել միայն կլինիկորեն (կլինիկական նշանների և ախտանիշների հիման վրա)։ Սպեցիֆիկ լաբորատոր տեստեր չկան։ Ախտորոշման հիմնավորումը բարդ է, հատկապես հիվանդության սկզբում, և հաճախ երեխաները չեն ախտորոշվում մինչև չեն հետազոտվում համապատասխան մասնագետի կողմից։ Տարբերակիչ ախտորոշում պետք է իրականացնել քութեշի, տոքսիկ շոկի համախտանիշի, յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտի, սնդիկով թունավորման (մանկական ակրոդինիա)[88]։

Հինգ օր տևող տենդը[89] և ևս 4 կամ 5 ախտորոշիչ չափանիշ է անհրաժեշտ ախտորոշման հաստատման համար։ Չափանիշերն են[90]՝

1․ բերանի լորձաթաղանթի կամ շրթունքների էրիթեմա, կամ շրթունքների ճաքճքվածություն

2․իրանի ցանավորում

3․ձեռքերի կամ ոտքերի այտուցվածություն կամ էրիթեմա

4․աչքերի կարմրածություն (շակապենու ինյեկցիա)

5․պարանոցային մեծացած ավշային հանգույցներ, գոնե 15մմ չափի

Շատ երեխաներ, հատկապես նորածիններ, դիագնոզվում են Կավասակիի հիվանդություն, վերը նշված բոլոր ախտանիշերը չունենալով։ Շատ փորձագետներ խորհուրդ են տալիս բուժել հիվանդությունը որպես կավասակի, եթե անգամ առկա է եռօրյա տենդ և ախտորոշիչ 3 չափանիշ, հատկապես եթե այլ տեստերը ի հայտ են բերել կավասակիին բնորոշ տվյալներ։ Հավելենք, որ ախտորոշումը կարելի է դնել հիմնվելով պսակաձև զարկերակների անևրիզմայի վրա համապատասխան կլինիկական տվյալների դեպքում։

Ախտորոշիչ չափորոշիչներ
Տենդ≥5 օր տևողությամբ և ներքոհիշյալ գոնե 4 չափորոշիչ
Երկկողմանի ասեպտիկ կոնյունկտիվիտ
Վերին շնչառական ուղիների լորձաթաղանթի փոփոխություններ, ներառյալ՝ կոկորդի կարմրություն, չոր, ճաքճքված շրթունքներ, կարմրած շրթունքներ և մորենման լեզու
Մեկ կամ ավելի փոփոխություններ փեռքերում և ոտքերում՝ կարմրություն, այտուց, եղունգի շուրջը մաշկի թեփոտում և համընդհանուր թեփոտում
Բազմաձև ցան, գերազանցապես իրանին տեղակայվախ
Պարանոցային մեծացած ավշային հանգույցներ(≥15մմ)
Ախտանիշերի զուգակցումը չի համապատասխանում այլ հիվանդության
†Ախտորոշումը, որպես Կավասակիի հիվանդություն, կարող է հաստատվել, եթե առկա են տենդ և 3 այլ ախտանիշ†անգիոգրաֆիայով հաստատված կորոնար ախտահարում
Աղբյուրը։ Nelson's essentials of pediatrics[91], Review[92]
 
Անգիոգրաֆիան ցույց է տալիս լայնացած LAD զարկերակը, 6,5մմ տրամագծով անևրիզմայով

Հետազոտություններ խմբագրել

Ֆիզիկալ զննումը կարող է ի հայտ բերել վերը նշված բազմաթիվ ախտանիշերը։

Արյան քննություն

Այլ հետազոտություններն ընդգրկում են․

Դասակարգում խմբագրել

Զարկերակների և երակների բորբոքում, վասկուլիտ։ Սրա պատճառը սովորաբար պաթոգենի նկատմամբ իմուն համակարգի ուժեղացված պատասխան ռեակցիան է կամ աուտոիմուն մեխանիզմը[94]։ Համակարգային վասկուլիտները կարելի է դասակարգել ըստ անոթի պատի բորբոքային պրոցեսի մեջ ընդգրկված բջիբների տեսակի[94]։ Համաձայն այս դասակարգման, Կավասակիի հիվանդությունը համարվում է մեռուկացնող վասկուլիտ, որը կարելի է հաստատել հյուսվածքաբանորեն․ առկա է մեռուկ (հյուսվածքի մահ), ֆիբրոզ, անոթի պատի ներքին թաղանթի բորբոքային ինֆիլտրացիա[94][95]։

Այլ հիվանդություններ, որոնց ժամանակ դիտվում է մեռուկացնող վասկուլիտ, հետևյալն են՝ հանգուցային պոլիարթերիտ, բազմանոթաբորբով գրանուլյոմատոզ, Հենոխ-Շոնլեյնի ծիրանացան և էոզինոֆիլային գրանուլյոմատոզ բազմանոթաբորբով[94]։

Կավասակիի հիվանդությունը կարելի է դասակարգել նաև որպես միջին և փոքր տրամաչափի անոթների վասկուլիտ[32][96][97]։

[98]։ Կավասակիի հիվանդությունը համարվում է նաև մինչև 18 տարեկան երեխաների խմբում առաջնային վասկուլիտ[92][99]։ Այս վասկուլիտը ՀՆՀՄ (հականեյտրոֆիլ հակամարմնային) չէ։

Բուժում խմբագրել

Կավասակի հիվանդությունով երեխաներին անհրաժեշտ է հոսպիտալացում և բուժում համապատասխան փորձ ունեցող մասնագետի կողմից։ Բուժումն իրականացնում են մանկական սրտաբանը, մանկական ռևմատոլոգը և մանկական վարակաբանը (թեպետ հաստատված ինֆեկցիոն ագենտ չկա)[100]։ Պսակաձև զարկերակների ախտահարումը կանխելու նպատակով բուժումը պետք է սկսել ախտորոշումը հաստատելուն պես։

Ներերակային իմունոգլոբուլինը Կավասակիի հիվանդության բուժման դասական մոտեցումն է[101]․ նշանակվում է բարձր դոզաներով, և վիճակի լավացում նկատվում է արդեն 24 ժամվա ընթացքում։ Եթե ջերմության իջեցում չի նկատվում, նպատակահարմար է դեղաչափի ավելացում։ Հազվադեպ երրորդ դեղաչափի անհրաժեշտություն է առաջանում։ Ներերակային իմունոգլոբուլինը շատ արդյունավետ է տենդի սկզբի 7 օրվա ընթացքում․այդ կերպ կանխարգելվում է կորոնար անևրիզման։

Սալիցիլատներով թերապիան, մասնավորապես ասպիրինով, մնում է որպես բուժման հիմնական բաղկացուցիչ մաս[102], բայց սալիցիլատներով մոնոթերապիան այնքան արդյունավետ չէ, ինչքան ներերակային իմունոգլոբուլինի հետ զուգակցված։ Ասպիրինով բուժումը սկսվում է բարձր դեղաչափերով, մինչև տենդի նահանջելը, ապա շարունակվում է ցածր դեղաչափով, մոտ 2 ամիս, որպեսզի կանխարգելվի թրոմբերի հնարավոր առաջացումը։ Բացառությամբ Կավասակիի հիվանդությունը և մի քանի այլ իրավիճակ, երեխաների շրջանում ասպիրինի օգտագործումը չունի ցուցումներ, Ռեյի սինդրոմի առաջացման ռիսկից ելնելով։ Քանի որ երեխաները ստիպված են լինում մի քանի ամիս ընդունել ասպիրին, նպատակահարմար է այս ընթացքում կատարել ջրծաղիկի և գրիպի պատվաստումներ, քանի որ սրանք են Ռեյի համախտանիշի առաջացման հիմնական պատճառները[103]։ Բարձր դեղաչափով ասպիրինի օգտագործումը ասոցացվում է անեմիայի առաջացման հետ և խորհուրդ չի տրվում[104]։

Կորտիկոստերոիդներ ևս օգտագործվել են[105], հատկապես երբ բուժման այլ տարբերակները չեն օգնել, կամ ախտանիշերը կրկնվել են․ սակայն ռանդոմիզացված հետազոտություններում կորտիկոստերոիդների հավելումը ներերակային իմունոգլոբուլինով և ասպիրինով բուժմանը, չի ազդել հիվանդության ելքերի վրա[106]։ Ավելին, կորտիկոստերոիդների ռուտին օգտագործումը Կավասակիի հիվանդության բուժման պլանում, ասոցացվում է կորոնար անևրիզմայի ձևավորան բարձր ռիսկերի հետ, այսպիսով, ստերոիդների ռուտին նշանակումը հակացուցված է։ Ներերակային իմունոգլոբուլինի նկատմամբ կայուն հիվանդներին կարելի է նշանակել ցիկլոֆոսֆամիդ և պլազմաֆերեզ։

Կանխատեսում խմբագրել

Վաղ բուժման դեպքում կարելի է ակնկալել ախտանիշերի արագ վերացում և կորոնար անևրիզմայի առաջացման ռիսկի իջեցում։ Բուժման բացակայության դեպքում ախտանիշերն այնուամենայնիվ նահանջում են, սակայն կորոնար անևրիզմայի առաջացման ռիսկը մնում է բարձր։ Հիվանդների մոտավորապես 2%-ը մահանում է կորոնար վասկուլիտի բարդացումների հետևանքով։

Լաբորատոր ապացույցները բորբոքման բարձր մակարդակի և ժողովրդագրական առանձնահատկությունների միջև (արական սեռ, 6 ամսականից փոքր կամ 8 տարեկանից բարձր տարիքը) և ներերակային իմունոգլոբուլինով բուժմանը ոչ ադեկվատ պատասխանը ձևավորում են Կավասակիով հիվանդանալու բարձր ռիսկի խումբ անձանց[47][107]։ Փոքր տրամաչափի անևրիզմաների հետզարգացումն ավելի հավանական է, քան ավելի մեծ տրամաչափի դեպքում[108][109]։ Այլ չափանիշեր, որոնք դրական են ազդում անևրիզմաների հետզարգացմանը, սրանք են․ 1տարեկանից փոքր հասակը, իլիկաձև անևրիզման և կորոնար զարկերակի դիստալ հատվածում տեղակայված անևրիզման[49]։ Ամենավատ կանխատեսում ունեն հսկայական անևրիզմայով երեխաները[110]։ Ծանր դեպքերում հնարավոր է պահանջվի միջմաշկային ներանոթային անգիոպլաստիկա[111], կորոնար ստենտավորում[112], կորոնար շունտավորում[113] և նույնիսկ սրտի փոխպատվաստում[114]։

Ախտանիշերի կրկնութ1յունը կարող է պահանջել վերահոսպիտալացում և բուժման կրկնություն։ Ներերակային իմունոգլոբուլինով բուժումը կարող է առաջացնել ալերգիկ և ոչ ալերգիկ ռեակցիաներ, ասեպտիկ մենինգիտ, ավելորդ հեղուկի պահում օրգանիզմում և հազվադեպ այլ լուրջ ռեակցիաներ։ Այնուամենայնիվ, բուժման կյանքին սպառնացող կողմնակի էֆեկտները համեմատած չբուժվածի, շատ հազվադեպ են։ Կավասակի հիվանդության ժամանակ խանգարվում է լիպիդների նյութափոխանակությունը, որը հարատևում է, անկախ հիվանդության բուժմանը։

Հիվանդության հետադարձը բուժումով կամ առանց, հազվադեպ է[115][116]

Համաճարակաբանություն խմբագրել

Կավասակիի հիվանդությունն ավելի հաճախ ախտահարում է տղաներին, քան աղջիկներին և ասիայի բնակիչներին, մասնավորապես ճապոնացիներին և կորեացիներին։ Մինչև վերջին մի քանի տասնամյակը, հիվանդությունը կովկասցիների մոտ հազվադեպ էր հանդիպում։

Ներկայում Կավասակիի հիվանդությունն աշխարհում ամենահաճախ մանկական տարիքում ախտորոշվող վասկուլիտն է։ Հիվանդությունն ամենահաճախը հանդիպում է Ճապոնիայում՝ 218,6։100,00 5 տարեկանից փոքր երեխաների խմբում (մոտավորապես 1։450)։

Միացյալ նահանգներում հիվանդության հանդիպման հաճախականությունը աճում է։ Կավասակիի հիվանդությունը հիմնականում փոքր երեխաների հիվանդություն է, պացիենտների տարիքը 80% դեպքում 5 տարեկանից փոքր է։ Յուրաքանչյուր տարի Միացյալ նահանգներում գրանցվում է 2,000-4,000 դեպք (9-ից 19 յուրաքանչյուր 100,000 5 տարեկանից փոքր երեխաների խմբում)[100][117][118]։

Մեծ Բրիտանիայում հանդիպման հաճախությունը տարբերվում է, հիվանդությունը հազվադեպ է հանդիպում՝ 1։25,000[119]։ Հանդիպման հաճախությունը 1991-ից մինչև 2000 թվականը կրկնապատկվել է՝ 4։100,000-ի 1991-ին և 8։100,000-ի 2000թվականին[120]։

Միացյալ նահանգներում հիվանդությունն առավել տարածված է ձմռանը և վաղ գարնանը։ Հիվանդ տղաների և աղջիկների հարաբերակցությունն է՝ 1,5-1,7։1 և հիվանդ երեխաների 76%-ը 5 տարեկանից փոքր են[121]։

Պատմություն խմբագրել

Հիվանդությունն առաջին անգամ նկարագրել է Թոմիսակու Կավասակին, Կարմիր Խաչի հիվանդանոցում 1961-ին Տոկիոյում։ Հետագայում Կավասակին և իր կոլեգաները համոզվեցին սրտի ախտահարման մասին, երբ նրանց հետազոտած 23 հիվանդից 11-ի էլեկտրասրտագրությունում[122] առկա էր պաթոլոգիա։ Առաջին անգամ այս հիվանդության մասին տպագրվել է 1974-ին, անգլալեզու գրականությունում[123]։ 1976-ին, Մելիշը և այլք Հավայիում 16 երեխայի մոտ նկարագրեցին նույն հիվանդությունը[124]։ Մելիշը և Կավասակին միմյանցից անկախ հայտնաբերել են ախտորոշիչ նույն չափանիշերը, որոնք մինչ այժմ կիրառվում են կլինիկական պրակտիկայում։

Քննարկվում էր, թե արդյոք հիվանդությունն առաջացել է 1960-ից 1970-ականների ընթացքում, բայց հետագայում, 1870-ին մահացած յոթնամյա երեխայի պահպանված սրտի ուսումնասիրությունը ցույց տվեց պսակաձև զարկերակների 3 անևրիզմա թրոմբերով, այնպես, ինչպես տեղի է ունենում Կավասակիի հիվանդության ժամանակ[125]։ Կավասակիի հիվանդությունն այժմ հայտնի է ամբողջ աշխարհում։ Միացյալ նահանգներում և այլ զարգացած երկրներում այն հավակնում է փոխարինել սուր ռևմատիկ տենդին, որպես երեխաների շրջանում սիրտն ախտահարող հիմնական հիվանդություն[126]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Disease Ontology — 2016.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 «Kawasaki Disease». PubMed Health (անգլերեն). NHLBI Health Topics. 2014 թ․ հունիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Kim DS (2006 թ․ դեկտեմբեր). «Kawasaki disease». Yonsei Medical Journal. 47 (6): 759–72. doi:10.3349/ymj.2006.47.6.759. PMC 2687814. PMID 17191303.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Merck Manual, Online edition: Kawasaki Disease». 2014. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Lai, Wyman W.; Mertens, Luc L.; Cohen, Meryl S.; Geva, Tal (2015). Echocardiography in Pediatric and Congenital Heart Disease: From Fetus to Adult (անգլերեն) (2 ed.). John Wiley & Sons. էջ 739. ISBN 9781118742488. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  6. ↑ Kawasaki T (1967). «[Acute febrile mucocutaneous syndrome with lymphoid involvement with specific desquamation of the fingers and toes in children]». Arerugi. 16 (3): 178–222. PMID 6062087.
  7. ↑ 7,0 7,1 Kawasaki T (1995 թ․ հունվար). «General review and problems in Kawasaki disease». Japanese Heart Journal. 36 (1): 1–12. doi:10.1536/ihj.36.1. PMID 7760506.
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 Rowley AH, Shulman ST (1998 թ․ հուլիս). «Kawasaki Syndrome». Clinical Microbiology Reviews. 11 (3): 405–14. PMC 88887. PMID 9665974.
  9. ↑ Cassidy JT, Petty RE. Vasculitis. In: Cassidy JT, Petty RE, eds. Textbook of pediatric rheumatology. 3rd ed. Philadelphia, W.B: Saunders Company; 1995. p. 365-422
  10. ↑ Fukushige J, Takahashi N, Ueda Y, Ueda K (1994 թ․ հոկտեմբեր). «Incidence and clinical features of incomplete Kawasaki disease». Acta Paediatrica. 83 (10): 1057–60. doi:10.1111/j.1651-2227.1994.tb12985.x. PMID 7841704.
  11. ↑ Rowley AH, Gonzalez-Crussi F, Gidding SS, Duffy CE, Shulman ST (1987 թ․ մարտ). «Incomplete Kawasaki disease with coronary artery involvement». The Journal of Pediatrics. 110 (3): 409–13. doi:10.1016/S0022-3476(87)80503-6. PMID 3819942.
  12. ↑ Rodriguez-Lozano AL, Rivas-Larrauri FE, Hernandez-Bautista VM, Yamazaki-Nakashimada MA (2011 թ․ սեպտեմբեր). «Fever is not always present in Kawasaki disease». Rheumatology International. 32: 2953–2954. doi:10.1007/s00296-011-2123-4. PMID 21881982.
  13. ↑ 13,0 13,1 Mori M, Imagawa T, Yasui K, Kanaya A, Yokota S (2000 թ․ օգոստոս). «Predictors of coronary artery lesions after intravenous gamma-globulin treatment in Kawasaki disease». The Journal of Pediatrics. 137 (2): 177–80. doi:10.1067/mpd.2000.107890. PMID 10931408.
  14. ↑ Newburger JW, Takahashi M, Beiser AS, և այլք: (1991 թ․ հունիս). «A single intravenous infusion of gamma globulin as compared with four infusions in the treatment of acute Kawasaki syndrome». The New England Journal of Medicine. 324 (23): 1633–9. doi:10.1056/NEJM199106063242305. PMID 1709446.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Yun SH, Yang NR, Park SA (2011 թ․ հուլիս). «Associated Symptoms of Kawasaki Disease». Korean Circulation Journal. 41 (7): 394–8. doi:10.4070/kcj.2011.41.7.394. PMC 3152734. PMID 21860641.
  16. ↑ Martínez Ruiz M, del Castillo Martín F, Borque Andrés C, և այլք: (2003 թ․ հոկտեմբեր). «Incidencia y características clínicas de la enfermedad de Kawasaki» [Incidence and clinical characteristics of Kawasaki's disease]. Anales de Pediatría (Spanish). 59 (4): 323–7. doi:10.1016/S1695-4033(03)78190-9. PMID 14519302.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  17. ↑ Svobodová D, Slaný J, Pískovský T (2008). «Kawasakiho choroba a její oční příznaky» [Kawasaki disease and its ocular manifestations]. Časopis Lékařů Českých (Czech). 147 (3): 162–4. PMID 18401983.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  18. ↑ Burns JC, Joffe L, Sargent RA, Glode MP (1985). «Anterior uveitis associated with Kawasaki syndrome». Pediatric Infectious Disease. 4 (3): 258–61. doi:10.1097/00006454-198505000-00010. PMID 4039819.
  19. ↑ Bachmeyer C, Turc Y, Curan D, Duval-Arnould M (2000 թ․ հունվար). «Anterior uveitis as the initial sign of adult Kawasaki syndrome (mucocutaneous lymph node syndrome)». American Journal of Ophthalmology. 129 (1): 101–2. doi:10.1016/S0002-9394(99)00285-8. PMID 10653425.
  20. ↑ Smith LB, Newburger JW, Burns JC (1989 թ․ փետրվար). «Kawasaki syndrome and the eye». The Pediatric Infectious Disease Journal. 8 (2): 116–8. PMID 2468129.
  21. ↑ 21,0 21,1 Kubota M, Usami I, Yamakawa M, Tomita Y, Haruta T (2008 թ․ հունիս). «Kawasaki disease with lymphadenopathy and fever as sole initial manifestations». Journal of Paediatrics and Child Health. 44 (6): 359–62. doi:10.1111/j.1440-1754.2008.01310.x. PMID 18476929.
  22. ↑ 22,0 22,1 Scardina GA, Fucà G, Carini F, և այլք: (2007 թ․ դեկտեմբեր). «Oral necrotizing microvasculitis in a patient affected by Kawasaki disease». Medicina Oral, Patología Oral Y Cirugía Bucal. 12 (8): E560–4. PMID 18059239.
  23. ↑ Stamos JK, Corydon K, Donaldson J, Shulman ST (1994 թ․ մարտ). «Lymphadenitis as the dominant manifestation of Kawasaki disease». Pediatrics. 93 (3): 525–8. PMID 8115224.
  24. ↑ 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 24,11 Castro PA, Urbano LM, Costa IM (2009 թ․ օգոստոս). «[Kawasaki disease]». Anais Brasileiros De Dermatologia (Portuguese). 84 (4): 317–29. doi:10.1590/S0365-05962009000400002. PMID 19851663. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 5-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  25. ↑ Wang S, Best BM, Burns JC (2009 թ․ հունիս). «Periungual Desquamation in Patients with Kawasaki Disease». The Pediatric Infectious Disease Journal. 28 (6): 538–9. doi:10.1097/INF.0b013e3181945984. PMC 2738931. PMID 19483521.
  26. ↑ Michie C, Kinsler V, Tulloh R, Davidson S (2000 թ․ հոկտեմբեր). «Recurrent skin peeling following Kawasaki disease». Archives of Disease in Childhood. 83 (4): 353–5. doi:10.1136/adc.83.4.353. PMC 1718513. PMID 10999876.
  27. ↑ 27,0 27,1 López Neyra A, Alvarez-Coca González J, Pérez Suárez E, Martínez Pérez J, Rubio Villanueva JL (2007 թ․ դեկտեմբեր). «Líneas de Beau y enfermedad de Kawasaki» [Beau's lines and Kawasaki disease]. Anales de Pediatría (Spanish). 67 (6): 610–1. doi:10.1016/s1695-4033(07)70817-2. PMID 18053534.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  28. ↑ González Pascual E, Villanueva Lamas J, Ros Viladoms J, Pons Odena M, Ruiz García-Diego S (1999 թ․ հունվար). «[Kawasaki disease. A report of 50 cases]». Anales Españoles De Pediatría (Spanish). 50 (1): 39–43. PMID 10083641.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  29. ↑ Kwan YW, Leung CW (2005 թ․ դեկտեմբեր). «Pustulo-vesicular skin eruption in a child with probable Kawasaki disease». European Journal of Pediatrics. 164 (12): 770–1. doi:10.1007/s00431-005-1715-y. PMID 16010565.
  30. ↑ Ulloa-Gutierrez R, Acón-Rojas F, Camacho-Badilla K, Soriano-Fallas A (2007 թ․ դեկտեմբեր). «Pustular rash in Kawasaki syndrome». The Pediatric Infectious Disease Journal. 26 (12): 1163–5. doi:10.1097/INF.0b013e31814619ec. PMID 18043462.
  31. ↑ Dajani AS, Taubert KA, Gerber MA, և այլք: (1993 թ․ մայիս). «Diagnosis and therapy of Kawasaki disease in children». Circulation. 87 (5): 1776–80. doi:10.1161/01.CIR.87.5.1776. PMID 8491037.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Fujiwara H, Fujiwara T, Kao TC, Ohshio G, Hamashima Y (1986 թ․ հունիս). «Pathology of Kawasaki disease in the healed stage. Relationships between typical and atypical cases of Kawasaki disease». Acta Pathologica Japonica. 36 (6): 857–67. doi:10.1111/j.1440-1827.1986.tb03119.x. PMID 3766134.
  33. ↑ Dahdah N (2010 թ․ ապրիլ). «Not just coronary arteritis, Kawasaki disease is a myocarditis, too». Journal of the American College of Cardiology. 55 (14): 1507, author reply 1507–8. doi:10.1016/j.jacc.2009.11.067. PMID 20359606.
  34. ↑ Tse SM, Silverman ED, McCrindle BW, Yeung RS (2002 թ․ ապրիլ). «Early treatment with intravenous immunoglobulin in patients with Kawasaki disease». J. Pediatr. 140 (4): 450–5. doi:10.1067/mpd.2002.122469. PMID 12006960.
  35. ↑ 35,0 35,1 Hirose O, Misawa H, Kijima Y, և այլք: (1981 թ․ մարտ). «[Two-dimensional echocardiography of coronary artery in Kawasaki disease (MCLS): detection, changes in acute phase, and follow-up observation of the aneurysm (author's transl)]». Journal of Cardiography (Japanese). 11 (1): 89–104. PMID 7264399.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  36. ↑ Suddleson EA, Reid B, Woolley MM, Takahashi M (1987 թ․ հոկտեմբեր). «Hydrops of the gallbladder associated with Kawasaki syndrome». Journal of Pediatric Surgery. 22 (10): 956–9. doi:10.1016/S0022-3468(87)80600-0. PMID 3316594.
  37. ↑ «Archived copy». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  38. ↑ Wolff AE, Hansen KE, Zakowski L (2007 թ․ մայիս). «Acute Kawasaki Disease: Not Just for Kids». Journal of General Internal Medicine. 22 (5): 681–4. doi:10.1007/s11606-006-0100-5. PMC 1852903. PMID 17443379.
  39. ↑ Burns JC, Wiggins JW, Toews WH, և այլք: (1986 թ․ նոյեմբեր). «Clinical spectrum of Kawasaki disease in infants younger than 6 months of age». The Journal of Pediatrics. 109 (5): 759–63. doi:10.1016/S0022-3476(86)80689-8. PMID 3772656.
  40. ↑ Boven K, De Graeff-Meeder ER, Spliet W, Kuis W (1992 թ․ օգոստոս). «Atypical Kawasaki disease: an often missed diagnosis». European Journal of Pediatrics. 151 (8): 577–80. doi:10.1007/BF01957725. PMID 1505575.
  41. ↑ Suzuki A, Kamiya T, Kuwahara N, և այլք: (1986). «Coronary arterial lesions of Kawasaki disease: cardiac catheterization findings of 1100 cases». Pediatric Cardiology. 7 (1): 3–9. doi:10.1007/BF02315475. PMID 3774580.
  42. ↑ Durongpisitkul K, Gururaj VJ, Park JM, Martin CF (1995 թ․ դեկտեմբեր). «The prevention of coronary artery aneurysm in Kawasaki disease: a meta-analysis on the efficacy of aspirin and immunoglobulin treatment». Pediatrics. 96 (6): 1057–61. PMID 7491221.
  43. ↑ Terai M, Shulman ST (1997 թ․ դեկտեմբեր). «Prevalence of coronary artery abnormalities in Kawasaki disease is highly dependent on gamma globulin dose but independent of salicylate dose». The Journal of Pediatrics. 131 (6): 888–93. doi:10.1016/S0022-3476(97)70038-6. PMID 9427895. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  44. ↑ Dajani AS, Taubert KA, Takahashi M, և այլք: (1994 թ․ փետրվար). «Guidelines for long-term management of patients with Kawasaki disease. Report from the Committee on Rheumatic Fever, Endocarditis, and Kawasaki Disease, Council on Cardiovascular Disease in the Young, American Heart Association». Circulation. 89 (2): 916–22. doi:10.1161/01.cir.89.2.916. PMID 8313588. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  45. ↑ Kobayashi T, Inoue Y, Morikawa A (2008 թ․ փետրվար). «[Risk stratification and prediction of resistance to intravenous immunoglobulin in Kawasaki disease]». Nihon Rinsho. Japanese Journal of Clinical Medicine (Japanese). 66 (2): 332–7. PMID 18260333.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  46. ↑ Harada K (1991 թ․ դեկտեմբեր). «Intravenous gamma-globulin treatment in Kawasaki disease». Acta Paediatrica Japonica; Overseas Edition. 33 (6): 805–10. doi:10.1111/j.1442-200X.1991.tb02612.x. PMID 1801561.
  47. ↑ 47,0 47,1 Koren G, Lavi S, Rose V, Rowe R (1986 թ․ մարտ). «Kawasaki disease: review of risk factors for coronary aneurysms». The Journal of Pediatrics. 108 (3): 388–92. doi:10.1016/S0022-3476(86)80878-2. PMID 3950818.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 Kato H, Sugimura T, Akagi T, և այլք: (1996 թ․ սեպտեմբեր). «Long-term consequences of Kawasaki disease. A 10- to 21-year follow-up study of 594 patients». Circulation. 94 (6): 1379–85. doi:10.1161/01.cir.94.6.1379. PMID 8822996. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 Takahashi M, Mason W, Lewis AB (1987 թ․ փետրվար). «Regression of coronary aneurysms in patients with Kawasaki syndrome». Circulation. 75 (2): 387–94. doi:10.1161/01.CIR.75.2.387. PMID 3802442. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  50. ↑ 50,0 50,1 Kato H, Ichinose E, Kawasaki T (1986 թ․ հունիս). «Myocardial infarction in Kawasaki disease: clinical analyses in 195 cases». The Journal of Pediatrics. 108 (6): 923–7. doi:10.1016/S0022-3476(86)80928-3. PMID 3712157.
  51. ↑ Suzuki A, Kamiya T, Tsuchiya K, և այլք: (1988 թ․ փետրվար). «Tricuspid and mitral regurgitation detected by color flow Doppler in the acute phase of Kawasaki disease». The American Journal of Cardiology. 61 (4): 386–90. doi:10.1016/0002-9149(88)90950-2. PMID 3341217. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  52. ↑ Akagi T, Kato H, Inoue O, Sato N, Imamura K (1990 թ․ օգոստոս). «Valvular heart disease in Kawasaki syndrome: incidence and natural history». American Heart Journal. 120 (2): 366–72. doi:10.1016/0002-8703(90)90081-8. PMID 2382613.
  53. ↑ Gidding SS, Shulman ST, Ilbawi M, Crussi F, Duffy CE (1986 թ․ ապրիլ). «Mucocutaneous lymph node syndrome (Kawasaki disease): delayed aortic and mitral insufficiency secondary to active valvulitis». Journal of the American College of Cardiology. 7 (4): 894–7. doi:10.1016/S0735-1097(86)80354-0. PMID 3958349.
  54. ↑ Fukunaga S, Egashira A, Arinaga K, և այլք: (1996 թ․ մարտ). «Aortic valve replacement for aortic regurgitation due to Kawasaki disease. Report of two cases». The Journal of Heart Valve Disease. 5 (2): 231–4. PMID 8665019.
  55. ↑ Ravekes WJ, Colan SD, Gauvreau K, և այլք: (2001 թ․ ապրիլ). «Aortic root dilation in Kawasaki disease». The American Journal of Cardiology. 87 (7): 919–22. doi:10.1016/S0002-9149(00)01541-1. PMID 11274955.
  56. ↑ Miyake T, Yokoyama T, Shinohara T, Seto S, Oiki M (1995 թ․ օգոստոս). «Transient dilatation of the abdominal aorta in an infant with Kawasaki disease associated with thrombocytopenia». Acta Paediatrica Japonica; Overseas Edition. 37 (4): 521–5. doi:10.1111/j.1442-200X.1995.tb03368.x. PMID 7572158.
  57. ↑ Fuyama Y, Hamada R, Uehara R, և այլք: (1996 թ․ հունիս). «Long-term follow up of abdominal aortic aneurysm complicating Kawasaki disease: comparison of the effectiveness of different imaging methods». Acta Paediatrica Japonica; Overseas Edition. 38 (3): 252–5. doi:10.1111/j.1442-200X.1996.tb03480.x. PMID 8741316.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 58,4 Alves NR, Magalhães CM, Almeida Rde F, Santos RC, Gandolfi L, Pratesi R (2011 թ․ հունիս). «Prospective study of Kawasaki disease complications: review of 115 cases». Revista Da Associação Médica Brasileira (1992). 57 (3): 295–300. doi:10.1016/s2255-4823(11)70062-5. PMID 21691693.
  59. ↑ Yang G, Thompson D, Warren A (2009 թ․ փետրվար). «Late-appearing brachiocephalic aneurysm: an atypical vascular sequella of Kawasaki disease». Pediatric Cardiology. 30 (2): 197–9. doi:10.1007/s00246-008-9296-y. PMID 18704549.
  60. ↑ 60,0 60,1 Dhillon R, Clarkson P, Donald AE, և այլք: (1996 թ․ նոյեմբեր). «Endothelial dysfunction late after Kawasaki disease». Circulation. 94 (9): 2103–6. doi:10.1161/01.cir.94.9.2103. PMID 8901658.
  61. ↑ Cheung YF, Wong SJ, Ho MH (2007 թ․ հունվար). «Relationship between carotid intima-media thickness and arterial stiffness in children after Kawasaki disease». Archives of Disease in Childhood. 92 (1): 43–7. doi:10.1136/adc.2006.096628. PMC 2083125. PMID 16820386.
  62. ↑ Ooyanagi R, Fuse S, Tomita H, և այլք: (2004 թ․ օգոստոս). «Pulse wave velocity and ankle brachial index in patients with Kawasaki disease». Pediatrics International. 46 (4): 398–402. doi:10.1111/j.1442-200x.2004.01929.x. PMID 15310302.
  63. ↑ 63,0 63,1 Cheung YF, Yung TC, Tam SC, Ho MH, Chau AK (2004 թ․ հունվար). «Novel and traditional cardiovascular risk factors in children after Kawasaki disease: implications for premature atherosclerosis». Journal of the American College of Cardiology. 43 (1): 120–4. doi:10.1016/j.jacc.2003.08.030. PMID 14715193. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  64. ↑ Senzaki H, Chen CH, Ishido H, և այլք: (2005 թ․ ապրիլ). «Arterial hemodynamics in patients after Kawasaki disease». Circulation. 111 (16): 2119–25. doi:10.1161/01.CIR.0000162483.51132.25. PMID 15851619. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  65. ↑ Yaniv L, Jaffe M, Shaoul R (2005 թ․ սեպտեմբեր). «The surgical manifestations of the intestinal tract in Kawasaki disease». Journal of Pediatric Surgery. 40 (9): e1–4. doi:10.1016/j.jpedsurg.2005.05.063. PMID 16150324.
  66. ↑ Beiler HA, Schmidt KG, von Herbay A, Löffler W, Daum R (2001 թ․ ապրիլ). «Ischemic small bowel strictures in a case of incomplete Kawasaki disease». Journal of Pediatric Surgery. 36 (4): 648–50. doi:10.1053/jpsu.2001.22311. PMID 11283899.
  67. ↑ Zulian F, Falcini F, Zancan L, և այլք: (2003 թ․ հունիս). «Acute surgical abdomen as presenting manifestation of Kawasaki disease». The Journal of Pediatrics. 142 (6): 731–5. doi:10.1067/mpd.2003.232. PMID 12838207.
  68. ↑ Ohno S, Miyajima T, Higuchi M, և այլք: (1982 թ․ հունիս). «Ocular manifestations of Kawasaki's disease (mucocutaneous lymph node syndrome)». American Journal of Ophthalmology. 93 (6): 713–7. doi:10.1016/0002-9394(82)90465-2. PMID 7201245.
  69. ↑ Burke MJ, Rennebohm RM (1981). «Eye involvement in Kawasaki disease». Journal of Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 18 (5): 7–11. PMID 7299613.
  70. ↑ Anand S, Yang YC (2004). «Optic disc changes in Kawasaki disease». Journal of Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 41 (3): 177–9. PMID 15206604.
  71. ↑ Farvardin M, Kashef S, Aleyasin S, Nabavizadeh SH, Sajjadi M, Safari M (2007). «Sudden unilateral blindness in a girl with Kawasaki disease». Journal of Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 44 (5): 303–4. PMID 17913174.
  72. ↑ Takagi K, Umezawa T, Saji T, Morooka K, Matsuo N (1990 թ․ սեպտեմբեր). «[Meningoencephalitis in Kawasaki disease]». No to Hattatsu. Brain and Development (Japanese). 22 (5): 429–35. PMID 2223179.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  73. ↑ Bailie NM, Hensey OJ, Ryan S, Allcut D, King MD (2001). «Bilateral subdural collections--an unusual feature of possible Kawasaki disease». European Journal of Paediatric Neurology. 5 (2): 79–81. doi:10.1053/ejpn.2001.0469. PMID 11589317.
  74. ↑ Aoki N (1988 թ․ մարտ). «Subdural effusion in the acute stage of Kawasaki disease (Mucocutaneous lymph node syndrome)». Surgical Neurology. 29 (3): 216–7. doi:10.1016/0090-3019(88)90009-2. PMID 3344468.
  75. ↑ 75,0 75,1 Ichiyama T, Nishikawa M, Hayashi T, Koga M, Tashiro N, Furukawa S (1998 թ․ հուլիս). «Cerebral hypoperfusion during acute Kawasaki disease». Stroke. 29 (7): 1320–1. doi:10.1161/01.STR.29.7.1320. PMID 9660380.
  76. ↑ 76,0 76,1 Fujiwara S, Yamano T, Hattori M, Fujiseki Y, Shimada M (1992). «Asymptomatic cerebral infarction in Kawasaki disease». Pediatric Neurology. 8 (3): 235–6. doi:10.1016/0887-8994(92)90077-C. PMID 1622525.
  77. ↑ Muneuchi J, Kusuhara K, Kanaya Y, և այլք: (2006 թ․ հունվար). «Magnetic resonance studies of brain lesions in patients with Kawasaki disease». Brain & Development. 28 (1): 30–3. doi:10.1016/j.braindev.2005.04.003. PMID 15967620.
  78. ↑ Wright H, Waddington C, Geddes J, Newburger JW, Burgner D (2008 թ․ սեպտեմբեր). «Facial nerve palsy complicating Kawasaki disease». Pediatrics. 122 (3): e783–5. doi:10.1542/peds.2007-3238. PMID 18678602.
  79. ↑ Knott PD, Orloff LA, Harris JP, Novak RE, Burns JC (2001). «Sensorineural hearing loss and Kawasaki disease: a prospective study». American Journal of Otolaryngology. 22 (5): 343–8. doi:10.1053/ajot.2001.26495. PMID 11562886.
  80. ↑ Silva CH, Roscoe IC, Fernandes KP, Novaes RM, Lázari CS (2002). «[Sensorineural hearing loss associated to Kawasaki disease]». Jornal de Pediatria (Portuguese). 78 (1): 71–4. doi:10.2223/JPED.669. PMID 14647816. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  81. ↑ Carlton-Conway D, Ahluwalia R, Henry L, Michie C, Wood L, Tulloh R (2005). «Behaviour sequelae following acute Kawasaki disease». BMC Pediatrics. 5: 14. doi:10.1186/1471-2431-5-14. PMC 1156909. PMID 15916701. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  82. ↑ King WJ, Schlieper A, Birdi N, Cappelli M, Korneluk Y, Rowe PC (2000 թ․ մայիս). «The effect of Kawasaki disease on cognition and behavior». Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 154 (5): 463–8. doi:10.1001/archpedi.154.5.463. PMID 10807296. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  83. ↑ «Kawasaki Disease». American Heart Association. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 3-ին.
  84. ↑ «Kawasaki Disease: Causes». Mayo Clinic. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 3-ին.
  85. ↑ Rowley AH, Baker SC, Orenstein JM, Shulman ST (2008 թ․ մայիս). «Searching for the cause of Kawasaki disease--cytoplasmic inclusion bodies provide new insight». Nature Reviews Microbiology. 6 (5): 394–401. doi:10.1038/nrmicro1853. PMID 18364728.
  86. ↑ Nakamura Y, Yashiro M, Uehara R, Oki I, Watanabe M, Yanagawa H (2008). «Monthly observation of the number of patients with Kawasaki disease and its incidence rates in Japan: chronological and geographical observation from nationwide surveys». J Epidemiol. 18 (6): 273–9. doi:10.2188/jea.JE2008030. PMID 19075496.
  87. ↑ Freeman AF, Shulman ST (2001 թ․ հունիս). «Recent developments in Kawasaki disease». Current Opinion in Infectious Diseases. 14 (3): 357–61. doi:10.1097/00001432-200106000-00017. PMID 11964855.
  88. ↑ «Kawasaki disease - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  89. ↑ «Kawasaki Disease - June 1999 - American Academy of Family Physicians». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 17-ին.
  90. ↑ «Kawasaki Disease Diagnostic Criteria» (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 30-ին.
  91. ↑ Behrman, Richard E.; Kliegman, Robert; Karen Marcdante; Jenson, Hal B. (2006). Nelson essentials of pediatrics. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. ISBN 1-4160-0159-X.
  92. ↑ 92,0 92,1 Ozen S, Ruperto N, Dillon MJ, և այլք: (2006 թ․ հուլիս). «EULAR/PReS endorsed consensus criteria* for the classification of childhood vasculitides». Ann. Rheum. Dis. 65 (7): 936–41. doi:10.1136/ard.2005.046300. PMC 1798210. PMID 16322081.
  93. ↑ Kuo HC, Liang CD, Wang CL, Yu HR, Hwang KP, Yang KD. Serum albumin level predicts initial intravenous immunoglobulin treatment failure in Kawasaki disease.Acta Paediatr. 2010 Oct;99(10):1578-83.
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 94,3 Guillevin L, Pagnoux C (2008 թ․ մարտ). «[Classification of systemic vasculitides]». La Revue Du Praticien (French). 58 (5): 480–6. PMID 18524103.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  95. ↑ «necrotizing vasculitis – definition of necrotizing vasculitis». Free Online Medical Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 19-ին.
  96. ↑ Dillon MJ, Eleftheriou D, Brogan PA (2009 թ․ նոյեմբեր). «Medium-size-vessel vasculitis». Pediatric Nephrology (Berlin, Germany). 25 (9): 1641–52. doi:10.1007/s00467-009-1336-1. ISSN 0931-041X. PMC 2908435. PMID 19946711.
  97. ↑ Rigante D (2006). «Clinical overview of vasculitic syndromes in the pediatric age». European Review for Medical and Pharmacological Sciences. 10 (6): 337–45. PMID 17274537.
  98. ↑ Brandt HR, Arnone M, Valente NY, Sotto MN, Criado PR (2009). «[Medium and large vessel vasculitis]». An Bras Dermatol (Portuguese). 84 (1): 55–67. PMID 19377760. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  99. ↑ Herlin T, Nielsen S (2008 թ․ սեպտեմբեր). «[Primary childhood vasculitis--new classification criteria]». Ugeskrift for Lægerer. 170 (36): 2784–2787. PMID 18761873.
  100. ↑ 100,0 100,1 «Who Kawasaki Disease Affects». Children's Hospital Boston. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 4-ին.
  101. ↑ Oates-Whitehead RM, Baumer JH, Haines L, և այլք: (2003). Baumer JH (ed.). «Intravenous immunoglobulin for the treatment of Kawasaki disease in children». Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD004000. doi:10.1002/14651858.CD004000. PMID 14584002.
  102. ↑ Hsieh KS, Weng KP, Lin CC, Huang TC, Lee CL, Huang SM (2004 թ․ դեկտեմբեր). «Treatment of acute Kawasaki disease: aspirin's role in the febrile stage revisited». Pediatrics. 114 (6): e689–93. doi:10.1542/peds.2004-1037. PMID 15545617.
  103. ↑ Disease 804960, բաժին Kawasaki Disease(անգլ.) EMedicine կայքում
  104. ↑ Kuo HC, Lo MH, Hsieh KS, Guo MM, Huang YH. High-Dose Aspirin Is Associated with Anemia and Does Not Confer Benefit to Disease Outcomes in Kawasaki Disease. PLoS One. 2015 Dec 10;10(12):e0144603 doi:10.1371/journal.pone.0144603. eCollection 2015. PubMed.
  105. ↑ Sundel, Robert P.; Baker, Annette L.; Fulton, David R.; Newburger, Jane W. (2003). «Corticosteroids in the initial treatment of Kawasaki disease: Report of a randomized trial». The Journal of Pediatrics. 142 (6): 611–6. doi:10.1067/mpd.2003.191. PMID 12838187.
  106. ↑ Newburger JW et al., Randomized trial of pulsed corticosteroid therapy for primary treatment of Kawasaki disease, N Engl J Med. 2007 February 25;356(7):663-75
  107. ↑ Beiser AS, Takahashi M, Baker AL, Sundel RP, Newburger JW (1998 թ․ մայիս). «A predictive instrument for coronary artery aneurysms in Kawasaki disease. US Multicenter Kawasaki Disease Study Group». The American Journal of Cardiology. 81 (9): 1116–20. doi:10.1016/S0002-9149(98)00116-7. PMID 9605052. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  108. ↑ Fujiwara T, Fujiwara H, Hamashima Y (1987). «Size of coronary aneurysm as a determinant factor of the prognosis in Kawasaki disease: clinicopathologic study of coronary aneurysms». Progress in Clinical and Biological Research. 250: 519–20. PMID 3423060.
  109. ↑ Nakano H, Ueda K, Saito A, Nojima K (1985 թ․ նոյեմբեր). «Repeated quantitative angiograms in coronary arterial aneurysm in Kawasaki disease». The American Journal of Cardiology. 56 (13): 846–51. doi:10.1016/0002-9149(85)90767-2. PMID 4061324. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  110. ↑ Tatara K, Kusakawa S (1987 թ․ նոյեմբեր). «Long-term prognosis of giant coronary aneurysm in Kawasaki disease: an angiographic study». The Journal of Pediatrics. 111 (5): 705–10. doi:10.1016/S0022-3476(87)80246-9. PMID 3668739.
  111. ↑ Ishii M, Ueno T, Akagi T, և այլք: (2001 թ․ հոկտեմբեր). «Guidelines for catheter intervention in coronary artery lesion in Kawasaki disease». Pediatrics International. 43 (5): 558–62. doi:10.1046/j.1442-200X.2001.01464.x. PMID 11737728.
  112. ↑ Akagi T, Ogawa S, Ino T, և այլք: (2000 թ․ օգոստոս). «Catheter interventional treatment in Kawasaki disease: A report from the Japanese Pediatric Interventional Cardiology Investigation group». The Journal of Pediatrics. 137 (2): 181–6. doi:10.1067/mpd.2000.107164. PMID 10931409.
  113. ↑ Kitamura S (2002 թ․ դեկտեմբեր). «The role of coronary bypass operation on children with Kawasaki disease». Coronary Artery Disease. 13 (8): 437–47. doi:10.1097/00019501-200212000-00009. PMID 12544719.
  114. ↑ Checchia PA, Pahl E, Shaddy RE, Shulman ST (1997 թ․ հոկտեմբեր). «Cardiac transplantation for Kawasaki disease». Pediatrics. 100 (4): 695–9. doi:10.1542/peds.100.4.695. PMID 9310527.
  115. ↑ Saha, Arpan; Sarkar, Sumantra (2017 թ․ դեկտեմբեր). «Recurrent Kawasaki Disease». The Indian Journal of Pediatrics. India. PMID 29238944.
  116. ↑ Brasington, Richard D. (2014). Cardiovascular Rheumatic Diseases, An Issue of Rheumatic Disease Clinics, E-Book (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 66. ISBN 9780323296991.
  117. ↑ «Kawasaki Disease – Signs and Symptoms».(չաշխատող հղում)
  118. ↑ «Kawasaki Syndrome». CDC. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  119. ↑ «BBC – Health: Kawasaki Disease». 2009 թ․ մարտի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 9-ին.
  120. ↑ «Rare heart disease rate doubles». BBC. 2002 թ․ հունիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2004 թ․ մայիսի 26-ին.
  121. ↑ Holman RC, Curns AT, Belay ED, Steiner CA, Schonberger LB. Kawasaki syndrome hospitalizations in the United States, 1997 and 2000. Pediatrics. 2003;112(pt 1):495–501.
  122. ↑ Yamamoto T, Oya T, Watanabe A, et al. Clinical features of Kawasaki disease [in Japanese] Shonika Rinsho (Jpn J Pediatr) 1968;21:291–297.
  123. ↑ Kawasaki T, Kosaki F, Okawa S, Shigematsu I, Yanagawa H (1974 թ․ սեպտեմբեր). «A new infantile acute febrile mucocutaneous lymph node syndrome (MLNS) prevailing in Japan». Pediatrics. 54 (3): 271–6. PMID 4153258.
  124. ↑ Melish, Marian E.; Hicks, Raquel M.; Larson, Eunice J. (1976). «Mucocutaneous Lymph Node Syndrome in the United States». Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 130 (6): 599–607. doi:10.1001/archpedi.1976.02120070025006. PMID 7134.
  125. ↑ Gee S J. Cases of morbid anatomy. St Bartholomew's Hosp Rep. 1871;7:141–148.
  126. ↑ Taubert, K A; Rowley, A H; Shulman, S T (1995). «A 10 year (1984–1993) United States hospital survey of Kawasaki disease». In Kato, H (ed.). Kawasaki disease. Amsterdam: Elsevier. էջեր 34–8.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կավասակիի հիվանդություն» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կավասակիի_հիվանդություն&oldid=9745266» էջից