Նեպալ, պաշտոնապես՝ Նեպալի Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետություն (նեպալերեն नेपाल)։ Պետությունը գտնվում է Հիմալայներում, Հարավային Ասիայում։ Սահմանակից է Հնդկաստանին և Չինաստանին։

Նեպալ
संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल
Sanghiya Loktantrik Ganatantra Nepāl
Նեպալի դրոշ Զինանշան


Կարգավիճակդեպի ծով ելք չունեցող պետություն, ինքնիշխան պետություն, տարածաշրջան, երկիր, Սոցիալիստական պետություն, people's republic? և դաշնային հանրապետություն
Ներառում էKarnali Province?, Sudurpashchim Province?, Koshi Province?, Madhesh Province?, Բագմատի Պրադեշ, Gandaki Province? և Lumbini Province?
Պետական լեզունեպալերեն[1]
ՄայրաքաղաքԿատմանդու
Պետական կարգԽորհրդարանական հանրապետություն
Օրենսդիր մարմինParliament of Nepal?
Երկրի ղեկավարRam Chandra Poudel?
Կառավարության ղեկավարPushpa Kamal Dahal?
Մակերես140 800 կմ²
Ազգաբնակչություն29 164 578 մարդ (2021)[2]
Խտություն199 մարդ/կմ²
Կրոնհինդուիզմ[3], բուդդայականություն[3], իսլամ[3], Kirat Mundhum?[3], քրիստոնեություն[3], Պրակրիտներ[3] և Bon?[3]
ՀիմնSayaun Thunga Phulka?
Կարգախոսजननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी, Mother and Motherland are Greater than Heaven, Майка и Родина са по-ценни от царството небесно, Once is not enough, Mae Mam a Mamwlad yn Fwy na'r Nefoedd և La madre y la patria son más grandes que el cielo
Հիմնադրված էմայիսի 28, 2008 թ.
ԱրժույթՆեպալի ռուփի
Կենտրոնական բանկNepal Rastra Bank?
Ազգային տոնRepublic Day?
Ժամային գոտիUTC+05:45, NPT? և Asia/Kathmandu?[4]
Հեռախոսային կոդ+977
Ինտերնետ-դոմեն.np
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս0,602[5]
nepal.gov.np

Աշխարհագրություն

խմբագրել

Տեղադրություն

խմբագրել

Նեպալը գտնվում է Ասիայում և սեղմված է աշխարհի ամենաշատ բնակեցված երկու պետությունների միջև։ Նրանից հյուսիս գտնվում է Տիբեթը՝ ՉԺՀ-ի ինքնավար մարզը, իսկ հարավային սահմանում, արևմուտքից արևելք Նեպալը սահմանակից է Ուտտարանչալ, Ուտար Պրադեշ, Բիհար, Արևմտյան Բենգալիա, Սիկքիմ հնդկական նահանգներին։

Հյուսիսում Նեպալը սահմանակից է Մեծ Հիմալայան լեռնաշղթային, որը հայտնի է 8000 մ-ից բարձր մի քանի գագաթներով։ Նրանցից ամենաբարձրն է Էվերեստը (8848 մ)՝ ամենաբարձր լեռը աշխարհում։

Նեպալի ամենացածր կետը գտնվում է 70 մ բարձրության վրա։ Նեպալի տարածքի ավելի քան 40 %-ը գտնվում է ավելի քան 3000 մետր բարձրության վրա։ Դրա համար էլ Նեպալը համարվում է ամենաբարձրադիրը աշխարհում։

Բնակչություն

խմբագրել
  • Բնակչության թիվը - 28,95 միլիոն (2010 թվականի հուլիս դրությամբ)
  • Տարեկան աճը - 1,4 % (պտղաբերությունը՝ 2,5 ծնունդ մեկ կնոջը)
  • Կյանքի միջին տևողությունը - տղամարդկանց համար՝ 64,6, կանանց համար՝ 67
  • ՄԻԱՎ վարակակիր - 0,5 % ( 2007 թվականի դրությամբ)
  • Քաղաքային բնակչությունը - 17 %
  • Գրագիտությունը - տղամարդկանց 62,7 %-ը և կանանց 34,9 %-ը (ըստ 2001 թվականի մարդահամարի)։

Մշակութա-էթնիկական Նեպալը ներկայացնում է իրենից հարյուրավոր ազգերի և կաստաների խառնուրդ։ Կաստաների սահմանները, ինչպես կանոն, թափանցիկ են և որևէ կաստային սահմանի պատկանելիությունը կախված է նաև դիտորդի ընդունված ավանդույթներից։ Նեպալի բնակչությունը խոսում է յոթանասուն տարբեր լեզուներով ու բարբառներով։

Ազգագրություն

խմբագրել

Նեպալի ժողովուրդները հիմնականում պատկանում են սինո-տիբեթյան (տիբեթո-բիրմայան խումբ) և հնդեվրոպական ընտանիքների խմբերին։ Քիչ չեն այն ժողովուրդները, որոնք հանդիսանում են փախստականներ, նվաճողներ կամ վերաբնակներ։ Բնակչության 49 %-ի մայրենի լեզուն է հանդիսանում նեպալերենը։ Մյուս տարածված լեզուներից են մայթհին (12,4 %), բհոջպուրին (7,6 %), տհարուն (5,9 %), տամանգը (5,2 %), նևարին (3,6 %) և մագարին (3,4 %)։

Ըստ պաշտոնական տվյալների բնակչության 90 %-ը դավանում է հինդուիզմ։ Ըստ անկախ հաշվարկների, հինդուիզմի կողմնակիցներ են նրանց միայն 70 %-ը կամ ավելի քիչ։ Սա շեղում է այն պատճառով, որ կան բազմաթիվ ազգերի ներկայացուցիչներ, որոնք, թեև պաշտոնապես հայտարարում են հավատարմություն հինդուիզմին, բայց իրականում ընդունում են կամ անիմիզմ, կամ բուդդայականություն։ Այնուամենայնիվ, հինդուիզմը Նեպալի գերիշխող կրոնն է։ Բնակչության 11 %-ը իրեն համարում է բուդդայական, հատկապես Մուստանգի թագավորությունում։ Գոյություն ունեն նաև փոքրամասնություններ, որոնք դավանում են իսլամ, կիրանտ և պատկանում են առանձին անիմիստական հավատալիքների։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նեպալ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 232