Քրիստոնեական փիլիսոփայություն
Քրիստոնեական փիլիսոփայություն, քրիստոնեական հավատին վերաբերող բանակռիվ իշխող արդի փիլիսոփայության հետ (Ա․ Դեմպֆ)[1]։
_-_stained_glass,_St._Thomas_Aquinas,_detail.jpg)
Կոլումբուս (Օհայո)
Քրիստոնեական փիլիսոփայություն եզրույթը օգտագործվում է տեքստերի նկարագրության նպատակով, որոնք ստեղծվել են քրիստոնեական մշակութային միջավայրում՝ որպես իսլամական, չինական, հուդայական և այլ կրոնական փիլիսոփայությունների տերմինների համարժեք։ Քրիստոնեական փիլիսոփայություն եզրույթը տարբեր հեղինակների կողմից տարբեր կերպ է կիրառվում․ չկա փիլիսոփայական համակարգ, որը հնարավոր կլիներ անվանել միակ քրիստոնեական փիլիսոփայություն, բայց գոյություն ունեն բազմաթիվ քրիստոնեական փիլիսոփայություններ[2]։ Քրիստոնեական փիլիսոփայություն մեջ տարբերակվում են ուղղափառ, կաթոլիկ և բողաքական փիլիսոփայությունները[3]։ Քրիստոնեական փիլիսոփայությունը սկիզբ է առնում 3-րդ դարից (Կղեմես Ալեքսանդրացի, Որոգինես)։ Քրիստոնեական փիլիսոփայություն եզրույթի հեղինակը Էրազմ Ռոտերդամցին է։
Ուղղափառ փիլիսոփայություն խմբագրել
Ուղղափառ փիլիսոփայությունը զարգացել է Բյուզադական կայսրությունում, որը հիմնված էր հունական իդիալիստական փիլիսոփայության (առաջին հերթին՝ նեոպլատոնականության) և հայրաբանության վրա։ Ուղղափառ փիլիսոփայության ձևավորման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել Հովհաննես Դամասկոսցու աշխատությունը։
Ժամանակակից աշխարհում առաջ են եկել փիլիսոփայական նոր ուղղություններ, ինչպիսիք են՝ ակադեմիական փիլիսոփայությունը, մետաֆիզիկայի համամիասնությունն ու նոր կրոնական ինքնագիտակցությունը։ Մի շարք ուղղափառ հեղինակներ կրոնական փիլիսոփայության տակ հասկանում են ընդհանուր քրիստոնեական մարդաբանության սկզբունքները՝ հիմնված խիստ ասկետիզմի վրա։
Կաթոլիկ փիլիսոփայություն խմբագրել
Մինչև 13-րդ դարը փիլիսոփայության և աստվածաբանության սահմանը հստակեցված չէ։ Այդ ժամանակաշրջանի ամենահայտնի քրիստոնյա փիլիսոփան Օգոստինոս Երանելին էր։ Սքոլաստիկայի ձևավորմամբ աստվածաբանությունը սկսում է հակադրվել փիլիսոփայությանը։ Ըստ սքոլաստիկների աստվածաբանությունը «փառքի լույս» ունի, իսկ փիլիսոփայությունը մարդու մտքի արգասիքն է։ Հակադրությունը թուլացել է Վերածննդի (Ռենեսանսի) դարաշրջանում և թափ առել Ռեֆորմացիայի շրջանում։ 19-րդ դարի սկզբին, հատկապես Հռոմի պապի էնցիկլիկից (Aeterni Patris, 1879) վերածնվել է հետաքրքրությունը Թովմա Աքվենացու և սքոլաստիկայի (նեոթոմիզմ), դրա համակարգման հանդեպ, դրա հետ մեկտեղ, քրիստոնեական կաթոլիկ փիլիսոփայությունը սկսել է զարգացման նոր փուլ ապրել։ Հընթացս Կաթոլիկ փիլիսոփայության մեջ զարգացել է նեոավգուստինականությունը, թեյարդականությունը (փիլիսոփա Պիեռ Շարդեն) և ուրիշ հասկացություններ։
Այժմ կաթոլիկ փիլիսոփայության մեջ ընդգրկված են մի քանի դպրոցներ և ուղղություններ, որոնք կապվում են կա՛մ պլատոնական-ավգուստինյան, կա՛մ արիստոտելյան-թոմիստական ավանդույթներին։
Բողոքական փիլիսոփայություն խմբագրել
Բողոքական փիլիսոփայությունն ու աստվածաբանությունը հիմնված են Ռեֆորմացիայի առաջնորդների, առաջին հերթին՝ Լյութերի, Կալվինի, Ցվինգլիի, Բյուքերի գրվածքների վրա։ 18-րդ դարի վերջից սկսած՝ տարբեր գաղափարներ մշակվել են հիմնականում բողոքական փիլիսոփայության և աստվածաբանության լիբերալ քրիստոնեության հիման վրա։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Губский Е. Ф., Кораблева Г. В., Лутченко В. А. Краткая философская энциклопедия. М., 1994.
- ↑ Ж. Маритен, Э. Мунье, П. Тейяр де Шарден, П. Флоренский, С. Булгаков II раздел. ФИЛОСОФСКИЕ ШКОЛЫ․ СОВРЕМЕННАЯ ХРИСТИАНСКАЯ ФИЛОСОФИЯ
- ↑ Яблоков И. Н. Основы религиоведения. М., 1998.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քրիստոնեական փիլիսոփայություն» հոդվածին։ |