Ամենաքիչ զարգացած երկրներ
Ամենաքիչ զարգացած երկրներ, պաշտոնական հասկացություն, որը կիրառում են ՄԱԿ-ի շրջանակներում։ Այս պետություններում բնակչության կենսամակարդակը շատ ցածր մակարդակի վրա է, տնտեսությունը թույլ է, մարդիկ և ռեսուրսները ենթարկվում են տարերքների ազդեցություններին։
Քիչ զարգացած երկրների խմբում ընդգրկումը տալիս է որոշակի առավելություններ․ զարգացման կարիքների համար ֆինանսական աջակցություն ստանալու արտոնյալ պայմաններ, արտոնյալ մուտք շուկաներ, ՄԱԿ-ի ծրագրերով տեխնիկական աջակցություն և այլն։ ՄԱԿ-ի Առևտրի և զարգացման համաժողովը տվյալ երկրների համար ունի հատուկ ծրագիր և այս խմբի պետությունների տնտեսական իրավիճակի վերաբերյալ ամենամյա զեկույց։ Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությունում ամենաքիչ զարգացած երկրներն ունեն մի շարք արտոնություններ, մասնավորապես, նրանց ավելի երկարաժամկետ են տրվում ԱՀԿ-ի անհատական համաձայնագրերի իրականացման համար։
2018 թվականի դրությամբ՝ ցանկում ընդգրկված է 47 պետություն։ 1971 թվականին, երբ այդ եզրույթն սկսել է օգտագործվել, այդ խմբում եղել է 24 պետություն։
2003 թվականին՝ ամենաքիչ զարգացած երկրների ցանկի վերանայման ժամանակ, ՄԱԿ-ի Տնտեսական և սոցիալական խորհուրդը ամենաքիչ զարգացած երկրները որոշելու համար, ինչպես առաջարկել էր Քաղաքականության զարգացման հանձնաժողովը, օգտագործել է հետևյալ երեք չափանիշները․
- ցածր եկամտի չափանիշ, որը հաշվարկվում է որպես մեկ շնչի հաշվով տարեկան Համախառն ներքին արդյունքի մոտավոր միջին արժեքը երեք տարվա ընթացքում (ցանկում ընդգրկվելու համար պետք է ունենալ 750 ԱՄՆ դոլարից ցածր և 900 ԱՄՆ դոլարից ավելի ՀՆԱ),
- մարդկային ռեսուրսների թուլության չափանիշը, որը դիտարկվում է իրական կյանքի որակի բարդ ընդլայնված ցուցիչի հիման վրա` ելնելով հետևալ ցուցանիշների հիման վրա. ա) սնունդ. բ) առողջություն. գ) կրթություն. դ) մեծահասակների գրագիտություն,
- տնտեսական խոցելիության չափանիշ, որը դիտարկվում է՝ օգտագործելով տնտեսական խոցելիության բարդ ցանկ։
2002 թվականին աշխարհի բնակչության 11%-ը ապրում էր տվյալ ցանկի երկրներում։ Այս երկրներում մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի միջին ցուցանիշը կազմել է 438 դոլար։ Կյանքի միջին տևողությունն այս երկներում 50 տարեկան է։
40 տարվա ընթացքում ընդամենը 8 երկիր է կարողացել դուրս գալ ամենաքիչ զարգացած երկրների ցանկից և ընդգրկվել զարգացող երկրների ցանկում՝ Հասարակածային Գվինեա, Գայանա, Վիետնամ, Կոնգոյի Հանրապետություն, Մալդիվներ, Բոտսվանա, Կաբո Վերդե, Սամոա[1])։ 2017-2021 թվականների ընթացքում սպասվում է, որ ցանկը կլքեն Վանուատուն և Անգոլան[2]։
Ամենաքիչ զարգացած երկրների ճնշող մեծամասնությունը տեղակայված է Աֆրիկայում և Ասիայում, 4 երկիր գտնվում է Օվկիանիայում, և միայն մեկ երկիր՝ Հայիթին, գտնվում է Լատինական Ամերիկայում։
2011 թվականի մայիսին Ստամբուլում անցկացվել է ՄԱԿ-ի՝ ամենաքիչ զարգացող երկրներին վերաբերող համաժողովը։ Այն ընդունել է առաջիկա 10 տարվա ընթացքում զարգացման, աջակցության և վերահսկման ծրագիր («Ստամբուլի հռչակագիր»)։ Թուրքիայի արտգործնախարարը հանդես է եկել առաջարկությամբ՝ փոխել երկրների այս խմբի անվանումը։ Նա առաջարկել է անվանափոխել «Ապագայի զարգացած երկրներ» կամ «Պոտենցիալ զարգացող երկրներ»։ Այս առաջարկն ընդունվել է քննարկման։
Ամենաքիչ զարգացած երկների ցանկ խմբագրել
| Երկիր[3] | Ընդգրկման տարեթիվ |
|---|---|
| Անգոլա | 1994 |
| Աֆղանստան | 1971 |
| Բանգլադեշ | 1975 |
| Բենին | 1971 |
| Բուրկինա Ֆասո | 1971 |
| Բուրունդի | 1971 |
| Բութան | 1971 |
| Վանուատու | 1985 |
| Հայիթի | 1971 |
| Գամբիա | 1975 |
| Գվինեա | 1971 |
| Գվինեա Բիսաու | 1981 |
| Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն | 1991 |
| Ջիբութի | 1982 |
| Զամբիա | 1991 |
| Եմեն | 1971 |
| Կամբոջա | 1991 |
| Կիրիբատի | 1986 |
| Կոմորյան կղզիներ | 1977 |
| Լաոս | 1971 |
| Լեսոտո | 1971 |
| Լիբերիա | 1990 |
| Մավրիտանիա | 1986 |
| Մադագասկար | 1991 |
| Մալավի | 1991 |
| Մալի | 1971 |
| Մոզամբիկ | 1988 |
| Մյանմա | 1987 |
| Նեպալ | 1971 |
| Նիգեր | 1971 |
| Ռուանդա | 1971 |
| Սան Տոմե և Պրինսիպի | 1982 |
| Սենեգալ | 2000 |
| Սողոմոնյան Կղզիներ | 1991 |
| Սոմալի | 1991 |
| Սիերա Լեոնե | 1982 |
| Սուդան | 1971 |
| Տանզանիա | 1971 |
| Արևելյան Թիմոր | 2003 |
| Տոգո | 1982 |
| Տուվալու | 1986 |
| Ուգանդա | 1981 |
| Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն | 1975 |
| Չադ | 1971 |
| Էրիթրեա | 1994 |
| Եթովպիա | 1971 |
| Հարավային Սուդան | 2012 |