Օքսֆորդի անգլերեն բառարան
Օքսֆորդի անգլերեն բառարան (անգլ.՝ Oxford English Dictionary, OED), Օքսֆորդի բառարան, Օքսֆորդի Մեծ բառարան, Օքսֆորդի համալսարանի հրատարակչության[1] անգլերենի հայտնի և խոշոր ակադեմիական բառարան։ 2005 թվականի հրատարակությունը պարունակում է մոտ 301 100 հոդվածներ (350 միլիոն տպագիր նշաններ)։ Օքսֆորդի անգլերեն բառարանում ներառված են անգլիական գրականության և հաղորդակցման բառեր, որոնք կիրառվում են 1150 թվականից սկսած։
Օքսֆորդի անգլերեն բառարան անգլ.՝ A New English Dictionary on Historical Principles (NED) | |
|---|---|
 | |
| Հեղինակ | John Simpson?, Edmund Weiner? և Ջեյմս Մարրի |
| Տեսակ | online dictionary?, dictionary of the English language? և historical dictionary? |
| Ժանր | dictionary of the English language? |
| Թեմա | dictionary of the English language? |
| Բնօրինակ լեզու | անգլերեն |
| Երկիր |  Միացյալ Թագավորություն |
| Հրատարակման վայր | Օքսֆորդ |
| Հրատարակիչ | Օքսֆորդի համալսարանի հրատարակչություն |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1989, 1928 և մարտի 30, 1989 |
| ԳՄՍՀ | 0-19-861186-2 |
| OCLC | 17648714 |
| Կայք | oed.com(անգլ.) |
Բառարանը հայտնի է նաև խոսակցական, ոչ պաշտոնական «Մարրիի բառարան» (Murray’s) անվանմամբ (առաջին գլխավոր խմբագրի՝ Ջեյմս Մարրի ազգանվամբ)։ Այն ուսումնասիրում է անգլերենի պատմական զարգացումը, գիտնականների և ակադեմիական հետազոտողների տրամադրելով համապարփակ ռեսուրսներ, ինչպես նաև նկարագրում անգլերենի օգտագործումը աշխարհի տարբեր բնագավառներում[2][3]։
Բառարանի էլեկտրոնային առաջին տարբերակը պատրաստվել է 1988 թվականին։ Առցանց տարբերակը հասանելի է 2000 թվականից, իսկ 2014 թվականի ապրիլին այն ունեցել է, ավելի քան, երկու միլիոն այցելություն։ Բառարանի երրորդ հրատարակությունը, ամենայն հավանակությամբ, միայն էլեկտրոնային կլինի։ Օքսֆորդի համալսարանի հրատարակչության քարտուղար Նայջել Փորթվուդը քիչ հավանական է համարում, որ այն երբևէ կտպագրվի[4][5]։
Զարգացման պատմությունԽմբագրել
Բառարան ստեղծելու գաղափարը պատկանում է Լոնդոնի լեզվաբանական ընկերությանը դեռևս 1857 թվականից։ Ապագա բառարանի նախագիծը ձևավորվել էր 1859 թվականին, երբ հրապարակվեց անգլերենի նոր բառարանի վերաբերյալ մանրամասն առաջարկ։ Խմբագիր նշանակվեց Ջեյմս Մարրին։ Բառարանի վրա աշխատել են նաև Հենրի Բրեդլին և Ուիլյամ Քրեյգին։
Որպես պատմական բառարան, Օքսֆորդի անգլերեն բառարանը բառերը բացատրում է ցույց տալով դրանց պատմական զարգացումը, ոչ թե միայն ներկայիս գործածությունը[6]։
1884 թվականի փետրվարի 1-ին սկսվել է առաջին հրատարակության տպագրությունը, որն անվանվել է «Նոր անգլերեն բառարան՝ հիմնված պատմական սկզբունքների վրա» (անգլ.՝ «New English Dictionary on Historical Principles», NED): 1895 թվականից գրքի կազմի վրա զուգահեռ հայտնվեց «Օքսֆորդի անգլերեն բառարան» անվանումը (անգլ.՝ «Oxford English Dictionary»): Բառարանը պարունակում էր 10 հատոր, որոնք լույս են տեսել մինչև 1928 թվականը։
| Հրապարակումների ամսաթվեր | |||
|---|---|---|---|
| 1888 | A | A New ED | Vol. 1 |
| 1893 | C | NED | Vol. 2 |
| 1897 | D | NED | Vol. 3 |
| 1900 | F | NED | Vol. 4 |
| 1901 | H | NED | Vol. 5 |
| 1908 | L | NED | Vol. 6 |
| 1909 | O | NED | Vol. 7 |
| 1914 | Q | NED | Vol. 8 |
| 1919 | Si | NED | Vol. 9/1 |
| 1919 | Su | NED | Vol. 9/2 |
| 1926 | Ti | NED | Vol. 10/1 |
| 1928 | V | NED | Vol. 10/2 |
| 1928 | all | NED | 12 vols. |
| 1933 | & sup. | Oxford ED | 13 vols. |
| 1972 | A | OED Sup. | Vol. 1 |
| 1976 | H | OED Sup. | Vol. 2 |
| 1982 | O | OED Sup. | Vol. 3 |
| 1986 | Sea | OED Sup. | Vol. 4 |
| 1989 | all | OED 2nd Ed. | 20 vols. |
| 1993 | all | OED Add. Ser. | Vols. 1—2 |
| 1997 | all | OED Add. Ser. | Vol. 3 |
1933 թվականին բառարանը վերահրատարակվել է և պարունակել է 12 հատոր գումարած 1 լրացուցիչ հատոր։ Հենց այդ ժամանակ նա ձեռք է բերել իր ներկայիս անվանումը՝ «Օքսֆորդի անգլերեն բառարան»։
1972 թվականին, երբ լույս տեսավ առաջին հատորը, դրան հաջորդեց բառարանի եռահատոր լրացուցիչ տպագրությունը։ 1972 և 1986 թվականների միջակայքում հրապարակվել է ևս 4 հատոր։
1989 թվականին լույս է տեսել բառարանի երկրորդ հրատարակությունը՝ 20 հատորով։
Կա նաև «Compact edition of the Oxford English dictionary»-ի երկու հատորների միկրովերատպման օրինակներ։ Պարբերաբար վերահրատարակում են «Shorter Oxford English dictionary» և «Concise Oxford dictionary of current English» կրճատ տարբերակները։
Ամբողջովին վերամշակված տարբերակը լույս կտեսնի 2017 թվականին։ Հրատարակությունը կլինի միայն էլեկտրոնային տարբերակով (այսինքն՝ տպագիր տարբերակ չի լինի)։ Ներկայումս հրատարակության վրա աշխատում են 80 մասնագետ, որոնք, ըստ 2011 թվականի մարտի 24-ի տվյալների, հասել են Ryvita բառին։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ «Guide to the Third Edition of the OED»։ Oxford University Press։ Վերցված է օգոստոսի 30, 2014
- ↑ "As a historical dictionary, the OED is very different from those of current English, in which the focus is on present-day meanings." [1]
- ↑ "The OED is a historical dictionary, with a structure that is very different from that of a dictionary of current English."[2]
- ↑ Jamieson Alastair (օգոստոսի 29, 2010)։ «Oxford English Dictionary 'will not be printed again'»։ The Telegraph։ Վերցված է օգոստոսի 11, 2012
- ↑ Flanagan Padraic (ապրիլի 20, 2014)։ «RIP for OED as world's finest dictionary goes out of print»։ The Telegraph։ Վերցված է հունիսի 8, 2014
- ↑ «The Oxford English Dictionary»։ Oxford Dictionaries։ Վերցված է մայիսի 26, 2015
ԳրականությունԽմբագրել
- Willinsky, John (1995), Empire of Words: The Reign of the Oxford English Dictionary (hardcover), Princeton University Press, ISBN 0-691-03719-1
- Green, Jonathon; Cape, Jonathan (1996), Chasing the Sun: Dictionary Makers and the Dictionaries They Made (hardcover), ISBN 0-224-04010-3
- Winchester, Simon (1998), The Professor and the Madman: A Tale of Murder, Insanity, and the Making of the Oxford English Dictionary (hardcover), Harper Collins, ISBN 0-06-017596-6
- Winchester, Simon (2003), The Meaning of Everything: The Story of the Oxford English Dictionary (hardcover), Oxford University Press, ISBN 0-19-860702-4
- Gilliver, Peter; Marshall, Jeremy; Weiner, Edmund (2006), The Ring of Words: Tolkien and the Oxford English Dictionary (hardcover), Oxford University Press, ISBN 0-19-861069-6
- Brewer, Charlotte (2007), Treasure-House of the Language: the Living OED (hardcover), [Yale University Press, ISBN 978-0-300-12429-3.
- Kite, Lorien (15 November 2013), "The evolving role of the Oxford English Dictionary", Financial Times (online edition). Retrieved 24 November 2013.
- Gilliver, Peter (2016), The Making of the Oxford English Dictionary (hardcover), Oxford University Press, ISBN 978-0-199-28362-0:
Արտաքին հղումներԽմբագրել
- The Oxford English Dictionary's official website
- Archive of documents, including
- Trench's original "On some deficiencies in our English Dictionaries" paper
- Murray's original appeal for readers
- Their page of OED statistics, and another such page.
- Two «sample pages» (1.54 MB) from the OED.
- Archive of documents, including
- Oxford University Press pages: Second Edition, Additions Series Volume 1, Additions Series Volume 2, Additions Series Volume 3, The Compact Oxford English Dictionary New Edition, 20-volume printed set+CD-ROM(չաշխատող հղում), CD 3.1 upgrade(չաշխատող հղում), CD 4.0 full(չաշխատող հղում), CD 4.0 upgrade(չաշխատող հղում)
- The Oxford Dictionaries Online by the Oxford University Press
- Examining the OED Archived 2005-11-18 at the Wayback Machine.: Charlotte Brewer's analysis of the principles and practices used by OED editors
- [https://web.archive.org/web/20140901051605/http://oed.hertford.ox.ac.uk/main/content/view/24/169/ Archived 2014-09-01 at the Wayback Machine. Bibliography of "[c]ritical assessments of OED or accounts of its history"], from Examining the OED
- [https://web.archive.org/web/20130114224928/http://around.com/oed.html Archived 2013-01-14 at the Wayback Machine. The OED Meets Cyberspace]: James Gleick's 2006 article.
- Simon Winchester (մայիսի 27, 2007)։ «History of the Oxford English Dictionary»։ TVOntario (Podcast)։ Big Ideas։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-02-16-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 1, 2007