Նեպալ
Նեպալ, պաշտոնապես՝ Նեպալի Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետություն (նեպալերեն नेपाल)։ Պետությունը գտնվում է Հիմալայներում, Հարավային Ասիայում։ Սահմանակից է Հնդկաստանին և Չինաստանին։
| Նեպալ संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल Sanghiya Loktantrik Ganatantra Nepāl | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
.svg) | |||||
| Կարգավիճակ | դեպի ծով ելք չունեցող պետություն, ինքնիշխան պետություն, տարածաշրջան, երկիր, Սոցիալիստական պետություն, people's republic? և դաշնային հանրապետություն | ||||
| Ներառում է | Karnali Province?, Sudurpashchim Province?, Koshi Province?, Madhesh Province?, Բագմատի Պրադեշ, Gandaki Province? և Lumbini Province? | ||||
| Պետական լեզու | նեպալերեն[1] | ||||
| Մայրաքաղաք | Կատմանդու | ||||
| Պետական կարգ | Խորհրդարանական հանրապետություն | ||||
| Օրենսդիր մարմին | Parliament of Nepal? | ||||
| Երկրի ղեկավար | Ram Chandra Poudel? | ||||
| Կառավարության ղեկավար | Pushpa Kamal Dahal? | ||||
| Մակերես | 140 800 կմ² | ||||
| Ազգաբնակչություն | ▼29 164 578 մարդ (2021)[2] | ||||
| Խտություն | 199 մարդ/կմ² | ||||
| Կրոն | հինդուիզմ[3], բուդդայականություն[3], իսլամ[3], Kirat Mundhum?[3], քրիստոնեություն[3], Պրակրիտներ[3] և Bon?[3] | ||||
| Հիմն | Sayaun Thunga Phulka? | ||||
| Կարգախոս | जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी, Mother and Motherland are Greater than Heaven, Майка и Родина са по-ценни от царството небесно, Once is not enough, Mae Mam a Mamwlad yn Fwy na'r Nefoedd և La madre y la patria son más grandes que el cielo | ||||
| Հիմնադրված է | մայիսի 28, 2008 թ. | ||||
| Արժույթ | Նեպալի ռուփի | ||||
| Կենտրոնական բանկ | Nepal Rastra Bank? | ||||
| Ազգային տոն | Republic Day? | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+05:45, NPT? և Asia/Kathmandu?[4] | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +977 | ||||
| Ինտերնետ-դոմեն | .np | ||||
| Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս | 0,602[5] | ||||
| nepal.gov.np | |||||
Աշխարհագրություն
խմբագրելՏեղադրություն
խմբագրելՆեպալը գտնվում է Ասիայում և սեղմված է աշխարհի ամենաշատ բնակեցված երկու պետությունների միջև։ Նրանից հյուսիս գտնվում է Տիբեթը՝ ՉԺՀ-ի ինքնավար մարզը, իսկ հարավային սահմանում, արևմուտքից արևելք Նեպալը սահմանակից է Ուտտարանչալ, Ուտար Պրադեշ, Բիհար, Արևմտյան Բենգալիա, Սիկքիմ հնդկական նահանգներին։
Հյուսիսում Նեպալը սահմանակից է Մեծ Հիմալայան լեռնաշղթային, որը հայտնի է 8000 մ-ից բարձր մի քանի գագաթներով։ Նրանցից ամենաբարձրն է Էվերեստը (8848 մ)՝ ամենաբարձր լեռը աշխարհում։
Նեպալի ամենացածր կետը գտնվում է 70 մ բարձրության վրա։ Նեպալի տարածքի ավելի քան 40 %-ը գտնվում է ավելի քան 3000 մետր բարձրության վրա։ Դրա համար էլ Նեպալը համարվում է ամենաբարձրադիրը աշխարհում։
Բնակչություն
խմբագրել- Բնակչության թիվը - 28,95 միլիոն (2010 թվականի հուլիս դրությամբ)
- Տարեկան աճը - 1,4 % (պտղաբերությունը՝ 2,5 ծնունդ մեկ կնոջը)
- Կյանքի միջին տևողությունը - տղամարդկանց համար՝ 64,6, կանանց համար՝ 67
- ՄԻԱՎ վարակակիր - 0,5 % ( 2007 թվականի դրությամբ)
- Քաղաքային բնակչությունը - 17 %
- Գրագիտությունը - տղամարդկանց 62,7 %-ը և կանանց 34,9 %-ը (ըստ 2001 թվականի մարդահամարի)։
Մշակութա-էթնիկական Նեպալը ներկայացնում է իրենից հարյուրավոր ազգերի և կաստաների խառնուրդ։ Կաստաների սահմանները, ինչպես կանոն, թափանցիկ են և որևէ կաստային սահմանի պատկանելիությունը կախված է նաև դիտորդի ընդունված ավանդույթներից։ Նեպալի բնակչությունը խոսում է յոթանասուն տարբեր լեզուներով ու բարբառներով։
Ազգագրություն
խմբագրելՆեպալի ժողովուրդները հիմնականում պատկանում են սինո-տիբեթյան (տիբեթո-բիրմայան խումբ) և հնդեվրոպական ընտանիքների խմբերին։ Քիչ չեն այն ժողովուրդները, որոնք հանդիսանում են փախստականներ, նվաճողներ կամ վերաբնակներ։ Բնակչության 49 %-ի մայրենի լեզուն է հանդիսանում նեպալերենը։ Մյուս տարածված լեզուներից են մայթհին (12,4 %), բհոջպուրին (7,6 %), տհարուն (5,9 %), տամանգը (5,2 %), նևարին (3,6 %) և մագարին (3,4 %)։
Կրոն
խմբագրելԸստ պաշտոնական տվյալների բնակչության 90 %-ը դավանում է հինդուիզմ։ Ըստ անկախ հաշվարկների, հինդուիզմի կողմնակիցներ են նրանց միայն 70 %-ը կամ ավելի քիչ։ Սա շեղում է այն պատճառով, որ կան բազմաթիվ ազգերի ներկայացուցիչներ, որոնք, թեև պաշտոնապես հայտարարում են հավատարմություն հինդուիզմին, բայց իրականում ընդունում են կամ անիմիզմ, կամ բուդդայականություն։ Այնուամենայնիվ, հինդուիզմը Նեպալի գերիշխող կրոնն է։ Բնակչության 11 %-ը իրեն համարում է բուդդայական, հատկապես Մուստանգի թագավորությունում։ Գոյություն ունեն նաև փոքրամասնություններ, որոնք դավանում են իսլամ, կիրանտ և պատկանում են առանձին անիմիստական հավատալիքների։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 7 // Constitution of Nepal 2015
- ↑ Table 01: Number of households by type of ownership of housing unit, NPHC 2021 // 2011 Nepal census
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 https://nepal.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/Population%20Monograph%20V02.pdf
- ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
- ↑ Human Development Report — UNDP, 2022.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նեպալ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 232)։ 
|