Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկը Թուրքիայում, Թուրքիայի Հանրապետության տարածքում գտնվող մշակութային հուշարձանների ցանկ, որը պահպանվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից։ 2016 թվականի տվյալներով ցանկում ներառված են եղել 16 հուշարձաններ։ 14 հուշարձաններ ներառված են եղել մշակութային չափանիշով, երկուսը՝ խառը։ 8 հուշարձաններ ճանաչվել են մարդկային մտքի հրաշալիք, երկուսը՝ բնության հրաշալիք։ Բացի այդ, 2016 թվականի տվյալներով, Թուրքիայի տարածքում գտնվող 69 հուշարձաններ համարվում են թեկնածու հուշարձան^[1]։ Թուրքիան վավերացրել է Համաշխարհային մշակույթի և բնության պահպանության կոնվենցիան 1983 թվականի մարտի 16-ին^[2]։ Թուրքիայի տարածքում գտնվող առաջին երեք հուշարձանները ցանկի մեջ են ներառվել 1985 թվականին՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի 9-րդ համաժողովի ժամանակ։

Ցանկ

Ստորև ներկայացված է Թուրքիայի տարածքում գտնվող հուշարձանների ցանկը, որոնք ներառված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկի մեջ։

#	Անվանում	Տեղադրություն	Կառուցման թվական	Ցանկի մեջ ներառման տարեթիվը	№	Չափանիշ
1	Ստամբուլի պատմական շրջաններ (թուրքերեն՝ İstanbul'un Tarihi Alanları)	Ստամբուլի մարզ	մ.թ.ա. V դար^[3]—XIX դար	1985	356	i, ii, iii, iv
2	Գյորեմե ազգային այգի և Կապադովկիայի քարանձավներ (թուրքերեն՝ Göreme Milli Parkı ve Kapadokya)	Նևշեհիրի մարզ, Կայսերիի մարզ, Աքսարայի մարզ և Նիղդեի մարզ	IV դար	1985	357	i, iii, v, vii
3	Դիվրիղիի մեծ մզկիթ և հիվանդանոց (թուրքերեն՝ Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası)	Սիվասի մարզ	XIII դար	1985	358	i, iv
4	Հատտուսա հնագույն քաղաք (թուրքերեն՝ Hattuşaş: Hitit Başkenti)	Չորումի մարզ	մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակ	1986	377	i, ii, iii, iv
5	Նեմրութ լեռան հնագիտական հայտնագործություններ (թուրքերեն՝ Nemrut Dağı)	Ադըյամանի մարզ	մ.թ.ա. 69-34 թվականներ	1987	448	i, iii, iv
6	Հիերապոլիս հնագույն քաղաք և Փամուքքալեի աղբյուրներ (թուրքերեն՝ Hierapolis ve Pamukkale)	Դենիզլիի մարզ	մ.թ.ա. II դար	1988	485	iii, iv, vii
7	Քսանֆ հնագույն քաղաք և Լետոնի տաճար (թուրքերեն՝ Ksantos ve Letoon)	Մուղլայի մարզ, Անթալիայի մարզ	մ.թ.ա. VII-VI դարեր^[4]	1988	484	ii, iii
8	Սաֆրանբոլու քաղաք (թուրքերեն՝ Safranbolu Şehri)	Քարաբյուքի մարզ	XIII—XX դարեր	1994	614	ii, iv, v
9	Տրոյայի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Troya Antik Kenti)	Չանաքքալեի մարզ	մ.թ.ա. 13-12-րդ դարեր	1998	849	ii, iii, vi
10	Սելիմիե մզկիթ և հարակից սոցիալական մասնաշենքեր (թուրքերեն՝ Selimiye Camii ve Külliyesi)	Էդիրնեի մարզ	1568 —1574 թվականներ	2011	1366	i, iv
11	Նեոլիթի ժամանակաշրջանի Չաթալ Հույուք բնակավայր (թուրքերեն՝ Çatalhöyük Neolitik Kenti)	Քոնյայի մարզ	մ.թ.ա. VIII-VI հզ.	2012	1405	ii, iv
12	Սելջուկյան Բուրսա և Ջումալըքըզըք բնակավայրեր (թուրքերեն՝ Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu)	Բուրսայի մարզ	XIII դար	2014	1452	i, ii, iii, iv, vi
13	Պերգամոն և հարակից մշակութային լանդշաֆտներ (թուրքերեն՝ Pergamon Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı)	Իզմիրի մարզ	մ.թ.ա. IV հազարամյակ	2014	1457	i, ii, iii, iv, vi
14	Եփեսոս (թուրքերեն՝ Efes)	Իզմիրի մարզ	մ.թ.ա. X դար	2015	1018	iii, iv, vi
15	Դիարբեքիրի ամրոց և Հևսելի այգիներ (թուրքերեն՝ Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı)	Դիարբեքիրի մարզ	349	2015	1488	iv
16	Անի (թուրքերեն՝ Ani)	Կարսի մարզ	V դար	2016	1518	ii, iii, iv

#	Անվանում	Տեղադրություն	Կառուցման թվական	Ներառման թվական	№	Չափանիշ
1	Քարաին (թուրքերեն՝ Karain)	Անթալիայի մարզ	մ.թ.ա. XX հազարամյակ	1994	666	iii, vi
2	Սումելա վանք (թուրքերեն՝ Sümela Manastırı)	Տրապիզոնի մարզ	IV-V դարեր	2000	1397	i, iii
3	Ալահան վանական համալիր (թուրքերեն՝ Alahan Manastırı)	Մերսինի մարզ	V դար	2000	1398	i, iii, iv
4	Դեմրեյի Սբ. Նիկողայոսի եկեղեցի (թուրքերեն՝ Aziz Nikolaos Kilisesi)	Անթալիայի մարզ	IV դար	2000	1399	iii, iv
5	Հառան և Ուռհա (թուրքերեն՝ Harran/Şanlıurfa)	Շանլըուրֆայի մարզ	մ.թ.ա. 24-րդ դար	2000	1400	i, ii, iii, iv
6	Հին դամբարաններ, Խլաթի ուրարտական և օսմանյան պալատներ (թուրքերեն՝ Ahlat)	Բիթլիսի մարզ	մ.թ.ա. X դար	2000	1401	i, iii
7	Բայազետից մինչև Դենիզլիի սելջուկյան քարվանսարայներ (թուրքերեն՝ Selçuklular Döneminde)	Աղրըի մարզ, Աքսարայի մարզ, Դենիզլիի մարզ	XI — XIV դար	2000	1403	ii, iii, iv
8	Սելջուկյան սուլթանության մայրաքաղաք Կոնիա (թուրքերեն՝ Konya)	Քոնյայի մարզ	XII—XIII դար	2000	1404	i, ii, v
9	Ալանիա (թուրքերեն՝ Alanya)	Անթալիայի մարզ	XII դար	2000	1405	iii, iv
10	Մարդին (թուրքերեն՝ Mardin)	Մարդինի մարզ	XVI դար	2000	1406	ii, iii, iv
11	Տարսոնի Սբ. Պողոսի տաճար (թուրքերեն՝ St.Paul Kilisesi ve Kuyusu)	Մերսինի մարզ	XII դար	2000	1409	ii, iii, iv
12	Բայազետի Իսհակ փաշայի պալատ (թուրքերեն՝ İshak Paşa Sarayı)	Աղրըի մարզ	XVIII դար	2000	1410	i, iii, iv
13	Կեկովա (թուրքերեն՝ Kekova)	Անթալիայի մարզ	—	2000	1411	не указаны
14	Թերմեսոս ազգային պարկ (թուրքերեն՝ Güllük Dağı Millî Parkı (Termessos))	Անթալիայի մարզ	—	2000	1412	не указаны
15	Աֆրոդիսիաս քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Afrodisias)	Այդընի մարզ	II- VI դարեր	2009	5406	ii, iv
16	Հին Լիկիայի քաղաքներ (թուրքերեն՝ Likya)	Անթալիայի մարզ	V - IV	2009	5408	iii, iv
17	Սագալասոս քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Sagalassos)	Բուրդուրի մարզ	III - XIII	2009	5409	ii, iii
18	Պերգե քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Perge)	Անթալիայի մարզ	Մ․ թ․ ա․ VII - VII	2009	5411	ii
19	Բեյշեհիրի Էշրեֆօղլու մզկիթ (թուրքերեն՝ Eşrefoğlu)	Քոնյայի մարզ	XIII	2011	5611	ii, iv
20	Գյոբեքլի թեփե (թուրքերեն՝ Göbekli Tepe)	Շանլըուրֆայի մարզ	IX	2011	5612	i, ii, iii, iv, vi
21	Անթաքիայի Սուրբ Պետրոս եկեղեցի (թուրքերեն՝ Saint Pierre Kilisesi)	Հաթայի մարզ	XI	2011	5613	iii, vi
22	Այզանոյ անտիկ քաղաք (թուրքերեն՝ Aizanoi)	Քյութահյայի մարզ	մ.թ.ա. II հազարամյակ	2012	5724	ii, iv
23	Զեվգմա քաղաքի ավերակներ (թուրքերեն՝ Zeugma)	Գազիանթեփի մարզ	մ.թ.ա. IV դար	2012	5726	ii, iii, iv
24	Գորդիոն (թուրքերեն՝ Gordion)	Անկարայի մարզ	մ.թ.ա. VIII դար	2012	5727	ii, iv, vi
25	Բիրգի պատմական քաղաք (թուրքերեն՝ Birgi)	Իզմիրի մարզ	մ.թ.ա. VIII դար	2012	5728	ii, iv
26	Հեկատոմնուսի դամբարան (թուրքերեն՝ Hecatomnus Mozolesi)	Մուղլայի մարզ	մ.թ.ա. IV դար	2012	5729	i, iii, iv
27	Բեչին միջնադարյան քաղաք (թուրքերեն՝ Beçin)	Մուղլայի մարզ	XIV դար	2012	5730	ii
28	Նիղդե քաղաքի պատմական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Niğde)	Նիղդե	XIII դար	2012	5731	ii
29	Եսեմեք (թուրքերեն՝ Yesemek)	Գազիանթեփի մարզ	մ.թ.ա. X դար	2012	5732	ii, iii
30	Օդունփազարը (թուրքերեն՝ Odunpazarı)	Էսքիշեհիրի մարզ	XIII դար	2012	5733	iii, vi
31	Մամուրե (թուրքերեն՝ Mamure kalesi)	Մերսինի մարզ	III դար	2012	5734	iv, v
32	Հաջի Բեքթաշի թանգարան (թուրքերեն՝ Hacıbektaş Veli Müzesi)	Նևշեհիրի մարզ	XIV դար	2012	5735	iii, vi
33	Լաոդիկեա քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Laodikeia)	Դենիզլիի մարզ	մ.թ.ա. III դար	2013	5823	ii, iii, iv
34	Թուզ լճի բնապահպանական հատուկ տարածք (թուրքերեն՝ Tuz Gölü)	Քոնյայի մարզ, Անկարայի մարզ, Աքսարայի մարզ	—	2013	5824	vii, viii, x
35	Ջենովական առևտրային կետեր և շինություններ (թուրքերեն՝ Ceneviz Ticaret Mesajlar ve Surlar)	Ստամբուլի մարզ, Իզմիրի մարզ, Բարթընի մարզ, Դյուզջեի մարզ, Սինոփի մարզ	XIII - XV դարեր	2013	5825	ii, iv
36	Սարդը անտիկ քաղաք ևև Բին թեփեյի լիդիական դամբարաններ (թուրքերեն՝ Sardes/Bintepe tümülüs mezarları)	Մանիսայի մարզ	մ.թ.ա. V դար	2013	5829	i, ii, iii
37	Իզնիք (թուրքերեն՝ İznik)	Բուրսայի մարզ	մ.թ.ա. IV դար	2014	5900	ii, iii, v
38	Զեյնել Աբիդին մզկիթ և Հակոբ Մծբնեցու եկեղեցի (թուրքերեն՝ Zeynel Abidin Camii/Mar Yakub kilisesi)	Մարդինի մարզ	IV դար	2014	5901	iii, iv
39	Ահի Էվրանի դամբարան (թուրքերեն՝ Ahi Evran Türbesi)	Քըրշեհիրի մարզ	—	2014	5902	iii, vi
40	Տիտոսի թունել (թուրքերեն՝ Titus Tüneli)	Հաթայի մարզ	I —II դարեր	2014	5903	i, iv
41	Մահմուտբեյ մզկիթ (թուրքերեն՝ Mahmutbey Camii)	Քասթամոնուի մարզ	1366	2014	5904	ii, iv
42	Կանիշի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Kaniş/Kültepe)	Կայսերիի մարզ	մ.թ.ա. II հազարամյակ	2014	5905	ii, iii
43	Քավնոս անտիկ քաղաք (թուրքերեն՝ Kaunos)	Մուղլայի մարզ	մ.թ.ա. X դար	2014	5906	i, ii, iii, iv
44	Անատոլիայի սելջուկյան մեդրեսեներ (թուրքերեն՝ Anadolu'da Selçuklu medrese)	Քոնյայի մարզ, Սիվասի մարզ, Կայսերիի մարզ, Քըրշեհիրի մարզ, Էրզրումի մարզ	X դար	2014	5907	ii, iv
45	Արսլանթեփեի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Arslantepe Höyüğü)	Մալաթիայի մարզ	մ.թ.ա. IV հազարամյակ	2014	5908	ii, iii, iv
46	Կոռիկոս (թուրքերեն՝ Korykos)	Մերսինի մարզ	IV դար	2014	5909	ii, iii, iv
47	Անարզաբա (թուրքերեն՝ Anavarza)	Ադանայի մարզ	—	2014	5910	iii, iv, vi
48	Դարդանելի օպերացիայի ժամանակ տեղի ունեցած բախումների վայրեր (թուրքերեն՝ Çanakkale Boğazı/Gelibolu)	Չանաքքալեի մարզ	—	2014	5911	vi
49	«Էֆլաթուն Պընար» խեթթական սրբավայր (թուրքերեն՝ Eflatunpınar)	Քոնյայի մարզ	—	2014	5912	iii, iv, vi
50	Սուրբ Խաչ (թուրքերեն՝ Akdamar Kilisesi)	Վանի մարզ	915 —921	2015	6035	i, ii, iii, iv, vi
51	Ասպենդոս քաղաքի թատրոն և ակվեդուկ (թուրքերեն՝ Antik Aspendos Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri)	Անթալիայի մարզ	մ.թ.ա. V դար	2015	6036	i, ii, iv
52	Քյուլլիե (իսլամական սոցիալական կոմպլեքս) (թուրքերեն՝ Eshab-ı Kehf Külliyesi)	Քահրամանմարաշի մարզ	V —XVI դարեր	2015	6037	iii, vi
53	Մուդուրնու պատմական քաղաք (թուրքերեն՝ Mudurnu Tarihi Ahi Kenti)	Բոլուի մարզ	XIII դար	2015	6038	ii, iv
54	Հարշենա լեռ և պոնտիական արքաների դամբարաններ (թուրքերեն՝ Harşena Dağı ve Pontus Kral Kaya Mezarları)	Ամասիայի մարզ	մ.թ.ա. IV դար	2015	6039	iii, vi, vii
55	Միզիա (թուրքերեն՝ Dağlık Frigya Vadisi)	Էսքիշեհիրի մարզ, Քյութահյայի մարզ	—	2015	6040	ii, iii, iv
56	Ստրատոնիկեա անտիկ քաղաք (թուրքերեն՝ Stratonikeia Antik Kenti)	Մուղլայի մարզ	մ.թ.ա. III դար	2015	6041	ii, iv
57	Ուզունքյոփրու կամուրջ (թուրքերեն՝ Uzunköprü)	Էդիրնեի մարզ	1426 —1443	2015	6042	iii, iv
58	Իսմայիլ Ֆաքիրուլլահի դամբարան (թուրքերեն՝ İsmail Fakirullah Türbesi)	Սիիրթի մարզ	XVIII դար	2015	6043	iv, vi
59	Յըլդըզ պալատական համալիր (թուրքերեն՝ Yıldız Saray Kompleksi)	Ստամբուլի մարզ	XIX դար	2015	6044	ii, iii, iv
60	Մալաբադի կամուրջ (թուրքերեն՝ Silvan Malabadi Köprüsü)	Դիարբեքիրի մարզ	XII դար	2016	6113	iii, iv, vi
61	Վանի բերդ և հին քաղաք (թուրքերեն՝ Van Kalesi)	Վանի մարզ	մ.թ.ա IX դար	2016	6114	ii, iii, iv, vi
62	Բայազիդ II սուլթանի համալիր (թուրքերեն՝ Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi)	Էդիրնեի մարզ	1484 —1488	2016	6117	ii, iv, vi
63	Մինարեթ Յիվլի մզկիթ (թուրքերեն՝ Yivli Minare Camii)	Անթալիայի մարզ	1230	2016	6119	ii, iv, vi
64	Սիվրիհիսարի մեծ մզկիթ (թուրքերեն՝ Sivrihisar Ulu Camii)	Էսքիշեհիրի մարզ	1231 —1232	2016	6120	ii, iv
65	Բոդրումի ամրոց (թուրքերեն՝ Bodrum Kalesi)	Մուղլայի մարզ	XV դար	2016	6121	ii, iii, iv
66	Նուրուօսմանիե համալիր (թուրքերեն՝ Nuruosmaniye Külliyesi)	Ստամբուլի մարզ	1749 —1755	2016	6122	ii, iii, iv
67	Քիբիրա անտիկ քաղաք (թուրքերեն՝ Kibyra Antik Kenti)	Բուրդուրի մարզ	մ.թ.ա. IV-III դար	2016	6123	iii, iv
68	Հաջի Բայրամ մզկիթ և հարակից տարածքներ (թուրքերեն՝ Hacı Bayram Camii)	Անկարայի մարզ	XV դար	2016	6124	iv, vi
69	Քըզըլըրմաք գետի դելտա (թուրքերեն՝ Kızılırmak Deltası)	Սամսունի մարզ	—	2016	6125	vii, x
70	Իվրիզ մշակութային ռելիեֆ (թուրքերեն՝ İvriz)	Քոնյայի մարզ	մ.թ.ա. II հազարամյակ	2017	6244	ii, iii, iv
71	Այվալըք արդյունաբերական շրջան (թուրքերեն՝ Ayvalık)	Բալըքեսիրի մարզ	XX դար	2017	6243	iii, v
72	Ասսոսի հնագիտական հուշարձաններ (թուրքերեն՝ Assos)	Չանաքքալեի մարզ	մ.թ.ա X դար	2017	6242	ii, iv, vi

Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

Ցանկ

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

Թեկնածու հուշարձանների ցանկ

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

Ծանոթագրություններ

Տես նաև

Արտաքին հղումներ