Վարդան Աճեմյան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Վարդան Աճեմյան (այլ կիրառումներ)
Վարդան Մկրտչի Աճեմյան (սեպտեմբերի 15 (28), 1905[1], Վան, Վանի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[2][1] - հունվարի 24, 1977[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), հայ անվանի թատերական ռեժիսոր, թատերական գործիչ, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1965), Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1975), Ստալինյան 3-րդ աստիճանի մրցանակի դափնեկիր (1951)։
![]() | |
Ծնվել է | սեպտեմբերի 15 (28), 1905[1] |
Ծննդավայր | Վան, Վանի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[2][1] |
Մահացել է | հունվարի 24, 1977[1] (71 տարեկան) |
Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
Մասնագիտություն | դերասան, ռեժիսոր, թատերական ռեժիսոր, թատերական ուսուցիչ և ծաղրանկարիչ |
Ազգություն | հայ |
Քաղաքացիություն | ![]() ![]() |
Պարգևներ | |
IMDb | ID 1628132 |
Վարդան Աճեմյան | |
Վարդան Աճեմյան | |
![]() |
Կենսագրություն Խմբագրել
Ծնվել է Վանում։ Ավարտելով Երևանի գեղարվեստական ուսումնարանը` 1924 թվականին Աճեմյանը ընդունվում է Մոսկվայի դրամատիկական ստուդիան՝ դասեր առնելով Ստանիսլավսկու, Նեմիրովիչ-Դանչենկոյի, Վախթանգովի բեմադրություններից։ Գալով Թիֆլիս՝ դառնում է Թիֆլիսի հայ դրամատիկական ստուդիայի ղեկավարը, որտեղ բեմադրում է Դերենիկ Դեմիրճյանի «Հաղթական սիրո երգը» պիեսը։ Հայրենիք վերադառնալով արդեն որպես պրոֆեսիոնալ բեմադրիչ` նա 1928 թվականին դառնում է Լենինականի պետական թատրոնի հիմնադիրներից մեկը և հենց այստեղ էլ բեմադրում իր առաջին ներկայացումները՝ վկայելով, որ ասպարեզ է եկել արդիականության հարցերի հանդեպ զգայուն, լայն մտածողության և վառ ձիրքի տեր մի արվեստագետ։ 1930-ականների վերջին նա տեղափոխվեց Երևանի Առաջին պետթատրոն։ Աճեմյանն իր բեմադրած պիեսներից շատերի համահեղինակն է եղել, ինչպես նաև իր բեմադրությունների նկարչական ձևավորման համահեղինակը[3]։ Անուշ օպերան բեմադրելու համար արժանացել է ՀՍՍՀ պետական մրցանակի 1970 թվականին։ Պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով։
Բեմադրություններ Խմբագրել
- Դերենիկ Դեմիրճյան՝ «Երկիր հայրենի», 1940 թվական, «Հաղթական սիրո երգը»
- Արամաշոտ Պապայան «Աշխարհն, այո, շուռ է եկել»
- Գաբրիել Սունդուկյան՝ «Էլի մեկ զոհ»
- Վրթանես Փափազյան՝ «Ժայռ», 1944 թվական
- Անտոն Չեխով՝ «Բալենու այգի», 1951 թվական
- Ալեքսանդր Շիրվանզադե՝ «Նամուս», «Քաոս», «Պատվի համար», «Մորգանի խնամին»
- Գուրգեն Բորյան՝ «Նույն հարկի տակ»
- Եղիշե Չարենց՝ «Դեպի ապագան»
- Պագոդին՝ «Երրորդ պաթետիկականը»
- Վիլյամ Սարոյան՝ «Իմ սիրտը լեռներում է»
- Ուիլյամ Շեքսպիր՝ «Ռոմեո և Ջուլիետտա», «Տասներկուերորդ գիշեր», 1944 թվական
- Նաիրի Զարյան՝ «Արտավազդ և Կլեոպատրա»
- Եվրիպիդես՝ «Իֆիգենիան Ավլիսում»
- Զարզանդ Դարյան՝ «Հանրապետության նախագահը»
- Մաքսիմ Գորկի՝ «Հատակում»
- Լավրենյով՝ «Բեկում»
- Ստեփան Բաղդասարյան՝ «Արյունոտ անապատ» («Մարոկկո»)
- Հակոբ Պարոնյան՝ «Մեծապատիվ մուրացկաններ», «Պաղտասար աղբար», «Շողոքորթը»
- Ֆրիդրիխ Շիլլեր՝ «Սեր և խարդավանք»
- Մկրտիչ Ջանան՝ «Շահնամե»
- Կարլո Գոլդոնի՝ «Հյուրանոցի տիրուհին»
- Լ.Միքայելյան՝ «Գոշ»
- Ալեքսանդր Արաքսմանյան՝ «Կոմս Էմմանվել»
- Ա.Կորնեյչուկ՝ «Ռազմաճակատ», 1942 թվական
- Ալեքսանդր Սուխովո-Կոբլին՝ «Կրեչինսկու հարսանիքը», 1946 թվական
- «Արա Գեղեցիկ», 1946 թվական
- Ա. Ֆադեև «Երիտասարդ գվարդիա», 1947 թվական
- «Դեպի ապագան»
- Տիգրան Չուխաջյան՝ «Լեբլեբիջի Հոր-հոր աղան»
- «Դավիթ Բեկ»
- Դունաևսկի՝ «Ազատաշունչ հողմը»
- «Եվ այլն կամ նոր Դիոգինեսը»
- «Կարինե»
- Վաղարշ Վաղարշյան՝ «Վանքաձոր»
- Յա. Գալան՝ «Սերը լուսաբացին»
- «Էլի մեկ զոհ»
- «Բաղնըսի բոխչա»
- «Անտառը»
- «Ակամա ամուսնություն»
- Նար Դոս՝ «Սպանված աղավնի»
- «Ստալինգրադից հեռու»
- «Օտար ստվեր»
- «Փորձադաշտ»
- «Նույն հարկի տակ»
- «Հրաշալի գանձ»
- «Գարնան անձրև»
Գրականություն Վարդան Աճեմյանի մասին Խմբագրել
- Լ. Հախվերդյան, Կլասիկան և մեր օրերը. Վարդան Աճեմյանի արվեստը, Երևան, 1962 թվական
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990. — հատոր 1.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 1. — էջ 269—270.
- ↑ Հայ սովետական թատրոնի պատմություն։ Երևան: ՀՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն։ 1967
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 269)։ |