Կոկտեյլ
Կոկտեյլ (անգլ.՝ cocktail), մի քանի բաղադրատարրերի միախառնումից ստացվող խմիչք: Կոկտեյլները լինում են ալկոհոլային (ալկոհոլային խմիչք պարունակող մեկ կամ մի քանի բաղադրիչներ) և ոչ ալկոհոլային:
| Կոկտեյլ | |
|---|---|
 | |
| Ենթատեսակ | ըմպելիք |
| Mixed drinks Վիքիպահեստում | |
Երեկույթները, որոնց ժամանակ կոկտեյլ են խմում, անվանում են «կոկտեյլային»: Նման երեկույթները տարածված են դիվանագիտական և էլիտային միջավայրում[1] և նկարագրված են գեղարվեստական գրականության մեջ:
ՍտուգաբանությունԽմբագրել
Բառի ստուգաբանությունը միանշանակ չէ, գոյություն ունի ծագման ավելի քան 20 հնարավոր վարկած: Լայն տարածում ունեն մի քանի պատմություններ, որոնք բառի ծագումը դիտարկում են ժողովրդական ստուգաբանության տեսանկյունից:
Օքսֆորդի անգլերեն բառարանը cocktail բառի ծագումը դիտարկում է «խառնած ըմպելիք» նշանակությամբ, կապում է ԱՄՆ-ի հետ և բառի՝ այդ իմաստով առաջին հիշատակությունը նշագրում է 1803 թվականում[2], սակայն հնարավոր է նաև, որ այդ բառը ամերիկյան ծագում չունի:
Հնարավոր է՝ ծագում է ֆր.՝ coquetier բառից՝ նշանակում է «պատվանդան ձվի համար», ինչը կապվում է 1800 թվականին Նոր Օռլեանում տեղի ունեցած «Սազերակ» կոկտեյլի հայտնագործմամբ:
Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ ծագում է ֆր.՝ coquetel բառից, որը Բորդոյի ամրոցներում վաղուց տարածում ունեցող խառնած ըմպելիք է, որը հեղափոխության ժամանակ ֆրանսիացի սպաների կողմից ներմուծվեց Ամերիկա:
Դիտարկվում է նաև ծագումը անգլ.՝ cock tail բառից, ինչը նշանակում է «աքաղաղի պոչ»: Այս վարկածի համաձայն՝ ըմպելիքը հայտնի է XVII դարից, պատրաստվել է «Էլ» (Cock ale) գարեջրի և աքաղաղի արգանակի հիման վրա: Cock tail և cock ale հավանական վարկածները բացատրվում են աքաղաղի փետուրի օգտագործմամբ, ինչը կոկտեյլը կապում է աքլորակռիվների հետ (հավանաբար այդ ըմպելիքը խմելով՝ նշում էին այն աքաղաղի հաղթանակը, որն ավելի շատ փետուր էր ունենում աքլորակռվից հետո)[3][4]:
Ալկոհոլային կոկտեյլներԽմբագրել
Ալկոհոլային կոկտեյլ՝ կոկտեյլ, որի բաղադրության մեջ մտնում է ալկոհոլային խմիչքների մեկ կամ մի քանի տեսակ: Որպես կանոն՝ ալկոհոլային կոկտեյլները պատրաստվում են բարում՝ արհեստավարժ բարմենի կողմից:
Ալկոհոլային խմիչքների շարքում առանձնացնում են 3 մեծ խմբեր, չնայած նման տարանջատումը չի հանդիսանում սպառիչ, և շատ կոկտեյլներ կարող են չներառվել այս խմբերից և ոչ մեկում.
- Ապերատիվներ (ֆր.՝ apéritif, լատ.՝ aperīre «բացել»)՝ որպես կանոն՝ ավելի թունդ կոկտեյլներ են, որոնք ավանդաբար խմում են ուտելուց առաջ՝ ախորժակը լավացնելու համար:
- Կոկտեյլ-դիժեստիվներ (լատ.՝ digestivus՝ «մարսողությանը խթանող միջոց»)՝ կոկտեյլներ, որոնք խմում են ուտելու ժամանակ կամ ուտելուց հետո, որպես կանոն՝ քաղցր կամ թթու:
- Լոնգ դրինք (անգլ.՝ long drink՝ «երկար ըմպելիք»՝ էարմացնող կոկտեյլներ, որոնք մատուցվում են մեծ չափաբաժիններով և որպես կանոն՝ սառույցով:
Գոյություն ունեն ինչպես ավանդական կոկտեյլների բազմաթիվ տեսակներ (պունշ և ֆլիպ կոկտեյլները հայտնի են XVII դարից), այնպես էլ ոչ վաղ անցյալում հայտնի դարձած կամ առանձին խմբում ընդգրկված կոկտեյլներ՝ պունշ, ֆլիպ, հայբոլ, քոբլեր, քոլինզ, ջուլեպ, կոկտեյլ սաուեր, շերտավոր կոկտեյլներ, էգգ-նոգ և այլն: Ժամանակի ընթացքում կոկտեյլների բաղադրությունը կարող է փոխվել. էգգ-նոգը ֆլիպից տարբերվում է սերուցքի ավելացմամբ, բայց վերջին տասնամյակներին սերուցքը մտել է նաև ֆլիպների շարքին դասակարգվող կոկտեյլների բաղադրության մեջ:
Բացի կոնկրետ տեսակներից, կոկտեյլները կարող են դասակարգվել ըստ հիմնական ալկոհոլային ըմպելիքի (կոկտեյլներ՝ օղու, ջինի, վիսկիի, բրենդիի, տեկիլայի, ռոմի, լիկյորի, գինու, փրփրուն գինու, ինչպես նաև գարեջրի հիման վրա):
ԲաղադրությունԽմբագրել
Ալկոհոլային կոկտեյլները մեծամասամբ պատրաստում են թունդ ալկոհոլային խմիչքների՝ ջինի, վիսկիի կամ ռոմի հիման վրա, վերջին շրջանում մեծ տարածում են գտել օղու և տեկիլայի հիման վրա պատրաստված կոկտեյլները։ 1833 թվականից պահպանված բաղադրատոմսը, որի վրա գրված է «կոկտեյլ», առաջարկում է ջրի հետ խառնել ցանկացած թունդ ըմպելիք (բրենդի, ջին, ռոմ)՝ 1-ը 2-ի հարաբերակցությամբ, ավելացնել շաքարավազ և մշկընկույզ։
Ավելի քիչ տարածում ունեն գինու կամ գարեջրի հիման վրա պատրաստված կոկտեյլները։ Բացի դրանից, որպես բաղադրիչ՝ կիրառվում են տարատեսակ լիկյորներ, հյութեր, կաթ (կամ սերուցք) և համային հավելումներ՝ մեղր, համեմունքներ, սոուսներ և այլն։
Ի տարբերություն այլ խառնած ըմպելիքների՝ կոկտեյլների բաղադրատոմսերում ընդունված չէ նշել բաղադրատարրերի հստակ քանակը։ Ներկայացվում են միայն հիմնական մասերի չափաբաժինները (½,¼,¾ և այլն)։ Մեկ գավաթ կոկտեյլի ծավալը, որպես կանոն, չի գերազանցում 75-100 մլ֊ը (սա չի վերաբերում լոնգ դրինքին)։
Պատրաստման եղանակներԽմբագրել
Կախված այն հանգամանքից, թե որքան հեշտ են միմյանց խառնվում կոկտեյլի բաղադրիչները, պատրաստման համար ամենահաճախը կիրառում են հետևյալ եղանակները[5]:
- Շեյքերի մեջ խառնում (անգլ.՝ shake)։
- Խառնում բլենդերի մեջ (blend)։
- Պատրաստում գավաթի մեջ, որի մեջ էլ խառնվում է (stir)։
- Անմիջապես գավաթի մեջ պատրաստում (build in glass)։
Առանձին բաղադրիչների մշակում․
- Կոկտեյլի ֆիլտրացում (strain)
- Կոկտեյլի կրկնակի ֆիլտրում․ այն դեպքում, երբ կոկտեյլը շեյքերում խառնելիս միրգ է ավելացվել (double strain)
- Մադլերի կիրառում (muddle)։
Հաճախ կոկտեյլով գավաթները զարդարում են ցիտրուսի կտորներով և այլն։ Ըմպելիս հաճախ օգտվում են ծղոտից։
ՊատկերասրահԽմբագրել
Կոկտեյլ «Մարգարիտա»
Կոկտեյլ «Պտուտակահան»
ԳրականությունԽմբագրել
- Кучер Л. С., Шкуратова Л. М. Технология приготовления коктейлей и напитков. — Учебное пособие. — М.: Издательский центр «Академия», 2005. — 352 с. — ISBN 5-7695-1973-8
- Дэвид Уондрич Imbibe! История великих коктейлей. — BBPG. — 2013. — 352 с. — ISBN 978-5-93679-160-4
- Фёдор Евсевский Библия бармена. — 3-е издание. — М.: Евробукс, 2014. — 416 с. — ISBN 978-5-904332-10-5
- Франсуа Вадим Легендарные и самые знаменитые коктейли мира. — M: Астрель, 2012. — 160 с. — ISBN 978-5-271-38387-8
- Gary Regan The Bartender's Bible: 1001 Mixed Drinks. — 1999.
- Mardee Haidin Regan The Bartender's Best Friend: A Complete Guide to Cocktails. — 2003.